Przemoc wobec osb starszych diagnoza i percepcja zjawiska

Przemoc wobec osób starszych - diagnoza i percepcja zjawiska wśród starszych mieszkańców Warszawy Raport z badania ilościowego zrealizowanego przez PBS DGA Sp. z o. o. dla Biura Polityki Społecznej Urzędu m. st. Warszawy Warszawa-Sopot, grudzień 2006

Spis treści Charakterystyka badania ……. . . . . . . . 3 Wprowadzenie do badania ………. . . . . . . 5 2 Charakterystyka badanej grupy. . . . . . . 8 Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych. . 13 Sytuacja osobista i rodzinna. . . . . . . . 17 Poczucie bezpieczeństwa i doświadczenia przemocy w miejscach publicznych. . . . 44 Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska ………. . . . . 59 Opinie na temat przemocy w rodzinie. . . . . . . 85

Charakterystyka badania 3

Charakterystyka badania Projekt: Przemoc wobec osób starszych. Diagnoza i percepcja zjawiska wśród starszych mieszkańców Warszawy Zleceniodawca: Biuro Polityki Społecznej m. st. Warszawy Wykonawca: PBS DGA Sp. z o. o. Cele badania: • oszacowanie rozmiarów zjawiska przemocy wobec osób starszych • rozpowszechnienie różnych form przemocy • poczucie bezpieczeństwa • korzystanie z pomocy instytucjonalnej • opinie na temat przemocy domowej i gotowości do podjęcia sąsiedzkiej interwencji Metoda badawcza: wywiad kwestionariuszowy realizowany w domu respondenta Termin badania: listopad 2006 Długość wywiadu: około 45 minut Próba: losowo-kwotowa, reprezentatywna ze względu na płeć i wiek, n=400 Osoby badane: mieszkańcy Warszawy w wieku 60 lat i więcej 4

Wprowadzenie do badania 5

Wprowadzenie do badania (1/2) Badania zjawiska przemocy w rodzinie wymagają szczególnych umiejętności i należą do kategorii najtrudniejszych projektów diagnostycznych. Przemoc wobec najbliższych, jako obszar badawczy jest tematem wyjątkowo drażliwym i wywołującym bardzo duże emocje. Przygotowując się do realizacji tego projektu zwracaliśmy uwagę na wiele szczegółów, które mogłyby mieć wpływ na jego ostateczne wyniki. Ponieważ badanie dotyczyło populacji osób starszych, powyżej 60. roku życia, do jego realizacji włączyliśmy wyłącznie ankieterów z dużym doświadczeniem i budzących zaufanie respondentów. Podczas szkolenia ankieterów zwracaliśmy również szczególną uwagę na potrzebę zbudowania dobrego klimatu rozmowy oraz zapewnienia respondentów o całkowitej anonimowości prowadzonego z nim wywiadu. Mimo tak zaostrzonych kryteriów nasi ankieterzy spotkali się z wieloma odmowami ze strony starszych respondentów. Znacznie wydłużyło to realizację badań terenowych. płeć Osoby starsze z reguły bywają nieufne wobec obcych, szczególnie, kiedy mają ich zaprosić do swojego mieszkania. Dodatkowym utrudnieniem był brak listu zapowiedniego, który wyjaśniałby podstawowe cele badania wskazując jednocześnie ich zleceniodawcę, ważną i cenioną instytucję, jaką jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. Niestety mimo uprzejmej prośby odmówiono nam wydania takiego listu, co bez wątpienia utrudniło dotarcie do wielu respondentów. 6

Wprowadzenie do badania (2/2) płeć Podsumowując badania terenowe zebraliśmy szereg informacji od ankieterów, którzy zwracali uwagę na znaczny poziom emocji, jaki towarzyszył wielu respondentom odpowiadającym na pytania dotyczące przemocy w rodzinie. Dla wielu starszych osób temat ten może być bardzo bolesny i głęboko „ukrywany”. Silne poczucie krzywdy i bezradności, żal i towarzyszące mu cierpienie mogą skutecznie wypierać z ich świadomości doświadczenia związane z przemocą ze strony najbliższych. Wielokrotnie ankieterzy zwracali uwagę na pewien rodzaj zagubienia i dekoncentracji respondentów, kiedy pojawiały się pytania dotyczące przemocy. Takie zachowanie może być oznaką lęku przed ujawnieniem czegoś dramatycznego, z czym trudno będzie sobie później samemu poradzić. Ankieter nie może wychodzić poza granice kwestionariusza, nie może ujawniać swoich emocji ani w żaden sposób wpływać na odpowiedzi respondenta. Dlatego w niektórych sytuacjach, gdy badaniu towarzyszą prawdziwe emocje, może być spostrzegany, jako osoba niewrażliwa na ludzkie cierpienie. Aby lepiej poznać złożoność zjawiska przemocy w rodzinie wobec osób starszych niezbędne wydają się dodatkowe badania jakościowe, zrealizowane częściowo w populacji ofiar przemocy oraz osób, które im pomagają w wychodzeniu z tej kryzysowej sytuacji. Warunkiem skuteczności takich badań jest odpowiedni dobór ankieterów, którzy nie tylko powinni budzić ogromne zaufanie ale muszą również posiadać dużą wiedzę nt. samego zjawiska przemocy. Otwierając często bolesne doświadczenia z przeszłości muszą oni być dobrze przygotowani do poradzenia sobie w tej trudnej sytuacji i zapewnienia respondentowi odpowiedniej pomocy psychologicznej. Badanie z zakresu przemocy w rodzinie to wielka odpowiedzialność, dlatego wybierając ich realizatora należy kierować się przede wszystkim doświadczeniem i merytorycznymi kompetencjami w tym zakresie. Mamy nadzieję, że realizacja tych badań przyczyni się także do szerszego spojrzenia na zjawisko przemocy wobec osób starszych, zarówno tej doświadczanej od obcych ludzi w miejscach publicznych, jak i tej najbardziej ukrytej, bo doznawanej od najbliższych, o którą najtrudniej rozmawiać, i z którą najtrudniej się pogodzić. 7

Charakterystyka badanej grupy 8

Charakterystyka badanej grupy płeć wiek Płeć, wiek, wykształcenie, stan cywilny 60 -69 lat mężczyźni podstawowe 9 70 -79 lat 80 i więcej stan cywilny wykształcenie kobiety zawodowe średnie wyższe kawaler/ panna żonaty/ zamężny/ konkubinat rozwiedziony/ rozwiedziona wdowiec/ wdowa

Charakterystyka badanej grupy Status społeczny, przynależność społeczno-zawodowa status społeczny praca zawodowa rencista, emeryt gospodyni domowa bezrobotny przedsiębiorca, rzemieślnik, kupiec pracownik umysłowy z wyższym wykształceniem pracownik umysłowy bez wyższego wykształcenia robotnik wykwalifikowany robotnik niewykwalifikowany wojsko, policja inne 10 przynależność społeczno -zawodowa inny

Charakterystyka badanej grupy Dochód respondenta, wiara dochód respondenta do 500 zł 501 -1000 zł 1001 -2000 zł powyżej 2000 zł wierzący i praktykujący wierzący i niepraktykujący niewierzący, ale przywiązany do niektórych praktyk niewierzący i niepraktykujący trudno powiedzieć 11 wiara religijna nie mam dochodów odmowa

Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych 12

Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych (1/4) średnia=1, 86 przestępczość pospolita średnia=1, 83 ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów średnia=1, 44 alkoholizm średnia=1, 44 przestępczość gospodarcza średnia=1, 41 narkomania średnia=1, 27 bieda i ubóstwo średnia=1, 14 spadek stopy życiowej średnia=1, 10 bezrobocie średnia=0, 87 przemoc i agresja wobec osób starszych na ulicach średnia=0, 55 kryzys moralny średnia=0, 40 trudna sytuacja mieszkaniowa średnia=0, 31 przemoc i agresja w rodzinach średnia=0, 30 przemoc wobec osób starszych w rodzinie średnia=0, 07 inne nie ma takich problemów nie wiem, trudno powiedzieć 13 Podstawa procentowania: wszyscy badani W rankingu najważniejszych problemów społecznych, którymi według starszych mieszkańców Warszawy władze miasta powinny zająć się w pierwszej kolejności, najwyższą średnią* uzyskały przestępczość pospolita oraz ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów. Na kolejnych miejscach znalazły się kwestie związane z uzależnieniami oraz kryzysem ekonomicznym. Warto zauważyć, że problemy związane ze zjawiskiem przemocy były w porównaniu z innymi problemami społecznymi wymieniane relatywnie rzadko – zarówno jeśli chodzi o częstość wskazań na pierwszym miejscu, jak i wskazywania w ogóle. *Średnia obliczana na podstawie punktacji, w której: brak wskazania = 0 pkt. ; 1 miejsce = 5 pkt. ; …. 5 miejsce = 1 pkt.

Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych (2/4) Waga zajmującego pierwsze miejsce w hierarchii problemu przestępczości pospolitej była rożnie oceniana w zależności od płci, wieku i wykształcenia respondenta. Wśród pięciu najważniejszych problemów częściej wymieniali go mężczyźni niż kobiety, natomiast rzadziej niż pozostałe grupy wiekowe – osoby, które ukończyły 80. rok życia. Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia maleje również odsetek osób, które w ogóle nie dostrzegają tego problemu. W przypadku dwu kolejnych kwestii różnice między grupami respondentów wyróżnionymi ze względu na charakterystyki społecznodemograficzne rzadko są tak wyraźne. Warto jednak zauważyć, że ograniczony dostęp do specjalistów jako istotny problem częściej wymieniają osoby starsze, które z racji wieku mogą bardziej potrzebować tego typu opieki medycznej. Alkoholizm, rzadziej niż inne grupy, wskazywali mężczyźni, osoby po 80. roku życia oraz z wyższym wykształceniem. przestępczość pospolita Ogół kobiety mężczyźni 60 -69 lat 70 -79 lat 80> lat podstawowe zawodowe średnie wyższe Podstawa procentowania: wszyscy badani 14 ograniczony dostęp do lekarzy specjalistów alkoholizm

Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych (3/4) Podobnie jak w przypadku przestępczości pospolitej, problem przestępczości gospodarczej częściej wskazywali mężczyźni niż kobiety, rzadziej zaś - osoby po 80. roku życia niż młodsi respondenci. Różnicowanie opinii w tej kwestii przez wykształcenie jest już tak jednoznacznie, niemniej wciąż można zauważyć, że jest to problem częściej postrzegany przez osoby z wyższym wykształceniem. Narkomanię jako problem społeczny nieco częściej wskazywały kobiety niż mężczyźni, odwrotna prawidłowość miała natomiast miejsce w przypadku biedy i ubóstwa. Problem z uzależnieniem od narkotyków najczęściej wymieniali respondenci z podstawowym oraz wyższym wykształceniem. Jeśli zaś chodzi o problem biedy, był on częściej wymieniany przez osoby gorzej wykształcone oraz w wieku 70 -79 lat. przestępczość gospodarcza Ogół kobiety mężczyźni 60 -69 lat 70 -79 lat 80> lat podstawowe zawodowe średnie wyższe Podstawa procentowania: wszyscy badani 15 narkomania bieda i ubóstwo

Percepcja zjawiska przemocy wobec osób starszych na tle innych problemów społecznych (4/4) Wśród 5 najważniejszych problemów społecznych kwestie związane z przemocą ogólnie wymieniane były stosunkowo rzadko. Z tej grupy zagadnień najczęściej wskazywano przemoc i agresję wobec osób starszych na ulicach, jednak na pierwszym miejscu umieściło ją jedynie 5% badanych. Na ten problem najczęściej skarżyli się respondenci starsi oraz z wykształceniem średnim. Waga zagadnień przemocy i agresji w rodzinie oraz przemocy wobec osób starszych w rodzinie postrzegana jest podobnie w większości grup społeczno-demograficznych. W przypadku przemocy w rodzinie wyróżniają się osoby z wykształceniem podstawowym, które częściej niż respondenci lepiej wykształceni wskazują ten problem wśród 5 najważniejszych. W przypadku przemocy wobec osób starszych w rodzinie widzimy natomiast, że częściej postrzegają ją jako problem osoby młodsze niż starsze, natomiast rzadziej – osoby z podstawowym i wyższym wykształceniem. przemoc i agresja wobec osób starszych na ulicach Ogół kobiety mężczyźni 60 -69 lat 70 -79 lat 80> lat podstawowe zawodowe średnie wyższe Podstawa procentowania: wszyscy badani 16 przemoc i agresja w rodzinach przemoc wobec osób starszych w rodzinie

Sytuacja osobista i rodzinna 17

Sytuacja osobista i rodzinna Ocena stanu zdrowia w porównaniu do innych osób w wieku respondenta OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Ponad połowa badanych bardzo dobrze lub raczej dobrze oceniła stan swego zdrowia w porównaniu z rówieśnikami. Nieznacznie pozytywniej swoje zdrowie oceniają osoby w wieku 60 -69 lat niż starsi respondenci, jednak w porównaniu do pozostałych grup wiekowych osoby po 80. roku życia najczęściej opisywały swój stan zdrowia jako bardzo dobry. Poza tym częściej dobre lub bardzo dobre oceny stanowi swego zdrowia przyznawały osoby o wyższym statusie społecznym (to znaczy z wykształceniem wyższym (73%) oraz określające się jako pracownicy umysłowi z wyższym wykształceniem (76%)) niż respondenci gorzej wykwalifikowani. Podstawa procentowania: wszyscy badani 18

Sytuacja osobista i rodzinna Przynależność do stowarzyszeń lub organizacji jest bardzo rzadka w przebadanej zbiorowości. Do jakiejkolwiek organizacji należy 17% respondentów. Najczęściej deklarowano przynależność do organizacji kościelnych (5%), klubu seniora oraz organizacji hobbistycznych (4%). Wśród kobiet na pierwsze miejsce pod względem częstości deklaracji o przynależności wysuwają się organizacje kościelne, wśród mężczyzn zaś – klub seniora i organizacje hobbystyczne. Jeśli weźmiemy pod uwagę wykształcenie badanych, zauważyć można, że osoby z wyższym wykształceniem częściej przynależą do partii politycznych niż gorzej wykształceni, rzadziej natomiast do organizacji kościelnych. Podstawa procentowania: wszyscy badani. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi. 19

Sytuacja osobista i rodzinna Wielkość grona przyjaciół OGÓŁ PŁEĆ GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Podstawa procentowania: wszyscy badani 20 WIEK WYKSZTAŁCENIE Wśród badanych brak przyjaciół nie jest zjawiskiem częstym. Jedynie co dziesiąty badany zadeklarował, że nie ma przyjaciół lub przyjaźni się tylko z jedną osobą. Nieco częściej samotność dotyka badanych z najstarszej grupy wiekowej. Największe różnice dostrzec można jednak jeśli weźmie się pod uwagę status społeczny respondentów. Osoby z wyższym wykształceniem zdecydowanie rzadziej nie posiadają przyjaciół niż osoby z wykształceniem podstawowym czy zawodowym. W porównaniu z gorzej wykształconymi częściej mają natomiast szerokie grono znajomych, to znaczy powyżej 10 osób. Podobną zależność obserwujemy również w przypadku pracowników umysłowych oraz robotników.

Sytuacja osobista i rodzinna Codzienne czynności sprawiające problemy w samodzielnym wykonywaniu OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTEŁCENIE OCENA STANU ZDROWIA GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Ponad 2/3 badanych zadeklarowało, że codzienne czynności nie sprawiają im trudności w wykonywaniu. Wiek oczywiście różnicował wypowiedzi badanych – brak problemów deklarowało niemal 80% respondentów w wieku 60 -69 lat i jedynie 41% osób, które przekroczyły 80 rok życia. Bardziej samowystarczalni okazali się również respondenci lepiej wykształceni w porównaniu z osobami, które edukację ukończyły na szkole podstawowej lub zawodowej. Im gorzej respondenci oceniali swój stan zdrowia w porównaniu z osobami w ich wieku, tym częściej deklarowali, że napotykają trudności przy samodzielnym wykonywaniu codziennych czynności. Podstawa procentowania: wszyscy badani 21

Sytuacja osobista i rodzinna Osoby zamieszkujące razem z respondentem OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Wśród badanych przeważały osoby mieszkające samotnie (niemal 40%) oraz ze swoim małżonkiem lub partnerem (ponad 30%). Osób samotnych było więcej wśród kobiet niż wśród mężczyzn (46% w porównaniu z 24%). Odsetek respondentów, którzy mieszkają sami, rośnie wraz z wiekiem, osiągając wśród osób powyżej 80. roku życia 55%. Osoby z wykształceniem podstawowym częściej niż lepiej wykształceni żyją samotnie, ale częściej również opisują swoją sytuację rodzinną jako zamieszkiwanie z dziećmi i/lub ich rodzinami. Rzadziej w porównaniu z pozostałymi grupami wykształcenia mieszkają natomiast z małżonkiem lub partnerem. Podstawa procentowania: wszyscy badani 22

Sytuacja osobista i rodzinna Posiadanie dzieci POSIADANIE DZIECI PO 18 ROKU ŻYCIA OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Zdecydowana większość badanych posiada pełnoletnie dzieci (86%). Odsetki osób będących rodzicami dorosłych dzieci są podobne we wszystkich grupach wyróżnionych ze względu na płeć, wiek oraz wykształcenie. Niespełna 1% badanych zadeklarowało, że posiada dzieci w wieku poniżej 18 lat. Podstawa procentowania: wszyscy badani 23

Sytuacja osobista i rodzinna Ocena atmosfery zazwyczaj panującej w domu OGÓŁ PŁEĆ WIEK SYTUACJA RODZINNA Podstawa procentowania: wszyscy badani 24 WYKSZTAŁCENIE Większość badanych pozytywnie ocenia atmosferę domową. 36% respondentów opisuje ją jako bardzo dobrą, a 46% - jako dobrą. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni przyznają najlepszą ocenę. Sumując jednak oceny pozytywne nie można zauważyć różnic między płciami w ocenie atmosfery domowej. Wiek nie różnicuje oceny sytuacji w domu, wyraźnie natomiast widać, że wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia rośnie zarówno odsetek sumy ocen pozytywnych, jak i udział ocen bardzo dobrych. Najbardziej zadowolone z atmosfery panującej zazwyczaj w domu są osoby mieszkające same lub z małżonkiem/ partnerem. Zmienność atmosfery domowej najczęściej wskazywały osoby mieszkające z dziećmi i/lub ich rodzinami.

Sytuacja osobista i rodzinna Ocena relacji z pełnoletnimi dziećmi OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Relacje z pełnoletnimi dziećmi respondenci oceniali w zdecydowanej większości pozytywnie. Oceny różnicował najwyraźniej status społeczny: osoby z wykształceniem podstawowym oraz robotnicy niewykwalifikowani najczęściej wystawiali relacjom z dziećmi negatywną ocenę. Wraz ze wzrostem wykształcenia rośnie natomiast odsetek ocen bardzo dobrych, osiągając w przypadku osób z wykształceniem wyższym 59%. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 25

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – pomoc finansowa OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Wedle deklaracji badanych osoby starsze rzadko udzielają młodszemu pokoleniu porad lub pomocy finansowej. Ponad połowa respondentów zadeklarowała, że nie zdarza się to nigdy lub jedynie bardzo rzadko. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni deklarują, że nigdy nie udzielają pełnoletnim dzieciom wsparcia finansowego. Choć różnice nie są bardzo duże, stwierdzić można, że pomoc finansowa nieco częstsza jest wśród młodszych niż starszych respondentów, a także wśród respondentów o lepszym statusie społecznym niż wśród gorzej wykwalifikowanych. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 26

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – wsparcie psychiczne OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Udzielanie wsparcia psychicznego występuje znacznie częściej niż pomoc finansowa. Ponad 2/3 badanych zadeklarowało, że co najmniej czasami wspiera psychicznie swoje pełnoletnie dzieci, a co czwarty respondent twierdził, że zdarza się to dość często. Pomoc psychiczna nieco częściej występuje wśród kobiet niż wśród mężczyzn. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 27

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – pomoc w domu OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Połowa badanych nigdy nie pomaga pełnoletnim dzieciom w domu. Częściej taką deklarację składają mężczyźni (59%) niż kobiety (45%). Wraz z wiekiem z naturalnych przyczyn maleje również odsetek respondentów, którzy choć czasami udzielają dzieciom pomocy w domu. Jeśli chodzi o wykształcenie, procent osób które nigdy nie pomagają w ten sposób dzieciom, jest w zasadzie niezmienny w grupach wyróżnionych ze względu na poziom edukacji. Zmienia się jedynie częstotliwość, z jaką udzielane jest takie wsparcie. Największy odsetek osób pomagających bardzo lub dość często występuje wśród osób z wykształceniem podstawowym. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 28

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – ważne decyzje OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Niemal 30% badanych bardzo lub dość często wspiera swoje dzieci przy podejmowaniu ważnych decyzji. Rzadziej udzielają takiej pomocy osoby po 80. roku życia w porównaniu z młodszymi badanymi. Stosunkowo rzadko wpływ na ważne decyzje młodszego pokolenia mają osoby z wykształceniem podstawowym, wśród których około połowy wspiera radą dorosłe dzieci co najwyżej dość rzadko. Odwzorowanie tej prawidłowości znajdziemy analizując przynależność badanych do grup społecznych. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 29

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – opieka nad wnukami OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Jak wynika z deklaracji badanych ponad 40% osób w wieku powyżej 60. roku życia przynajmniej czasami udziela swoim dzieciom pomocy opiekując się wnukami. Bardzo często lub dość często wnukami opiekuje się 31% badanych kobiet oraz 18% mężczyzn. Częstotliwość udzielania pomocy naturalnie spada wraz z wiekiem. Do tego, że nigdy nie udziela dzieciom takiej pomocy, przyznało się po ok. 30% osób w wieku 60 -69 lat oraz 70 -79 lat, a także 55%, które ukończyły 80. rok życia. Bardzo częstą lub dość częstą pomoc rzadziej deklarowali respondenci z wykształceniem wyższym i średnim niż z podstawowym i zawodowym. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 30

Sytuacja osobista i rodzinna Udzielanie pomocy lub porad pełnoletnim dzieciom – zestawienie łączne OGÓŁ PŁEĆ GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 31 WIEK WYKSZTAŁCENIE Łączne zestawienie częstości różnych form udzielania pomocy pełnoletnim dzieciom pokazuje, że połowa warszawiaków, którzy ukończyli 60 lat i posiadają pełnoletnie dzieci przynajmniej czasami im pomaga. Nieznacznie częściej robią to kobiety niż mężczyźni. Częstość udzielania pomocy spada wraz ze wzrostem wieku badanych. Przyznanie się do całkowitego braku świadczenia jakiejkolwiek formy wsparcia swoim dzieciom również spada wraz z przechodzeniem do kolejnych kategorii wykształceniowych. Spośród tych grup wyróżniają się respondenci z wykształceniem podstawowym, wśród których zarówno najczęściej deklarowano zupełny brak udzielania pomocy, jak i pomoc oferowaną dość często i bardzo często. Natomiast na tle wybranych grup społecznych zwracają uwagę robotnicy niewykwalifikowani, wśród których co piąty stwierdził, że nigdy nie udziela pomocy swoim dzieciom, ale jednocześnie co trzeci robi to dość lub bardzo często (w pozostałych grupach – około co piąty)

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy lub porad pełnoletnich dzieci – pomoc finansowa OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Większość (59%) ankietowanych warszawiaków w ogóle nie korzysta z finansowej pomocy od swoich dzieci. Częściej takie deklaracje składają mężczyźni (69%) niż kobiety (52%), osoby młodsze (do 79 roku życia) niż starsze, a także badani, którzy posiadają wyższe wykształcenie oraz pracownicy umysłowi niż respondenci z wykształceniem niższym i robotnicy. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 32

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy lub porad pełnoletnich dzieci – wsparcie psychiczne OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Wsparcie psychiczne to ta forma pomocy otrzymywana od własnych dzieci, z której ankietowani warszawiacy korzystają najczęściej (70%). Częściej do korzystania z niej przyznają się kobiety niż mężczyźni. Ankietowani wraz ze wzrostem wieku częściej otrzymują wsparcie psychiczne od swoich dzieci. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 33

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy lub porad pełnoletnich dzieci – pomoc w domu OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Pomoc w domu nie jest tą formą pomocy, którą badani mieszkańcy Warszawy wykorzystują najczęściej – 38% nigdy tego nie robi. O pomocy w domu udzielanej przez dzieci częściej wspominały kobiety niż mężczyźni, osoby starsze, gorzej wykształcone oraz posiadające niższy status społeczny (robotnicy). Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 34

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy lub porad pełnoletnich dzieci – ważne decyzje OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Warszawiacy, którzy ukończyli 60 lat i posiadają pełnoletnie dzieci stosunkowo często podejmują ważne decyzje korzystając w takich sytuacjach z porad swoich dzieci. Ma to miejsce tym częściej, im ludzie są starsi, gorzej wykształceni oraz posiadają niższy status społeczny. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 35

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy lub porad pełnoletnich dzieci – sprawy urzędowe OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Co trzeci warszawski respondent nie korzysta z pomocy swoich dzieci przy załatwianiu spraw urzędowych. Bardziej samodzielni w tej kwestii są mężczyźni niż kobiety (45% mężczyzn i 27% kobiet w tej sytuacji w ogóle nie prosi dzieci o pomoc). Wraz ze wzrostem wieku i spadkiem wykształcenia co raz częściej pojawiają się deklaracje świadczące o otrzymywaniu takiej pomocy od dzieci. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 36

Sytuacja osobista i rodzinna Korzystanie z pomocy udzielanej przez dzieci – zestawienie łączne OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Łączne zestawienie częstości różnych form korzystania z pomocy udzielanej przez dorosłe dzieci pokazuje, że niemal połowa warszawiaków, którzy ukończyli 60 lat przynajmniej czasami korzysta z ich pomocy, a 42% czyni tak dość rzadko. Nieznacznie częściej postępują tak kobiety niż mężczyźni. Częstość korzystania z pomocy rośnie wraz ze wzrostem wieku badanych. Na tle wybranych grup społecznych zwracają uwagę robotnicy niewykwalifikowani, wśród których co siódmy stwierdził, że nigdy nie korzysta z pomocy udzielanej przez swoje dzieci. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 37

Sytuacja osobista i rodzinna Ocena wystarczalności pomocy otrzymywanej od dzieci OGÓŁ PŁEĆ GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 38 WIEK WYKSZTAŁCENIE CZĘSTOŚĆ KORZYSTANIA Z POMOCY DZIECI (INDEKS) Zdecydowana większość (84%) badanych ocenia pomoc otrzymywaną od swoich dzieci jako wystarczającą. Ocena ta w niewielkim stopniu zależy od wieku. Silniejsze powiązanie można odnotować w przypadku wykształcenia: podczas gdy zadowolonych z pomocy otrzymywanej od własnych dzieci jest 70% respondentów, którzy posiadają wykształcenie podstawowe, to wśród badanych, którzy ukończyli studia wyższe, takich osób jest 86%. Ocena wystarczalności pomocy otrzymywanej od dzieci nie jest bardzo silnie powiązana z częstością korzystania z niej. Wyraźnie inną sytuację obserwujemy wśród tych ankietowanych, którzy nigdy nie otrzymują pomocy od dzieci – tutaj ponad połowa nie umiała ocenić, czy pomoc taka jest wystarczająca. Najprawdopodobniej są to osoby, które nie otrzymują żadnej pomocy, ponieważ jej nie potrzebują.

Sytuacja osobista i rodzinna Zachowania agresywne w trakcie wychowywania własnych dzieci – porządne lanie dziecka OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Połowa (53%) ankietowanych w trakcie wychowywania własnych dzieci nigdy nie dała im porządnego lania, co trzeci z nich zadeklarował, że takie sytuacje miały miejsce, ale zdarzało się to bardzo rzadko. Deklaracje o stosowaniu przemocy pojawiają się tym częściej, im niższe wykształcenie osiągnęli badani warszawiacy oraz im niższy status społeczny posiadają. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 39

Sytuacja osobista i rodzinna Zachowania agresywne w trakcie wychowywania własnych dzieci – obraźliwe określenia OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Blisko 80% respondentów w trakcie wychowywania dzieci nie używało w stosunku do swoich podopiecznych obraźliwych określeń. Stosowanie takich wyrażeń zdarzało się częściej osobom z wykształceniem podstawowym oraz niewykwalifikowanym robotnikom – w pierwszej grupie 22%, zaś w drugiej 24% respondentów przyznało, że czasem dochodziło do takich sytuacji. Podstawa procentowania: respondenci posiadający dzieci 40

Sytuacja osobista i rodzinna Przemoc domowa w okresie dzieciństwa respondenta BICIE , SZARPANIE, POPYCHANIE OGÓŁ PŁEĆ CZY BYŁ PAN/PANI*: WIEK WYKSZTAŁCENIE Ponad 2/3 respondentów zadeklarowało, że w okresie dzieciństwa nie spotkało się w swojej rodzinie z przemocą fizyczną. Bicie czy szarpanie występowało w rodzinach 74% kobiet i 59% mężczyzn. Przypadki przemocy fizycznej były rzadsze w domach osób z wykształceniem średnim i wyższym niż podstawowym i zawodowym. Wśród osób, w których domach rodzinnych dochodziło do przemocy, 66% deklaruje, że było ofiarą przemocy, a 41% - że jedynie świadkiem. Podstawa procentowania: wszyscy badani 41 *Podstawa procentowania: badani, w których rodzinach w okresie ich dzieciństwa dochodziło do bicia, szarpania lub popychania

Sytuacja osobista i rodzinna Przemoc domowa w okresie dzieciństwa respondenta WYZWISKA, GROŹBY, ZASTRASZANIE OGÓŁ PŁEĆ CZY BYŁ PAN/PANI*: WIEK WYKSZTAŁCENIE Wedle deklaracji badanych przemoc słowna była w ich domach rodzinnych jeszcze rzadsza niż przemoc fizyczna. Ponad ¾ badanych nigdy nie spotkało się z nią ze strony rodziny w okresie dzieciństwa. Ten rodzaj przemocy szczególnie rzadki był w domach osób posiadających wykształcenie wyższe, najczęściej zaś do agresji słownej dochodziło w rodzinach respondentów z wykształceniem podstawowym. Wśród badanych, którzy doświadczyli przemocy werbalnej w okresie dzieciństwa, podobny odsetek deklaruje bycie jej świadkiem, co ofiarą. Podstawa procentowania: wszyscy badani 42 *Podstawa procentowania: badani, w których rodzinach w okresie ich dzieciństwa dochodziło do używania wyzwisk, gróźb, zastraszania itp

Sytuacja osobista i rodzinna Podsumowanie • Ankietowani mieszkańcy Warszawy, którzy ukończyli 60 lat w ponad połowie swój stan zdrowia oceniają jako raczej lub bardzo dobry. • Prawie co 5 respondent należy do jakiejś organizacji lub stowarzyszenia. Najczęściej jest to organizacja kościelna (5%). • Jedynie co dziesiąty badany zadeklarował, ze nie ma przyjaciół lub przyjaźni się tylko z jedną osobą. • Ponad 2/3 badanych warszawiaków oceniło, że codzienne czynności nie sprawiają im w wykonywaniu trudności. Wypowiedzi badanych różnicowane były przez wiek – wraz z jego wzrostem przybywało deklaracji świadczących o pewnych problemach w samodzielnym radzeniu sobie z codziennymi czynnościami. • Wśród badanych przeważały osoby mieszkające samotnie (niemal 40%) oraz respondenci zamieszkujący ze swoim małżonkiem lub partnerem (30%). Osób samotnych było dwukrotnie więcej wśród kobiet niż wśród mężczyzn. • Zdecydowana większość (86%) ankietowanych starszych mieszkańców Warszawy posiada pełnoletnie dzieci. • Większość osób biorących udział w badaniu pozytywnie ocenia atmosferę domową. Ocena ta dość silnie jest powiązana z wykształceniem – im wyższe, tym jest lepsza. • Relacje z dorosłymi dziećmi respondenci oceniali w zdecydowanej większości pozytywnie. Oceny różnicował wyraźnie status społeczny oraz wykształcenie: wraz z ich wzrostem, rosły oceny. • Połowa mieszkańców Warszawy, którzy ukończyli 60 lat i posiadają dorosłe dzieci, przynajmniej czasami im pomaga. Również niemal połowa korzysta z pomocy udzielanej im przez ich pełnoletnie dzieci. Przy czym zdecydowana większość badanych otrzymywaną pomoc ocenia jako wystarczającą. • Nieco ponad połowa badanych w trakcie wychowania własnych dzieci nigdy nie dała im porządnego lania, zaś co trzeci zadeklarował, że takie sytuacje miały miejsce, ale zdarzały się bardzo rzadko. Blisko 80% respondentów wychowując swoje dzieci nie używało w stosunku do nich obraźliwych określeń. • Ponad 2/3 respondentów zadeklarowało, że w okresie swojego dzieciństwa nie spotkało się w swojej rodzinie z przemocą fizyczną, a ¾ nie doświadczyło wówczas przemocy słownej. 43

Poczucie bezpieczeństwa i doświadczenia przemocy w miejscach publicznych 44

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słowna lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej na ulicy, w parku itp. poza najbliższą okolicą zamieszkania OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Niespełna co dziesiąta badana osoba (8%) poza najbliższą okolicą zamieszkania doświadczyła agresji słownej lub fizycznej ze strony osoby nieznajomej. Sytuacje takie najczęściej zdarzały się osobom z wykształceniem zawodowym (17% zadeklarowało, że spotkało się z tego typu agresją) oraz robotnikom niewykwalifikowanym (15%). Nieco częściej z przemocą ze strony osób nieznajomych spotykali się także mężczyźni (13%) oraz osoby w wieku 60 -69 lat (12%). Podstawa procentowania: wszyscy badani 45

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słowna lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej na ulicy, w parku itp. w najbliższym miejscu zamieszkania OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Z agresją fizyczną lub słowną ze strony osoby nieznajomej w najbliższej okolicy zamieszkania spotkało się 11% respondentów. Najczęściej doświadczanie takich sytuacji deklarowały osoby z wykształceniem zawodowym oraz wykwalifikowani robotnicy. Podstawa procentowania: wszyscy badani 46

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słownej lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej w domu OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Agresja ze strony osób nieznajomych znajdujących się w domu respondenta jest bardzo rzadkim zjawiskiem – wystąpienie takiej sytuacji zadeklarował 1% badanych. Podstawa procentowania: wszyscy badani 47

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słownej lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej w restauracji, kawiarni OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Żaden z respondentów nie spotkał się z sytuacją, w której skierowano by do niego agresję słowną lub fizyczną w kawiarni lub restauracji. Podstawa procentowania: wszyscy badani 48

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słownej lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej w w autobusie, tramwaju, metrze OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Siedmiu na stu badanych doświadczyło agresji słownej lub fizycznej w trakcie poruszania się środkami komunikacji miejskiej. Zjawisko to w równym stopniu dotyczy wszystkich analizowanych grup. Podstawa procentowania: wszyscy badani 49

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słownej lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej w sklepie, urzędzie OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Bardzo rzadko zdarzało się, aby sprzedawcy lub urzędnicy stosowali formy agresji słownej lub fizycznej wobec osób starszych. Z takim zjawiskiem spotkało się 3% respondentów. Podstawa procentowania: wszyscy badani 50

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Miejsca i formy doświadczenia agresji: agresja słownej lub fizyczna ze strony osoby nieznajomej – inne niż wymienione miejsca OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Badani nie spotykali się z agresją słowną i fizyczną w innych, niż wymienione w ankiecie, miejscach publicznych Warszawy. Podstawa procentowania: wszyscy badani 51

Poczucie bezpieczeństwa w miejscach publicznych Agresja słowna i fizyczna – zestawienie (1/2) AGRESJA FIZYCZNA OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE AGRESJA SŁOWNA OGÓŁ PŁEĆ Podstawa procentowania: wszyscy badani 52 WIEK WYKSZTAŁCENIE

Poczucie bezpieczeństwa w miejscach publicznych Agresja słowna lub fizyczna – zestawienie (2/2) OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Co dziesiąty starszy mieszkaniec Warszawy padł ofiarą agresji fizycznej w publicznym miejscu stolicy. Częściej przydarzało się to mężczyznom (13%) niż kobietom (9%). Spośród wszystkich grup wykształceniowych najczęściej przemocy fizycznej doświadczali respondenci z wykształceniem zawodowym (21%). O agresji słownej, z którą osobiście spotkali się w publicznych miejscach Warszawy, badani wspominali dwa razy częściej niż o agresji fizycznej (była ona udziałem 20% osób). O takich doświadczeniach respondenci wspominali niezależnie od płci i wieku. Jedynie częściej niż pozostali byli na nią narażeni warszawiacy z wykształceniem zawodowym (29%). Jeśli ujmiemy łącznie agresję fizyczną i słowną, to okazuje się, że 23% mieszkańców Warszawy (a więc jeden na czterech-pięciu), którzy ukończyli 60 lat, było jej ofiarą. Częściej dotyczyło to osób młodszych (w wieku 60 -69 lat) oraz posiadających wykształcenie zawodowe (33%). Podstawa procentowania: wszyscy badani 53

Doświadczenia przemocy w miejscu publicznym Doświadczenia przemocy ze strony sąsiadów POPYCHANIE, SZARPANIE, BICIE OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Przemoc ze strony sąsiadów jest bardzo rzadkim zjawiskiem. W ciągu ostatniego roku z agresją fizyczną spotkało się choć raz jedynie 2% badanych, a z agresją słowną – 6%. GROŹBY, SZANTAŻ OGÓŁ PŁEĆ Podstawa procentowania: wszyscy badani 54 WIEK WYKSZTAŁCENIE Przy tak rzadko deklarowanym zjawisku trudno wskazać grupy szczególnie narażone. Z obiema formami przemocy nieznacznie rzadziej spotykali się respondenci z wyższym wykształceniem niż pozostałe grupy wyróżnione ze względu na wykształcenie.

Poczucie bezpieczeństwa w miejscach publicznych Poczucie bezpieczeństwa w ciągu dnia w okolicy miejsca zamieszkania OGÓŁ PŁEĆ WIEK DOŚWIADCZENIE AGRESJI W MIEJSCU PUBLICZNYM ZE STRONY OSOBY NIEZNAJOMEJ AGRESJA FIZYCZNA Podstawa procentowania: wszyscy badani 55 AGRESJA SŁOWNA WYKSZTAŁCENIE Większość (70%) starszych mieszkańców Warszawy w ciągu dnia w okolicy swojego miejsca zamieszkania czuje się bezpiecznie. Jednak co czwarty zgłasza małe poczucie bezpieczeństwa. Mniejsze poczucie bezpieczeństwa w ciągu dnia jest bardziej charakterystyczne dla kobiet, osób starszych (wraz ze wzrostem wieku co raz mniej osób czuje się bezpiecznie) oraz respondentów gorzej wykształconych. Ta ostatnia zależność może wiązać się z zamieszkiwaniem w mniej bezpiecznych rejonach miasta. Bardzo wyraźny wpływ na poczucie bezpieczeństwa mają wcześniejsze doświadczenia badanych. Ci, którzy są ofiarami agresji fizycznej w miejscu publicznym zdecydowanie częściej czują się mało bezpiecznie (59%) niż ci, którzy nie mają za sobą takich doświadczeń (26%). Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku zależności z doświadczeniem agresji słownej.

Poczucie bezpieczeństwa w miejscach publicznych Poczucie bezpieczeństwa wieczorem w okolicy miejsca zamieszkania OGÓŁ PŁEĆ WIEK DOŚWIADCZENIE AGRESJI W MIEJSCU PUBLICZNYM ZE STRONY OSOBY NIEZNAJOMEJ AGRESJA FIZYCZNA Podstawa procentowania: wszyscy badani 56 AGRESJA SŁOWNA WYKSZTAŁCENIE Poczucie bezpieczeństwa starszych mieszkańców Warszawy w miejscach publicznych miasta w godzinach wieczornych jest zdecydowanie mniejsze niż w ciągu dnia. O ile w ciągu dnia bezpiecznie czuje się 70% respondentów, to w godzinach wieczornych odsetek ten spada do 39%. Fakt ten jest powiązany z płcią (mężczyźni czują się nieco bardziej bezpiecznie niż kobiety) oraz wiekiem (wraz z jego wzrostem maleje odsetek osób czujących się bezpiecznie, przy czym wśród osób po 80 roku życia charakterystyczny jest wysoki w porównaniu z innymi grupami procent respondentów, którzy nie potrafili ocenić swojego poczucia bezpieczeństwa, co zapewne wiąże się z tym, że wieczorem pozostają oni w domach). Na poczucie bezpieczeństwa w godzinach wieczornych mają również wpływ wcześniejsze doświadczenia badanych: ci którzy są ofiarami agresji fizycznej lub słownej czują się zdecydowanie mniej bezpiecznie niż pozostali.

Poczucie bezpieczeństwa w miejscach publicznych Obawa przed napadem w miejscu publicznym OGÓŁ PŁEĆ DOŚWIADCZENIE AGRESJI W MIEJSCU PUBLICZNYM FIZYCZNA SŁOWNA Podstawa procentowania: wszyscy badani 57 WIEK POCZUCIE BEZPIECZEŃST WA W CIĄGU DNIA POCZUCIE BEZPIECZEŃST WA WIECZOREM WYKSZTAŁCENIE Ponad połowa (64%) badanych obawia się napadu w miejscu publicznym Warszawy. Lęk przed takim zdarzeniem w zasadzie nie zależy od płci, wieku czy wykształcenia. Warto jednak zauważyć, że kobiety nieco ponad dwa razy częściej niż mężczyźni (odpowiednio: 28% i 13%) zadeklarowały, że bardzo się tego obawiają. Obawa przed atakiem „na ulicy” jest za to wyraźnie powiązana z wcześniejszymi doświadczeniami: ci którzy w miejscu publicznym padli kiedyś ofiarą agresji słownej lub fizycznej zdecydowanie częściej bardzo boją się powtórzenia takiego zdarzenia, niż pozostali. Naturalnie obawa przed napadem jest powiązana z poczuciem bezpieczeństwa: im bardziej bezpiecznie ktoś czuje się w miejscach publicznych, tym mniej boi się, że może mu się tam przydarzyć coś złego.

Poczucie bezpieczeństwa i doświadczenia przemocy w miejscach publicznych Podsumowanie • Co dziesiąty badany mieszkaniec Warszawy, którzy ukończył 60 lat, padł ofiarą agresji fizycznej w publicznym miejscu stolicy. O agresji słownej, z którą osobiście spotkali się w ogólnodostępnych miejscach Warszawy, badani wspominali dwa razy częściej niż o agresji fizycznej (była ona udziałem 20% osób). • Jeden na czterech-pięciu respondentów było ofiarą przemocy fizycznej lub słownej w publicznym miejscu Warszawy. • Niespełna co dziesiąty (8%) ankietowany doświadczył agresji słownej lub fizycznej ze strony osoby nieznajomej poza najbliższą okolicą zamieszkania, zaś w najbliższej okolicy – 11%. Podczas korzystania ze środków komunikacji miejskiej 7% było ofiarami agresji. • Przemoc ze strony sąsiadów jest zjawiskiem bardzo rzadkim. W ciągu ostatniego roku z agresją fizyczną spotkało się choć raz jedynie 2% badanych, a z agresją słowną – 6%. • Większość (70%) starszych mieszkańców Warszawy w ciągu dnia w okolicy swojego miejsca zamieszkania czuje się bezpiecznie. Najwyraźniej są z tym powiązane wcześniejsze doświadczenia badanych. Ci, którzy są ofiarami agresji fizycznej w miejscu publicznym zdecydowanie częściej czują się mało bezpiecznie, niż ci, którzy nie mają za sobą takich doświadczeń. • Poczucie bezpieczeństwa warszawskich respondentów w miejscach publicznych w godzinach wieczornych jest zdecydowanie mniejsze niż w ciągu dnia – 39% zadeklarowało, że czuje się wtedy bezpiecznie. Tak, jak w przypadku poczucia bezpieczeństwa w ciągu dnia i w tym przypadku największe znaczenie mają wcześniejsze doświadczenia badanych: ci, którzy są ofiarami agresji fizycznej lub słownej czują się zdecydowanie mniej bezpiecznie niż pozostali. • Ponad połowa badanych obawia się napadu w miejscu publicznym Warszawy. Obawa przed napadem jest najwyraźniej powiązana z poczuciem bezpieczeństwa (im bardziej bezpiecznie ktoś czuje się w miejscach publicznych, tym mniej boi się, że może mu się tam przydarzyć cos złego) oraz ze wcześniejszymi doświadczeniami (ci, którzy w miejscu publicznym padli kiedyś ofiarą agresji fizycznej lub słownej zdecydowanie częściej bardzo boją się powtórzenia takiego zdarzenia, niż pozostali). 58

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska 59

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Przemoc w rodzinie wobec znajomych starszych osób OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Respondenci rzadko deklarowali, że znają przypadki przemocy wobec znajomych osób starszych. Jedynie 7% wskazało, że zna choć jedną osobę starszą, która w trakcie rodzinnych konfliktów bywa bita. Nieco częściej o takich sytuacjach wiedzą osoby gorzej wykształcone niż osoby z wykształceniem wyższym, a co się z tym wiąże – również robotnicy wykwalifikowani i niewykwalifikowani. Podstawa procentowania: wszyscy badani 60

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Przemoc w rodzinie skierowana przeciw respondentowi – bicie, szarpanie itp. OGÓŁ PŁEĆ ATMOSFERA W DOMU Podstawa procentowania: wszyscy badani 61 WIEK WYKSZTAŁCENIE RELACJE Z DZIEĆMI W ciągu ostatniego roku w gospodarstwach domowych 3% respondentów miały miejsce przypadki przemocy fizycznej, nie skierowanej bezpośrednio wobec badanego. Świadkiem przemocy choć raz było natomiast 9% osób, które opisały atmosferę w swoim domu jako czasem dobrą, a czasem złą. Nieco częściej niż pozostałe grupy wystąpienie takiej sytuacji zadeklarowały też mieszkający z dzieckiem bez jego/jej rodziny (8%). MODEL GOSPODARSTWA

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Przemoc w rodzinie skierowana przeciw respondentowi – groźby, szantaże itp. OGÓŁ PŁEĆ ATMOSFERA W DOMU Podstawa procentowania: wszyscy badani 62 WIEK WYKSZTAŁCENIE RELACJE Z DZIEĆMI Bycie świadkiem przemocy psychicznej jest niemal tak samo rzadkie jak obserwowanie przemocy fizycznej. Wystąpienie choć raz takiej sytuacji w ciągu ostatniego roku zadeklarowało 4% badanych. Świadkami najczęściej byli respondenci opisujący atmosferę domową jako czasem dobrą, a czasem złą, zamieszkujący z dzieckiem bez jego rodziny oraz posiadający wykształcenie podstawowe. MODEL GOSPODARSTWA

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Przyczyny przemocy w rodzinie (nie skierowanej przeciw respondentowi) Najczęstszą przyczyną konfliktów w rodzinach tych respondentów, którzy zadeklarowali, że w ciągu ostatniego roku dochodziło u nich do bicia, szarpania itp. lub używania wyzwisk, gróźb i szantaży, był alkohol (wskazało na niego 9 z 14 osób) – częściej wspominały o tym kobiety niż mężczyźni. 63

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (1/2) Podstawa procentowania: wszyscy badani. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi. 64

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (2/2) W ciągu ostatniego roku 97% starszych mieszkańców Warszawy nie doświadczyło żadnej formy przemocy ze strony osób z ich rodzin. Najczęściej spotykaną formą przemocy były wyzwiska, obrażanie i poniżanie (2, 6% wskazań). O pozostałych formach respondenci wspominali sporadycznie (mniej niż 1%). Podstawa procentowania: wszyscy badani. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi. 65 Doświadczane formy przemocy nie są powiązane w sposób istotny statystycznie z płcią i wiekiem. Natomiast od pozostałych wyodrębnionych kategorii społeczno-demograficznych odróżniają się respondenci z wykształceniem podstawowym oraz badani będący robotnikami niewykwalifikowanymi, wśród których zdecydowanie częściej pojawiają się ofiary wyzwisk, obrażania i poniżania (odpowiednio 9% i 11%). Również częściej niż w innych grupach można tu spotkać przypadki przemocy fizycznej (7% wśród robotników).

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (1/6) wyzywanie, obrażanie, kpienie, poniżanie, niesprawiedliwe krytykowanie Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. Wyzywania, obrażania, kpienia bądź niesprawiedliwego krytykowania doświadczyło 3 mężczyzn i 6 kobiet (co stanowi 2, 6% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Połowa kobiet była w wieku 60 -69 lat, połowa należała do grupy wiekowej 70 -79 lat. Mężczyźni byli w wieku: 63, 75 i 83 lat. Po cztery z tych osób miały wykształcenie średnie i podstawowe, jedna – ukończyła szkołę zawodową. Do opisywanej grupy należeli przede wszystkim robotnicy (6 osób). W przypadku 7 badanych sprawcami była jedna osoba, dwóch respondentów stwierdziło, że tego typu zachowań doświadczał od dwóch członków swojej rodziny. W sumie wspomniano o 11 osobach. W zdecydowanej większości sprawcami byli mężczyźni (zazwyczaj synowie bądź mężowie), tylko w jednym przypadku była to kobieta. Najmłodsza osoba, która zachowywała się w omawiany sposób wobec ankietowanych starszych mieszkańców Warszawy miała 25 lat, pięć osób było w wieku 30 -50 lat, a cztery – 70 -75 lat. Żadna z ofiar nie mieszkała sama – połowa z mężem bądź żoną, połowa – z dzieckiem nie posiadającym własnej rodziny. 66

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (2/6) ograniczanie dostępu do lekarza, ograniczanie kontaktów z rodziną, wmawianie choroby psychicznej Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. Ograniczania dostępu do lekarza, ograniczania kontaktów z rodziną bądź wmawiania choroby psychicznej doświadczyły 2 kobiety w wieku 63 i 75 lat (co stanowi 0, 6% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Jedna z nich miała wykształcenie średnie i była pracownikiem umysłowym, druga ukończyła szkołę podstawową i pracowała jako robotnik niewykwalifikowany. Sprawcami w przypadku jednej z kobiet była 40 -letnia córka, z którą ofiara najprawdopodobniej zamieszkuje, a w przypadku drugiej – 70 -letni mąż. 67

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (3/6) grożenie, szantażowanie, używanie stwierdzeń typu: „jeśli nie pożyczysz mi pieniędzy, nie będę ci dalej pomagał” Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. O groźbach i szantażach powiedziała tylko jedna 60 -letnia kobieta ze średnim wykształceniem będąca pracownikiem umysłowym (co stanowi 0, 3% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Zadeklarowała, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy zachowywało się wobec niej w taki sposób dwóch mężczyzn – 50 -letni brat i 25 -letni kuzyn. 68

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (4/6) szarpanie, popychanie, bicie, kopanie rzucanie w respondenta ciężkimi przedmiotami Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. O przemocy fizycznej (m. in. szarpanie, bicie, popychanie) wspomniały 2 kobiety i 1 mężczyzna (co stanowi 0, 9% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Kobiety były w wieku 75 i 60 lat, a mężczyzna miał 63 lata. Osoby te miały wykształcenie odpowiednio: podstawowe, średnie i zawodowe. Dwoje z nich było niewykwalifikowanymi robotnikami, jedna osoba była pracownikiem umysłowym. Jedna z kobiet opowiedziała o dwóch sprawcach takich zachowań wobec niej: 50 -letnim bracie i 25 -letnim siostrzeńcu. W przypadku dwóch pozostałych ofiar sprawcami byli 70 -letni mąż i 30 -letni zięć. Reakcją jednej z badanych osób na spotykającą ją przemoc fizyczną było zasłanianie się rękami lub domowymi sprzętami oraz ostrzeganie o powiadomieniu policji, druga z ofiar również ostrzegała, że następnym razem wezwie policję, a trzecia wezwała policję. 69

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (5/6) zupełne nie interesowanie się problemami respondenta, nie udzielanie mu koniecznej pomocy Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. Brak zainteresowania problemami respondentów zgłosiły 3 kobiety (co stanowi 0, 9% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Dwie z nich miały wykształcenie podstawowe i były w wieku 70 -79 lat, jedna miała 83 lata. Według respondentek osoby, które je zaniedbywały to w przypadku jednej kobiety 73 -letni mąż, w przypadku drugiej – 83 -letni brat, a w przypadku trzeciej – 40 letnia córka i jej mąż. Tylko druga z wymienionych kobiet zamieszkiwała sama, dwie pozostałe – z mężem bądź własnym dzieckiem. 70

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Formy przemocy skierowanej przeciw respondentowi (6/6) odbieranie pieniędzy lub wartościowych przedmiotów należących do respondenta Ze względu na niską liczebność omawianej grupy osób poniżej przedstawiamy jej słowny opis. O odbieraniu pieniędzy lub wartościowych przedmiotów wspomniał jeden 75 -letni mężczyzna ze średnim wykształceniem (co stanowi 0, 3% ankietowanych mieszkańców Warszawy w wieku 60 i więcej lat). Jako sprawcę takiego zachowania badany wymienił 40 -letniego syna. 71

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Doświadczanie przemocy w rodzinie – zestawienie łączne OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE W ciągu ostatniego roku jakiejkolwiek formy przemocy ze strony członków rodziny doświadczyło 3, 2% warszawiaków w wieku 60 lat i więcej. Przy czym wszystkie te osoby doświadczyły jednej z form przemocy psychicznej, a niecały 1% - przemocy fizycznej. Z 95% poziomem ufności można zatem oszacować, że w Warszawie wśród osób w wieku 60 lat i więcej w ciągu ostatniego roku doświadczyło przemocy od 6000 do 17. 000 osób. GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA 72 Podstawa procentowania: wszyscy badani MODEL GOSPODARSTWA DOMOWEGO Grupami społeczno-demograficznymi, w których dochodziło częściej do przemocy domowej wobec badanych osób starszych, niż w pozostałych przypadkach byli ludzie z wykształceniem podstawowym (11%) oraz robotnicy niewykwalifikowani (11%). Warto również zwrócić uwagę, że szczególnie często (15%) przemoc pojawiała się wśród respondentów zamieszkujących tylko z własnym dzieckiem, które nie założyło swojej rodziny.

Obawa przed agresją ze strony najbliższych członków rodziny OGÓŁ PŁEĆ GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Podstawa procentowania: wszyscy badani 73 WIEK WYKSZTAŁCENIE Trzech na czterech badanych w ogóle nie obawia się, że mogłaby spotkać ich agresja ze strony najbliższych członków rodziny. Nastawienie to nie jest powiązane ani z płcią, ani z wiekiem. Widać za to pewne różnice ze względu na wykształcenie badanych: wraz z jego wzrostem rośnie odsetek osób, które w ogóle nie obawiają się takiej sytuacji: od 59% wśród osób z wykształceniem podstawowym, do 87% wśród respondentów, którzy ukończyli studia wyższe. Wynik ten koresponduje z obserwowanymi różnicami między badanymi z wyższym i niższym statusem społecznozawodowym. Pracownicy umysłowi zdecydowanie częściej niż robotnicy deklarowali swoje przekonanie, że nic złego ze strony ich najbliższych nie może ich spotkać.

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Poszukiwanie pomocy przez ofiary przemocy w rodzinie Wśród 11 osób, które w ciągu ostatniego roku doświadczyły jakiejkolwiek formy przemocy 6 prosiło o pomoc policję (z czego 5 z nich to kobiety), 3 zgłosiły się do kogoś z rodziny, 1 – do stowarzyszenia pomagającego ofiarom przemocy w rodzinie. Trzy osoby nikogo w tej sytuacji nie prosiły o pomoc. Osoby, które korzystały z pomocy policji w większości oceniły ją dobrze lub bardzo dobrze. 74 Podstawa: respondenci, którzy doświadczyli przemocy domowej w ciągu ostatniego roku. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi.

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska respondenci, którzy nie korzystali z pomocy żadnej instytucji respondenci, którzy korzystali z pomocy jakiejś instytucji Rodzaj oczekiwanej pomocy od wybranych instytucji 75 Podstawa: respondenci, którzy doświadczyli przemocy domowej w ciągu ostatniego roku. Możliwość wyboru kilku odpowiedzi.

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - zestawienie słyszałe(a)m i kontaktowałe(a)m się słyszałe(a)m, ale nie kontaktowałe(a)m się nie słyszałe(a)m nie wiem, nie pamiętam liczebność % wiersza 1. telefon zaufania 4 1, 1% 320 91, 6% 23 6, 6% 2 0, 6% 2. ośrodek pomocy społecznej 20 5, 8% 306 87, 6% 18 5, 2% 5 1, 5% 3. punkt konsultacyjny dla ofiar przemocy 4 1, 1% 229 65, 6% 103 29, 5% 13 3, 8% 4. schronisko dla ofiar przemocy 2 0, 5% 231 66, 2% 101 29, 0% 15 4, 3% 5. system pomocy „Niebieska Linia” 3 0, 7% 187 53, 5% 146 41, 7% 14 4, 1% 6. ośrodek interwencji kryzysowej 1 0, 2% 138 39, 5% 188 53, 9% 22 6, 3% 7. procedura interwencji policyjnej wobec przemocy „Niebieska karta” 5 1, 4% 113 32, 4% 205 58, 8% 26 7, 4% 8. inne 5 1, 5% 23 6, 6% 297 85, 1% 23 6, 7% Najbardziej znanymi formami pomocy instytucjonalnej dla osób doświadczających przemocy są wśród mieszkańców Warszawy, którzy ukończyli 60 lat: telefon zaufania (słyszało o nim 92% badanych) oraz ośrodki pomocy społecznej (słyszało o nich 87% respondentów). W dalszej kolejności należy wymienić punkty konsultacyjne dla ofiar przemocy, schroniska dla ofiar oraz system pomocy „Niebieska Linia”. Najmniej znane są ośrodki interwencji kryzysowej oraz procedura interwencji policyjnej „Niebieska karta” – słyszał o nich około co trzeci starszy mieszkaniec stolicy. Instytucją, z którą badani najczęściej kiedykolwiek mieli kontakt, są ośrodki pomocy społecznej (choć należy podkreślić, że nie musiało wiązać się to z doświadczaną przez nich przemocą). Z pozostałymi instytucjami ankietowani warszawiacy mieli do czynienia sporadycznie (mniej niż 1% zadeklarował taki fakt). 76

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - telefon zaufania OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Znajomość telefonu zaufania jako instytucji mogącej pomóc ofiarom przemocy w rodzinie powiązana jest z wykształceniem i statusem społecznodemograficznym – jest ona mniejsza wśród osób słabiej wykształconych oraz robotników. Podstawa procentowania: wszyscy badani 77

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - ośrodek pomocy społecznej OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA O ośrodkach pomocy społecznej częściej nie słyszeli ci starsi mieszkańcy Warszawy, którzy posiadają niższe wykształcenie oraz niższy status (wśród robotników jest to 16%, podczas gdy w całej badanej populacji – 5%). Podstawa procentowania: wszyscy badani 78

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - punkt konsultacyjny dla ofiar przemocy OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA O punktach konsultacyjnych dla ofiar przemocy słyszało dwóch na trzech mieszkańców stolicy, którzy ukończyli 60 lat. Znajomość tego typu instytucji jest coraz wyższa wraz z przechodzeniem do kolejnych grup wykształceniowych. Podstawa procentowania: wszyscy badani 79

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - schronisko dla ofiar przemocy OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Dwie trzecie respondentów słyszało, choć nigdy nie kontaktowało się ze schroniskiem dla ofiar przemocy. Odsetek ten jest wyższy wśród osób z wyższym wykształceniem (81%) oraz pracowników umysłowych z wyższym wykształceniem (77%). W pozostałych grupach społeczno-demograficznych utrzymuje się na podobnym poziomie, jak w całej badanej próbie. Podstawa procentowania: wszyscy badani 80

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - system pomocy „Niebieska Linia ” OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA System pomocy „Niebieska Linia” to instytucja bardziej znana wśród kobiet, osób młodszych, lepiej wykształconych i o wyższym statusie społecznozawodowym. Podstawa procentowania: wszyscy badani 81

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - ośrodek interwencji kryzysowej OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Znajomość ośrodków interwencji kryzysowej zadeklarowało mniej niż połowę (40%) badanych. O takich instytucjach częściej słyszeli ludzie lepiej wykształceni oraz posiadający wyższy status społeczno-zawodowy. Podstawa procentowania: wszyscy badani 82

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Korzystanie z pomocy instytucjonalnej - „Niebieska karta” OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Procedura interwencji policyjnej „Niebieska karta” to najmniej znana forma pomocy ofiarom przemocy domowej. Słyszał o niej (choć nie kontaktował się z nią) co trzeci starszy warszawiak. Im starsi badani, tym częściej przyznawali, że nie słyszeli o tej procedurze. Znajomość „Niebieskiej karty” jest również powiązana z wykształceniem: wraz z jego wzrostem – jest ona coraz częstsza. Podstawa procentowania: wszyscy badani 83

Przemoc w rodzinie – formy i zasięg zjawiska Podsumowanie • Ankietowani mieszkańcy Warszawy w wieku 60 i więcej lat rzadko deklarowali znajomość przypadków przemocy wobec znajomych starszych osób. Jedynie 7% wskazało, że zna choć jedną starszą osobę, która w trakcie rodzinnych konfliktów bywa bita. • W ciągu ostatniego roku w gospodarstwach domowych 3% respondentów miały miejsce przypadki przemocy fizycznej (bicie, szarpanie itp. ) nie skierowanej bezpośrednio wobec badanego. • Bycie świadkiem przemocy psychicznej jest niemal tak samo rzadkie jak obserwowanie przemocy fizycznej. Wystąpienie choć raz takiej sytuacji w ciągu ostatniego roku zadeklarowało 4% badanych. • W ciągu ostatniego roku jakiejkolwiek formy przemocy ze strony członków rodziny doświadczyło 3, 2% warszawiaków w wieku 60 lat i więcej. Przy czym wszystkie te osoby doświadczyły jednej z form przemocy psychicznej, a niecały 1% - przemocy fizycznej. Z 95% poziomem ufności można zatem oszacować, że w Warszawie wśród osób w wieku 60 lat i więcej w ciągu ostatniego roku doświadczyło przemocy od 6. 000 do 17. 000 osób. • Najczęściej spotykaną formą przemocy były wyzwiska, obrażanie i poniżanie (2, 6% wskazań). O pozostałych formach respondenci wspominali sporadycznie (mniej niż 1%). • W 88% przypadków sprawcami przemocy wobec osób starszych byli mężczyźni, w 12% - kobiety. Średni wiek sprawcy to 51 lat. • Trzech na czterech badanych w ogóle nie obawia się, że mogłaby spotkać ich agresja ze strony najbliższych członków rodziny. • Wśród 11 osób, które w ciągu ostatniego roku doświadczyły jakiejkolwiek formy przemocy 6 prosiło o pomoc policję (z czego 5 z nich to kobiety), 3 zgłosiły się do kogoś z rodziny, 1 – do stowarzyszenia pomagającego ofiarom przemocy w rodzinie. • Najbardziej znanymi formami pomocy instytucjonalnej dla osób doświadczających przemocy są wśród mieszkańców Warszawy, którzy ukończyli 60 lat: telefon zaufania (słyszało o nim 92% badanych) oraz ośrodki pomocy społecznej (słyszało o nich 87% respondentów). 84

Opinie na temat przemocy w rodzinie 85

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA W opinii 2/3 badanych żadne okoliczności nie usprawiedliwiają przemocy w rodzinie. Przekonanie takie w równym stopniu podzielają osoby różnej płci oraz w różnym wieku. Akceptacja dla przemocy w rodzinie maleje natomiast wraz ze wzrostem wykształcenia. Podstawa procentowania: wszyscy badani 86

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Bici dorośli członkowie rodzin są współodpowiedzialni za przemoc w rodzinie OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA W opinii 62% respondentów bici członkowie rodzin nie są współodpowiedzialni za przemoc w rodzinie. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, że 14% ogółu badanych (szczególnie osoby z wykształceniem podstawowym oraz robotnicy niewykwalifikowani) nie potrafiło określić swojego stanowiska w tej sprawie. Podstawa procentowania: wszyscy badani 87

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Wiedząc o przemocy stosowanej wobec jakiejś osoby przez członków jej rodziny, lepiej nie interweniować, bo można jeszcze bardziej zaszkodzić osobie pokrzywdzonej OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA 15% badanych uważa, że interwencja w sprawie przemocy w rodzinie może bardziej zaszkodzić, niż pomóc osobie pokrzywdzonej. Zbliżony odsetek osób, nie potrafi określić swojego stanowiska w tej sprawie. Jednoznacznej opinii na ten temat nie potrafił wyrazić co czwarty badany robotnik niewykwalifikowany oraz co piąta osoba w wieku powyżej 80 lat. Podstawa procentowania: wszyscy badani 88

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Wiedząc o przemocy stosowanej wobec jakiejś osoby przez członków jej rodziny, lepiej nie wtrącać się, bo można potem samemu mieć kłopoty OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Opinię o tym, że wtrącanie się w sprawy rodzinne bitej osoby może sprowadzić na interweniującego kłopoty podziela 21% respondentów. Udział osób stojących na takim stanowisku wzrasta wraz z wiekiem respondentów. Częściej opinię taką wyrażają także mężczyźni. Podstawa procentowania: wszyscy badani 89

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowiązkiem każdego człowieka OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA O tym, że pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowiązkiem każdego człowieka, jest zdecydowanie przekonana połowa respondentów, zaś kolejne 36% raczej zgadza się z takim stwierdzeniem. Nieco rzadziej opinię taką podzielają osoby z wykształceniem zawodowym oraz robotnicy niewykwalifikowani (w tej grupie co piąta osoba nie potrafiła wypowiedzieć się w tej kwestii) Podstawa procentowania: wszyscy badani 90

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Przemoc domowa to nic poważnego – kłótnie i rękoczyny zdarzają się w każdym domu OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Zdecydowana większość badanych (88%) nie uważa, że kłótnie i rękoczyny zdarzają się w każdym domu. Opinia ta nie różnicuje badanych grup respondentów, jednakże w grupie robotników niewykwalifikowanych co piąta osoba nie potrafiła ustosunkować się do tego stwierdzenia. Podstawa procentowania: wszyscy badani 91

Opinie na temat przemocy w rodzinie Postawy wobec stereotypów dotyczących przemocy w rodzinie: Domowe kłótnie i rękoczyny to sprawa prywatna – nikt nie powinien się do nich wtrącać OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Domowe kłótnie i rękoczyny w opinii 83% badanych nie są sprawą prywatną, do której nikt nie powinien się wtrącać. Zdanie takie w równym stopniu podzielają wszystkie analizowane grupy respondentów. Podstawa procentowania: wszyscy badani 92

Opinie na temat przemocy w rodzinie Poparcie dla rozwiązań prawnych dotyczących sprawców przemocy w rodzinie: „zakaz zbliżania się” dla sprawców przemocy domowej OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA „Zakaz zbliżania się” jako jedną z form przeciwdziałania przemocy w rodzinie popiera trzy czwarte badanych. Opinia na ten temat nie różnicuje znacząco analizowanych grup respondentów. Podstawa procentowania: wszyscy badani 93

Opinie na temat przemocy w rodzinie Poparcie dla rozwiązań prawnych dotyczących sprawców przemocy w rodzinie: „nakaz czasowego opuszczenia domu/ mieszkania” dla sprawców przemocy domowej OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA „Nakaz czasowego opuszczenia domu/ mieszkania” dla sprawców przemocy domowej jest popierany przez 83% badanych. Również w tym przypadku opinie wszystkich analizowanych grup są bardzo podobne. Podstawa procentowania: wszyscy badani 94

Opinie na temat przemocy w rodzinie Gotowość do podjęcia interwencji sąsiedzkiej: maltretowane dziecko OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Ponad 90% respondentów deklaruje, że gdyby słyszało głośne krzyki bitego i maltretowanego dziecka, podjęłoby interwencję. Podjęcie takich działań w takim samym stopniu deklarują osoby z wszystkich analizowanych grup. Podstawa procentowania: wszyscy badani 95

Opinie na temat przemocy w rodzinie Gotowość do podjęcia interwencji sąsiedzkiej: maltretowana osoba dorosła OGÓŁ PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE Istnieją okoliczności, które usprawiedliwiają przemoc w rodzinie GRUPA SPOŁECZNO-ZAWODOWA Również w przypadku maltretowania osoby dorosłej większość respondentów deklaruje, że podjęłoby interwencję. Także w tej sytuacji nie ma grup mniej lub bardziej skłonnych do udzielenia pomocy ofiarom agresji. Podstawa procentowania: wszyscy badani 96

Opinie na temat przemocy w rodzinie Podsumowanie • W opinii 2/3 badanych żadne okoliczności nie usprawiedliwiają przemocy w rodzinie. • W opinii 62% respondentów bici członkowie rodzin nie są współodpowiedzialni za przemoc w rodzinie. • 15% badanych uważa, że interwencja w sprawie przemocy w rodzinie może bardziej zaszkodzić, niż pomóc osobie pokrzywdzonej. 71% jest przeciwnego zdania. • Opinię o tym, że wtrącanie się w sprawy rodzinne bitej osoby może sprowadzić na interweniującego kłopoty podziela 21% respondentów. 65% nie zgadza się z tym poglądem. • O tym, że pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowiązkiem każdego człowieka, jest zdecydowanie przekonana połowa respondentów, zaś kolejne 36% raczej zgadza się z takim stwierdzeniem. • Zdecydowana większość badanych (88%) nie zgadza się ze stwierdzeniem, że kłótnie i rękoczyny zdarzają się w każdym domu. • Domowe kłótnie i rękoczyny w opinii 83% badanych nie są sprawą prywatną, do której nikt nie powinien się wtrącać. • „Zakaz zbliżania się” jako jedną z form przeciwdziałania przemocy w rodzinie popiera trzy czwarte badanych. • „Nakaz czasowego opuszczenia domu/ mieszkania” dla sprawców przemocy domowej jest popierany przez 83% badanych. • Ponad 90% respondentów deklaruje, że gdyby słyszało głośne krzyki bitego i maltretowanego dziecka, podjęłoby interwencję. • Również w przypadku maltretowania osoby dorosłej większość respondentów deklaruje, że podjęłoby interwencję. 97

Prezentacja firmy PBS DGA Sp. z o. o. 98

Rozwiązania czyli jakie problemy rozgryzamy Typowe rozwiązania badawcze: 99 § Badania marki § Style życia § Badania cenowe § Modelowanie § Badania popytu § Badania segmentacyjne § Retail audit § Badania społeczno-polityczne § Usage&Attitude (U&A) § Sondaże opinii publicznej § Badania satysfakcji i lojalności § Ewaluacja programów § Mystery Shopping § Rozwój nowych produktów § Testy produktów § Badania opakowań § Klimat i kultura organizacji § Badania komunikacji marketingowej Karol Rubinkiewicz konsultant kierownik zespołu projektowego

Metody i techniki badań czyli jak rozgryzamy problem Metody ilościowe: § § § CATI – wywiady telefoniczne CAPI – wywiady terenowe z wykorzystaniem notebooków CASI – samodzielne wypełnianie kwestionariusza na komputerze CAWI – wywiady z wykorzystaniem stron WWW PAPI – wywiady z kwestionariuszem papierowym Metody jakościowe: § § § Wywiady grupowe Diady i triady Wywiady indywidualne Obserwacja uczestnicząca Burza mózgów inne. . . Analiza danych wtórnych 100 Justyna Mathiak dział realizacji PAPI, kierownik biura w Warszawie

Nasi klienci czyli bez kogo by nas nie było Miło nam, że wybrali nas m. in. : § AGB § Agora § Akademia Medyczna w Gdańsku § Bosch § Bank BPH § Cadbury Wedel § Cyfra + § Doradca Consultants § Energis § Giełda Papierów Wartościowych § Grupa Żywiec § Henkel Polska § Hewlett Packard § Indykpol § Kler § Leroy Merlin 101 § § § § LPP Grupa Lotos Nestle Newsweek Polska Onet PKO BP Polskie Sieci Elektroenergetyczne Procter & Gamble PTK Centertel PZU Życie Telekomunikacja Polska Telewizja TVN Wirtualna Polska Wydawnictwo Szkolne PWN Maja Wojnarska kierownik sekretariatu

Afiliacje, certyfikaty, nagrody czyli mamy czym się pochwalić Organizacja Firm Badania Opinii i Rynku (OFBOR): § PBS jest współzałożycielem OFBOR Polskie Towarzystwo Badaczy Rynku i Opinii (PTBRi. O): § Nasi pracownicy są wśród członków Towarzystwa Program Kontroli Jakości Pracy Ankieterów: § Certyfikaty we wszystkich kategoriach badań Coroczne nominacje oraz Impactor Roku 2002 dla najlepszego instytutu badawczego 102

PBS DGA w liczbach czyli ilościowo o naszej jakości Rok założenia: § 1990 Pracownicy: § stałych pracowników: 81 § średnia wieku: 31 lat Ankieterzy: § ok. 1000 osób w całej Polsce § pracują na 180 multimedialnych notebookach w terenie (CAPI) § wykorzystują 60 stanowisk wywiadów telefonicznych (CATI) Liczba wywiadów w 2005 r. : § 455 000 Obroty w 2005 r. : § 19, 1 mln zł 103 Szymek z mamą, Joanną Michałowską konsultantem kierownikiem zespołu badań ilościowych

PBS DGA Sp. z o. o. czyli zmieniamy nazwę 28 stycznia 2006 r. spółka Doradztwo Gospodarcze DGA S. A. nabyła dwadzieścia procent udziałów w spółce PBS. Nazwa PBS sp. z o. o. uległa zmianie, przekształcając się w PBS DGA sp. z o. o. 104

Dane teleadresowe Gdzie nas szukać? PBS DGA Spółka z o. o. § Ul. Junaków 2 § 81 -812 Sopot § Telefon: +48 (58) 550 60 70 § Faks: +48 (58) 550 66 70 § E-mail: kontakt@pbsdga. pl § WWW: www. pbsdga. pl Oddział w Warszawie: § Al. Jerozolimskie 151/10 § 02 -326 Warszawa § Telefon: +48 (22) 592 61 61 105 Dworek przy ulicy Junaków w Sopocie główna siedziba PBS DGA