Punski ratovi Punski ratovi Nakon osvajanja Apeninskog poluostrva

Punski ratovi

Punski ratovi • Nakon osvajanja Apeninskog poluostrva sledeći cilj Rimljana bio je osvajanje zapadnog Sredozemlja • Ova ambicija dovela ih je u sukob sa Kartaginom, najvećom silom zapadnog Sredozemlja • Rimljani su sa Kartaginom vodili tri rata, poznata kao Punski ratovi (264 -146. p. n. e. )

Kartagina • Kartaginu su osnovali Feničani iz grada Tira, 814. god p. n. e. prema tradiciji, dok arheološka istraživanja ukazuju da je grad osnovan sredinom 8. veka p. n. e. • Kartagina je bila država sa aristokratskim (oligarhijskim) uredjenjem, vlast je bila u rukama ograničenog broja gradjana, uglavnom bogatih. • Slično Rimu, Kartaginom su upravljali Veće i magistrati

• Veće je donosilo zakone i vodilo spoljnu politiku • Vrhovni magistrati su bila dvojica sufeta, njihov mandat je bio godinu dana, ali oni nisu upravljali vojskom • Moć Kartagine zasnivala se na razgranatoj pomorskoj trgovini. • Kartagina je svoj uticaj proširila van severne Afrike, na zapadnoj obali Sicilije i na obalama Pirinejskog poluostrva (tzv. Hispanija).

Kartagina

Zapadno Sredozemlje

I punski rat • Prvi punski rat trajao je 264 -241. god. p. n. e. • Glavno poprište borbi bilo je ostrvo Sicilija, neki grčki gradovi su stali na stranu Rima. (pre svih Sirakuza) i uglavnom su vodjene pomorske bitke, kojima Rimljani u početku nisu bili u početku vični. • Rimljani su izgradili ratnu flotu, kojoj je kao uzor poslužila jedna zarobljena kartaginska ladja. • Novoizgradjena rimska flota porazila je kartaginsku flotu u prvoj pomorskoj bici kod rta Mila 260. god. p. n. e. • Nakon toga Rimljani su odlučili da napadnu samu Kartaginu, ali je poduhvat završen neuspehom, rimske legije su 255. god. p. n. e. poražene nedaleko od Kartagine. • Nakon ovoga ratne operacije se ponovo prenose na Siciliju.

• Odlučujuća bitka odigrala se 241. god. p. n. e. kod Egatskih ostrva, u kojoj su Rimljani odneli pobedu • Pobedom u I punskom ratu Rimljani su osvojili Siciliju, Sardiniju i Korziku • Najvažniji rezultat I punskog rata je da je Rim zamenio Kartaginu kao najmoćnija sila zapadnog Sredozemlja • Sicilija je postala prva rimska provincija, Rimljani su sve osvojene teritorije izvan Apeninskog poluostrva pretvarali u provincije

II punski rat • Kartagina se brzo oporavila nakon poraza u I punskom ratu, izgubljene posede na Siciliji nadoknadila je širenjem u Španiji • Središte kartaginske vlasti na Pirinejskom poluostrvu bila je Nova Kartagina (Kartahena), velika trgovačka luka i vojno uporište • Novo jačanje Kartagine izazvalo je uznemirenje u Rimu • Uspon Kartagine doveo je do II punskog rata (218201. god. p. n. e. ) • Povod za rat bio je kartaginsko osvajanje grada Sagunta u Hispaniji, koji je bio rimski saveznik 219. god. p. n. e.

• Kartaginski vojskovodja Hanibal iznenadio je Rimljane i napao je Italiju kopnenim putem sa severa, računajući na podršku Gala • Njegov put od Nove Kartagine do severne Italije ubraja se u najveće podvige u istoriji čovečanstva; u Alpima je izgubio veliki broj vojnika • U dolini reke Po, njemu su se priključili Gali. • U dolini reke Po, Hanibal je 218. god. p. n. e. dva puta porazio Rimljane (bitke kod Trebije i na reci Tićino)

Hanibalova invazija

• Hanibal se uputio prema Etruriji, ali je odlučio da zaobidje rimske položaje kroz močvare u dolini reke Arno • On je postavio zasedu i rimskoj vojsci naneo težak poraz kod Trazimentskog jezera 217. god. p. n. e. • Pobeda kod Trazimentskog jezera otvorila je Hanibalu put u srednju i južnu Italiju • U Rimu je zavladala zabrinutost, pa je za diktatora izabran Fabije Maksim, koji je osmislio taktiku izbegavanja velikih bitaka

• Nakon izvesnog vremena Rimljani su odustali od te strategije, iako je davala rezultate (nekoliko manjih pobeda vraćalo je samopouzdanje rimskoj vojsci) • Fabije Maksim je zbog ovakve taktike dobio nadimak „Oklevalo“ • Rimljani su odlučili na otvorenu bitku sa Hanibalom, do koje je došlo 216. god. p. n. e. kod Kane

• Rimljani su pretrpeli jedan od najtežih poraza u svojoj istoriji, poginula su oba konzula, veliki broj oficira i 25000 legionara • Nakon bitke mnogi rimski saveznici sa juga Italije prelaze na stranu Hanibala; Hanibalove snage su došle nadomak Rima • U gradu je nastala panika, gradjani su u strahu uzvikivali Hannibal ante portas (Hanibal je pred vratima)

• Hanibal ipak nije uspeo da iskoristi prednost stečenu kod Kane, što je Rimljanima dalo vremena da postepeno obnove snage, potisnuli su Hanibala na jug Apenina. • Rimljani su prešli u kontraofanzivu na Pirinejskom poluostrvu, pod komandom darovitog vojskovodje Kornelija Scipiona • On je osvojio Novu Kartaginu 209. god. p. n. e. i u narednih nekoliko godina skršio je moć Kartagine u Španiji

• Pošto je proterao kartaginske snage iz Španije, on je prešao u severnu Afriku, tako da je Hanibal morao da se vrati • Njegove trupe su prvi put poražene kod Zame 202. god. p. n. e. • Mir je sklopljen sledeće godine i njime se Kartagina odrekla flote i svih poseda izvan Afrike; njena moć bila je potpuno slomljena

• Hanibal (247 -182. p. n. e)

• Publije Kornelije Scipion (236 -183. p. n. e. ) • Posle bitke kod Zame dobio je nadimak “Afrikanac”

• Iako je pretrpela težak poraz u II punskom ratu, Kartagina je ponovo počela da obnavlja svoju ekonomsku moć • To je ponovo izazvalo uznemirenje Rimljana, o čemu svedoče reči senatora Katona Starijeg: “Uostalom, ja smatram da Kartaginu treba uništiti” • Konačnu propast Kartagine doneo je III punski rat (149 -146. p. n. e. ) • Rat je počeo kada je Kartagina zaratila sa Numidijom, rimskim saveznikom u sev. Africi. • Posle trogodišnje opsade Kartagina je osvojena i uništena