R Duygu hayal ve dncelerin bir dzene bal
ŞİİR Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasıdır.
ŞİİR TÜRLERİ
LİRİK ŞİİR Aşk, ayrılık, hasret, özlem konularını işleyen duygusal şiirlerdir. Okurun duygularına, kalbine seslenir. Eskiden Yunanlılarda “lir” denen sazlarla söylendiğinden bu adı almıştır. Tanzimat döneminde de bir saz adı olan “rebab” dan dolayı bu tür şiirlere rebabi denmiştir. Divan edebiyatında gazel, şarkı; Halk edebiyatında güzelleme türündeki koşma, semai lirik şiire girer.
ÇOCUKLUĞUM Çocukluğum, çocukluğum. . . Uzakta kalan bahçeler, O sabahlar, o geceler, Gelmez günler çocukluğum. Çocukluğum, çocukluğum. . . Gözümde tüten memleket, Artık bana sonsuz hasret, Sonsuz keder çocukluğum. Çocukluğum, çocukluğum. . . Bir çekmecede unutulmuş, Senelerle rengi solmuş, Bir tek resim çocukluğum. Ziyan Osman SABA
ÖRNEK Sakın bir söz söyleme, yüzüme bakma sakın Sesini duyan olur, sana göz koyan olur Anmasınlar adını candan anan dudaklar Annen bile okşasa benim bağrım taş olur
EPİK ŞİİR Destansı özellikler gösteren şiirlerdir. Kahramanlık, savaş, yiğitlik konuları işlenir. Okuyanda coşku, yiğitlik duygusu, savaşma arzusu uyandırır. Daha çok, uzun olarak söylenir. Divan edebiyatında kasideler, Halk edebiyatında koçaklama, destan, varsağı türleri de epik özellik gösterir. Tarihimizde birçok şanlı zaferler yaşadığımızdan, epik şiir yönüyle bir hayli zengin bir edebiyatımız vardır.
ÖRNEK Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle Canlandı o meşhur ova at kişnemesiyle
DİDAKTİK ŞİİR Bir düşünceyi, bir bilgiyi aktarmak amacıyla yazılan şiirlerdir. Bunlar okurun aklına seslenir. Duygu yönü az olduğundan kuru bir anlatımı vardır. Kafiye ve ölçülerinden dolayı akılda kolay kaldığından, bilgiler bu yolla verilir. Manzum hikâyeler, fabllar hep didaktik özellik gösterir.
ÖRNEK Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz Şahsın görünür rutbe – i aklı eserinde
PASTORAL ŞİİR Doğa şiirlerini, çobanların doğadaki yaşayışlarını anlatan şiirlerdir. Doğaya karşı bir sevgi, bir imrenme söz konusudur bunlarda. Eğer şair doğa karşısındaki duygulanmasını anlatıyorsa “idil”, bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatırsa “eglog” adını alır.
KAR YAĞMIŞ Bu gece yine kar yağmış, ne güzel! Bembeyaz oluvermiş bahçeler yollar. Sanki yerlere serilmiş bulutlar, Bir gecede ihtiyarlamış heykel. Ne olmuş, çiçek mi açmış ağaçlar? Nereye gitmiş bu kadar hayvan? Bu ne göz alan beyazlık böyle, Basmaya kıyamıyor insan. . Şükrü Enis REGÜ
ÖRNEK Hülyana karışmasın ne şehir ne de çarşı Yamaçlarda her akşam batan güneşe karşı Uçan kuşları düşün, geçen kervanları an Madem ki kara bahtın adını koydu çoban
SATİRİK ŞİİR Eleştirici bir anlatımı olan şiirlerdir. Bir kişi, olay, durum, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirilir. Bunlarda didaktik özellikler de görüldüğünden, didaktik şiir içinde de incelenebilir. Ancak açık bir eleştiri olduğundan ayrı bir sınıfa alınması daha doğru olur. Bu tür şiirlere Divan edebiyatında hiciv, Halk edebiyatında taşlama, yeni edebiyatımızda ise yergi verilir.
KUYRUKLU ŞİİR Uyuşamayız, yollarımız ayrı; Sen ciğercinin kedisi, ben sokak kedisi; Senin yiyeceğin kalaylı kapta; Benimki arslan ağzında, Sen aşk rüyası görürsün, bense kemik. Ama seninki de kolay değil kardeşim, Kolay değil hani, Böyle kuyruk sallamak Tanrının günü. Orhan Veli KANIK
ÖRNEK Benim bu gidişe aklım ermiyor Fukara halini kimse sormuyor Padişah sikkesi selam vermiyor Kefensiz kalacak ölümüz bizim
KAYNAKÇA • http: //www. engelliler. biz/forum/sairler-ve- siirleri/57904 -siir-turleri. html • http: //www. turkedebiyati. org/Dersnotlari/siirbilg isi. htm • http: //www. bilgicik. com/yazi/konularina-gore- siir-turleri/
HAZIRLAYAN SAFİYE DEMİR 10 -E
- Slides: 18