QOQON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI KIMYOBIOLOGIYA FAKULTETI GEOGRAFIYA VA

QO’QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI KIMYO-BIOLOGIYA FAKULTETI GEOGRAFIYA VA IQTISODIY BILIM ASOSLARI YO’NALISHI II ’’A’’ guruh talabasi Isaqova Mahliyo va Yo’ldasheva Nasibaxonning HAYOTIY FAOLIYAT HAVSIZLIGI fanidan tayyorlagan

MAVZU: Ratsional ovqatlnish va kamqonlik. (animiya) 1. Ratsional ovqatlnish 2. Noratsional ovqatlnish ovqatlanish natijasida kelib chiquvchi oqibatlar 3. Kamqonlik nima ? 4. Kamqonlikning belgilari va davolanish. 5. Kamqonlikni oldini olish uchun chora tadbirlar.

Ovqatlanish ratsionining xilma-xilligi; Ovqatlanish gigienasi – oziq-ovqatning tozaligi Ratsional (to’g’ri) ovqatlanish bu: Minerallar, vitaminlar, oqsil, uglevodlarga va temir moddasiga boy bo’lgan oziq-ovqatlar; Ovqatlanish tartibi va ovqatning tanlanishi

Kamqonlik O’smirlik davrida noratsional ovqatlanish natijasida kelib chiquvchi oqibatlar: O’smirning aqliy va jismoniy rivojlanishdan oqrada qolishi Ovqat hazm qilish sistemasi faoliyatining buzilishi Odam immunitetining pasayishi

O’smirlik davrida animiyaning oqibatlari: Jismoniy va aqliy ish qobiliyatining sustlashuvi Toliqish Immunitetning pasayishi va yuqumli kasalliklarga moyillikning oshishi.

Minerallar, vitaminlar, oqsil, uglevodlarga va temir moddasiga boy bo’lgan oziqovqatlar istemol qilish orqali kamqonlikni oldini olish maqsadga muvofiqdir ! Minerallar, vitaminlar, oqsil, uglevodlarga va temir moddasiga boy bo’lgan mahsulotlar: -go’sht va go’sht mahsulotlari, parranda , baliq, sabzovod va mevalar, dengiz mahsu-lotlari, ko’katlar: -dukkakli-loviya, mosh , no’hot , oq jo’hori, makkajo’hori. Dukkakli mahsulotlar tarkibida temir moddasi organizmda so’rilishi qiyin bo’ladi. Shuning uchun ularni meva va sabzavotlar bilab birgalikda iste’mol qilish, zaruriy moddalarning organizmda so’rilish jarayoninni yanada jadallashtiradi.

Sabzavotlarni salat, shakarop sifatida yoki xom holatida iste’mol qiling. Esda tuting, sabzavodlar ko’p qaynatilganda undagi vitaminlar miqdori kamayadi. Ho’l mevalarni quritilgan yoki meva sharbati sifatida iste’mol qilinishi maqsadga muofiqdsir. Xom sabzi, karam, qizil lavlagi o’z tarkibida vitaminlardan tashqari tsellyuloza moddasini ham saqlaydi. Ovqat ratsionida tsellyuloza bo’lishi ichak faoliyatining normal ishlashida muhim o’rin tutadi. Tsellyuloza oshqozon-ichak vazifasini taminlash orqali qabziyatdan va qorin dam bo’lishidan saqlaydi.

O’smirlik davridagi ratsional ovqatlanish behatar onalik va sog’lom kelajakning poydevoridir! Ratsional ovqatlanish va tibbiy ko’rikdan o’tish , behatar onalikka tayyorgarlik ko’rish uchun muhimdir.

Kamqonlik (animiya) bu nima ? Kamqonlik qon tarkibida gemoglabin miqdorining yetarli darajada emasligini bildiradi. Gemoglabin temir moddasidan tashkil topgan bo’lib, tanadagi barcha azolarga kislarod etkazadi. Yuqori darajada toliqish Kamqonlikning jiddiy va uzoq vaqt davom etuvchi asoslari mavjud: Kasalliklarga moyillikning ortishi Aqliy va jismoniy rivojlanishning susayishi

Kamqonlikning asosiy sabablari: Ovqatlar tarkibida temirning tanqisligi Temir moddasining organizmda yetarli darajada o’zlashtirilmasligi Qon yo’qotish (oshqozon-ichak kasalliklari, uzoq va ko’p miqdorda hayz ko’rish, gijjalar, jarrohlik tufayli qon yo’qotish)

Kamqonlikning belgilari Siz kamqonlikka chalinib qolganligingizni bilmasligingiz mumkin. Chunki ko’pchlik kamqonlikning yengil turi bilan kasallangan bo’lganligiga qaramay , o’zlarini yaxshi his qiladilar. Agar Sizda quvvatsizlik, tez toliqish, bosh aylanishi, rangparlik, tez-tez nafas olish belgilari paydo bo’lsa darholshifokorga murojat qiling !

DAVOLANISH Kamqonlikni o’z vaqtida davolash–o’smirlar uchun jismonan baquvvat va sog’lom bo’lish garovidir. Kamqonlik kasalligi tarkibida temir moddasi mavjud bo’lgan mahsus tabletkalar yordamida davolanadi. Kasallikning salbiy oqibatlarini oldini olish uchun davolanishni kasallikning boshlang’ich davrida boshlash muhimdir. Tavsiya qilingan barcha dori-darmonlarni belgilangan vaqtda va to’liq qabul qilish kasallikdan butul sog’ayib ketishda katta ahamiyatga ega.

Kamqonlikning oldini olsa bo’ladi! Kamqonlikning oldini olish uchun temir moddasiga boy bo’lgan oziq-ovqatlarni istemol qiling !

Temir moddasini organizmda oson so’rilishiga yordam beruvchi mahsulotlar PAMIDOR KARAM Bulg’or qalanpiri Yashil bargli sabzavotlar Sabzavotlar va ko’katlar KASHNICH PETRUSHKA JAMBIL RAYXON UKROP QULUPNAY XURMO LIMON Mevalar ANOR UZUM

Temir moddasining so’rilishiga to’sqinlik qiladigan mahsulotlar Ovqatlanish vaqtida choy ichilsa, uning tarkibidagi tanin temir moddasining organizmga so’rilishiga to’sqinlik qilishi mumkin. Uning o’rniga , ovqatlanish vaqtida qaynatilgan suv , kompot, meva va sabzavot sharbati, na’matak damlamasini ichining. Choyni esa ovqatlanmagan vaqtda , hohlagan vaqtda achishingaz mumkin.

Kamqonlikni oldini olish uchun qo’shimcha chora tadbirlar: Agar: siz o’zingizda gijja kasalligiga shubha qila. Yotgan bo’lsangiz ; Agar: sizda oshqozonichak kasalliklariga moyillik bo’lsa; Ko’p miqdorda xayz ko’rsangiz vaqtida shifokorga murojat qiling, mahsus tekshuruvlardan o’ting va kerakli dori darmonlardan foydalaning

Kamqonlikni oldini olish uchun quydagi holatlarda shifokorga murojaat qilish zarurr: O’smirlik davrida o’sishdan orqada qolish holsizlik va tez chachash bo’lganda Hayz davrida ko’p qon yo’totish Oila qurishdan oldin