Regionalni razvoj Uvod Sve je ei sluaj da

Regionalni razvoj

Uvod � Sve je češći slučaj da se zemlje suočavaju sa problemima nerazvijenih teritorija, sa jedne strane, i sa problemima preterane koncentracije stanovništva i privrednih aktivnosti u nekim delovima, sa druge strane. � Ove krajnosti predstavljaju probleme za razvijenost zemlje kao celine. � Ujednačavanje nivoa razvijenosti regiona je preduslov za brz i dugoročan razvoj celokupne privrede jedne zemlje, kao i svih regiona u njoj uzetih pojedinačno.

Pojam regiona � Region – veći teritorijalni segment jedne zemlje. � Region - odlikuje se geografskom zaokruženošću, ekonomskom homogenošću, teritorijalnom podelom rada i proizvodnim operacijama. � Kriterijumi ekonomske razvijenosti: q DP (rezultat ukupne privredne aktivnosti jedne zemlje) q DP po stanovniku

Regioni u našoj zemlji Pre stvaranja SFRJ: � Sve teritorije koje su ušle u sastav SFRJ nalazile su se u 4 različita ekonomska prostora: srpskom, crnogorskom, austrougarskom i turskom � Odlike: niski opšti nivo privredne razvijenosti Posle stvaranja SFRJ: � Privreda zemlje od agrarne i nerazvijene postaje industrijska i razvijenija teritorija. � Privreda na teritoriji Srbije je doživela značajne promene, ali je istovremeno po pokazateljima zaostajala za prosekom SFRJ. � Pored toga, rast stanovništva je u Srbiji bio iznad proseka, pa je razlika u DP per capita bila još veća. � Glavni razlog zaostajanja privrede Srbije za celinom SFRJ: slabe investicije

Regionalni razvoj pre II Sv. rata � Nije se vodilo računa u regionalnom razvoju � Formiranje KSHS � Privreda nerazvijena � Velika teritorijalna podeljenost na banovine (’ 20 -tih XIX veka) � Razlike u razvijenosti teritorijalnih delova i narodnosti � Teritorijalna podela nije bila u skladu sa statistikom, te su podaci ograničeni � Nepostojanje politike regiona � Manje razvijeni delovi zemlje imaju brz rast stanovništva

Regionalni razvoj posle II Sv. rata Formiranje SFRJ � Nova politička i teriorijalna podela zemlje � Novo društveno – ekonomsko okruženje: socijalizam � Nasleđene teritorijalne razlike � Početak osvrta na značaj regionalnog razvoja: q. I ideja regionalizacije: susedne opštine q. II ideja regionalizacije: republike i pokrajne � Usvojeno: regioni su republike i pokrajne � To su bile federalne jedinice koje su imale svoje izvršne i zakonodavne organe, različit sastav stanovništva, različito istorijsko nasleđe i dr. � Dolazi do regionalnih razlika umesto saradnje, zbog nedostatka adekvatne regionalne politike i zbog spontane koncentracije privrednih aktivnosti i stanovništva u razvijenim i većim gradskim područjima. � Nema međuregionalne podele rada. �

� Kako se zemlja razvijala, tako su jačali stavovi samodovoljnosti pojednih regiona i njihovo zatvaranje. � Javlja se težnja za osamostaljenjem republika. � Sledi period ‘ 90 -tih i raspad SFRJ i formiranje SRJ � Sastav SRJ: dve različite republike po teritoriji i stanovništvu � Nema jasne regionalne politike i produbljuju se razlike između samih republika � Prostor SRJ – 4 regiona: Centralna Srbija, Vojvodina, Kosovo i Metohija i Crna Gora

Regionalizacija danas � Srbija je visoko centralizovana � Neregionalizovana zemlja � Nedovoljna povezanost sa okruženjem � Visoka centralizacija – onemogućuje i guši sve razvojne inicijative sa regionalnog i lokalnog nivoa i doprinosi stalnom produbljavanju regionalne neravnomernosti � Nakon tranzicionih godina država se konačno okreće sistemskom rešavanju regionalnih razlika, problemima i planiranju institucionalnog razvoja Srbije.

Aktuelni problemi regionalnog razvoja Srbije � Ogromene regionalne razlike � Disperzija u razvijenosti grad – selo � Nerazvijen veliki broj opština � Strukturne neusklađenosti � Institucionalni problemi � Nepovoljna geografska kretanja � Materijalna ograničenja Odnos nerazvijene: razvijene opštine 2000 1: 19 2011 1: 26

Zakon o regionalnom razvoju od 15. 07. 2009. � Srbiju čini 7 regiona, 29 okruga i preko 120 opština REGIONI: Beogradski region Region Vojvodine Zapadni region Istočni region Centralni region Južni region Region KIM

Regioni u Srbiji

Okruzi u Srbiji

Strategija regionalnog razvoja R Srbije za period 2007 -2012. • Prvi dokument iz oblasti regionalnog razvoja koji definiše osnovne razvojne prioritete regionalnog razvoja zemlje i načine njihovog ostvarivanja Skupština R Srbije je 2009. usvojila Zakon o regionalnom razvoju • U zakonu su prikazani ciljevi regionalnog razvoja zemlje

Najčešće korišćena regionalizacija je ona koju prati zvanična statistika: Vojvodina Beograd Centralna Srbija: Istočna i Zapadna Kosovo i Metohija

Dodatak: � � � Republika Srbija je uređena Zakonom o teritorijalnoj organizaciji, usvojenim u Narodnoj Skupštini 29. decembra 2007. godine. Prema Zakonu, teritorijalnu organizaciju Republike Srbije kao teritorijalne jedinice čine: opštine (njih 150), gradovi (23) i Grad Beograd (tj. 174 jedinice lokalne samouprave) i autonomne pokrajine — kao oblici teritorijalne autonomije. Teritoriju lokalnih samouprava čine naseljena mesta, odnosno područja katastarskih opština koja ulaze u sastav ovih jedinica lokalne samouprave. Granice jedinica lokalne samouprave utvrđene su granicama odgovarajućih katastarskih opština sa njene teritorije. Naseljeno mesto je deo teritorije jedinice lokalne samouprave, koji ima izgrađene objekte za stanovanje i privređivanje, osnovnu komunalnu infrastrukturu i druge objekte za zadovoljavanje potreba stanovnika koji su tu stalno nastanjeni. Naseljeno mesto može biti u sastavu samo jedne jedinice lokalne samouprave. � � Opština je osnovna teritorijalna jedinica u kojoj se ostvaruje lokalna samouprava, koja je sposobna da preko svojih organa samostalno vrši sva prava i dužnosti iz svoje nadležnosti i koja ima najmanje 10. 000 stanovnika. Grad je teritorijalna jedinica utvrđena ovim zakonom, koja predstavlja ekonomski, administrativni, geografski i kulturni centar šireg područja i ima više od 100. 000 stanovnika, a izuzetno i manje. Teritorija grada može biti podeljena na gradske opštine. Podela grada na gradske opštine utvrđuje se statutom grada, u skladu sa zakonom. Region Beograda (Grad Beograd) ima status posebne teritorijalne jedinice u Srbiji, koja ima svoju upravu: Skupštinu Grada Beograda, gradonačelnika Grada Beograda, Gradsko veće Grada Beograda i Gradsku upravu Grada Beograda. Teritorija Grada Beograda je podeljena na 17 gradskih opština, koje imaju svoje lokalne organe vlasti. Podela Grada Beograda na gradske opštine utvrđuje se Statutom Grada Beograda. Nakon prelaska Kosova i Metohije pod privremenu upravu UNMIK 1999, u ovoj pokrajini je usvojena drugačija teritorijalna organizacija. Okruzi kakve poznaje Republika Srbija (opisani u ovom članku) funkcionišu (u obimu već prema okolnostima) jedino u sredinama koje većinski nastanjuju Srbi.