Raunarske mree Osnovni pojmovi topologije internet i servisi

Računarske mreže Osnovni pojmovi, topologije, internet i servisi 1

Prednost povezivanja u mrežu n Zajednički resursi: n n n n datoteke (fajlove), poruke, grafiku, usluge štampača, modeme i druge hardverske resurse. Računari ih mogu koristiti n n po principu korisnika (user-level) po principu zajedničkog uređaja (share-level). 2

Računarsku mrežu čine n n n računari (radne stanice) - hostovi komunikacione linije komunikacioni hardver i softver 3

Računari n n Po sistemu hijerarhije mreže se dele na: n peer to peer (isti s istim) ili mreže računara n server based networks (serverske mreže) ili istog prioriteta mreže sa centralizovanim podacima na serveru koje koriste ostali klijenti na mreži SERVER - centralni računar na kojem su smešteni fajlovi ili aplikacioni programi koje mreža koristi. 4

Peer to peer - mreže računara istog prioriteta n n Svi računari su jednaki, Svaki računar funkcioniše kao klijent i kao server, Ne postoji imenovan administrator za celu mrežu. Korisnik svakog računara odlučuje koji podaci sa njegovog računara se mogu deliti na mreži. 5

Server based networks - serverske mreže n Namenski server je server koji ima samo tu ulogu i ne koristi se kao klijent ili radna stanica n n n server za datoteke i štampanje upravlja server za aplikacije server za poštu faks server komunikacijski server 6

Komunikacione linije -koaksijalni kablovin koaksijalni debeli ("thicknet") kablovi – n n n koaksijalni tanki ("thinnet") kablovi – n n prenos signala čak i do 500 metara koristio se u većim zgradama i fabričkim kompleksima. savitljiviji i pogodniji za instalaciju. Jeftiniji domet iznosi 185 metara. Sredinom takvog kabla prolazi centralni provodnik. Oko njega je izolator, pa onda spoljni provodnik u obliku metalne košuljice. Kabl je okolo zaštićen polivinil omotačem. 7

Komunikacione linije n parični UTP ("unshielded") kablovi - su oni koji se sastoje od upredenih bakarnih vlakana n n n Ovi kablovi su okolo zaštićeni polivinil omotačem, ali ne i metalnom košuljicom. parični STP ("shielded") kablovi - su sa upredenim paricama kao i UTP, ali je oko svake parice zaštitni omotač, a onda dodatno spolja još i bakarna košuljica, te su stoga znatno otporniji na smetnje nego UTP kabl. parični FTP ("foilded") kablovi - su vrlo slični STP kablovima, ali imaju samo vanjsku košuljicu u obliku folije a ne i zaštitu oko svake parice. 8

Komunikacione linije n n n optički ("fiber") kablovi - prenose podatke u obliku svjetlosnih impulsa. Oni su sačinjeni od vlakana sa centralnim staklenim jezgrom obavijenim staklenim omotačem. Vlakna su zaštićena sa nekoliko slojeva zaštitne obloge. Kroz vlakna se prenosi svetlost (koju proizvodi laserska ili LED dioda). Potpuno su otporni na bilo kakve elektro magnetne uticaje i najčešće čine osnovu tzv. kičmu (backbone) bilo koje ozbiljnije telekomunikacione mreže. Brzine idu i do 1 gb/s. Optička vlakna prenose podatke samo u jednom smjeru, pa zato takvi kablovi imaju u sebi po dva optička vlakna. 9

Mrežne kartice n Mrežne kartice su adapteri instalirani unutar kućišta, koji omogućavaju povezivanje računara na kominikacione linije. n n n Sa BNC konektorom (za 10 Base 2 ethernet mrežu) Sa UTP konektorom (za 10 Base. T ethernet mrežu) ili Sa oba konektora, kada se popularno zove "COMBO" karta. 10

Repetitori (repeaters) n n n Signal na putu kroz kabl slabi. Repetitor se postavlja na mesto do kojeg signal dolazi u normalnom obliku, ali ga je potrebno pojačati da bi svoj put mogao nastaviti dalje prema drugom segmentu mreže. Repetitori ne mogu ništa da prevode ili filtriraju 11

Habovi (Hubs) n n n Animacija Habovi prosljeđuju sve pakete koji dođu do njih. Najčešće se koriste u topologiji zvijezde i njena su glavna odlika. Kada se šalje, podatak se šalje jednom računaru, a hab ga prosljeđuje svim računarima u mreži. Podatak prima samo jedan računar na osnovu odredišne adrese podataka. 12

Svičevi (Switches) n n Svič prosljeđuje pakete podataka samo odgovarajućem portu za određenog primaoca, što je utemeljeno na informacijama koje se nalaze u hederu (zaglavlju) paketa podataka. omogućavaju da više korisnika komunicira istovremeno. Swich 1, 2, 3, kombinac. 13

Mostovi (Bridges) n n sličan repetitorima jer spaja segmente i radne grupe most prosljeđuje podatke na osnovu te adrese čvora 14

Ruteri (Routers) n n uređaji koji poznaju adrese svih segmenata i koji pronalaze najbolju putanju za protok podataka. u mrežama sa više mrežnih segmenata sa različitim protokolima 15

Bežično povezivanje n Svetlosni zraci Infracrveni n Laserski n n Radio talasi Povezivanje sa satelitom n Bluethooth n 16

Vrste računarskih mreža n n n LAN (Local Area Network) – vezane su za jednu kompaniju, firmu, školu i sl. MAN (Metropolitan Area Network) – gradske oblasne se rasprostiru na području grada, okruga, velike kompanije i sl. WAN (Wide Area Network) – prisutne su na području jedne države, grupe država, kontinenta, 17

WAN n Za povezivanje udaljenih lokacija (WAN): n n n n n računari ( klijenti ) sa instaliranim mrežnim karticama serveri habovi svičevi ruteri na svakoj lokaciji za WAN mreže kablovi za povezivanje WAN usluge radio kartice i antene za Internet konekciju operativni sistemi koji podržavaju rad mreže 18

LAN n n Računarska mreža koja povezuje računare u okviru jedne firme ili organizacije Komponente za lokalne mreže (LAN): n n n računari ( klijenti ) sa instaliranim mrežnim karticama server hab kablovi za povezivanje operativni sistemi koji podržavaju rad mreže modem za dial-up Internet konekcije 19

LAN (Local Area Networks) n Topologija mreže - fizički - raspored računara, kablova i drugih komponenti mreže magistrala n zvevda n prsten n kombinacije n 20

Magistrala n Sastoji se od kabla koji se naziva stablo, kičma ili segment (engl. trunk, backbone) koji sve računare povezuje pravolinijski Podaci se šalju svim umreženim računarima, ali informaciju prihvata samo onaj računar čija se adresa poklapa sa adresom kodiranom u signalu. terminator : to je komponenta koja se postavlja na svaki kraj kabla da bi se signal zaustavio. Ako se kabl fizički preseče ili ako se jedan kraj isključi, u kablu nastaje prekid. n n n 21

Zvezda n n n U topologiji zvezde, računari su povezani segmentima kablova sa centralnom komponentom koja se zove hab. Signal se prenosi od računara koji ga šalje, kroz hab, do svih ostalih računara u mreži, a prihvata ga samo onaj čija je adresa na paketu. Ako padne jedan računar ili se pokvari jedan kabl koji vodi do haba, u topologiji zvezde samo taj računar neće moći da šalje i prima podatke dok ostatak mreže normalno nastavlja sa radom. 22

Prsten n n U topologiji prstena računari se kružno povezuju kablom i nema krajeva sa terminatorima. Signal putuje po petlji u jednom smeru i prolazi kroz svaki računar. Svaki računar se ponaša kao repetitor koji pojačava signal i šalje ga sledećem računaru. Podaci u topologiji prstena predaju se uz pomoć "tokena" (oznake, znamenja. . . ). 23

Kombinacije n n Kombinacija magistrale i zvezde Kombinacija prstena i zvezde 24

Standardizacija mreznih komunikacija n PROTOKOLI – pravila (procedure) po kojima se ostvaruje prenos podataka, odnosno paketa podataka, kroz određenu topologiju mreže OSI (Open System Interconnection ) n Protokoli n n n TCP / IP - standard za Internet Net. BEUI - za mreže Microsofta IPX / SPX - u Novellovim mrežama X. 25 - radi slanja podataka telefonskom linijom Apple. Talk – za Apple računare i drugi. 25

Paketi n n Paket je osnovna jedinica mrežne komunikacije. Slanje velikih količina podataka usporava rad mreže n n n gušenje mreže od strane jednog računara postojanje grešaka prilikom prenosa (oporavak od greške) Prenos se ubrzava tako da svaki računar iz mreže ima više prilike da predaje i prima podatke. 26

Delovi paketa podatka IP APr APo TPo n n n Podatak Is. Po identifikator paketa – za razlikovanje paketa adresa primaoca adresa pošiljaoca definisanje tipa podataka – da li je ASCII karakter ili binarni sadržaj polje podataka provera ispravnosti podataka – na mestu prijema se izračuna broj koji je upisan 27

Stvaranje paketa n 7 nivoa komunikacije n n n n Aplikacioni nivo Prezentacioni nivo Sesioni nivo Transportni nivo Mrežni nivo Podatkovni nivo Fizički nivo 28

proces kominiciranja posmatran kao slojevita struktura poslova 29

Šta je Internet ? n n Svetska (globalna) mreža računara Servisi n n n za prenos datoteka elektronska pošta World Wide Web Iz ovih servisa ili kombinacijom nastali su internet servisi: n diskusione grupe n chat n internet telefonija/videotelefonija n telekonferencije/videokonferencije podaci INTERNET zahtev Browser Provajder informacije 30

Istorijat Interneta n n n 60 -ih - ARPANET 70 -ih - Univerziteti priključeni n 90 -ih – CERN uvodi WWW n program za elektronsku poštu i chat n Formiran je Inter. NIC (Internet Network Information Center) radi n Telnet i FTP administriranja usluga na Web-u. n Ethernet n Upotreba PC-a i telefonskih linija n TCP/IP koncept n elektronsko poslovanje 80 -ih – Poslovna primena n nove tehnologije i protokoli n mreže: BITNET, MILNET, CSNET, n podrška mobilnim korisnicima NSFNET, UUNET i USENET n 2000 -ih - IPv 4 adresni prostor je n prvi virusi iscrpljen (uvodi se IPv 6) n oko 100 000 računara na Internetu. n video, telefonija i HDTV (High Definition TV) preko Interneta. n ISDN i DSL linije dostupne prosečnim korisnicima. 31

Veza sa Internetom n n n Dial-up pristup Internetu ISDN – priključak Stalna veza SDSL – internet u firmi n ADSL – za firme i kućne korisnike n Kablovski Internet n 32

Struktura Interneta n Svaki računar uključen u Internet mrežu može da se adresira na dva načina: n n navođnjem broja – numerička (IP) adresa mnemoničke adrese – simbolička adresa Svaki računar na internetu, koji je javno dostupan, ima svoju javnu i unikatnu IP adresu. NIC (Network Information Center) – servis Interneta koji određuje, dodeljuje i administrira IP brojeve. 33

TCP/IP n n n Transmission Control Protocol/Internet Protocol Transmission Control Protocol – kontrola prenosa, cepanje fajlova na manje delve i dodeljivanje svakom od njih posebnog zaglavlja. Internet Protokol – koristi IP adrese računara i pravi svoje zaglavlje na TCP paketu. 34

IP adresa n n n IP Adresa se sastoji od 4 (8 -bitna) broja između kojih se pišu tačke n 100100110110001011011001001 – binarno n 147. 91. 22. 201 IP adresa se uparuje sa simboličkim imenom, jednostavnijim za pamćenje, pa je tako n www. microsoft. com = 207. 46. 192. 254 Domen – grupa mreža pod jedinstvenom administrativnom kontrolom (rs, edu, com, org, gov, . . . ) Poddomen – organizaciona celina nekog domena (ustanova, organizacija) (bg, ac, pmf, . . . ) Simboličko ime računara – (gimnazijasd. . . ) n pmf. uns. ac. rs n pmf. ni. ac. rs n matf. bg. ac. rs 35 n alumni. matf. bg. ac. rs

Adresni plan mreže n n IP adrese se dele na n javne i n privatne. Svaki računar u našoj mreži mora da ima unikatnu adresu iz opsega privatnih adrese. Ti opsezi su sledeći: n Opseg klase A: Dodeljuju se vladinim agencijama i veoma velikim organizacijama, kao što je IBM. n Opseg klase B: Dodeljuju se velikim organizacijama n Opseg klase C: ostali Opsezi privatnih adresa Početak opsega Kraj opsega Ukupno adresa Opseg klase A 10. 0 10. 255 16 777 216 Opseg klase B 172. 16. 0. 0 172. 31. 255 1 048 576 Opseg klase C 192. 168. 0. 0 192. 168. 255 65 536 36

Korišćenje mrežnih servisa n n n n Elektronska pošta – za razmenu tekstualnih poruka koje mogu da imaju priloge u vidu tekst dokumenata, crteža , slika, fotografija, glasovnih poruka, muzičkih datoteka, filmova. WWW – omogućava pretraživanje Interneta korišćenjem grafičkog korisničkog interfejsa TELNET - pristup udaljenom računaru i korišćenje njegovih programa. FTP – prenos datoteka preko Interneta IRC – istovremena razmena poruka više korisnika Internet Phone – telefoniranje preko interneta. Radio i TV prenos – slušanje radio stanica i gledanje TV programa 37

Osnove WEB-a n n n Browser – program za pregledanje sadržaja WEB-a Html - Neki delovi stranice (tekst ili slika) su veze sa drugim prezentacijama Adresa Web prezentacije: http: / - ime protokola n www – oznaka za vrstu komponente servera n gimnazijasd. edu. rs – adresa i ime prezentacije n 38