Punim Seminarik Nxnsit Mentori Nobela Kumnova Endrit Qurdina

Punim Seminarik Nxënësit: Mentori: Nobela Kumnova Endrit Qurdina Nesa Baruti Bunjamin Bytyqi Kleida Haxhikadrija Pleurat Rudi Gjakovë, 2014

Historia e Matematikës Isak Njutoni

1. 1 Biografia (Jeta dhe Vepra) • Isak Njutoni lindi më 25 dhjetor 1642 në Woolsthorpe, Manor. • Ai ishte fizikant, matematicient, teolog dhe astronom. Ai bashkë me Gaussin dhe Arkimedin bëjnë pjesë në “ Treshen e Artë” të matematikës. • Ai u rrit pa kujdesin e babait dhe asnjëherë nuk u martua. • Më 27 mars 1727 ai ndërroi jetë. Fig. 1. Isak Njutoni 3

1. 2 Karriera dhe Suksesi I tij • Isak Njutoni pati një karrierë të bujshme. • Ai hodhi themelet për shumicën e mekanikës klasike me librin e tij “Philosophiae Naturalis Principia Mathematica”. • Jeta e tij ishte e mbushur përplot me çmime dhe mirënjohje. Më 28 prill 1664 u zgjodh dijetar dhe mori diplomë ‘Bachelor’, në 1672 u zgjodh si anëtar I “Shoqërisë Mbretërore” , ndërsa më 1703 zgjidhet si president I “Shoqërisë Mbretërore” dhe u rizgjodh deri në vdekjen e tij. • Ai krijoi 3 ligje në fizikë, matematikë dhe në astronomi. Fig. 2 Philosophiae Naturalis Princiia Mathematica. Libri I Njutonit 4

2. 1 Ligji I Parë I Njutonit – Ligji I Inercisë • Ligji I parë I Njutonit thotë: “Çdo trup vazhdon të qëndrojë në gjendjen e tij të qetësisë ose të lëvizjes drejtvizore të njëtrajtshme, përderisa veprimi I ndonjë force nuk e detyron ta ndryshojë atë gjendje”. Ose… Çdo trup është ose ndodhet në një gjendje prehjeje derisa në çastin kur mbi të vepron një forcë e pabalancuar. Ky ligj referohet si Ligji I Inercisë. Fig. 3 Shembull nga Ligji I Inercisë 5

2. 2 Ligji I Dytë I Njutonit • Forca rezultante në këtë ligj është në përpestim të drejtë me shpejtësinë e ndryshimit të sasisë së lëvizjes, e cila kryhet në drejtim të veprimit të forcës. • Termi “impuls”, “vrull” dhe “relativitet” janë të lidhura ngushtë me Ligjin e Dytë të Njutonit. Fig. 4 Shembuj nga Ligji I Dytë I Njutonit 6

2. 3 Ligji I Tretë I Njutonit • Për çdo forcë ekziston gjithmonë një kundërveprim I barabartë me kah të kundërt ose për forcat e dy trupave mbi njëri tjetrin janë gjithmonë të njejta dhe në drejtime të kundërta. Fig. 5 Shembuj nga Ligji I Trete I Njutonit 7

3. Fjala jonë • Fjala jonë dhe mendimi ynë është se për ne, Isak Njutoni ishte dhe është figurë kyqe në fizikë , matematikë dhe astronomi. Ai ka qenë dhe është shembulli I gjithë shkenctarëve të sotëm. Pa ligjet e tij shkenca nuk do të kishtë arritur, aty ka arritur sot. Fig. 6 Isak Njuton 8

4. Përshtypjet Tona • Isak Njutoni ishte një shkencëtar i cili ka bërë shumë zbulime të cilat kanë gjetur zbatim në jetët tona të përditshme. Para se të mësonim rreth zbulimeve të Isak Njutonit dhe ligjeve të tij menduam se do të ishte shumë e vështirë për t’i kuptuar se si ai I ka zbuluar dhe si janë vërë ato në zbatim. Por, pas hulumtimeve që kemi bërë mësuam që ato ndodhen vetëm prej disa shkaqeve shumë të natyrshme. 9

5. Përmbajtja Hyrja …………………………. . 1 Isak Njutoni ……………………. . 2 1. 1. Biografia (Jeta dhe vepra)…………. 3 1. 2. Karriera dhe suksesi I tij …………… 4 2. 1. Ligji I parë I Njutonit ……………. . 5 2. 2. Ligji I dytë I Njutonit ……………. . 6 2. 3. Ligji I tretë I Njutonit ……………. 7 3. Fjala jonë ……………………. . . 8 4. Përshtypjet tona ………………… 9 10