Radno pravo Pojam predmet I istorijat Radno pravo

Radno pravo Pojam, predmet I istorijat

Radno pravo – Grana pozitivnog prava i naučna disciplina – GRANA POZITIVNOG PRAVA- skup PRAVNIH normi kojima se uređuje radni odnos i drugi odnosi povodom društveno korisnog , dobrovoljnog izvršavanja rada za drugoga, u cilju postizanja socijalne pravde i ravnoteže, radno-socijalnog mira sigurnosti zaposlenja i blagostanja! – NAUČNA DISCIPLINA-sistem pojmova o individualnim i kolektivnim pravima zaposlenih i poslodavaca i drugih instituta radnog prava. (XX vek)

Radno pravo-pojam, značaj i mesto u pravnom sistemu – Radno pravo: v INDIVIDUALNI RADNI ODNOSI (zaposleni-poslodavac) v KOLEKTIVNI RADNI ODNOSI (sindikat/savet zaposlenih i udruženje poslodavaca) v DRUGI ODNOSI POVODOM IZVRŠAVANJA RADA ZA DRUGOG v INSTITUCIJE OD ZNAČAJA ZA RADNE ODNOSE v ODNOSI KOJI NASTAJU U VEZI SA ZAŠTITOM PRAVA U RADNOM ODNOSU

Radno pravo-pojam, značaj i mesto u pravnom sistemu – Pojam RADNO PRAVO najrasprostranjenijji u teoriji, zakonodavstvu i praksi! – NAZIV RADNOG PRAVA– RADNIČKO ZAKONODAVSTVO – FABRIČKO (INDUSTRIJSKO) ZAKONODAVSTVO- naziv je postao neodgovarajući širenjem regulisanja radnih odnosa i kod drugih poslodavaca, posebno u javnom sektoru! – SOCIJALNO PRAVO – U užem smislu- pravo socijalne sigurnosti ili socijalnog osiguranja – U širem smislu-pravo socijalne sigurnosti, pravo socijalne zaštite, pravo sicijalnog stanovanja, prava boraca, vojnih i civilnih žrtava rata, prava u vezi sa finansijskom podrškom porodici sa decom.

Radno pravo-pojam, značaj i mesto u pravnom sistemu – RADNO PRAVO – GRANA RADNOG PRAVA i – TEORIJSKO NAUČNA DISCIPLINA izučava MEĐUNARODNE, DRŽAVNE I AUTONOMNE NORME o radnim odnosima.

Radno pravo-pojam, značaj, podela i mesto u pravnom sistemu – Podela radnog prava prema subjektu i predmetu regulisanja, odnosno sadržini prava – INDIVIDUALNO I KOLEKTIVNO RADNO – INDIVIDULANO RADNO PRAVO-skup pravnih normi kojima se uređuju individualna prava i obaveze lica u radnom odnosa (pravo na zaradu, pravo na odsustvo. . ) – KOLEKTIVNO RADNO PRAVO-skup pravnih normi kojima se uređuju kolektivna prava i obaveze (pravo na sindikalno organizovanje, pravo na štrajk. . , pravo na udruživanje poslodavaca)

Radno pravo-pojam, značaj, podela i mesto u pravnom sistemu – Podela radnog prava prema režimu pravnih odnosa: – OPŠTE I POSEBNO RADNO PRAVO – OPŠTE RADNO PRAVO-odnosi se na sve kategorije zaposlenih – POSEBNO RADNO PRAVO- odnosi se na određene kategorije lica (npr. pripadnici vojske ili policije)

Radno pravo-pojam, značaj, podela i mesto u pravnom sistemu – MATERIJALNO I FORMALNO RADNO PRAVO: – MATERIJALNO RADNO PRAVO JE SKUP NORMI O INDIVIDUALNIM/KOLEKTIVNIM PRAVIMA SUBJEKATA RADNOG ODNOSA. – FORMALNO RADNO PRAVO JE SKUP NORMI O NADLEŽNOSTI I POSTUPKU ZA OSTVARIVANJE TIH PRAVA.

Radno pravo-pojam, značaj, podela i mesto u pravnom sistemu – PRIVATNO I JAVNO PRAVO-bipatridna podela radnog prava, dok tripartitna podela podrazumeva PRIVATNO RADNO PRAVO (individualni radni odnos zasnovan ugovorom o radu), JAVNO RADNO PRAVO (socijalno zakonodavstvo) i SINDIKALNO PRAVO (odnose između socijalnih partnera, kolektivno pregovaranje. . ) – HETERONOMNO I AUTONOMNO RADNO PRAVO – Heteronomno pravo-zakonski i podzakosnki akti – Autonomno javno pravo-propisi koje donose autonomni socijalni partnetri-sindikati, udruženja poslodavaca-kolektivni ugovori o radu, kodeski ponašanja koje donose profesionalna udruženja i sl

Osnovna načela radnog prava – NAČELO SLOBODE RADA – 1791 -Deklaracija o pravima čoveka i građanina-sloboda rada svojstvena svakom čoveku – Uspostavljanje najamnih odnosa-sloboda izbora kome služiti! – Ropski rad nije isto što i prinudni rad! – Oblici prinudnog rada

Osnovna načela radnog prava – NAČELO SLOBODE RADA: – Sloboda da se radi: – sloboda izbora profesije, – sloboda izbora posla, – sloboda izbora zaposlenja, – sloboda izbora poslodavca – Sloboda da se ne radi – Sloboda da se ne zasnuje radni odnos= zabrana prinudnog rada, postoje i određeni izuzeci – Sloboda da se ne radi u toku trajanja radnog odnosa-pravo na štrajk (obezbeđenje min procesa rada) – Sloboda na raskid ugovora o radu (izuzetak profesionalno usavršaanje)

USTAV REPUBLIKE SRBIJE čl. 60 -Pravo na rad – Jemči se pravo na rad, u skladu sa zakonom. – Svako ima pravo na slobodan izbor rada. – Svima su, pod jednakim uslovima, dostupna sva radna mesta. – Svako ima pravo na poštovanje dostojanstva svoje ličnosti na radu, bezbedne i zdrave uslove rada, potrebnu zaštitu na radu, ograničeno radno vreme, dnevni i nedeljni odmor, plaćeni godišnji odmor, pravičnu naknadu za rad i na pravnu zaštitu za slučaj prestanka radnog odnosa. Niko se tih prava ne može odreći. – Ženama, omladini i invalidima omogućuju se posebna zaštita na radu i posebni uslovi rada, u skladu sa zakonom.

Osnovna načela radnog prava – NAČELO ZABRANE DISKRIMINACIJE – Zabrana diskriminacije – Član 18 Zakon o radu – Zabranjena je neposredna i posredna diskriminacija lica koja traže zaposlenje, kao i zaposlenih, s obzirom na pol, rođenje, jezik, rasu, boju kože, starost, trudnoću, zdravstveno stanje, odnosno invalidnost, nacionalnu pripadnost, veroispovest, bračni status, porodične obaveze, seksualno opredeljenje, političko ili drugo uverenje, socijalno poreklo, imovinsko stanje, članstvo u političkim organizacijama, sindikatima ili neko drugo lično svojstvo.

Osnovna načela radnog prava – Član 19 Zakona o radu – Neposredna diskriminacija, u smislu ovog zakona, jeste svako postupanje uzrokovano nekim od osnova iz člana 18. ovog zakona kojim se lice koje traži zaposlenje, kao i zaposleni, stavlja u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji. – Posredna diskriminacija, u smislu ovog zakona, postoji kada određena naizgled neutralna odredba, kriterijum ili praksa stavlja ili bi stavila u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica - lice koje traži zaposlenje, kao i zaposlenog, zbog određenog svojstva, statusa, opredeljenja ili uverenja iz člana 18. ovog zakona.

Osnovna načela radnog prava – Član 20 Zakona o radu – Diskriminacija iz člana 18. ovog zakona zabranjena je u odnosu na: – 1) uslove za zapošljavanje i izbor kandidata za obavljanje određenog posla; – 2) uslove rada i sva prava iz radnog odnosa; – 3) obrazovanje, osposobljavanje i usavršavanje; – 4) napredovanje na poslu; – 5) otkaz ugovora o radu. – Odredbe ugovora o radu kojima se utvrđuje diskriminacija po nekom od osnova iz člana 18. ovog zakona ništave su.

Osnovna načela radnog prava Pravila o teretu dokazivanja – Član 45 Zakon o zabrani diskriminacije – Ukoliko tužilac učini verovatnim da je tuženi izvršio akt diskriminacije, teret dokazivanja da usled tog akta nije došlo do povrede načela jednakosti, odnosno načela jednakih prava i obaveza snosi tuženi. – TERET DOKAZIVANJA SNOSI POSLODAVAC!

Osnovna načela radnog prava – Institucije za zaštitu od diskriminacije – Poverenik za zaštitu ravnopravnosti – Zaštitnik građana (Ombudsman) – Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti – Sud

Osnovna načela radnog prava – Diskriminacija: – Discriminare (lat) –razlikovati, suzbijati, obespravljivati – Načelo jednakih šansi- diskriminacija-može se javiti od zasnivanja radnog odnosa do prestanka i nakon toga – Pravljenje razlike prema ličnom svojstvu (pol, veroispovest, rasa, imovno, zdravstveno stanje. . polna orijentacija. . političko opredeljenje. . .

Osnovna načela radnog prava – Diskriminacija u zapošljavanju i na radu obuhvata svaku diskriminaciju: – Prilikom zasnivanja radnog odnosa – Ostvarivanja prava iz radnog odnosa – Prilikom prestanka radnog odnosa

Osnovna načela radnog prava Načelo tripartizma-princip uspostavljanja odnosa između socijalnih partnera: -sindikata, udruženja poslodavaca i države! Država se javlja kao ravnopravan subjekat sa ostalim učesnicima, ne kao nosilac suverene vlasti! Regulisanje individualnih (pravo na minimalnu garantovanu zaradu) i kolektivnih prava (rešavanje kolektivnih radnih sporova) Socijalno-ekonomski savet –tripartritno savetodavno telo –Vlada, Reprezentativni sindikati, Reprezentativna udruženja poslodavaca- razvijanje socijalnog dijaloga o najznačajnijim pitanjima.