Rachunkowo Dr Aleksander Zawadzki Wydzia Nauk Ekonomicznych i

Rachunkowość Dr Aleksander Zawadzki Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Katedra Rachunkowości UMK w Toruniu Tel. 056 611 -47 -79 www. aleksander. zawadzki. wneiz. umk. pl E-mail: alexzaw@econ. umk. pl

Literatura obowiązkowa � Ustawa z dnia 29 września o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm. ) dostępna na www. mf. gov. pl � Podstawy rachunkowości, red. S. Sojak, J. Stankiewicz, TNOi. K, Toruń 2008 zwany dalej podręcznikiem

Literatura uzupełniająca � Gierusz B. , Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK Gdańsk, 2009

Literatura uzupełniająca � Gierusz J. Plan kont z komentarzem, Handel, prdukcja, usługi, ODDK, Gdańsk, 2009

Literatura uzupełniająca Turyna J. , Rachunkowość finansowa, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa, 2008

Dyżur konsultacyjny Środa 13. 00 – 14. 00 Pokój 232 II piętro Dyżury dla studentów zaocznych na stronie www

Egzamin Forma: testowa, jednokrotnego wyboru Pytania: wyświetlane na ekranie, ilość: 40 Odpowiedzi: wprowadzane do karty odpowiedzi Charakter pytań: łatwe , tylko teoria. Próg zaliczenia : 60% tj. , 24 poprawne odpowiedzi Termin: w okresie przewidzianym na sesję, do ustalenia.

PYTANIA ? ? ? związane ze sferą organizacyjną

Rachunkowość ? ? ? Definicje

„Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej. Stanowi ona system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się, ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarczej” Skrzywan „Rachunkowość jest szczególnym systemem informacyjnym o charakterze retro- i prospektywnym, który ma monopol na ustalanie wyniku finansowego i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego w pewnym okresie czasu”. Brzezin

Rachunkowość możemy określić jako pewien system: - identyfikacji, - pomiaru, - przetwarzania i przekazywania informacji finansowych o sytuacji majątkowej i osiągniętych wynikach - służący celom sprawozdawczym i decyzyjnym różnych podmiotów (użytkowników). Rachunkowość jest swoistym językiem, którym posługuje się świat gospodarczy - językiem wykorzystującym sobie tylko znane metody, zasady, koncepcje i standardy Red. Sojak, Stankiewicz, Podstawy rachunkowości , TNOIK Toruń, 2008, str. 19

Rachunkowość ? ? ? Cele

„… stwarzanie podstaw liczbowych do podejmowania decyzji na różnych szczeblach zarządzania”. Wielgórska J. : Pojęcie rachunkowości – jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24. „… dokonanie pomiaru, wyceny i ewidencji zdarzeń gospodarczo-finansowych, przedstawienie rzetelnego obrazu sytuacji finansowej i majątkowej, ochronę majątku, dostarczenie informacji decydentom jednostki oraz odbiorcom zewnętrznym zgodnie z prawem”; Jak z powyższego wynika rachunkowość służy celom: informacyjnym, kontrolnym, rozliczeniowym, pomiaru i wyceny składników majątkowych, ewidencyjnym, bilansowym, ustalania wyniku finansowego, menedżerskim, statystycznym, fiskalnym, ubezpieczeniowym, analitycznym”. Roza – Michalski A. : Zrozumieć rachunkowość. Agencja Wydawnicza Interfart: Łódź 1998, s. 20 – 21.

„. . . pomiar i prezentacja bogactwa w kategoriach znanych ekonomiście” 1. „ Pomiar zasobów bodących własnością konkretnych jednostek gospodarczych. 2. Odzwierciedlanie roszczeń w stosunku do tych jednostek oraz udziałów w nich. 3. Pomiar zmian w tych zasobach, roszczeniach i udziałach. 4. Wiązanie zmian z konkretnymi okresami 5. Wyrażanie powyższych miar i zmian w kategoriach pieniądza jako wspólnego mianownika. ” „System rachunkowości służy nie jakiemuś jednemu celowi, lecz tych celów jest kilka, np. prawne, społeczne, gospodarcze, ekologiczne” Gmytrasiewicz M. , Karmańska A. : Rachunkowość Finansowa. Difin: Warszawa 2002, s. 13.

„… poprawny pomiar i ocena wyników działalności gospodarczej i sytuacji finansowej podmiotów”. Micherda B. : Znowelizowane prawo o rachunkowości w kształtowaniu podejścia do kosztów i wyników jednostek gospodarczych. Problemy rachunkowości 2004 nr 1, s. 3. „… rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego”. Art. 4 ust. 1 ustawy z 29. 09. 1994 r. o rachunkowości

Rachunkowość ? ? ? Zadania

Zadaniem rachunkowości jest: 1. dostarczenie informacji niezbędnych do podjęcia prawidłowych decyzji (dla różnych szczebli zarządzania, bieżących i okresowych, ogólnych i szczegółowych), 2. umożliwienie przeprowadzenia kontroli i korekt prowadzonej działalności (wewnętrznej i zewnętrznej), 3. tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki (porównania w czasie i w przestrzeni), 4. dostarczanie informacji o stanie majątkowym i sytuacji finansowej odbiorcom zewnętrznym (aparat skarbowy, jednostki nadrzędne, GUS, akcjonariusze - udziałowcy, inwestorzy itp. )”. Kida E. Podstawy rachunkowości. Prawo Finansowe 1995 nr 11, s. 63 – 65.

Realizacji głównego celu rachunkowości podporządkowane są następujące zadania rachunkowości: 1. dostarczenie różnym szczeblom zarządzania jednostką gospodarczą bieżących i okresowych informacji liczbowych ogólnych i szczegółowych, niezbędnych do podejmowaniu prawidłowych decyzji, 2. umożliwienie wykonywania finansowo-księgowej kontroli wewnętrznej i zewnętrznej działalności jednostki i jej sytuacji majątkowej, 3. tworzenie podstaw liczbowych do bieżącej i okresowej analizy działalności jednostki przez porównywanie z poprzednim okresem, planami, podobnymi jednostkami, 4. tworzenie podstaw liczbowych do analizy sytuacji i wyników działalności jednostki gospodarczej przez budżet (urzędy skarbowe), jednostki nadrzędne, urzędy statystyki państwowej, akcjonariuszy, udziałowców, inwestorów itp. ” Wielgórska J. : Pojęcie rachunkowości – jej zadania i cele. Prawo Przedsiębiorcy 1994 nr 19, s. 24 – 25.

Rachunkowość ? ? ? Funkcje

Struktura i funkcje rachunkowości � Rachunkowość jako system informacyjny ma do spełnienia szereg funkcji. Najważniejsze z nich to: › › › informacyjna, kontrolna, analityczna, optymalizacyjna, sprawozdawcza. Red. Sojak, Stankiewicz, Podstawy rachunkowości , TNOIK Toruń, 2008, str. 20

� Funkcja informacyjna polega na tworzeniu informacji finansowych o procesach gospodarczych zachodzących w jednostce � Funkcja kontrolna przejawia się w umożliwieniu dokonywania kontroli wykonania planów np. kosztów, zakupów, sprzedaży itp. � Funkcja analityczna umożliwia badanie i interpretację osiągniętych wyników finansowych.

� Funkcja optymalizacyjna związana jest z dostarczaniem informacji finansowych służących do podejmowania decyzji gospodarczych zgodnie z rachunkiem ekonomicznym. � Funkcja sprawozdawcza przejawia się w okresowym sporządzaniu sprawozdań finansowych obrazujących całokształt działalności jednostki za określony czas.

� Rachunkowość zajmuje się danymi i informacjami o charakterze finansowym. � Źródłem tych danych są operacje gospodarcze, które są zdarzeniami gospodarczymi charakteryzującymi się: › wyrażeniem w mierniku pieniężnym › wywieraniem wpływu na majątek lub/i sytuację finansową jednostki gospodarczej.

� Rachunkowość ma charakter podmiotowy. › Oznacza to, że prowadzi ona ewidencję operacji gospodarczych dla jednostki wyodrębnionej pod względem organizacyjnym i majątkowym. › Podmiotami rachunkowości mogą być jednostki prowadzące działalność zarobkową (komercyjne) i niezarobkową (non-profit) bez względu na ich formę prawną.

Za podmiot rachunkowości uznaje się każdą jednostkę wyodrębnioną majątkowo, prowadzącą rachunkowość. Wyodrębnienie majątkowe może mieć charakter: • formalnoprawny (wyodrębnienie jest usankcjonowane prawnie, np. wpis przedsiębiorcy do odpowiedniego rejestru), • umowny (wyodrębnienie ma charakter wyłącznie umowny, np. wydzielenie w ramach jednostki wielozakładowej zakładów prowadzących odrębną rachunkowość).

Wyodrębnienie formalno-prawne ABC Sp. z o. o. XYZ S. A. Wyodrębnienie umowne (dywizjonalizacja działalności) ABC Sp. z o. o. Zakład X Zakład Y

Jak z powyższego wynika, podmiotem rachunkowości może być: • wyodrębniony w ramach struktury organizacyjnej jakiegoś przedsiębiorstwa, zakład (oddział), • podmiot gospodarczy, który może działać w jednej z wielu form organizacyjno-prawnych: ü jako osoba prawna (np. spółka akcyjna, przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia), ü jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna, osoba fizyczna), ü grupa jednostek powiązanych kapitałowo.

� Praktyczna realizacja ww. funkcji ukształtowała strukturę rachunkowości. � W literaturze poświęconej rachunkowości możemy spotkać dwa podejścia do rachunkowości: RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA ZARZĄDCZA

Rachunkowość finansowa � Rachunkowość finansowa jest zorientowana na zewnętrznych użytkowników informacji finansowych. Dostarcza im ich w postaci sprawozdań finansowych, a więc bilansu, rachunku zysków i strat, i innych sprawozdań przewidzianych Ustawą o rachunkowości. � Analizuje zdarzenia przeszłe (ex-post)

Rachunkowość finansowa jest ściśle określona przepisami prawa. 1. Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości, (zawsze aktualny tekst na www. mf. gov. pl) 2. Rozporządzenia Ministra Finansów Celem regulacji prawnych jest: - zapewnienie wykazywaniu w sprawozdaniach finansowych zgodnego z rzeczywistością obrazu majątkowego, finansowego oraz osiągniętych wyników, - zapewnienie porównywalności sprawozdań różnych podmiotów.

Użytkownicy i zakres informacji pochodzących z rachunkowości finansowej

Rachunkowość zarządcza jest zorientowana na wewnętrznych użytkowników informacji. Jest to system gromadzenia, klasyfikacji, agregacji, analizy i prezentowania informacji finansowych i niefinansowych, wspomagających kierowników w procesie podejmowania decyzji i kontroli. Dostarcza informacji będących bazą do podejmowania decyzji gospodarczych długo- i krótkoterminowych, do planowania i kontroli działalności. Mniej jest w niej narzuconych rozwiązań prawnych, więcej indywidualnej inwencji zależnej od bieżących, niekoniecznie powtarzalnych, potrzeb menedżerów związanych z samodzielnym zarządzaniem firmą.

Różnice pomiędzy rachunkowością finansową i zarządczą

Podstawowe pojęcia rachunkowości - majątek, - źródła finansowania majątku. MAJĄTEK ? ŹRÓDŁO FINANSOWANIA MAJĄTKU

Majątek (aktywa) - rozumie się przez to: - kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, - powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, - które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych, Art. 3. 1. 12) Uo. R

Źródła finansowania majątku (pasywa) Ustawowa definicja: brak

Źródła finansowania majątku (pasywa) Własne (Kapitały własne) Obce (Zobowiązania)

Zobowiązania Ustawowa definicja: Wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki. Art. 3. 1. 20) Uo. R

Kapitały własne Ustawowa definicja: Brak Kapitał własny= Aktywa - Zobowiązania Kapitał własny stanowi wartościowy odpowiednik składników majątku, które zostały wniesione do przedsiębiorstwa przez założycieli (właścicieli) lub pochodzą z przeznaczenia części wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe. Mogą mieć postać rzeczową, niematerialną lub pieniężną. A. Z.

Bilans Zestawienie: BILANS Majątek - Aktywa Żródła finansowania majątku - Pasywa Suma wartości aktywów = Suma wartości pasywów

Aktywa trwałe ? Aktywa obrotowe Pasywa Kapitały własne Zobowiązania

Aktywa trwałe: to aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych Art. 3. 1. 13) Uo. R

Aktywa obrotowe: część aktywów jednostki, które w przypadku: a) aktywów rzeczowych, o których mowa w pkt 19 - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,

b) aktywów finansowych, są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne, c) należności krótkoterminowych - obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,

Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne Pasywa Kapitały własne I. Kapitał podstawowy II. Rzeczowe aktywa trwałe II. Pozostałe kapitały w tym III. Należności długoterminowe - Kapitał rezerwowy - Kapitał zapasowy IV. Inwestycje długoterminowe Aktywa obrotowe I. Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe - Wynik finansowy Zobowiązania I. Długoterminowe - kredyty i pożyczki - dłużne pap. wartościowe - inne II. Krótkoterminowe - kredyty i pożyczki - dłużne pap. wartościowe - środki pięniężne - inne ( wobec pracowników, dostawców, budżetu, itp. ) IV. Rozliczenia międzyokresowe

Wartości niematerialne i prawne - rozumie się przez to, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności: � a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, � b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych, � c) know-how.

Środki trwałe - rozumie się przez to, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności � a) nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, � b) maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, � c) ulepszenia w obcych środkach trwałych, � d) inwentarz żywy. Środki trwałe w budowie - rozumie się przez to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego,

Inwestycje - rozumie się przez to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści

Rzeczowych aktywa obrotowe (zapasy) - rozumie się przez to materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym Zapasy Materiały Produkcja Produkty w toku gotowe Towary

Podstawowe pojęcia rachunkowości - przychody, - koszty. Przychody ? - przychód jest związany ze sprzedażą ? - przychód jest związany z wpływem środków pieniężnych ? Tak ale nie tylko i nie zawsze.

Sprzedaż Przychód - zawsze Wpływ gotówki Odroczona płatność (należność) Kompensata Barter (wymiana dóbr lub usług)

Przychody i zyski Definicja ustawowa: uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli, Art. 3. 1. 30) Uo. R

Wpływ osiągnięcia przychodu na bilans A P + + Suma A = Suma P + + lub A P + Suma A = Suma P

Przychód powstaje również w przypadku: - otrzymania darowizny rzeczowej lub pieniężnej, - otrzymania nieodpłatnych świadczeń w naturze, - otrzymania dotacji i subwencji (!!!), - umorzenia zobowiązania np. kredytu

Koszty ? - koszt jest związany z zakupem ? Nie zawsze, raczej rzadko - Koszt jest związany z wydatkiem pieniężnym Tak ale nie tylko i nie zawsze.

Koszty i straty Definicja ustawowa: uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli, Art. 3. 1. 31) Uo. R

Wpływ poniesienia kosztu na bilans A P Suma A = Suma P - - lub A P + Suma A = Suma P

Czy koszt powstaje przy zakupie środków trwałych na przykład za gotówkę ? NIE A P + Suma A = Suma P

Czy koszt powstaje przy zakupie materiałów za gotówkę ? NIE A P + - Suma A = Suma P

Rachunek zysków i strat � Rachunek zysków i strat jest zestawieniem przychodów i kosztów, zysków i strat osiągniętych i poniesionych w roku obrotowym. � Jest w stosunku do bilansu zestawieniem dynamicznym

Zbudowany w oparciu o typy działalności Wykonywanych przez każdą jednostkę: 1. Działalność podstawowa (operacyjna) 2. Pozostała działalność operacyjna 3. Działalność finansowa 4. Efekty zdarzeń nadzwyczajnych 5. Obciążenia wyniku finansowego

I. Działalność podstawowa 1. Przychody ze sprzedaży 2. Koszty działalności operacyjnej II. Wynik na sprzedaży III. Pozostała działalność operacyjna 1. Pozostałe przychody operacyjne 2. Pozostałe koszty operacyjne IV. Wynik na działalności operacyjnej V. Działalność finansowa 1. Przychody finansowe 2. Koszty finansowe VI. Wynik na działalności gospodarczej VII. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych 1. Zyski nadzwyczajne 2. Straty nadzwyczajne VIII. Wynik finansowy brutto IX. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego 1. PDOP 2. Inne X. Wynik finansowy netto -> bilans

Operacje gospodarcze i ich wpływ na sytuację majątkową i finansową jednostki Operacje gospodarcze - zdarzenia mające wpływ na sytuację majątkową, finansową lub/i osiągnięte wyniki Cztery rodzaje wpływu operacji gospodarczych na bilans: 1. Operacje tylko w aktywach 2. Operacje tylko w pasywach 3. Operacje w aktywach i w pasywach zwiększające sumę bilansową 4. Operacje w aktywach i pasywach zmniejszające sumę bilansową

Operacja tylko w aktywach A P Operacja tylko w pasywach A P + - Suma A = Suma P Operacje w aktywach i pasywach A P + + Suma A = Suma P

Tabelaryczne przedstawianie wpływu operacji gospodarczych na bilans Przykład Spółka ABC Sp. z o. o. : Jednostka posiada na początek roku następujące składniki aktywów i pasywów 1. 2. 3. 4. 5. 6. Środki trwałe Materiały Zobowiązania krótkoterminowe Należności krótkoterminowe 2. 000 Gotówka w kasie Kapitał własny 20. 000 15. 000 13. 000 10. 000 34. 000

Bilans otwarcia dla Spółki ABC Sp. z o. o. AKTYWA PASYWA A. Aktywa trwałe 20 000, 00 A. Fundusze własne 34 000, 00 I. Wartości niematerialne i prawne 34 000, 00 II. Rzeczowe aktywa trwałe 20 000, 00 II. Pozostałe kapitały III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. Aktywa obrotowe I. Kapitał podstawowy III. Wynik finansowy B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 13 000, 00 I. Zobowiązania długoterminowe z tytułu kredytów i pożyczek II. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze 27 000, 00 specjalne 13 000, 00 I. Zapasy rzeczowych aktywów obrotowych 15 000, 00 1. Kredyty i pożyczki II. Należności krótkoterminowe 2 000, 00 2. Inne zobowiązania 13 000, 00 III. Inwestycje krótkoterminowe 10 000, 00 3. Fundusze specjalne 1. Środki pieniężne 10 000, 00 III. Rezerwy na zobowiązania - 2. Pozostałe aktywa finansowe C. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - 1. Rozliczenia miedzyokresowe przychodów Suma aktywów 47 000, 00 Suma pasywów IV. Rozliczenia międzyokresowe 2. Inne rozliczenia miedzyokresowe 47 000, 00

W okresie sprawozdawczym miały miejsce następujące operacje bilansowe: 1. Zakupiono za gotówkę materiały 5. 000 2. Spłacono cześć zobowiązań gotówką 6. 000 3. Odbiorca spłacił całość należności gotówką do kasy 4. Zakupiono środek trwały zapłata w terminie późniejszym 10. 000 5. Spłacono zobowiązania za zakupiony środek trwały zaciągając kredyt krótkoterminowy ? ?

Aktywa Pasywa Środki Należnoś trwałe Materiały ci krótk. Treść operacji Kapitał własny Kasa Zobowiąza Kredyt Suma nia w/dost. krótkoterm. bilansowa BO 20 000 15 000 2 000 10 000 34 000 13 000 - 47 000 1. materiały za gotowkę 2. spłata zobow. gotówką 3. spłata należności gotowka 4. Zakup ŚT zapłata potem - 5 000 47 000 - 6 000 - 6 000 41 000 - 2 000 41 000 10 000 51 000 - 10 000 51 000 10 000 5. Spłata zob. kredytem kr. BZ 5 000 30 000 20 000 - 1 000 34 000 7 000 10 000 51 000

Bilans zamknięcia dla Spółki ABC Sp. z o. o. AKTYWA PASYWA A. Aktywa trwałe 30 000, 00 A. Fundusze własne 34 000, 00 I. Wartości niematerialne i prawne 34 000, 00 II. Rzeczowe aktywa trwałe 30 000, 00 II. Pozostałe kapitały III. Należności długoterminowe III. Wynik finansowy IV. Inwestycje długoterminowe B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 17 000, 00 V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. Aktywa obrotowe I. Zapasy rzeczowych aktywów obrotowych 20 000, 00 1. Kredyty i pożyczki 10 000, 00 II. Należności krótkoterminowe - 2. Inne zobowiązania 7 000, 00 III. Inwestycje krótkoterminowe 1 000, 00 3. Fundusze specjalne 1. Środki pieniężne 1 000, 00 III. Rezerwy na zobowiązania - 2. Pozostałe aktywa finansowe - C. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe - 1. Rozliczenia miedzyokresowe przychodów Suma aktywów 51 000, 00 Suma pasywów I. Kapitał podstawowy I. Zobowiązania długoterminowe z tytułu kredytów i pożyczek II. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze 21 000, 00 specjalne 17 000, 00 IV. Rozliczenia międzyokresowe 2. Inne rozliczenia miedzyokresowe 51 000, 00

Urządzeniem służącym do ewidencji operacji gospodarczych jest konto księgowe

Konta bilansowe - ewidencjonują pozycje bilansu 1. Konta aktywów 2. Konta pasywów Konta wynikowe - ewidencjonują pozycje rachunku zysków i strat 1. Konta kosztów 2. Konta przychodów Konta budżetowe - ewidencjonują pozycje budżetu 1. Konta dochodów 2. Konta wydatków Konta pozabilansowe - ewidencjonują przyszłe zdarzenia

Jak działa konto aktywów ? Winien Konto aktywów Ma SP. Zwiększenia wartości aktywów Zmniejszenia Wartości aktywów SK = Obroty Wn – Obroty Ma

Jak działa konto pasywów? Winien Konto pasywów Ma SP. Zmniejszenia wartości pasywów SK = Obroty Ma – Obroty Wn Zwiększenia wartości pasywów

Powiązanie kont bilansowych z bilansem

Powiązanie kont wynikowych z bilansem

Podział kont Podział poziomy Polega na podziale konta głównego na konta analityczne na których ewidencjonuje się operacje gospodarcze dotyczącego różnych podmiotów lub składników majątku, kategorii budżetowych. Poziomy podział podmiotowy konta Zobowiązania wobec dostawców Zobowiązania wobec Dostawcy A Zobowiązania wobec Dostawcy B Konto syntetyczne Konta analityczne

Poziomy podział przedmiotowy konta Środki trwałe Konto syntetyczne Grunty Budynki i budowle Konta analityczne Maszyny i urzadzenia Pojazdy

Podział pionowy Polega na wyodrębnieniu z konta głównego kont, na których ewidencjonowane będą operacje gospodarcze o odmiennym charakterze ekonomicznym od pozostałych. Przykład konto środki trwałe: Operacja zużycia środka trwałego jest odmienna ponieważ przy pozostałych operacjach następuje zmiana właściciela środka trwałego a w przypadku tej operacji tylko zmniejszenie jego wartości. W związku z tym wszystkie zapisy związane ze zuzyciem środków trwałych przeniesiono na nowe konto Umorzenie środków trwałych

Winien Środki trwałe Ma 1. Zakup 1. Sprzedaż 2. Otrzymanie 2. Darowizna 3. Wytworzenie 3. Zużycie Umorzenie (zużycie) środków trwałych 3. Zużycie Konto korygujące do konta Środki trwałe

Plan kont - wykaz kont syntetycznych wraz z ich trzycyfrowymi numerami oraz zasadami ich funkcjonowania. Konta grupowane w zespoły, powiązane są ze sobą zawartością merytoryczną. Zespoły: 0 - Majątek trwały 1 - Środki pieniężne i rachunki bankowe 2 - Rozrachunki i roszczenia 3 - Materiały i towary 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenie 5 - Koszty według typów działalności 6 - Produkty 7 - Przychody i koszty ich uzyskania 8 - Kapitały rezerwy i wynik finansowy.

Podstawowe zasady rachunkowości Nadrzędna zasada rachunkowości : zasada prawdziwego i wiernego obrazu (true and fair view) Art. 4 pkt 1 Uo. R Obliguje ona jednostki do przedstawiania rzeczywistej sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.

zasada prawdziwego i wiernego obrazu (true and fair view) Umowa Zdarzenie Operacja gospodarcza Dokument Zaksięgowanie dokumentu Sprawozdanie finansowe

W celu zachowania zasady prawdziwego i wiernego obrazu należy: • prowadzić bieżącą rejestrację operacji gospodarczych w sposób gwarantujący rzetelne, prawidłowe i kompletne ich ujęcie, • dokonywać zapisów w porządku chronologicznym (według dat) i systematycznym (z przypisaniem do kont), • udokumentowywać zapisy księgowe, • okresowe weryfikować prawidłowość i poprawność zapisów, • przeprowadzać właściwą wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego, • sporządzać sprawozdania finansowe.

Zasady rachunkowości wynikające z zasady nadrzędnej Art. 4. 2. „Zasada wyższości treści nad formą” Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Majątek trwały ? Majątek obrotowy Zależy po co kupiony W salonie samochodowym Towar = majątek obrotowy

Art. 5. 1. „Zasada ciągłości” Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych , … tak aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok obrotowy księgach rachunkowych. BZ 2010 Aktywa Pasywa BO 2011 = Aktywa Pasywa

Art. 5. 1. „Zasada kontynuacji działalności” Przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba , że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Dającą się przewidzieć przyszłością jest okres 1 roku. 12 miesięcy OK

Art. 6. 1. „Zasada memoriału” W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zasada memoriału Zasada kasowa Koszt Zapłata za koszt

Art. 6. 1. „Zasada współmierności” Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione. Przychody ze sprzedaży 2010 2011 Koszty produkcji

Art. 7. 1. „Zasada ostrożności” Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić: 1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych; 3) wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne; 4) wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne; 5) rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

Art. 7. 3. „Zasada zakazu kompensaty” Wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

Ogólne zasady wyceny aktywów W jaki sposób można nabyć składnik majątku ? Zakup Cena nabycia Nieodpłatne otrzymanie Cena rynkowa lub wartość godziwa Wytworzenie we własnym zakresie Koszt wytworzenia

Cena nabycia - cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.

Konstrukcja ceny nabycia: Cena należna sprzedającemu - VAT podlegający odliczeniu + wydatki związane z doprowadzeniem składnika majątku do możliwości jego używania - VAT podlegający odliczeniu od tych wydatków = cena nabycia Kiedy i na jakich zasadach ? ? ?

VAT Podatek od towarów i usług Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z dnia 5 kwietnia 2004 r. Nr 54, poz. 535) Naliczony Należny zakup sprzedaż Podmiot płaci podatek w cenie nabywanych dóbr i usług 23%, 8%, 3%, 0%, zw. Podmiot dolicza do ceny Sprzedawanych dóbr i usług 23%, 8%, 3%, 0%, zw.

VAT do zapłaty/zwrotu z US = należny - naliczony Kiedy można odliczyć VAT naliczony od należnego ? Art. 86. 1. W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. WYŁĄCZENIA ZASADA GENERALNA

ZAKUP Podatek naliczony ODLICZENIE ? ? SPRZEDAŻ opodatkowana 23%, 8%, 3%, 0% TAK SPRZEDAŻ zwolniona z VAT np. usługi finansowe NIE

zwolniona z VAT ZAKUP Podatek naliczony ODLICZENIE ? ? SPRZEDAŻ CZĘŚCIOWE opodatkowana 22%, 7%, 3%, 0% ILE ? W takim stosunku w jakim pozostaje sprzedaż opodatkowana do całkowitej sprzedaży. Stosunek określany jest na podstawie ostatniego roku podatkowego. W przypadku rozpoczynania działalności występuje się z wnioskiem o określenie proporcji do Naczelnika US

PRZYKŁAD Jednostka nabyła środek trwały Wartość netto 10. 000, 00 VAT 2. 300, 00 Do zapłaty 12. 300, 00 Określić wartość początkową przy założeniu że nie było innych wydatków: a) Jednostka dokonuje sprzedaży jedynie opodatkowanej VAT b) Jednostka dokonuje sprzedaży jedynie zwolnionej z VAT c) Jednostka dokonuje sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej w stosunku 50/50 i środek trwały jest przeznaczony na potrzeby jednego i drugiego rodzaju sprzedaży. Ad a) cena nabycia = 12. 300 – 2. 300 = 10. 000 Ad b) cena nabycia = 12. 300 – = 12. 300 Ad c) cena nabycia = 12. 300 – 1. 150 = 11. 150

Koszt wytworzenia � Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. � Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny.

Przedsiębiorstwo produkcyjne: Ponoszone koszty Koszty wytworzenia Bezpośrednie Pośrednie Koszty działalności

Koszty bezpośrednie ? Można przypisać do Konkretnego produktu bez konieczności kalkulacji (na podstawie dokumentu źródłowego) Możliwość przypisania do produktu Koszty pośrednie Aby przypisać je do konkretnego produktu należy dokonać jakicholwiek obliczeń (kalkulacji)

Koszt wytworzenia produktu = + Koszty bezpośrednie - materiały bezpośrednie - płace bezpośrednie z narzutami - inne koszty bezpośrenie + Cześć kosztów pośrednich przypadających na dany produkt

Cena rynkowa/wartość godziwa Cena sprzedaży netto (rynkowa netto) składnika aktywów możliwa do uzyskania na dzień bilansowy cena jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a powiększoną o należną dotację przedmiotową. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy.

Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Utrata wartości aktywów (majątku) Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.

Salon samochodowy Rocznik 2010 Cena nabycia 200. 000 zł Cena sprzedaży 190. 000 zł Cena sprzedaży 230. 000 zł 2010 2011 Trwała utrata wartości = Cena nabycia -Aktualna możliwa do uzyskania cena sprzedaży Trwała utrata wartości 200. 000 zł 190. 000 zł 10. 000 zł

Polityka rachunkowości i zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych Prowadzenie ksiąg rachunkowych jest jednym z elementów rachunkowości jednostki W skład rachunkowości, oprócz prowadzenia ksiąg wchodzą: 1) przyjęte zasady (polityka) rachunkowości, 2) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów, 3) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, 4) sporządzanie sprawozdań finansowych, 5) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą, 6) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

W myśl artykułu 13 uor, na księgi rachunkowe składają się zbiory zapisów księgowych i ich sum oraz sald, które tworzą: - dziennik, - księgę główną, - księgi pomocnicze, - zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, - wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

Dziennik jest chronologicznym zestawieniem operacji gospodarczych zarejestrowanych w księgach rachunkowych. Zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów (obroty) liczone w sposób ciągły. Sposób dokonywania zapisów w dzienniku powinien umożliwiać ich jednoznaczne powiązanie ze sprawdzonymi i zatwierdzonymi dowodami księgowymi.

Księga główna zawiera zapisy o zdarzeniach gospodarczych w ujęciu systematycznym. Ujęcie systematyczne oznacza zaewidencjonowanie zdarzenia gospodarczego zgodnie z przyjętą w jednostce systematyką przydziału operacji gospodarczych do poszczególnych elementów tworzących księgę główną. Konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej. Prowadzi się je w ujęciu systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), komputerowych zbiorów danych, uzgodniony z saldami i zapisami na kontach księgi głównej.

Kolejność umieszczania zapisów w księgach rachunkowych: chronologicznie Dziennik Chronologicznie i systematycznie Księga główna (syntetyka) Księgi pomocnicze

Konta księgi głównej tworzone są w przedsiębiorstwie na podstawie przyjętego podziału na zespoły oraz ogólnych zasad tworzenia kont opisanych w polityce rachunkowości. W polskiej praktyce rachunkowości przyjęło się, że konta księgi głównej (konta syntetyczne) oznaczane są trzycyfrowym numerem konta na przykład 010 - Środki trwałe, 100 - Gotówka w kasie, 701 - Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych)

Konta ksiąg pomocniczych (konta analityczne, analityka) są uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont syntetycznych. Podręcznikowym przykładem zależności pomiędzy kontem syntetycznym a kontami analitycznymi jest grupa kont związanych ze środkami trwałymi. Środki trwałe ewidencjonowane są na koncie 010 - Środki trwałe.

Zapisów w księgach rachunkowych dokonuje się w sposób trwały, bez pozostawiania miejsc pozwalających na późniejsze dopiski lub zmiany. Zapis księgowy powinien zawierać co najmniej: - datę dokonania operacji gospodarczej, - określenie rodzaju i numer identyfikacyjny dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu oraz jego datę, jeżeli różni się ona od daty dokonania operacji, - zrozumiały tekst, skrót lub kod opisu operacji, z tym że należy posiadać pisemne objaśnienia treści skrótów lub kodów, - kwotę i datę zapisu, - oznaczenie kont, których dotyczy.

Cechy poprawnie prowadzonych ksiąg rachunkowych

Cechy poprawnie prowadzonych ksiąg rachunkowych c. d.

Zapisy na kontach ksiąg rachunkowych w księdze głównej (pomiędzy kontami syntetycznymi) zasada zapisu podwójnego (zbilansowanego), - przynajmniej na dwóch kontach, - po przeciwnych stronach kont, - w tej samej kwocie po przeciwnych stronach. w księgach pomocniczych (zapisy pomiędzy kontem syntetycznym a jego kontami analitycznymi) zasada zapisu powtarzanego - po tej samej stronie konta analitycznego co konta syntetycznego, - w tej samej kwocie na koncie syntetycznym.

Błędy księgowe nieprzestrzeganie zasady zapisu podwójnego Skreślenie błędnego zapisu zaksięgowanie operacji gospodarczej niezgodnie z treścią operacji gospodarczej Storno księgowe czarne czerwone

Przykład Pani Krystyna, księgowa w firmie ABC sp. z o. o. księgując wyciąg bankowy popełniła błąd. Operację zapłaty zobowiązania wobec dostawcy zamiast z rachunku bankowego zaksięgowała z kasy. Zapisy w księgach wyglądały następująco:

Storno czarne Wn Kasa Ma Sp. 10 000, 00 5 000, 00 2) 5 000, 00 1) Wn Bieżący rachunek Ma bankowy Sp. 23 000, 00 5 000, 00 3) Storno czerwone 1) 3) Wn Zobowiązania wobec Ma dostawców 5 000, 00 Sp. 5 000, 00 2) 5 000, 00