Regionalna polityka miejska ze szczeglnym uwzgldnieniem rozwoju terenw

Regionalna polityka miejska ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju terenów mieszkaniowych dr hab. Artur Myna Urząd Statystyczny w Lublinie

WPROWADZENIE Miasta to: - bieguny rozwoju gospodarczego Zachodu - funkcje wyspecjalizowane: zwłaszcza „nowa gospodarka” (ICT czy BPO) - ośrodki centralne - ogromny majątek: nieruchomości - kapitał ludzki i zasoby niematerialne - wpływ na konkurencyjność państw. (Gaczek 2010; Wojnicka 2009).

ZDEFINIOWANIE PROBLEMU DWA WSPÓŁZALEŻNE PROCESY: 1. „MASZYNA WZROSTU” I URBAN SPRAWL (żywiołowa, chaotyczna suburbanizacja): - rozlewanie się miast na obszary greenfield - koszty ekonomiczne rozpraszania zabudowy (liczone w dziesiątkach miliardów złotych !) - koszty społeczne (pozaekonomiczne, trudno mierzalne, często długofalowe) 2. REWITALIZACJA MIAST I REURBANIZACJA: -miasta atrakcyjne dla ludzi (Gehl 2017), zrównoważonego rozwoju, zwarte, „mixu” funkcji -miasta konkurencyjne: zdolne do wytwarzania wysokiej wartości dodanej, sprzedawania i zarabiania TREND: MASZYNA WZROSTU - URBAN SPRAWL - FILTERING (SELEKTYWNY ODPŁYW LUDNOŚCI) - KUMULATYWNA DESTRUKCJA WARTOŚCI LOKALIZACYJNYCH ZDEGRADOWANYCH OBSZARÓW CENTRALNYCH MIAST (Tölle 2014; Barańska 2012; Urban sprawl…. 2006; Billert 2006; Jędraszko 2005, Logan, Molotch 1987)

KRAJOWA, REGIONALNA i LOKALNE POLITYKI MIEJSKIE - główne wyzwania i współzależności REWITALIZACJA MIAST I REURBANIZACJA - PO PIERWSZE granice urbanizacji (TERENÓW MIESZKANIOWYCH) versus „maszyna wzrostu” i urban sprawl - PO DRUGIE usuwanie barier rewitalizacji - PO TRZECIE rewitalizacja ekonomiczna i społeczna miast (nie ograniczająca się do ładu estetycznego czy funkcjonalnego) OBSZARY FUNKCJONALNE I METROPOLITALNE MIAST (WIĘKSZA CAŁOŚĆ) -policentryczność rozwoju -zintegrowane inwestycje terytorialne: efekty synergii i korzyści skali

CEL PRACY Ocena regionalnej polityki miejskiej, w odniesieniu do rozwoju terenów mieszkaniowych. HIPOTEZA Słabą stronę regionalnej polityki miejskiej województwa lubelskiego stanowi jej deklaratywny charakter. MATERIAŁY ŹRODŁOWE I METODY Analiza studium przypadku regionalnej województwa lubelskiego (Regionalna polityka… 2017). polityki miejskiej

WYNIKI

Regionalną politykę miejską województwa lubelskiego sformułowano w dokumencie, który stanowi zbiór priorytetów i działań, określonych na podstawie: • analiz uwarunkowań i wyzwań rozwojowych miast, • przeprowadzonych konsultacji, • debaty publicznej. W dokumencie nie skwantyfikowano celów regionalnej polityki miejskiej, nie przedstawiono harmonogramu oraz nie określono kosztów i podmiotów odpowiedzialnych za wykonanie określonych działań.

Odnosząc się do wdrażania regionalnej polityki miejskiej, w dokumencie ograniczono się do wymienienia: źródeł jej finansowania (głównie programów i środków Unii Europejskiej) oraz wybranych instrumentów realizacji. Niektóre spośród wskazanych instrumentów realizacyjnych nie istnieją, chociaż w dokumencie rekomenduje się stworzenie i wykorzystanie określonych narzędzi polityki miejskiej (na przykład utworzenie instytucjonalnej formy wdrażania przedsięwzięć zintegrowanych). Dokument nie zawiera sposobów ewaluacji regionalnej polityki miejskiej, która umożliwiłaby ocenę stopnia osiągnięcia założonych celów.

Rozwój terenów mieszkaniowych zajmuje niewiele miejsca w regionalnej polityce miejskiej województwa lubelskiego. W dokumencie wymieniono działania polegające na: • planowym kształtowaniu nowych struktur mieszkaniowych, • rozwoju centrów usługowych w zespołach mieszkaniowych, • kształtowaniu stref mieszkaniowych wyposażonych w podstawowe funkcje usługowe • przeciwdziałaniu „rozlewaniu się” miast na tereny otwarte. W regionalnej polityce miejskiej zbyt mało uwagi poświęcono: rewitalizacji miast i zintegrowanym inwestycjom terytorialnym. Nie wskazano w jaki sposób samorząd województwa może wspierać tego rodzaju przedsięwzięcia czy nakłaniać inne podmioty do podejmowania wspólnych działań.

W dokumencie regionalnej polityki miejskiej w pewnym stopniu wykorzystano statystykę regionalną, niekiedy publiczną, która odnosi się do terenów mieszkaniowych, przedstawiając: • udział terenów mieszkaniowych w strukturze użytkowania gruntów w miastach, • dynamikę budownictwa mieszkaniowego, • udział zabudowy mieszkaniowej w strukturze funkcjonalno-przestrzennej według określonych kategorii miast, • chłonność terenów, które w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miast przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową.

WNIOSKI 1. W regionalnej polityce miejskiej województwa lubelskiego nacisk położono na jej sformułowanie w postaci dokumentu (planu regionalnej polityki miejskiej). 2. Tego typu polityka powinna mieć zaś charakter iteracyjnych procesów: • budowania sieci współpracy zaangażowanych w nią podmiotów, • implementacji przy wykorzystaniu szerokiej gamy instrumentów, • monitorowania, kontroli i oceny osiągniętych rezultatów • dostosowywania sposobów i instrumentów działań do zmieniających się uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych. 3. Niektóre ze wskazanych instrumentów regionalnej polityki miejskiej nie istnieją. 4. Pozytywnie zweryfikowano zatem hipotezę, że regionalna polityka miejska województwa lubelskiego ma charakter deklaratywny. 5. Zahamowanie urban sprawl i kumulatywnej destrukcji walorów lokalizacyjnych miast jest więc mało prawdopodobne. 6. Innymi słowy, reurbanizacja pozostaje postulatem.

LITERATURA 1. BARAŃSKA K. 2012. "W kierunki partycypacji – kilka uwag na temat kierunków reformy prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego w perspektywie rozwoju lokalnego". In I. Zachariasz (ed. ). "Kierunki reformy prawa planowania i zagospodarowania przestrzennego", Warszawa: Wolters Kluwer. 2. BILLERT A. 2006. Planowanie przestrzenne a polityka –„trzecią drogą” do „trzeciego świata”? T. Ossowicz, T. Zipser (red. ), Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka. Materiały II Kongresu Urbanistyki Polskiej, biblioteka urbanisty – tom 9, Warszawa 3. GACZEK W. 2010. "Metropolia jako źródło przewagi konkurencyjnej gospodarki regionu. " Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica 246: 5 -21. 4. GEHL J. 2017. " Miasta dla ludzi ", Wydaw. RAM , Kraków. 5. JĘDRASZKO A. 2005. "Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce - drogi i bezdroża regulacji ustawowych". Warszawa: Wydawnictwo Platan. 6. LOGAN J. , and H. MOLOTCH. 1987. "Urban Fortunes: The Political Economy of Place. " Berkeley and Los Angeles: University of California Press. 7. REGIONALNA POLITYKA MIEJSKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO, 2017. Urząd Marszałkowski Lublin. 8. TÖLLE A. 2014. "Zintegrowane formy planowania i zarządzania rozwojem lokalnym a instrumentarium planistyczne. System Polski na tle systemu niemieckiego". Studia Regionalne i Lokalne 3 (57): 60 -75. 9. URBAN SPRAWL IN EUROPE – THE IGNORED CHALLENGE”, 2006, EEA Report nr 10, European Environmental Agency, Copenhagen. 10. WOJNICKA, E. 2009. "Metropolie jako bieguny wzrostu. " In Potencjalne metropolie ze szczególnym uwzględnieniem Polski Wschodniej. Edited by Z. Makieła. Studia KPZK PAN CXXV: 30 -46.