Projekt Fizike PREZANTIMI I NJE LIGJI TE FIZIKES

Projekt Fizike PREZANTIMI I NJE LIGJI TE FIZIKES

Ligji i ruajtjes së energjisë Energjia as nuk mund të krijohet as nuk shkatërrohet, por mund të transformohet nga një formë në një tjetër. Shpejtësia e ndryshimit të energjisë (e brendshme dhe mekanike) të nje vëllimi material është e barabartë me fuqinë e forcave të jashtme masore dhe sipërfaqësore si dhe me shpejtësinë e prurjes ose të largimit të nxehtësisë së atij vëllimi.

Brenda sistemit te mbyllur energjite kinetike dhe potenciale ndryshojne vazhdimisht por sa zmadhohet njera po aq zvoglohet tjetra dhe shuma e tyre gjithmon mbetet konstante. Prandaj, shuma e energjise kinetike (Ek) dhe e energjise potenciale (Ep) ruhen brenda sistemit te mbyllur. Energjia e pergjithshme e sistemit eshte konstante : Em=Ek+Ep

Pra… Ne nje system te mbyllur energjia e pergjithshme mekanike mbetet e pandryshuar. 2 x Em=Ek+Ep = m. V /2 mgh

Trupi gjate renies se lire e ruan energjine e vet te pergjithshme edhe pse energjia potenciale shnderrohet ne energji kinetike. Energjia e sistemit te izoluar nuk mund te zmadhohet apo te zvogelohet por vetem te shnderrohet ne lloje te ndryshme.

Kjo gjë ndodh, për shembull, kur bimët përdorin energji nga drita e diellit për të krijuar ushqim, që pastaj e hanë kafshët. Shndërrime të energjisë ka kudo në jetën tonë. Marrim një makinë me rrota dhe e lidhim me një trup me një rrotull te palëvizshme. Trupi i varur ka një lloj lartësie nga toka. Kjo i jep atij energji potenciale ose të lartësisë. Kur ne do ta lëshojmë trupin energjia e tij e lartësisë do te shndërrohet ne energjinë e lëvizjes se karrocës me rrota. Ka shume forma energjie. Disa prej llojeve te energjisë janë energjia mekanike, e lartësisë, e lëvizjes, energjia kimike, e ushqimit qe përcillet ne muskuj, energjia bërthamore qe përdoret për energjinë elektrike, energjia termike kur molekulat dhe atomet ne lëvizje çlirojnë nxehtësi. Dielli është një burim energjie termike dhe dritore.

Energjia kinetike Energjia e levizjes. Sa më shpejt të lëvizë diçka, aq më shumë energji kinetike ka. Ndërsa kur e ul shpejtësinë, ajo humbet energji kinetike dhe rritet energjia potenciale. Ne jetën e përditshme, hasim shumë shpesh në raste që kanë të bëjnë me energjinë kinetike. Për njehsimin e energjisë kinetike përdorim formulën: m. V 2/2

Energjia potenciale gravitacionale (Energjia e bashkeveprimit trup-toke) Energjia potenciale elastike (Energjia e bashkeveprimit te unazave te sustes) Energjia kimike Energjia dritore Energjia zanore etj

Energjia potenciale është një formë energjie e zotëruar nga trupi si pasojë e pozitës së tij ndaj trupave të tjerë apo pasojë e konfiguracionit të trupit, përkatësisht e sistemit të trupit. Trupat kanë energji potenciale për shkak të veprimit reciprok të tyre. Ashtu trupi me masën m, i ngritur në lartësinë h mbi sipërfaqen e Tokës, ka një energji potenciale të caktuar dhe është i aftë, që duke zbritur nga ajo lartësi, të kryejë një punë të caktuar. Ngjashëm, susta elastike ka energji potenciale dhe, duke u kthyer në pozitën ekuilibruese, mund të kryejë punë.

Energjia kimike Ushqimi na jep energjine e nevojshme për te cilen ka nevoje qeliza qe te funksionoje. Ajo është energjia qe ndodhet ne lidhjet qe bashkojne mes tyre atomet qe formojne molekulat e ushqimeve, e quajtur ENERGJI KIMIKE. Te gjitha substancat me te cilat ushqehemi, qofshin ato qe vijn nga kafshet/bimet permbajne energji kimike qe shfaqet si flake dhe nxehtesi kur digjen ushqimet. Energjia qe mund te perdoret nga qelizat permbahet ne molekulen e një sheqeri te thjështë , glukozes. Reaksioni i djegies se glukozes, qe ne qeliza cliron energjine e nevojshme për veprimtarinë e tyre, quhet frymemarrje qelizore. Fotosinteza është procesi me ane te te cilit bimet perdorin energjine e diellit për te prodhuar oksigjen, duke u nisur nga CO 2 dhe nga H 2 O , molekula organike te pasura me energji kimike si glukoza. Energjia kimike është energjia e rezervuar ne lidhjet ndërmjet atomeve ose molekulave te lendes. Kjo energji clirohet, për shembull, ne trajten e energjise termike gjate djegies se lendeve te ndryshme.

Energjia berthamore Energjia bërthamore është energji e fituar me metodat e fusionit të kontrolluar në ndërtesa qendrore të Centrale Bërthamore. Fisioni është procesi i ndarjes së bërthamës së atomit në dy bërthama të lehta, gjatë bombardimit me neutrone.

Energjia termike Në termodinamikë, energjia termike i referohet energjisë së brendshme të pranishme në një sistem që shkaktohet nga temperatura e tij Nxehtësia është energjia termike e transferuar nëpër kufirin ndërmjet rajoneve të dy materieve. Si një variabël e procesit, nxehtësia është një karakteristikë e një procesi, jo pronë e sistemit; ajo nuk është e përfshirë brenda kufijve të sistemit. Në anën tjetër, energjia termike është një pronë e një sistemi, dhe ekziston në të dy anët e një kufiri.

SHNDËRRIMI I NJË LLOJI ENERGJIE NË TJETRËN Shndërrimi i një lloji të energjisë në tjetrën shpesh mund të realizohet në pajisjet, të cilat në jetën tonë të përditshme quhen motorë. Që një motor të jetë i përdorshëm dhe i dobishëm, duhet që ky shndërrim i një lloji të energjisë në tjetrën të kryhet automatikisht, në mënyrë të sigurt dhe ekonomike. Në bazë të kësaj mund të përfundohet: me termin motor në përgjithësi nënkuptojmë pajisjet, të cilat janë në gjendje automatikisht, në mënyrë të sigurt dhe ekonomike të bëjnë shndërrimin e një lloji të energjisë , në formë më të përshtatshme për shfrytëzim. Varësisht nga forma fillestare e energjisë, që i vihet motorit në dispozitë, do të njohim disa lloje të motorëve; p. sh. motorët hidraulike, elektromotorët, motorët me ajër, motorët termikë etj.

Kur mungon ferkimi… Ne rastet kur forca e ferkimit eshte 0, atehere themi se energjia mekanike ne fillim eshte e barabarte me energjine mekanike ne fund te levizjes. Em 0=Em Ek 0+Ep 0 = Ek+Ep