Proje Hazrlama Prof Dr Hasan Efeolu Mhendislik Fakltesi

Proje Hazırlama Prof. Dr. Hasan Efeoğlu Mühendislik Fakültesi E&E Müh. Bölümü

Hayat Sürecinde Kısa Orta ve Uzun Vadede planlanan bir yatırım-araştırma-geliştirme organizasyonları veya endüstriyel veya bilimsel manada tüm AR-GE faaliyetleri birer proje çerçevesinde gelişir, hayat bulur ve sonuçlanır. 2

Proje Kavramı İfadesi n Bir ürün geliştirmeyi hedefleyen, orijinalliği, özgünlüğü olan ve sınırlı bir süre içinde gerçekleştirilen girişim PROJE’dir. Başka bir ifade ile n Bilim insanı için düşünceler ve ideallere yönelik (kurumun veya kişinin misyonu-Ar. Ge olabilir) planlama ve organizasyon PROJE olarak değerlendirilir. Proje n Tanımlanmış bir sürede başlar ve biter Başlangıç-Bitiş çizgisi üzerinde süreklidir. n n Tanımlanmış hedef ve amaçları vardır Özgün bir ürün veya hizmet ortaya koymak üzere vardır. Finans kaynağı sınırlıdır Süreçleri Planlama-Uygulama-Kontrol ile verilir. 3

Ne Çeşit Proje? n Projeler hedefleri itibari ile çeşitlilik gösterir. n n Kamuya yönelik projeler genellikle büyük bütçelidir ve profesyonel yönetim gerektirir. Askeri projeler günün gerçeklerini esas alan olabileceği gibi olası gelişmeleri kapsayan senaryo sonucu ihtiyaç duyulan bir ürüne de odaklanabilir. Askeri projeler kısa vadede ülke savunmasına ve caydırıcılığa yönelik iken uzun vadede topluma açınımı ile kendini amorti etme özelliklerine de sahiptir. Bilimsel projeler ise yukarıdaki iki maddeye de temel teşkil etmek üzere Temel Bilimler ve Mühendislik alanında 4 gruplandırılabilir.

Hazırlanacak bir Proje Sistematiği ile bir çerçeve içine oturtulmalı: Bilimsel bir Ar. Ge proje önerisi bazı kriterleri sağlamalıdır, bunlar: n n n n ÖZGÜN DEĞER YAYGIN ETKİ YAPILABİLİRLİK BÜTÇE VE GEREKÇESİ SÜRE EKİPMAN ve ORTAM YÖNTEMİ. Büyük ölçekli yatırım projeleri profesyonel Proje Yönetim Tekniği ile bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu Alt Başlıklara Kısaca Bakalım 5

Projenin Özgün Değeri olmalı n Proje konusunun mevcut bilim ve teknolojideki yeri açıkça n n n ortaya konulmuş olmalı, Literatür taramasıyla desteklenmeli, Hipotezler araştırma konusunu incelemek için iyi düşünülmüş ve alternatifler göz önüne alınmış olmalı, Yeni bir fikir, teknoloji, bilimsel yöntem veya kavramsal/kuramsal çerçeve geliştirilmesine yönelik olmalı, Öneri mevcut bilim ve teknolojideki ve/veya kullanılmakta olan deneysel yöntemlerdeki eksiklik ve hataları doğru olarak ortaya koymalı, Bilgi ve teknoloji transferi ile yerel, ulusal veya uluslararası bir soruna çözüm getirilmesine yönelik olmalı, Patent alma potansiyeli var ise proje özgünlüğü güçlenir. 6

Projenin Yaygın Etkisi olmalı n Farklı bilimsel ve teknolojik alanlarda kullanılabilme özelliğine sahip n n n n olmalı, Yeni projelerin üretilmesinde temel oluşturabilme özelliğine sahip olmalı, Toplumun sorunlarına çözüm üretebilecek nitelikte olmalı, Proje konusu, ülke öncelikleri arasında olmalı, Toplumun pasif kaynaklarının kullanılımına yönelik olmalı, Uluslararası alanda Türkiye’nin öncü konuma gelmesine katkı sağlayabilecek nitelikte olmalı, Ülkenin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlama potansiyeli var olmalı, Yurtdışı bağımlılığı gideren yeni bir ürün veya model geliştirme potansiyeli olmalı, Ülkenin bilimsel ve teknolojik araştırma gücüne, bilim insanı yetiştirilmesi ve yeni yetenekler kazanılmasına katkı sağlama potansiyeli olmalı, Sonuçların “ticarileştirilme” potansiyeli yüksek olmalı Proje disiplinler arası ve grup çalışmalarını içermelidir. 7

Projenin Yapılabilirliği n Proje yürütücüsü bilimsel birikime sahip olmalı, n Tüm ekip üyelerinin görevleri/rolleri ve gereklilikleri/gerekçeleri açıkça ortaya konmalı ve planlanlanmalı, n Ekipte araştırmacılarla birlikte sonuçları kullanacak uygulayıcıların olması, katma değer çıktısının olası olacağını da gösterir. n Proje yürütücüsünün ve katılımcı araştırmacıların önceden proje deneğimi olması ve bilimsel geçmişi, projenin yapılabilirliği üzerine olumlu görüşün oluşmasını sağlar. 8

Projenin Bütçesi ve Gerekçesinin Uygunluğu n Kaynak sağlayıcının önceden belirlenmiş kriterleri bütçe açısından göz alınmalıdır. n Genel olarak proje kaynaklarının uygulamadaki misyonu, destek miktarları üzerinde belirleyicidir. n Hangi çerçeve için proje hazırlanırsa hazırlansın ortaya konan bütçe gerekçesi gerçekçi açıklanmalar ile ortaya konulmalıdır. Proje öneri ve hedef çerçevesi ile uyuşmayan bir talep listesini proje öneri sahibinin açıklaması mümkün olmaz. 9

Proje Süresinin Uygunluğu n Çerçevesi çizilen projenin n n hayata geçirilmesi, sonuca ulaşılması, ve n değerlendirmelerin yapılması için zaman planlamasının iyi yapılması gerekir. 10

Ekipman / Ortam Yönünden n Projenin yürütüleceği birimin altyapısı-ortamı-olanakları yeterli olmalı. n Proje kapsamında istenilen ekipman ek ekipman olabileceği gibi mevcut altyapı ve proje ile uyumlu olmalıdır. n İstenilen ekipman uzun süreli ve birden fazla projede kullanıma uygun olmalısı istenen bir yaklaşımdır. n Proje destek sağlayıcısının haricinde kurum/kurumların ayni/nakdi katkısının olması veya sağlanması proje destek şansını artırır. 11

Yöntem Yönünden n Yaklaşımın tasarımı ve seçilen yöntemler sonuca ulaşmak için uygun olmalıdır. n Yöntemler belirgin ve doğru olarak açıklanmış olmalıdır, n Seçilen yöntemler hipotezleri test etmek için gerekli değişkenleri içermelidir, n Hipotez ile ilgili ön çalışmalar yapılmış ve ön sonuçlar alınmış olmalıdır, Seçilen yöntemlerle ilerleme kaydedilememesi durumunda B planı düşünülmüş olmalıdır. 12

Projede Başarı n Bilimsel projelerde başarının ölçütü mutlak sayılar ile ifade edilemez. n Her projenin başarılı olması ise beklenmez, n Dünya literatüründe yukarıda verilen ve planlama-ekip-bütçe vs, etkenler yüzünden başarısızlığa uğrayan projeler söz konusudur Ticari projelerde; n Sonuçlamayanlar olduğu gibi kurtarma operasyonu görmüş projeler ile başarılı proje oranı düşüktür. 13

Başarısızlıklardaki Nedenler En genel bakış açısı ile: n n n n Proje yönetim metodolijisinin uygulanmayışı Global rekabet ortamı Kültürel farklılıklar Kötü tanımlanan hedefler ve ihtiyaçlar Yetersiz ve eksiksiz planlama Risk yönetiminin yapılmaması yada eksikliği Zamanında Değişiklik yönetimi yapılmaması veya eksikliği Yetersiz veya eksik proje yönetimi. Büyük projeler için genel olan bu nedenleri küçük projeler ile de ilişkilendirebiliriz 14

Büyük Bütçeli Projelerde Yönetim n Proje Yönetimi aktiviteleri sistematik yaklaşımla planlamak ve kontrol etmek için yapılan çalışmaların bütünüdür. n Bilgi, beceri ve araçları proje çalışmalarında kullanarak paydaşların beklentilerini karşılamak yönetimin sorumluluğundadır. n Proje yönetiminin misyonu; tanımlanan proje çıktısını n n n Optimum sürede Optimum maliyet ve Hedeflenen kalitede ortaya koymaktır. 15

Proje Bileşenleri Zaman Maliyet Takvim Kaynaklar Kapsam Hedeflenen Sonuçlar Kalite Performans, Ürünün Kabul Görüşü 16

Büyük Ölçekli Projeler n Probleme Yaklaşım n Problem Çözüm Teknikleri n Profesyonel Sorumluluk n n Kişisel Güvenirliliği Sağlamak Profesyonel Bilgiyi Uygulamak Paydaşların Çıkarlarını Dengelemek Farklı Kültürlere Saygılı Olmak 17

Proje Hazırlamada Çerçevemiz n Problemin farkına varılması, n Problemi açık ve net şekilde tanımlama, n Nedenlerini analiz etme, n En olası nedenleri seçme, n Mümkün çözüm önerilerini ortaya koyma, n Çözüm önerileri ile ilgili değerlendirme yapma, n En iyi olduğu düşünülen çözümü belirleme, n Eylem planı, 18

Proje ve Başarısı Başarılı bir proje; Kapsamı belirlenen niteliklerde, zamanında ve hesaplanan maliyet sınırları içinde tamamlanan projedir. 19

Bir Projenin Başarılı Olması Proje sürecinin uygulanmasına, Gerekli beceriye sahip Proje Liderine, Proje yönetim felsefesine sahip lider, organizasyon kültürüne sahip katılımcı ve paylaşımcı proje paydaşlarına, doğrudan bağlıdır. 20

Son Söz n Sizler; n Akademik bir çalışma yapmayı planlıyorsunuz n Çalışmanızın kapsamı Lisans Üstü Eğitim olarak n n n değerlendirilmektedir. Her bir Lisans Üstü Eğitim, Proje Odaklıdır Doğal olarak bu projelerde katılımcı olarak bulunacaksınız. Her bir projenin de mutlaka bir lideri olacaktır. Dahil olduğunuz projenin başarılı olması katılımcı olarak sizinde başarınız olacak Başarılı proje sizlerin CV’sinde artı referans olacaktır. Başarıda Esas Proje Katılımcılarının Profesyonelce Davranış Sergilemesidir. 21

Referanslar n TÜBİTAK Proje değerlendirme kriterleri n TÜSSİDE-TÜBİTAK “Proje Yönetimi Çalıştayı” notları 22