PROTOKOLI RESPIRATORNE REHABILITACIJE KOD POVREDA GRUDNOG KOA Nataa

PROTOKOLI RESPIRATORNE REHABILITACIJE KOD POVREDA GRUDNOG KOŠA Nataša Mujović Služba za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju Klinički centar Srbije - Beograd

Uvod n Zbog što adekvatnijeg medicinskog tretmana bolesnika kao nužnost pojavila se potreba za uvođenjem fizijatra i fizioterapeuta (rehabilitacionih postupaka fizikalne medicine) u medicinske timove jedinica intenzivne i poluintenzivne nege u neposrednom preoperativnom, postoperativnom i posttraumatskom tretmanu.

Razlika u rehabilitacionom programu Kod bolesnika sa traumom grudnog koša koji su bez svesti i na mehaničkoj ventilaciji Kod bolesnika sa traumom grudnog koša koji su očuvane svesti sa spontanim disanjem

Osnovni ciljevi respiratorne rehabilitacije kod bolesnika sa traumom grudnog koša: n Prevencija respiratornih komplikacija n Prevencija promena na lokomotornom sistemu n Prevencija pojave venske tromboze n Očuvanje integriteta kožnog omotača

Bolesnici na mehaničkoj ventilaciji Prevencija respiratornih komplikacija Prvi dan hospitalizacije Masaža grudnog koša (pokreti su usmereni od baze ka vrhovima pluća) n Perkusija grudnog koša (deo grudnog koša bez frakture rebara) n

Bolesnici na mehaničkoj ventilaciji Prvi dan hospitalizacije Prevencija pojave venske tromboze, n Promene na lokomotornom sistemu, n Očuvanje integriteta kožnog omotača n Standardnim tehnikama fizikalne terapije

Posebni ciljevi kod bolesnika sa očuvanim spontanim disanjem: n Ukloniti sve iritanse bronhijalne sluznice n Održavati prohodnost disajnih puteva n Postići automatizam u dijafragmalnom disanju n Produženjem ekspirijuma poboljšati ventilaciju pluća

Bolesnici sa očuvanim spontanim disanjem Tehnike fizikalne terapije: Aerosol terapija – bronhodilatatori, KJ, fiziološki rastvor, sekretolitici n Vežbe dijafragmalnog disanja n Vežbe produženog ekspirijuma n Asistirana ekspektoracija n

Bolesnici sa očuvanim spontanim disanjem Tehnike fizikalne terapije: Vežbe disanja sa elevacijom gornjih ekstremiteta n Vežbe za širenje grudnog koša n Vežbe periferne cirkulacije n Aktivne vežbe za donje ekstremitete n Rana vertikalizacija bolesnika n

Najčešće povrede grudnog koša n Fraktura rebara (serijska fraktura rebara sa jedne ili obe strane, torakalni kapak) n Kontuzija pluća n Pleuralni izliv n Povrede bronhijalnog stabla

Tehnike respiratorne rehabilitacije Jednostrana serijska fraktura rebara Od prvog dana hospitalizacije n Modifikovane vežbe disanja n Vežbe disanja sa elevacijom gornjeg ekstremiteta sa suprotne strane n Vežbe forsiranog ekspirijuma uz asistiranu ekspektoraciju n Masaža grudnog koša

Tehnike respiratorne rehabilitacije Obostrana serijska fraktura rebara Od prvog dana hospitalizacije n Aerosol terapija sekretoliticima n Modifikovane vežbe disanja n Pozicioniranje bolesnika – visoko uzglavlje n Fiksiranje grudnog koša pri ekspektoraciji

Tehnike respiratorne rehabilitacije Torakalni kapak Od prvog dana hospitalizacije n Pozicioniranje bolesnika – visoko uzglavlje n Džakčići sa peskom na torakalni kapak n Vlaženje disajnih puteva fiziološkim rastvorom na dva sata n Iskašljavanje uz fiksaciju grudnog koša

Tehnike respiratorne rehabilitacije Kontuzija pluća i povrede bronhijalnog stabla n Medikamentozna terapija - kortikosteroidima, bronhodilatatorima pomoću aparata za inhalaciju Pleuralni izliv n Kineziterapija - vežbe disanja uz elevaciju GE u sedećem položaju i vežbe disanja u ležećem položaju na strani uz opterećenje

Komplikacije koje nastaju kod bolesnika sa traumom grudnog koša mogu se definisati kao: RANE i KASNE

Rane komplikacije n Atelektaza pluća n Bronhopneumonija n Respiratorna insuficijencija

Tehnike fizikalne terapije kod ranih komplikacija Od prvog dana n Aerosol terapija n Vežbe dijafragmalnog disanja n Vežbe produženog ekspirijuma n Asistirana ekspektoracija Intenzivna primena podrazumeva da se tretman ponovi 4 - 6 puta za 24 h

Kasne komplikacije Zahtevaju primenu hiruške intervencije zbog postojanja hematoma, empijema i sl.

Respiratorna rehabilitacija kod kasnih komplikacija Respiratorna rehabilitacija se sastoji iz dve faze : n Prvu fazu čini preoperativna priprema n Druga faza je rana postoperativna rehabilitacija

Preoperativna priprema Od prvog dana prijema bolesnika n Edukacija bolesnika (psihološka podrška) n Inhalaciona terapija kombinacijom lekova n Vežbe disanja u više osnovnih položaja n Vežbe za produženje ekspirijuma n Program vežbi za širenje grudnog koša

Rana postoperativna rehabilitacija Prvi postoperativni dan Vežbe periferne cirkulacije n Inhalacije sa KJ, bronhodilatatorom koje su usklađene sa vežbama dijafragmalnog disanja n Ekspektoracija uz pomoć terapeuta n

Rana postoperativna rehabilitacija Drugi postoperativni dan: Ponavlja se terapija od prethodnog dana uz promenu položaja bolesnika (sedenje na ivici kreveta) n Pridružuju se vežbe za širenje grudnog koša i mobilizaciju ramenog pojasa n

Rana postoperativna rehabilitacija Treći postoperativni dan: Sprovode se sve tehnike kao prethodnog dana uz vertikalizaciju bolesnika i korekciju hoda

Kvantitativni skorovi u respiratornoj rehabilitaciji kod traume grudnog koša Nema specifičnih - za bolesnike sa traumom grudnog koša Pomoćne metode: gasne analize spirometrijski testovi: samo kod bolesnika koji su u programu preoperativne pripreme

Kvantitativni skorovi u respiratornoj rehabilitaciji kod traume grudnog koša Skale: V. A. S. i modifikovana Borgova skala kod bolesnika sa očuvanom svešću i spontanim disnjem u preoperativnoj pripremi – pogoršanje HOBP kao osnovnog oboljenja Testovi opterećenja hodom: 6 i 12 - minutni test i Shutlle test Ne koriste se kod bolesnika sa traumom gr. koša

ZAKLJUČAK n Bolesnika koji je preživeo tešku traumu sa povredama grudnog koša, treba što ranije uključiti u program rane rehabilitacije. n Doprinos mera fizikalne terapije kod ovih bolesnika je veliki jer se radi u većini slučajeva o osobama koje su do trenutka povrede bili očuvanog zdravlja i radno sposobni.