Psychiatrische patinten met somatische comorbiditeit verbinding tussen psychiatrie

Psychiatrische patiënten met somatische comorbiditeit: verbinding tussen psychiatrie en ziekenhuis een feit. Willeke Helthuis-OG Beverborg Senior inspecteur IGZ Geen belangenverstrengeling Amsterdam, 7 november 2013 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Wat komt aan bod? • Aanleiding • Doel- en vraagstelling • Voortgang • Instrument en methode • Resultaten en conclusies • Follow-up 2 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Aanleiding IGZ MJB 2012 -2015, permanent aandachtsgebied: opkomen voor kwetsbare patiëntengroepen MJB Sterker van geest: keten- en netwerkzorg Risico’s voor psychiatrische patiënten met ernstige somatische problemen bij slecht functionerende ketens: • Een aanzienlijke kans op blijvende gezondheidschade • Een aanzienlijke kans op grote ziektelast • Kans op (vermijdbaar) overlijden Casus dhr W (Dimence-Deventer ziekenhuis) aanleiding Minister thematoezicht eerder en versneld uit te laten voeren 3 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Doelstelling • Effect volksgezondheid: reductie morbiditeit en mortaliteit (niet meetbaar door TT) • Effecten ondertoezichtstaanden: door goede ketenzorg reductie incidentie en prevalentie (additionele) gezondheidsrisico’s voor psychiatrische patiënten met ernstige somatische problemen door: naleving wet- en regelgeving en veldnormen 4 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Vraagstelling Voldoen de samenwerkingsafspraken tussen GGZinstellingen en algemene en academische ziekenhuizen aan de veldnormen teneinde te bewerkstelligen dat aan de ketenzorg voor psychiatrische patiënten met ernstige somatische comorbiditeit op verantwoorde wijze uitvoering wordt gegeven, waardoor deze patiënten geen additioneel gezondheidsrisico lopen? Zo nee, wat zijn daarbij de tekortkomingen waarop door de inspectie moet worden gehandhaafd? 5 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Voortgang TT project (1) Beoogde resultaten 1 ste deel: 5 april 2012 30 april 2012 begin juni 2012 augustus 2012 september 2012 6 Release webbased survey / toetsingskader Einde dataverzameling (+ 3 weken) Toezichtbezoeken Terugkoppeling ketenresultaten instellingen Nota Minister (tussenresultaten) openbaar document TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Voortgang TT project (2) 2 de deel november 2012 december 2012 Instellingen berichten IGZ over resultaat verbetering keten Zo nodig inspectiebezoeken bij hoog risico vanaf januari 2013 Zo nodig handhavingstrajecten Eerste helft 2013 Openbaarmaking resultaten, conclusies, handhaving Follow-up: september 2013 7 Beleidsreactie Minister aan de Tweede Kamer openbaar document TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Instrument & Methode (1) Instrument: uitwerking van vier onderzoeksthema’s: 1. 2. 3. 4. 8 Samenwerking in de keten en hoofdbehandelaarschap Afbakening van het zorgaanbod Klinische zorg Inventariserend: prevalentiegegevens, knelpunten in keten TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Instrument & Methode (2) Veldnormen gebaseerd op: • Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg: KNMG, V&VN, KNOV, KNGF, KNMP, NIP, NFU, GGZ Nederland, NPCF, januari 2010. • Richtlijn consultatieve psychiatrie: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, 2008. • Kwaliteitsnormen somatische zorg in de GGZ: GGZ Nederland, 2001. • Checklist Randvoorwaarden voor Psychiatrische-Medische Units: Nederlandse Werkgroep ter bevordering van Psychiatrische-Medische Units, september 2007. • Spoedeisende hulp: vanuit een stevige basis: Werkgroep Kwaliteitsindeling Spoedeisende hulp (SEH), oktober 2009. • Kwaliteitswet Zorginstellingen • Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst • Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen 9 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Instrument & Methode (3) Vragenlijst: Webbased Survey aan: 89 ziekenhuizen, 100 locaties 28 GGZ-instellingen, 76 locaties Reminder: telefonisch Respons: 100% 10 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

groen = ziekenhuis / geel = GGZ Tabel Samenwerking en knelpunten Samenwerking GGZ Instelling (locaties) ja nee 1. GGZ (X) x x eenz x x Knelpunten n. b ja nee x x X eenz X 2. GGZ (X) 3. GGZ (X) 4. GGZ (X) 5. GGZ (X) 6. GGZ (X) 7. GGZ (X) 8. GGZ (X) 9. GGZ (X) 11 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013 X

Gerapporteerde samenwerking volgens GGZ instellingen met ziekenhuizen Geen samenwerking 30 Wel samenwerking, geen afspraken 24 Afspraken aanwezig 21 Afspraken schriftelijk Vastgelegd 62 12 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Gerapporteerde samenwerking volgens ziekenhuizen met ggzinstellingen Geen samenwerking 4 Wel samenwerking, geen afspraken 24 Afspraken aanwezig 39 Afspraken schriftelijk Vastgelegd 70 13 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Algemeen: knelpunten in de keten GGZ – ziekenhuizen (1) Circa 33% van de ziekenhuizen ervaart knelpunten Circa 25% van de GGZ-instellingen ervaart knelpunten (idem aantal locaties) 14 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Algemeen: knelpunten in de keten GGZ – ziekenhuizen (2) GGZ Ziekenhuizen N % Afspraken verantwoordelijkheden 10 13% 14 14% Informatie uitwisseling 12 16% 11 11% Afstemming 15 20% 11 11% Verwijsgegevens 1 1% 7 7% Verpleegkundige overdracht 4 5% 4 4% Afstemming familie 2 3% 1 1% Deskundigheid psychiatrie 8 11% 2 2% 15 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Psychiatrie in het ziekenhuis 45% profielziekenhuis psychiatrie 78% RL consultatieve psychiatrie geïmplementeerd 85% liasonpsychiatrie 84% direct beschikbaarheid psychiater 93% 7 x 24 uur consultatief psychiatrische zorg gewaarborgd 16 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Specialistische afdelingen in het ziekenhuis 37% PAAZ 7% PUK 25% (25) PMU/PMU waarvan 76% (19) met Bopz aanmerking 51 ziekenhuislocaties (51%) hebben geen klinische psychiatrisch/somatische voorziening 88% 7 x 24 uurs consultatieve psychiatrie gewaarborgd 17 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Ontbreken specialistische afdelingen in het ziekenhuis en knelpunten wel knelpunten geen knelpunten wel voorziening 15 33 48 geen voorziening 19 32 51 34 65 Geen statistisch significant verschil 18 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Ontbreken specialistische afdelingen in het ziekenhuis en problemen met opnamecapaciteit psychiatrische patiënten 36% van de ziekenhuislocaties ervaart capaciteitsproblemen intern 26% van de ziekenhuislocaties ervaart capaciteitsproblemen in regio 57% van de ziekenhuislocaties ervaart geen capaciteitsproblemen Geen statistisch significant verschil tussen ziekenhuizen met een psychiatrische voorziening en zonder voorziening 19 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Selectie uit opmerkingen instellingen • behoefte aan specialistische unit in ziekenhuis • pleidooi voor samenwerkingsafspraken • samenwerking niet alleen door formalistische afspraken maar op basis van collegialiteit en goed hulpverlenerschap • gezamenlijk EPD of in ieder geval inzage in dossiers, ook buiten kantoortijden 20 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Conclusies • Samenwerkingsverbanden waren zeer divers, soms eenzijdig. • Bij grote geïntegreerde GGZ-instellingen is dit vaak complex • Toename van de schriftelijke afspraken van 30% naar 70%. 15% afrondende fase, rest nog in ontwikkeling • Knelpunten vooral betrekking op verwijsproblemen en verantwoordelijkheidsverdeling • Het gaat zelden om ernstige somatische problematiek met ernstige additionele problemen, maar als dit voorkomt is goede interne en externe samenwerking (nog) niet vanzelfsprekend (bijv. tijdig opschalen) 21 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013

Follow-up In kaart gebrachte knelpunten op ketenniveau inmiddels besproken en opgelost. Urgentiebesef aanwezig bij raden van bestuur om te komen tot (verdere) geformaliseerde samenwerkingsafspraken. Brancheorganisaties, beroepsgroepen, wet. verenigingen aan zet om veldnormen te ontwikkelen voor de ziekenhuispsychiatrie Handhaving blijft nodig 22 TT somatische comorbiditeit | 7 november 2013