Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisy

Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły 1 B. 2 Etap I i Etap II Prace modernizacyjne na Odrze granicznej SPOTKANIE INFORMACYJNE Szczecin, 21. 05. 2019 r.

SKUTKI MODERNIZACJI ZABUDOWY REGULACYJNEJ NA GRANICZNYM ODCINKU ODRY Zagadnienie nr 1: Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Zagadnienie nr 2: Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Słubic i Frankfurtu nad Odrą Zagadnienie nr 3: Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Przepływ wody w korytach otwartych określa wzór Q=v⋅ Gdzie: Q – przepływ wody w. A rzece [m 3/s] v – średnia prędkość przepływu wody [m/s] A – pole przekroju koryta [m 2] Pole przekroju koryta A zależy od: - głębokości przepływu w korycie [m] - obwodu zwilżonego [m] – w przybliżeniu szerokości koryta 3

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Przepływ wody Q, czyli ilość wody w jaką musi przyjąć koryto rzeki, jest wartością niezależną od zabudowy regulacyjnej. Zależy od ilości opadów atmosferycznych, roztopów, budowli piętrzących, zbiorników retencyjnych znajdujących się powyżej danego przekroju koryta. Q = const Poziom zwierciadła wody gruntowej w gruntach przyległych do rzeki dostosowuje się do poziomu zwierciadła wody w rzece. Zwierciadło wody gruntowej w pobliżu rzeki układa się w tzw. lej depresji. Poziom wód gruntowych nie może być niższy niż poziom wody w rzece. 4

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody STAN ISTNIEJĄCY Q = v 0 ⋅ A 0 STAN PO PRZEBUDOWIE Q = v 1 ⋅ A 1 v 1 > v 0 A 1 < A 0 STAN PO SAMOREGULACJI Q = v 2 ⋅ A 2 v 2 = ~v 0 A 1 5

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Zakres podwyższenia się zwierciadła wody w rzece waha się od 0 cm do 25 cm, przy czym w większości będzie mieścił się w przedziale 15 cm – 20 cm. Proces zmian poziomu wody w Odrze w skutek modernizacji zabudowy regulacyjnej przedstawiono w koncepcji BAW – Ilustracja 6 -79. 6

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Poziomy dna po wykonaniu robót budowlanych - Figures 6 -79 7

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Poziomy dna po wykonaniu robót budowlanych - Figures 6 -79 8

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Naturalne wahania zwierciadła wody w rzece: § Rok 2018 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 45 – 105 cm (śr. 65 cm) § Rok 2017 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 50 – 120 cm (śr. 75 cm) § Rok 2016 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 70 – 220 cm (śr. 112 cm) § Rok 2015 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 40 – 130 cm (śr. 82 cm) § Rok 2014 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 75 – 260 cm (śr. 154 cm) § Rok 2010 –maj - grudzień – głębokość wody od ca. 190 – 400 cm (śr. 234 cm) 9

Zagadnienie nr 1 Modernizacja zabudowy regulacyjnej w kontekście podwyższenia stanów wody Podsumowanie: § Naturalne wahania zwierciadła wody w rzece są bardzo duże. Biorąc pod uwagę ostatnie dziesięciolecie, w miesiącach maj – grudzień średni poziom zwierciadła wody zmieniał położenie na wysokości ca. 170 cm. § Przewidziana modernizacja ostróg spowoduje nieznaczne w większości przypadków 15 – 20 cm podniesienie się zwierciadła wody przy niskich poziomach wód. § Cel koncepcji nie jest realizowany przez podniesienie zwierciadła wody, a przez obniżenie poziomu dna. 10

Zagadnienie nr 2 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Słubic i Frankfurtu nad Odrą Zgodnie z koncepcją BAW przedmiotowa inwestycja spowoduje podniesienie się poziomu zwierciadła wody dla wysokiej wody (Q=1300 m 3/s to jest woda p=5%) w okolicach Słubic/ Frankfurtu nad Odrą o max 12 cm. Rejon Słubice/Frankfurt nad Odrą to km 585 rzeki Odry. 11

Zagadnienie nr 2 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Słubic i Frankfurtu nad Odrą Koncepcja zakłada budowę systemu regulacyjnego w korycie wody średniej. Przepływy powodziowe przemieszczają się znacznie większymi przekrojami. Koryto wielkiej wody obejmuje koryto wody średniej + koryto brzegowe + obszar międzywala. Im wyższy poziom wody tym mniejszy wpływ budowli regulacyjnych. 12

Zagadnienie nr 2 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Słubic i Frankfurtu nad Odrą 13

Zagadnienie nr 2 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Słubic i Frankfurtu nad Odrą Podsumowanie: 1. Poziom zwierciadła wody p=1% w Słubicach wynosi 23, 65 m Kr. Rzędna wałów przeciwpowodziowych wynosi ~25, 00 m Kr. Ewentualne podniesienie poziomu wielkiej wody o kilka centymetrów nie zwiększy zagrożenia powodziowego. 2. Niewielki wzrost poziomu zwierciadła wysokiej wody nie stwarza zagrożenia dla istniejących wałów przeciwpowodziowych, a pozwala uniknąć powodzi zimowych usprawniając akcję lodołamania. 3. Bardzo istotnym czynnikiem determinującym poziom zwierciadła wysokiej wody jest współczynnik szorstkości Manninga. W ramach przedmiotowej inwestycji przewiduje się likwidację wysokich (do nawet 2 m) porostów na ostrogach co znacznie zwiększy współczynnik Manninga i dodatkowo przyczyni się do obniżenia zwierciadła wysokiej wody. 4. Istotnym elementem zawężającym przekrój koryta, a tym samym piętrzącym wody powodziowe jest istniejący most, którego filary w chwili obecnej zawężają przekrój koryta w stopniu znacznie większym aniżeli projektowana przebudowa budowli regulacyjnych. Dlatego w ramach inwestycji przewiduje się odsunięcie w stronę polskiego brzegu istniejącej kierownicy na wejściu do basenu portowego w Słubicach. Kierownicę przewiduje się nakierować na istniejący filar mostu, dziś kierownica kończy się pomiędzy filarami. Spowoduje to poszerzenie koryta przed mostem o ok. 25 -30 m co znacznie poprawi przepływ wód powodziowych. 14

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen 15

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen 16

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen W związku z zagrożeniem dla zachodniego brzegu, które stwarza ostry zakręt na km 661 rzeki Odry w okolicach Hohenwutzen strona polska rozważyła trzy możliwe kierunki dalszego postępowania: 1. Brak jakichkolwiek działań 2. Odsunięcie budowli regulacyjnych w ląd czyli „ścięcie zakrętu” – sprzeczne z koncepcją BAW 3. Realizacja koncepcji BAW 17

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen Ad. 1: Brak jakichkolwiek działań w rejonie Hohenwutzen nie zniweluje erozyjnego oddziaływania rzeki na brzeg wklęsły. Brak działań po stronie polskiej nie zlikwiduje problemu. Rozwiązaniem jest zabezpieczenia brzegu po stronie niemieckiej opaską brzegową lub tamą podłużną. Brak działań spowoduje nieosiągnięcie celu inwestycji, tj. głębokości 1, 8 m, a tym samym zwiększy zagrożenie powodziowe w okresie zimowym. 18

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen Ad 2: Odsunięcie budowli regulacyjnych w ląd czyli „ścięcie zakrętu” polegałoby na przebudowie istniejącej kierownicy u ujścia starorzecza oraz remoncie istniejących umocnień brzegowych na km 660, 6 -661, 0. Dodatkowo analizowano rozbiórkę istn. ostróg za ujściem starorzecza na km 661, 5 -662, 0. Takie rozwiązanie mogłoby spowodować minimalne przesunięcie się nurtu rzeki w kierunku brzegu wypukłego. Należy jednak brać pod uwagę fakt, że przy tak ostrym zakręcie rzeki (prawie 90°) w zasadzie nie da się zlikwidować erozyjnego oddziaływania rzeki na brzeg wklęsły. Odsunięcie budowli regulacyjnych w ląd nie usunie konieczności zabezpieczenia brzegu po stronie niemieckiej a dodatkowo wpłynie na nieosiągnięcie celu inwestycji, tj. głębokości 1, 8 m przy prawdopodobieństwie wystąpienia 90%, a tym samym zwiększy zagrożenie powodziowe w okresie zimowym. 19

Zagadnienie nr 3 Modernizacja zabudowy regulacyjnej, a zwiększenie zagrożenia powodziowego w rejonie Hohenwutzen Ad 3: Realizacja koncepcji BAW polegać będzie na budowie po stronie polskiej opaski brzegowej z kierownicą na km 660, 5 -661, 3. Korona budowli będzie wysunięta na wodę o 10, 5 m od linii regulacyjnej. Za ujściem starorzecza na km 661, 5 -662, 0 przewiduje się przebudowę ostróg poprzez nadanie ich głowicom nachylenia 1: 10 (zgodnie z koncepcją BAW). Takie działanie odsunie nurt rzeki w stronę brzegu wklęsłego (niemieckiego), co może zwiększyć oddziaływanie erozyjne. Jednak takie oddziaływanie będzie jedynie przy wodzie średniej lub niskiej, a realizacja koncepcji BAW przez stronę niemiecką zgodnie z umową polsko-niemiecką niweluje to oddziaływanie. Dodatkowo w przyszłości uzyskane zostaną założone koncepcją głębokości w rzece co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w okresie zimowym. 20

Dziękuję za uwagę