Provincie VlaamsBrabant dienst Leefmilieu Realisatie en begeleiding vzw

Provincie Vlaams-Brabant, dienst Leefmilieu Realisatie en begeleiding vzw De Milieuboot MOS-Vlaams-Brabant, vzw De Waterkant, vzw Natuurpunt

Duurzaam, integraal waterbeheer voor jongeren uit het secundair onderwijs in Vlaams-Brabant • MILIEUEDUCATIE voor SO: integratie van eindtermen en ontwikkelingsdoelen van verschillende vakken • Kadert binnen Milieuzorg op school (MOS): voor de uitwerking van aandachtsveld water het kan een stap zijn in het behalen van een MOS-logo.

• Voor alle graden: voor elke graad zijn er op maat gesneden activiteiten, de activiteiten bouwen op elkaar verder 1. 2. 3. • • Eerste graad: waterkwantiteit Tweede graad: waterkwaliteit Derde graad: integraal waterbeheer Voor alle leerlingen: ASO, TSO, BSO en Bu. SO Binnen en buiten de school: Binnen: De watersituatie in je eigen school is de uitgangssituatie Activiteiten zijn inpasbaar in de les Buiten: De waterlopen in de wijdere omgeving: wie speelt welke rol en draagt verantwoordelijkheid in die hele waterhuishouding? Activiteiten = halve dag Water 4 all = BOUWPAKKET

LOCATIES EN GEBIEDEN Bekkengerichte aanpak Activiteiten in de nabije schoolomgeving: 8 locaties in Vlaams-Brabant: Merchtem Liedekerke Halle Vilvoorde Leuven Haacht Diest Tienen

• Beneden-Scheldebekken Grote Molenbeek - Merchtem

• Denderbekken Oude Dender

• Dijle – Zennebekken Zennekanaal - Vilvoorde

• Demerbekken Saspoort in Diest

INTEGRALE AANPAK 1. Educatief paneel 2. Miniwebsite 3. Reportage 4. Begeleiding 5. Handleiding 6. Activiteiten

1. EDUCATIEF PANEEL • • Van bij de inleiding tot bij de afsluiting van het project Ter ondersteuning van de graadoverschreidende projectwerking Basispaneel: handig posterformaat, met bekkenkaart en waterfiguur Aanvullingen mogelijk: bevindingen, waarnemingen, foto’s, resultaten en ideeën per graad Visuele stimulans om zowel tijdens als na het project rond integraal waterbeheer en duurzame ontwikkeling te werken. Communicatie binnen de school = INTERNE COMMUNICATIE

2. MINI-WEBSITE Elke deelnemende groep kan een eigen mini-website beheren. = INTERNE & EXTERNE COMMUNICATIE Leerkracht en leerlingen krijgen een login om zelf aan de slag te gaan: Opvolging van het project Berichten over de vorderingen Resultaten online zetten Actieplannen overleggen Oplossingen meedelen Visueel materiaal aanreiken Informeren over wat in andere scholen gebeurt

2. MINI-WEBSITE

2. MINI-WEBSITE

3. REPORTAGE - kan deel uitmaken van opendeurdag of milieudag de resultaten en bevindingen worden door de verschillende graden aan elkaar, aan de ouders, de bezoekers of aan de pers voorgesteld a. d. h. v. workshop, presentaties, een tentoonstelling, posters, video’s, het educatief paneel, de eigen mini-website op www. water 4 all. be, … = om te laten zien dat de school een stukje duurzamer kan worden = EXTERNE COMMUNICATIE

4. BEGELEIDING • Water 4 all stelt het nodige materiaal ter beschikking: Handleiding, informatiefiches, educatief materiaal, werkbladen voor de leerlingen, … • Het Water 4 all-team begeleidt: Wandeltocht naar water (eerste graad) Veldwerk (tweede graad) Rollenspel (derde graad). De andere activiteiten begeleiden de leerkrachten zelf, met ondersteuning van Water 4 all-team, MOS Vlaams-Brabant en vzw De Waterkant.

5. HANDLEIDING Over Water 4 all Integraal Waterbeheer Inleidende les 1 ste / 2 de / 3 de Graad binnen- & buitenactiviteit: Voorbereidende les – aan de slag - syntheseles Slot (in de klas, in de school)

6. ACTIVITEITEN ----------------------------------------------- 1 ste GRAAD: Volg de weg van het water! 2 de GRAAD: Word Waterreporter! 3 de GRAAD: Kruip in de huid van een wateractor! -----------------------------------------------

1 ste GRAAD: Volg de weg van het water! • • Activiteit binnen de school: Wateraudit Activiteit buiten de school: Wandeltocht naar water WATERKWANTITEIT

School = ‘zwarte doos’ met IN- en UITSTROOM van water: IN Waterstroom UIT Regenwater Leidingwater PUT problemen SCHOOL Afvalwater Watergebruik BRON problemen Doel: waterstroom in de school BEPERKEN minder belasting voor de omgeving

1 ste graad – WATERAUDIT Waar kan de waterstroom en het watergebruik beperkt worden? Hoe kan dat in praktijk gebracht worden? • • Momentopname van de ‘watersituatie’ op school Stappenplan: 1. Inventarisatie 2. Knelpuntenanalyse en oplossingen 3. Masterplan

1 ste graad – WANDELTOCHT NAAR WATER • ontdek de rivier waar het afvalwater van de school in terechtkomt • focus op ‘waterkwantiteit’: Zijn er regelmatig overstromingen? Of is er eerder een tekort aan water? Draag je daar zelf toe bij? • • Wat is de rol van de natte natuur? Begrippen waterkwaliteit, watercyclus en integraal waterbeheer

2 de GRAAD: Word Waterreporter! • • Activiteit binnen de school: Schoolonderzoek Activiteit buiten de school: Veldwerk WATERKWALITEIT

School = ‘zwarte doos’ met IN- en UITSTROOM van water: IN Producten Regenwater Leidingwater PUT problemen UIT SCHOOL Waterverontreiniging Afvalwater BRON problemen Doel: waterstroom in de school TEGENHOUDEN minder putproblemen in de omgeving

2 de graad – SCHOOLONDERZOEK • Kwalitatieve wateraudit in de school In welke mate draagt de school zelf bij tot de verontreiniging van de waterlopen? Hoe kan dat verholpen worden? Kan regenwater infiltreren? Wordt regenwater gescheiden afgevoerd? Welke producten worden gebruikt? Stappenplan 1. Inventarisatie 2. Knelpuntenanalyse en oplossingen zoeken 3. Masterplan

2 de graad – VELDWERK Onderzoeken van de waterkwaliteit van de waterloop: • • Stilstaan bij rivierstructuur en landgebruik in omgeving Fysico-chemische & biologische waterkwaliteitsbepaling • Wat zijn de mogelijke oorzaken van een goede of een slechte waterkwaliteit? Op zoek naar putproblemen

3 de GRAAD: Kruip in de huid van een wateractor! • • Activiteit buiten de school: Op bezoek bij een wateractor Activiteit binnen de school: Rollenspel INTEGRAAL WATERBEHEER

School = ‘zwarte doos’ met IN- en UITSTROOM van water: IN UIT Regenwater Leidingwater SCHOOL wateractor PUT problemen Zwart water* Grijs water* BRON problemen Doel: waterstroom in de school INTEGRAAL benaderen integraal verhelpen van bron- & putproblemen *zwart water is zwaar verontreinigd afvalwater, grijs water is licht verontreinigd en herbruikbaar.

3 de graad – OP BEZOEK BIJ EEN WATERACTOR Verschillende maatschappelijke groepen, soms met tegenstrijdige belangen, beïnvloeden de waterlopen • • • De school als wateractor! Welke wateractoren zijn in het rivierbekken betrokken en welke belangen verdedigen zij? de leerlingen kruipen in de huid van een wateractor: de landbouwer, de watersporter, de industrieel, de scheepvaart, de individuele gebruiker (thuis, op school), natuurliefhebber, . . . • de Door een interview, een bezoek, opzoekingen en opvolging van de actualiteit

3 de graad – ROLLENSPEL Bijeenkomst van de bekkenraad: de verschillende ‘wateractoren’ gaan in discussie over de knelpunten en kansen in het rivierbekken. compromisvorming Inzicht in de complexe problematiek en aanpak van waterbeheer integraal Conclusies advies voor eventuele veranderingen in functie van integraal waterbeheer www. jnm. be

WAT NU? inschrijven voor Water 4 all! Nadien neemt Water 4 all contact op: overleg voor beste aanpak voor uw school U ontvangt handleiding, werkbladen, educatief materiaal, informatie over uw bekken en het gebied Ondersteuning bij de activiteiten van Water 4 all, MOS Vlaams-Brabant, De Waterkant vzw, gidsen en begeleiders Opvolging van het verloop van Water 4 all in uw school U kan een login krijgen voor de miniwebsite Alle info en nog veel meer: www. water 4 all. be Handleidingen binnenkort op www. water 4 all. be bij downloads