REKABET PYASA PYASA Yerel piyasalar Blgesel piyasalar Ulusal

• REKABET • PİYASA

PİYASA • Yerel piyasalar • Bölgesel piyasalar • Ulusal piyasalar • Uluslararası piyasalar

PİYASA • MAL VE HİZMET PİYASALARI • FAKTÖR PİYASALARI Sermaye piyasası (para, altın, döviz) Emek piyasası

PİYASA • TAM REKABET PİYASASI

TAM REKABET PİYASASI • ATOMİSİTE KOŞULU Alıcı ve satıcıların, talep, arz dolayısıyla piyasa fiyatı üzerinde tek başlarına etkin olamayacak kadar çok sayıda (n tane) olmalarını ifade eder.

TAM REKABET PİYASASI • MOBİLİTE KOŞULU Alıcı ve satıcıların piyasada tam hareket serbestisine sahip olmalarını ifade eder.

TAM REKABET PİYASASI • HOMOJENLİK KOŞULU Üreticilerin, tüketicilerin ve alışverişe konu olan malların birbirinin aynı olması halini ifade eder.

TAM REKABET PİYASASI • AÇIKLIK KOŞULU Bu koşul alıcıların ve satıcıların piyasada olup bitenler konusunda tam bilgiye sahip olmalarını ifade etmektedir.

TAM REKABET PİYASASI • Tam rekabet piyasasında, alıcılar ve satıcılar piyasa fiyatına etki etmeyecek kadar çok sayıdadırlar (atomisite koşulu), alışverişe konu olan mal ve hizmetler birbirinin aynıdır (homojenlik koşulu), haberleşme tamdır (açıklık koşulu) ve alıcı ile satıcıların hareketlerini engelleyecek (mobilite koşulu) hiçbir kısıtlama yoktur.

TAM REKABET PİYASASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER Sermaye yetersizliği Parça başına maliyetin azalan seyri (ölçek ekonomisi) Teknik bilgi Yasal engeller PİYASAYA GİRİŞ ENGELLERİ

TEKEL PİYASASI SATICILAR MONOPOL: (tek satıcı, n alıcı) ALICILAR MONOPSON: (tek alıcı, n satıcı)

Oligopol Piyasası • OLİGOPOL: (az sayıda satıcı, n alıcı) Düopol: (iki satıcı, n alıcı) Triopol: (üç satıcı, n alıcı) OLİGOPSON: (az alıcı, n satıcı) Düopson: (iki alıcı, n satıcı) Triopson: (üç alıcı n satıcı)

TEKELCİ PİYASALAR • Tekelci Piyasaların Ortaya Çıkış Nedenleri 1. Yasal Tekeller 2. Fiili Tekeller

Yasal Tekeller

Fiili Tekeller 1. Doğal Koşullar 2. Anlaşmalar 3. İşletme Büyüklüğü

Doğal Nedenler • Bazen bir firma bir hammaddenin tüm reservlerine sahip olabilir.

Anlaşmalar • Aynı malı üreten firmalar, bazen aralarındaki rekabeti ortadan kaldırmak için ortak hareket etmeye yönelirler. • Firmalar aralarında anlaşma yaparak tek bir firma gibi hareket etmeyi başarırlarsa monopol gücü oluştururlar.

Anlaşmalar • Kartel • Tröst

KARTEL • Kartel: Bir piyasadaki firmaların rekabeti ortadan kaldırmak için yaptıkları anlaşmalarla oluşturdukları birliktir. Kartel anlaşması yapan firmalar tüzel kişiliklerini korurlar ancak anlaşma yapılan konularda ortak hareket etmeyi taahhüt ederler.

KARTEL • FİYAT KARTELİ • MİKTAR KARTELİ • BÖLGE KARTELİ

TRÖST • Firmaların rekabeti ortadan kaldırmak için ortak hareketten çok daha ileri giderek birleşip tek bir firma gibi hareket etmeleridir.

İşletme Büyüklüğü • Ölçek ekonomisi: Üretim tesisi büyüdükçe parça başına düşen maliyet düşer ve tek firma piyasaya hakim olur.

Tekelci Piyasaya Yöneltilen Eleştiriler 1. Optimum kaynak dağılımını bozucu etkisi (az üretim, yüksek fiyat) 2. Gelir dağılımını bozucu etkisi (aşırı kar) 3. Reklamlardan kaynaklanan israf

Antitröst Politikası • Tekel gücü yaratan anlaşmaları önlemeye dönük politikalar • 19. yüzyılın sonlarında Amerika’da ilk yasal düzenlemeler