Regionalny Orodek Doskonalenia Nauczycieli WOM w Czstochowie 42

Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie 42 -202 Częstochowa, Aleja Jana Pawła II 126/130, tel. 34 3606004 http: //www. womczest. edu. pl info@womczest. edu. pl Czym jest: Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka w przedszkolu? Aneta Żurek zurek@womczest. edu. pl

Co to jest WWRD? ? ? Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 2

Obok: Kształcenia specjalnego Pomocy psychologiczno-pedagogicznej RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 3

Idea WWRD RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 4

Kiedy dzieci mogą otrzymać dodatkowe wsparcie w formie WWRD? ? Kiedy mają stwierdzoną niepełnosprawność RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 5

Ogólne zasady WWRD: jak najwcześniej dokonać diagnozy zaburzeń i zaproponować działania wspomagające jego rozwój, włączyć w proces rehabilitacji i rewalidacji rodziców, terapię realizować w naturalnym otoczeniu dziecka, indywidualnie podchodzić do dziecka i jego rodziny RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 6

Zakres wczesnego wspomagania rozwoju dziecka może dotyczyć: o o o o rozwoju motorycznego, rozwoju poznawczego stymulacji polisensorycznej, rozwoju mowy i języka, komunikacji orientacji i poruszania się w przestrzeni, usprawniania widzenia, słuchu, umiejętności samoobsługi i funkcjonowania w środowisku, komunikacji z otoczeniem i funkcjonowania w relacjach z innymi. RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 7

Według polskiego prekursora wczesnej interwencji Moniki OrkanŁęckiej: „…………. . jest to zintegrowany system oddziaływań profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczorehabilitacyjnych i terapeutyczno-edukacyjnych, których podmiotem jest małe dziecko, wykazujące nieprawidłowości w rozwoju psychoruchowym oraz jego rodzina” RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 8

Pomoc małemu dziecku: Wczesna interwencja Wczesne wspomaganie Różnią się organizacyjnie

Wczesna, , wielospecjalistyczna, kompleksowa i skoordynowana pomoc dziecku i rodzinie Wczesna interwencja – od 0 -do 6 roku życia, a nawet wcześniej – pion medyczny – lekarz, neuropsycholog, pedagog specjalny, rehabilitant (Vojta, Bobath) – czyli metody neurofizjologiczne. zintegrowany system oddziaływań profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczorehabilitacyjnych i terapeutycznych. Podmiotem obu oddziaływań jest małe dziecko o zaburzonym rozwoju psychoruchowym oraz jego rodzina. Wczesne wspomaganie - psychopedagogiczne wsparcie w systemie edukacji. wczesne oddziaływanie rewalidacyjno - wychowawcze stymulujące rozwój, obejmujące potrzeby wychowawcze dziecka, z uwzględnieniem potrzeb rodziny. różnica pomiędzy wczesnym wspomaganiem, a wczesną interwencją = …………………………………………

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty art. 71 b ust. : 2 a. 2 b, 3, 3 a. dot. miejsca organizowania zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (wwrd) - w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego, w szkołach podstawowych, w tym specjalnych, oraz ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 ustawy, a także publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych); dot. celu pobudzanie psychoruchowe i społeczne rozwoju dziecka, od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzone bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną; dot. porozumienia pomiędzy dyrektorami wymienionych jednostek organizujących zespoły wwrd a ich organami prowadzącymi, w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka; dot. wydawania opinii o potrzebie wwrd przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, a także przez zespoły opiniujące działające w niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym specjalistycznych.

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty art. 71 b ust. 7 pkt 1 Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi w drodze rozporządzenia: 1) w porozumieniu z ministrami do spraw zdrowia oraz zabezpieczenia społecznego, warunki organizowania wwrd, o których mowa w ust. 2 a, w tym kwalifikacje wymagane od osób prowadzących wczesne wspomaganie, uwzględniając w szczególności przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym, a także formy współpracy z rodzinami tych dzieci.

AKT WYKONAWCZY: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci Zawarte w rozporządzeniu rozwiązania odpowiadają organizacji wczesnego wspomagania przyjętej w krajach Unii Europejskiej. RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 13

Od kiedy i dla kogo? ? …. . od chwili wykrycia niepełnosprawności do momentu podjęcia nauki w szkole………. . rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 14

Gdzie może być realizowane? ? ? może być organizowane w przedszkolu i w szkole podstawowej, w tym w specjalnych, w innych formach wychowania przedszkolnego, w ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, oraz w publicznej i niepublicznej poradni psychologicznopedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, jeżeli mają one możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w szczególności dysponują środkami dydaktycznymi i sprzętem, niezbędnymi do prowadzenia wczesnego wspomagania. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 15

„zespół” WWRD – co to jest , kto go powołuje i dla kogo? ? ? ……………jest powoływany przez dyrektora odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni lub osobę kierującą inną formą wychowania przedszkolnego. W skład zespołu wchodzą osoby posiadające przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym: 1) pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka, w szczególności: oligofrenopedagog, tyflopedagog lub surdopedagog; 2) psycholog; 3) logopeda; 4) inni specjaliści – w zależności od potrzeb dziecka i jego rodziny rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 16

Zadania zespołu: 1) ustalenie, na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka; 2) nawiązanie współpracy z podmiotem leczniczym lub ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, stosownie do jego potrzeb; 3) opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka; 4) analizowanie skuteczności pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w indywidualnym programie wczesnego wspomagania, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny, oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania. RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 17

Koordynator zespołu: Pracę zespołu koordynuje dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni lub osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego, albo upoważniony odpowiednio przez dyrektora lub osobę kierującą nauczyciel rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 18

Dokumentacja: Zespół szczegółowo dokumentuje działania prowadzone w ramach indywidualnego programu wczesnego wspomagania rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 19

WWRD: Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania są prowadzone indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną. W przypadku dzieci, które ukończyły 3 rok życia, zajęcia w ramach wczesnego wspomagania mogą być prowadzone w grupach liczących 2 lub 3 dzieci, z udziałem ich rodzin. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania, w szczególności z dziećmi, które nie ukończyły 3 roku życia, mogą być prowadzone także w domu rodzinnym. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci 12/4/2020 20

Miejsce prowadzenia zajęć: Miejsce prowadzenia zajęć w ramach wczesnego wspomagania ustala dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni lub osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) dziecka. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 października 2013 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 21

Cele WWRD dla dziecka: systematyczne dążenie do poprawy jakości życia, do zapewnienia pełnego radości, pozbawionego napięć dzieciństwa, pomimo występującej niepełnosprawności lub zaburzeń rozwoju; poprawa ogólnego stanu zdrowia i stanu ruchowego; zapobieganie występowaniu i/lub pogłębianiu się nieprawidłowości w rozwoju psychoruchowym; pomoc w pełnym wykorzystaniu potencjału rozwojowego, jakim dysponuje w zakresie funkcji poznawczych, rozwoju ruchowego, komunikacji i kontaktów społecznych; N "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 22

Cele WWRD dla dziecka: pomoc w budowaniu trwałych więzi i znaczących relacji z osobami w najbliższym otoczeniu; wyzwalanie i wzmacnianie samorzutnej aktywności społecznej, poznawczej i komunikacyjnej, przejawianej w różnych formach zabawy oraz pomoc w stopniowym osiąganiu coraz większej autonomii i samodzielności, na miarę jego możliwości; RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 23

Cele WWRD dla rodziny: dostarczanie wsparcia w związku z długotrwałym kryzysem emocjonalnym wynikającym z faktu niepełnosprawności ich dziecka; pomoc w akceptacji dziecka jako osoby niepełnosprawnej; pomoc w zaakceptowaniu siebie w roli rodzica dziecka niepełnosprawnego; |pomoc w coraz pełniejszym osiąganiu kompetencji rodzicielskiej, postrzeganiu siebie jako „wystarczająco dobrych rodziców”; RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 24

Cele WWRD dla rodziny: stopniowe przygotowanie do roli osób wspomagających rozwój ich dziecka; dostrzeganie mocnych stron swojego dziecka i stwarzanie dziecku jak najlepszych warunków rozwoju (aranżacja otoczenia, dobór przedmiotów do zabawy i wspólnych zabaw). RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 25

Formy współpracy z rodzicami: udzielanie informacji na temat otrzymanej diagnozy lekarskiej dziecka oraz dokonanej przez zespół oceny funkcjonalnej w zakresie poszczególnych obszarów rozwojowych; wyjaśnienie zachowań dziecka niepokojących rodziców, wskazywanie ich źródeł i sposobów zapobiegania; rozmowy dotyczące przebiegu wspierania rozwoju oraz prezentacja określonych działań terapeutycznych oraz rehabilitacyjnych i instruktaż dla rodziców RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 26

Formy współpracy z rodzicami: przekazywanie propozycji zabaw terapeutycznych do realizacji z dzieckiem w domu; doradztwo w zakresie organizacji najbliższego otoczenia zgodnie z potrzebami niepełnosprawnego dziecka; udzielanie konsultacji dotyczących stosowania odpowiedniego sprzętu, pomocy rehabilitacyjnych oraz zabawek stymulujących; kierowanie do placówek rehabilitacyjnych, oświatowych i służby zdrowia na dodatkowe konsultacje; kontaktowanie rodziców z organizacjami i stowarzyszeniami działającymi na rzecz rehabilitacji poradnictwo rodzinne w uzyskiwaniu pomocy socjalnej. RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 27

Współpraca zespołu z rodziną dziecka: udzielanie pomocy w zakresie kształtowania postaw i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem: wzmacnianie więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami i dzieckiem, rozpoznawanie zachowań dziecka i utrwalanie właściwych reakcji na te zachowania; udzielanie instruktażu i porad oraz prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem; pomoc w przystosowaniu warunków w środowisku domowym do potrzeb dziecka oraz w pozyskaniu i wykorzystaniu w pracy z dzieckiem odpowiednich środków dydaktycznych i niezbędnego sprzętu. RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 28

Ocena rozwoju w aspekcie pedagogicznym: Ocena rozwoju w aspekcie pedagogicznym jest uzupełnieniem wielospecjalistycznej, kompleksowej diagnozy dokonywanej przez innych specjalistów tj: . lekarzy (neurolog, audiolog, psychiatra, foniatra, alergolog i inny według potrzeb) psychologa logopedy fizjoterapeuty

Dokumentacja WWRD: Dokumentacja dotycząca dziecka Dokumentacja pracy z rodziną dziecka Dokumentacja zespołu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka Dokumentacja dyrektora szkoły/placówki w obrębie WWRD RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 30

Zaproszenie: I Forum pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) Program konferencji 03. 04. 2013 r. – godz. 11. 00 -15. 00 – Aula RODN „WOM” 1. Zespół bębniarzy „Tornado”, prezentacja multimedialna , , TERAPETYCZNA MOC DJEMBE”- prowadzące mgr Aleksandra Perkowska i mgr Klaudia Brewka – Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Lublińcu. 2. „Dostosowanie wymagań – jak pomagać uczniom ze Specjalnymi Potrzebami Edukacyjnymi – analiza i interpretacja opinii i orzeczeń wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne” mgr Alicja Kamińska – Dyrektor Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Lublińcu, mgr Jadwiga Radziemska – Pobudejska – zastępca Dyrektora Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Lublińcu 31

I Forum pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) 3. " Jak rozwijać umiejętności kluczowe dziecka z ASD (spektrum autyzmu) jako podstawowego czynnika prawidłowego rozwoju” mgr Teresa Mayer – mgr pedagogiki przedszkolnej i oligofrenopedagog, mgr Agnieszka Rajs – Glazar – mgr pedagogiki specjalnej i logopeda Prezentują Filię nr 1, Szkoły Podstawowej nr 6 w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym nr 4 w Krakowie oraz nowo powstałą Fundację „OD POCZĄTKU”, której podstawowym celem jest wspieranie uczniów filii. Podstawową metodą pracy jest terapia behawioralna, a uczniami są dzieci z ASD (spektrum autyzmu). Pracują w ten sposób już 10 lat i nieustannie doskonalą sposoby oddziaływania na swoich wychowanków. Codzienne zmagania z tym zaburzeniem doprowadziły do przekonania, iż najistotniejszy jest początek terapii i wyuczenie umiejętności kluczowych niezbędnych dla dalszego rozwoju osób z ASD (syndromem autyzmu). RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 32

• 4. Grupa teatralna , , Cicho-Sza” z przedstawieniem teatralnym, składająca się z uczniów niesłyszących i słabosłyszących (ok. 15 minut) prowadzona przez mgr Bogusławę Zielińską-Lisakowską i mgr Bożenę Jaskulską – Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Lublińcu. • 6. „Integracja sensoryczna a trudności w uczeniu się. Jak rozumieć trudne zachowania u dzieci i pomagać im w szkole/przedszkolu? ” • mgr Magdalena Marszałek – terapeuta SI, pedagog specjalny, Centrum Diagnostyki i Terapii „In Corpore” – filia w Częstochowie. • 7. Oczami rodzica: „Zespół Aspergera w praktyce”, „Czym jest nauczanie domowe? ? ? ” • mgr inż. Iwona Kowalska – pedagog specjalny, rodzic dwóch chłopców z zespołem Aspergera. • 8. , , Malarstwo emocjonalne w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Lublińcu” – mgr Marzena Zając – Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Lublińcu. • Wystawa prac plastycznych wychowanków ośrodka w holu RODN „WOM” w Częstochowie. 33

Literatura: RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 34

Literatura: Usługi informacyjne zestawienia bibliograficzne Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 35

Literatura: Aktualne problemy wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych / red. Stanisława Mihilewicz. – Kraków : Oficyna Wydaw. Impuls, 2000 2. Aly Monika : Dziecko specjalnej troski : pierwszy rok życia. – Gdańsk : Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2004 3. Arusztowicz Barbara, Bąkowski Wojciech : Dziecko kalekie, jakiego nie znamy. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1989 RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 36

Literatura: 4. Arusztowicz Barbara, Bąkowski Wojciech : Dziecko niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu. – Kraków : Oficyna Wydaw. Impuls, 2001 5. Balcerek Marian : Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo. Zarys historyczny. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1981 6. Bendych Ewa, Nowak Jadwiga : Przygotowanie dzieci niewidomych do nauki szkolnej. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1985 RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 37

Literatura: Bobkowicz-Lewartowska Lucyna : Autyzm dziecięcy : zagadnienia diagnozy i terapii. – Kraków : Oficyna Wydaw. Impuls, 2005 8. Bogdanowicz Marta : Leworęczność u dzieci. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedago-giczne, 1992 9. Bogdanowicz Marta : Metoda dobrego startu w pracy z dzieckiem w wieku od 5 do 10 lat. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1985 10. Bogdanowicz Marta, Kisiel Bożena, Przasnyska Maria : Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, cop. 1992 12/4/2020 RODN "WOM" w Częstochowie 38

Literatura: 11. Bogdanowicz Marta, Okrzesik Dariusz : Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. – Gdańsk : Wydaw. HARMONIA, 2005 12. Bogdanowicz Marta, Kasica Alicja : Ruch Rozwijający dla wszystkich : efektywność metody Weroniki Sherborne. – Gdańsk : Wydaw. HARMONIA, 2003 13. Bogdanowicz Marta : Skale Obserwacji Zachowania Dzieci i Rodziców uczestniczących w zajęciach Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. – Gdańsk : Wydaw. HARMONIA, 2004 14. Bouvet Daniele. – Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996 RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 39

Literatura: 15. Carr Janet : Pomoc dziecku upośledzonemu. – Warszawa : Państw. Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1984 16. Cermet-Carroy Sylvie : Zrozum rysunki dziecka czyli jak interpretować rysunki małych dzieci : kolory, kształty, postacie. – Łódź : Wydaw. Ravi, 2005 17. Chrzanowska Danuta : Wczesne dzieciństwo. Dysharmonia w rozwoju psychoruchowym a zachowanie się dzieci w wieku poniemowlęcym. – Warszawa : Wydaw. Szkolne i Pedago-giczne, 1974 18. Cieszyńska Jadwiga : Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego : droga nabywania systemu językowego przez dzieci niesłyszące w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym. – Kraków : Wydaw. Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2000 RODN "WOM" w Częstochowie 12/4/2020 40

Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie 42 -202 Częstochowa, Aleja Jana Pawła II 126/130, tel. 34 3606004 http: //www. womczest. edu. pl info@womczest. edu. pl Dziękuję za uwagę Aneta Żurek zurek@womczest. edu. pl