Programma ivn Helden 1 Voorstellen 2 Opbouw van

Programma ivn Helden 1. Voorstellen 2. Opbouw van de avond 3. Zaterdag 4. Presentatie landschappen a) Wat zijn landschappen? b) Wanneer zijn ze ontstaan? c) Hoe zijn ze ontstaan? d) Voorbeelden: (foto’s toevoegen) - dekzand en löss - hoog- en laagveen - klei 5. Aan het werk: a) Invloed van de mens (Op flaps inventariseren en bespreken) b) Grondsoorten bekijken (bi-oculair)

ivn Helden Het Nederlands Landschap

LANDSCHAPPEN 2. Wanneer zijn ze ontstaan? 3. Hoe zijn ze ontstaan? 4. Voorbeelden - Dekzand en loss - Veen - Klei 5. Invloed van de mens ivn Helden 1. Wat zijn landschappen?

LANDSCHAPPEN 1 Wat zijn landschappen? ivn Helden

Is dit een landschap? ivn Helden Bos

Is dit een landschap? ivn Helden Rivieren en sloten

Is dit een landschap? ivn Helden Natuurgebied

Is dit een landschap? ivn Helden Zee en duinen

Is dit een landschap? ivn Helden Boerenland

Is dit een landschap? ivn Helden Kerk op een terp

Is dit een landschap? ivn Helden Bebouwing?

Is dit een landschap? ivn Helden Verkeerswegen

LANDSCHAPPEN ivn Helden 2. Wanneer zijn ze ontstaan?

Wat jaartallen aarde is ongeveer 4, 7 miljard jaar oud. Er is leven op aarde sinds ongeveer 600 miljoen jaar. De mens is ongeveer 3, 5 miljoen jaar op aarde. Maar de homo sapiens bestaat pas zo’n 100. 000 jaar. Nederland heeft pas de afgelopen 10. 000 jaar (pleistoceen) z’n huidige vorm gekregen. ivn Helden De

De Geologische tijdschaal (tijdschaal in miljoen jaren) ivn Helden

Het Kwartair (2. 5 mln BP tot nu) Wij leven nu in het Kwartair. Het kwartair verdelen we in het Pleistoceen en het Holoceen. Het tijdperk waar wij in leven is het Holoceen ivn Helden

PLEISTOCEEN 2. 5 mln-10. 000 BP ivn Helden Periode van ijstijden (Glaciaal) Tussenijstijden (pre-glaciaal)

Het Pleistoceen 2. 5 mln-10. 000 BP Het Pleistoceen verdelen we in: Preglaciaal: rivieren zetten zand en grind af. Glaciaal: ijs bereikt Nederland. Postglaciaal: ijs bereikt Nederland niet. Wel taigaklimaat en ontstaan dekzand. ivn Helden

LANDSCHAPPEN ivn Helden 3. Hoe zijn ze ontstaan?

Landschap bepalende factoren ivn Helden

De ondergrond van Nederland ivn Helden

Geologische processen A-biotisch proces klimaat - erosie en verwering - diverse bodemtypen - temperatuurwisseling - schommeling van het zeeniveau tektoniek - verschuiving - aardbeving vorm ivn Helden actor - slenken - horsten - Breuken b. v. peelrandbreuk

Geologische processen A-biotisch proces vorm zeewater - transgressie / sedimentatie - regressie / erosie - duinvorming - slikken / schorren - veenvorming - Duinen - Zeeklei ijs - erosie - afzetting - stuwing - dalen - stuwwallen rivierwater - erosie - transport - afzetting - dalen, meanders, vlechten - terrasranden - Terrassen - Rivierklei wind - erosie - transport - afzetting - uitwaaiinngslaagten / vennen - dekzanden / löss / duinen ivn Helden actor

Geologische processen biotisch proces vorm planten - groei - verwering - vegetaties - bodemtypes dieren - betreding - doorwoeling - bodemtypes mensen - grondgebruik - bewoning - communicatie - cultuur - verkaveling, essen, heiden - nederzettingspatronen - wegenpatronen - dialecten, toponiemen ivn Helden actor

Continentverschuiving ivn Helden

ivn Helden

CARBOON Ontstaan van fossiele brandstoffen ivn Helden 200 – 240 miljoen jaar geleden

Aardgas en Steenkool Ontstaan in Carboon (350 -290 mln BP). Steenkool is ontstaan door verkoling van plantenresten (van plant tot veen tot steenkool). Aardolie en aardgas is ontstaan uit micro-organismen. ivn Helden

Tijd en druk De diepere lagen van onze ondergrond zijn gevormd doordat het miljoenen jaren geleden op lagere breedte lag. ivn Helden

IJstijden ivn Helden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd