QELIZA BAKTERORE Dr Alvin Fox Fjalt kye Prokariot

QELIZA BAKTERORE Dr. Alvin Fox

Fjalët kyçe • Prokariot Eubaktere (Baktere) Archaebacteria (Archaea) Eukariot Plazmid Kromosom Ribosom Peptidoglikan (murein, mukopeptid) Ngjyrosja sipas Gramit Gram negativ Gram pozitiv Mbështjellësi qelizor Membrana qelizore • Muri qelizor Membrana e jashtme Hapsira periplazmike Fosforilimi oksidativ Sferoplasti/protoplasti Flagjela Kemotaksa Filamenti aksial Proteina lidhëse periplazmike Permeazat Granulat deponuese Piliet (fimbriet) Kapsula (shtresa jargëzuese, glikokaliksi)

EUKARIOTET PROKARIOTET BAKTERET ARCHAEA

Prokariotet (Bakteret) • Eubacter baktere “e vërtetë” – – – patogjen për njerëz klinik ose mjedisor një mbretëri • Archaea – Organizma të mjedisit – mbretëria e dytë

Eukariotet • Format tjera jetësore p. sh. – Bimët – kafshët – fungjet

Qeliza prokariote vs qeliza eukariote • • Nuk është e fragmentuar Membranat qelizore nuk kanë sterole (p. sh. kolesterol) Një kromozom i vetëm cirkular Ribosomet janë 70 S - nënnjtësitë • • 30 S (16 S ARNr) 50 S (5 S & 23 S ARNr)

Bakteret vs Arkaebakteret • Eubakteret – peptidoglikan (murein) – acid muramik • Arkaebakteret – pseudomureinë – nuk kanë acid muramik

Bakteret vs Arkaebakteret • 16 S ARNr – Sekuencat dallojnë dukshëm

Qeliza eukariote Qeliza prokariote Flagjela Retikulumi endoplazmatik Membrana Bërthama Nukleoidi Muri qelizor Gram + Piliet Kapsula Citoplazma Mitokondriet Gram Granulat Membrana e brendshme e jashtme Ribosomet Muri qelizor

Bakteret • Plazmidet • ADN ekstrakromozomale • Numër i madh kopjesh • Kodojnë faktorët e patogjenezës dhe rezistencës antimikrobike • Shumëzimi i baktereve

Mbështjellësi qelizor Gram Pozitive Gram Negative

Fosforilimi oksidativ ndodh në membranën qelizore ( pasiqë s’ka mitokondrie) Muri qelizor Citoplazma Membrana qelizore Muri qelizor është jashtë membranës qelizore – rigjid, mbron qelizën nga liza osmotike.

GRAM POZITIVE Acidi lipoteikoik Peptidoglikani- acidi teikoik Membrana citoplazmike Citoplazma GRAM NEGATIVE Hapsira periplazmike Porina Membrana e jashtme Braun lipoproteina Membrana e brendshme(citoplazmike) Citoplazma Lipopolisaharidi

Membrana e jashtme • • Bakteret Gram negative Bariera kryesore e përshkueshmërisë Hapësira ndërmjet membranës së jashtme dhe të brendshme – Hapësira periplazmike v. Deponon enzime zbërthyese • Bakteret Gram pozitive • Nuk kanë hapësirë periplazmike

MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE GRAM NEGATIVET Membrana e jashtme (Bariera kryesore) Porina Lipopolisaharidi Lipoproteina e Braunit Hapësira periplazmike Enzimi zbërthyes Proteina lidhëse periplazmike Membrana e brendshme(citoplazmike) Citoplazma Permeaza

MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE GRAM POZITIVET Enzimi zbërthyes Acidi Lipoteikoik Peptidoglikani- acidi teikoik Membrana citoplazmike Citoplazma

FLAGJELA • • Disa baktere janë të lëvizshme Organelet lokomotore-flagjelat Testojnë mjedisin Përgjigjen ndaj ushqimit/ helmit – kemotaksa

• Flagjela – Të ngulitura në membranën qelizore – Projektohen si varg – Nënnjësitë flagjelinë (proteinë) – E lëvizin qelizën sikur helikë

Filamentet aksiale – Spirohetat – Funksion të ngjashëm si flagjelat – Lëvizin përgjatë nivelit gjatësor të qelizës – Lëvizjet gjarpërore

Bakteret pa mur qelizor • Rezultojnë nga veprimi i: – enzimeve që janë litike për murin qelizor – antibiotikëve që pengojnë biosintezën e peptidoglikaneve • Zakonisht nuk mbijetojnë • Bakteret pa mur qelizor që nuk shumëzohen: – sferoplastet (kanë membranë të jashtme) – protoplastet (s’kanë membranë të jashtme). • Bakteret pa mur qelizor që mund të shumëzohen - format L

Gjinia e baktereve që nuk ka mur qelizor • Mycloplasma

Piliet (fimbriet) • projeksione qelizore si fije të flokëve • konjugimi seksual • ngjitja për epitelin e strehuesit

Kapsulat dhe shtresat jargëzuese • Jashtë mbështjellësit qelizor • Definim i qartë: kapsula • Të padefinuara: shtresë jargëzuese ose glikokaliks • Zakonisht janë polisakaride • Shpesh humben gjatë kultivimit in vitro • protektive in vivo

Endosporet (sporet) • • • Qeliza të fjetura Prodhohen gjatë urisë Rezistente ndaj kushteve të jashtme - temperatura të larta - tretës organikë • përmbajnë dipikolinat kalciumi • Bacillus dhe Clostridium