Przedsibiorczo midzynarodowa geneza i skala zjawiska dr hab
Przedsiębiorczość międzynarodowa - geneza i skala zjawiska dr hab. Jerzy Cieślik
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Cele 2 n Przedstawić nowe zjawisko jakim jest przedsiębiorczość międzynarodowa (PM) n Przedstawić próby definicji i interpretacji tego zjawiska na gruncie teorii n Przeanalizować aktualne tendencje w zakresie PM na świecie, w Europie i w Polsce Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Przedsiębiorczość międzynarodowa – wyjściowa definicja 3 n Przedsiębiorczość międzynarodowa to identyfikacja, rozpoznanie i wykorzystywanie szans pojawiających się w obrocie międzynarodowym, dla wprowadzenia na rynek nowych towarów bądź usług. (Mc. Dougall&Oviatt, 2003) n Działanie proaktywne, innowacyjne i związane z ryzykiem – orientacja przedsiębiorcza n Aktywność międzynarodowa mniejszych firm – w przeciwieństwie do planowej działalności wielkich korporacji transnarodowych, wykorzystujących osiągnięty potencjał Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Biznes międzynarodowy – struktura podmiotowa 4 n Dominująca pozycja kilkuset międzynarodowych koncernów n Potencjał ekonomiczny największych koncernów przewyższa potencjał wielu krajów n Koncentracja w kluczowych dziedzinach wytwórczości i usług n Kilkaset tysięcy mniejszych firm aktywnych w obrocie międzynarodowym, ale ich rola postrzegana jako marginesowa Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Rola wielkich korporacji transnarodowych n 5 500 największych koncernów kontroluje à Około połowy handlu światowego à Ponad 90 % wartości zagranicznych inwestycji bezpośrednich à Około 80% wydatków na B+R n Przeogromny wpływ na kształtowanie nowoczesnych systemów zarządzania i organizacji działalności gospodarczej n Wpływy polityczne? n Zorganizowana, planowa działalność w oparciu o posiadany potencjał Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Korporacje globalne czy regionalne? 6 n System gospodarki światowej - układ Triady à Ameryka à Europa à Azja Pacyfik à Bliskie i dalekie peryferie n Koncentracja regionalna Top 500 Globalne - 9 2 -regionalne - 36 Regionalne - 320 Brak danych - 135 RAZEM - 500 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Tradycyjne podejście w analizie (badaniach) biznesu międzynarodowego 7 n Koncentracja na działalności wielkich korporacji międzynarodowych i ich roli w gospodarce światowej n Firma rozwija się najpierw na rynku krajowym i już jako dojrzała podejmuje próby ekspansji międzynarodowej (eksport, produkcja, licencje, itp. ) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Teoria biznesu międzynarodowego n 8 Specjalizacja: Biznes międzynarodowy (IB) § Główny obiekt badań: wielkie korporacje transnarodowe, odgrywające dominującą rolę w gospodarce światowej § Teoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB) § Eklektyczna teoria J. H. Dunninga (paradygmat OLI) ukoronowaniem dorobku teoretycznego Ø (O) Ownership advantages Ø (L) Location advantages Ø (I) Internalization advantages Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Istota teorii eklektycznej J. H. Dunninga § 9 Kierunki i formy ekspansji międzynarodowej są wypadkową: • Źródeł zmonopolizowanej przewagi konkurencyjnej firmy • Atrakcyjności lokalizacyjnej poszczególnych krajów i regionów • Korzyści internalizacji bądź eksternalizacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Czy jest miejsce na przedsiębiorczość w gospodarce światowej? n n 10 Ambiwalentne podejście do „small businessu” do końca lat 1980 -tych à Podejście „ideologiczne” - te firmy są potrzebne jako „baza” kapitalizmu à Przekonanie, że postęp technicznoorganizacyjny rozgrywa się wśród wielkich firm à Trzeba wspierać małe firmy z ze względu na racje ideologiczne, moralne, polityczne Przekonanie o marginalnej roli „small businessu” w handlu międzynarodowym Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Nowe oblicze przedsiębiorczości na przełomie XX i XXI w. 11 n Podważenie dominacji wielkich koncernów w nowoczesnych sektorach gospodarki n Przełomowe rozwiązania organizacyjne n Wykorzystanie skutków rewolucji informacyjnej n Skrócenie cyklu życia firmy n Wyodrębnienie sektora przedsiębiorczości nowej generacji Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Przedsiębiorczość „nowej generacji” a small business porównanie 12 Small business Firmy nowej generacji W tradycyjnych sektorach W nowoczesnych sektorach Firmy jedno kilkuosobowe Firmy małe na początku w ciągu kilku lat mogą być bardzo duże Zarządzane jednoosobowo Typowo przez zespoły przywódcze Przeważa finansowanie ze środków własnych Także środki własne ale dodatkowo kredyt, venture capital, giełda W przypadku sukcesu wielopokoleniowy cykl życia Typowa strategia to sprzedaż biznesu i podjecie nowego wyzwania Niewielki wpływ na gospodarkę Źródło przełomowych zmian Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Nowe warunki działania na rynkach międzynarodowych dla mniejszych firm 13 n Przyspieszona wymiana informacji, dzięki nowoczesnym technologiom, pozwoliła na zmniejszenie dystansu kulturowego n Skrócenie czasu i obniżka kosztów komunikacji międzynarodowej n Stopniowe ograniczania ceł i innych barier w handlu światowym a także z postępującego procesu integracji gospodarczej. n Nowe rozwiązania organizacyjne – franczyza, globalny outsourcing n Do sektora dynamicznych małych przedsiębiorstw weszli ludzie wykształceni, z dobrą znajomością języków obcych Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Co na to naukowcy? n Od końca lat 1970 -tych zainteresowanie działalnością eksportową mniejszych firm à à 14 Obiekt badań: small business ü Sektor MSP na uboczu radykalnych zmian w technologii i organizacji ü Nieliczna przejawy internacjonalizacji wymagają wsparcie Teoria etapowego zaangażowania międzynarodowego (Szkoła Uppsalska) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Model Szkoły Upsalskiej n W przypadku small businessu istnieją szczególne ograniczenia w w podejmowaniu działalności zagranicznej n Zaangażowanie międzynarodowe następuje stopniowo (etapowo) n 15 à Od rynków najbliższych geograficznie, kulturowo do rynków bardziej odległych à Od prostych form (eksport) po formy bardziej zaawansowane Koncepcje niewystarczające dla wyjaśnienia nowych zjawisk Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Nowe zjawiska w biznesie międzynarodowym 16 n Małe dynamiczne firmy bardzo szybko po starcie wychodzą na obce rynki - born globals n Kupcy międzynarodowi nowej generacji n Globalni fachowcy n Eksport dzwignią rozwoju mniejszych firm n m. Multinationals (Micromultinationals) – mniejsze firmy tworzą zagraniczne oddziały i filie (wcześniej robiły to prawie wyłącznie korporacje transnarodowe) n Nowe oblicze przedsiębiorczości to oblicze międzynarodowe (globalne) Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Odpowiedź badaczy 17 n Docenienie dynamicznego aspektu procesu internacjonalizacji n Próba wyjaśnienia na gruncie współczesnych koncepcji zarządzania ü RBV (zasobowa) ü Powiązania sieciowe ü Organizacja ucząca się ü Koncepcje behawiorystyczne Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Odpowiedź badaczy c. d. - Teoria przedsiębiorczości międzynarodowej n Styk teorii biznesu międzynarodowego i teorii przedsiębiorczości n Akcent na przedsiębiorczy charakter procesu internacjonalizacji à à n 18 Decydują cechy, predyspozycje i umiejętności przedsiębiorcy Proaktywny, innowacyjny, uwzględniający ryzyko charakter ekspansji międzynarodowej Przedsiębiorczość międzynarodowa – wyszukiwanie, weryfikacja i wykorzystywanie szans (sposobności) biznesowych w obrocie międzynarodowym Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Zastosowanie teorii przedsiębiorczości międzynarodowej n Identyfikacja podstawowych prawidłowości procesu PM n Możliwość prognozowania skutków określonych zmian i działań n Wykorzystanie dla wypracowania „dobrych praktyk” biznesowych „There is nothing as practical as good theory” – Karl Popper 19 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Teoria biznesu międzynarodowego - podsumowanie 20 Segment Koncepcje teoretyczne Wielkie korporacje transnarodowe Teoria ZIB – Eklektyczna teoria J. H. Dunninga Tradycyjny small biznes – zaangażowanie eksportowe Teoria zaangażowania eksportowego – model Szkoły Uppsalskiej Przedsięwzięcia nowej generacji Teoria PM – połączenie współczesnych koncepcji zarządzania z teorią przedsiębiorczości i teorią biznesu międzynarodowego Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Podsumowanie n Połączenie dzwigni à przedsiębiorczej, oraz à międzynarodowej tworzy nową jakość w strukturze biznesu międzynarodowego n 21 To się dzieje aktualnie także w Europie i w Polsce! Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie dr hab. Jerzy Cieślik
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Struktura podmiotowa firm w Europie w 2003 r. 23 n Razem działa ok. 19. 5 mln firm n 92% to mikroprzedsiębiorstwa (0 -9) n 7% to firmy małe (10 -49) n 1% to firmy średnie (5 -249) n 0. 2% to firmy duże (250+) n Firma w Europie zatrudnia średnio 7 osób Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ MSP a duże firmy w Europie w 2003 r - porównanie 24 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Skala umiędzynarodowienia europejskich MSP wyniki badań empirycznych 25 n Raport zawiera wyniki kompleksowych badań przeprowadzonych w 19 krajach europejskich w 2003 roku n Przeprowadzono je na dużej próbie 7385 firm należących do sektora MSP Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Formy zaangażowania międzynarodowego 26 § Przeważa zaangażowanie w formie importu § Wiele firm łączy import z eksportem i w mniejszym stopniu innymi formami zaangażowania § Prawie 2/3 ma charakter lokalny Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Firmy z mniejszych krajów są bardziej zinternacjonalizowane 27 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Struktura MSP wg natężenia internacjonalizacji 28 n W przypadku prawie połowy firm udział eksportu w sprzedaży nie przekracza 10% n Są jednak firmy o dominującej roli eksportu w sprzedaży Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Motywy zaangażowania międzynarodowego 29 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Wewnętrzne bariery internacjonalizacji 30 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ Zewnętrzne bariery internacjonalizacji 31 Jerzy Cieślik Przedsiębiorczość międzynarodowa w Europie
- Slides: 31