PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE pojcie dawnoci funkcja usunicie

PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE

�pojęcie dawności �funkcja: usunięcie sprzeczności między treścią stosunku prawnego a utrzymującymi się przez dłuższy czas stanami faktycznymi � cele dawności osiągane są dwoma sposobami: 1) pierwszy prowadzi do nabycia prawa – skutek ten jest związany z zasiedzeniem (art. 172 -176 k. c. ) i przemilczeniem (np. art. 187 k. c. ) 2) drugi prowadzi do osłabienia lub utraty prawa, jeżeli osoba, której ono przysługuje nie zrealizuje go w określonym czasie – te

PRZEDAWNIENIE � „Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu” (art. 117 § 1 k. c. ) � po upływie teminu przedawnienia roszczenia dłużnik może się uchylić od jego przymusowego zaspokojenia (art. 117 § 2 k. c. ) � przedawnienie jest uwzględniane na zarzut uprawnionego � sąd może nie uwzględnić zarzutu przedawnienia jeżeli uzna, że byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k. c. ) � dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia po upływie jego terminu; zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 k. c. ) � wskutek upływu terminu przedawnienia roszczenie gaśnie

Terminy przedawnienia �art. 119 k. c. : „Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną” �art. 118 k. c. : Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. �przepisy przewidujące szczególne terminy przedawnienia np. art. 554, 848, 8599 k. c.

Obliczanie biegu terminu przedawnienia �bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 k. c. ), tzn. od dnia, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania od dłużnika zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności

� 2 modyfikacje: 1) „bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia” (art. 120 § 2 k. c. ) 2) „Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie” (art. 120 § 1 zd. 2 k. c. ) � w wielu przepisach zostały wskazane inne fakty, od których wystąpienia należy liczyć bieg terminu przedawnienia np. art. 390 § 3, 646, 677, 792, 1007 k. c.

Zawieszenie biegu przedawnienia �okresu zawieszenia nie wlicza się do terminu; po jego upływie przedawnienie biegnie dalej �skutki prawne zawieszenia zależą od tego, w jakiej fazie biegu przedawnienia wystąpiły określone stany: 1) stany rzeczy powodujące zawieszenie istnieją w chwili, w której powinien rozpocząć się bieg terminu przedawnienia - wtedy początek biegu przedawnienia przesuwa się do czasu ustania danego stanu 2) pojawiają się one już po rozpoczęciu biegu przedawnienia – wtedy okresu ich

Art. 121 k. c. : „Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu: 1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej; 2) co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli; 3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa; 4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody”.

Art. 122 k. c. : „§ 1. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. § 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia. § 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia”.

Przerwa biegu przedawnienia �następuje w wyniku zdarzenia mającego miejsce przed upływem terminu przedawnienia �w razie jej wystąpienia nie uwzględnia się czasu, który upłynął od rozpoczęcia biegu przedawnienia do momentu wystąpienia przerwy; po przerwie bieg terminu przedawnienia zaczyna się od nowa (art. 124 § 1 k. c. ) �przyczyny (art. 123 k. c. ): 1) dokonanie przez uprawnionego czynności procesowej zmierzającej bezpośrednio do dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia 2) uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje 3) wszczęcie mediacji

� art. 124 § 2 k. c. : „W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone”. � art. 125 § 1 k. c. : „Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu”.

Ad 2) �tzw. uznanie właściwe �tzw. uznanie niewłaściwe

TERMINY ZAWITE (PREKLUZYJNE) �odnoszą się nie tylko do roszczeń majątkowych �po ich upływie samo prawo lub roszczenie wygasa �nazywa odnoszona do terminów do wykonania uprawnień �niejednorodna grupa � 3 najważniejsze rodzaje: 1) terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym 2) terminy do dokonywania czynności pozasądowych 3) terminy wygaśnięcia praw podmiotowych

�brak przepisów ogólnych dotyczących terminów zawitych; w każdym przypadku przepis określa długość i początek biegu terminu zawitego �zasada: normy wyrażające je mają charakter bezwzględnie wiążący �zasada: upływ terminu zawitego powoduje wygaśnięcie uprawnienia; sąd lub inny organ rozpoznający sprawę uwzględnia ten fakt z urzędu