PROGRAMI DHE PROGRAMIMI KUPTIMET BAZIKE Programimi prmbajtjet programore
PROGRAMI DHE PROGRAMIMI KUPTIMET BAZIKE • Programimi, përmbajtjet programore ndahen në: – Sistemore – Aplikative • Gjuhët programore ndahen në: – gjuha e makinës – asembler – Gjuhët programore të nivelit të lartë • Programet përkthyese – Kompilatorët – Interpretatorët • Programet, instrukcionet -- P R O G R A M I -- 1
PROGRAMIMI – Çka është? Programimi është një veprim i paramenduar ku problemet e ndryshme të mund ti zgjidhim me ndihmën e kompjuterit. Me këtë nënkutojmë dhënjen e instrukcioneve të caktuara kompjuterit që të kryen operacione aritmetike dhe logjike. Për zgjidhjen e një problemit me ndihmën e kompjuterit duhet ndarë në: - Definimin e problemit - Zgjedhjen e problemit dhe - Korigjimin e drejtshmënin e programit. -- P R O G R A M I -- 2
KOMPJUTERI KOMPJUTER: Është aparat që mund të programohet ku bazohet në dy parime: - Definim i mirë i instrukcioneve të dhëna, përgjigjet me sjellje të mirë të kompjuterit; Mundet ta ekzekuton listën e instrukcioneve paraprake (programin). -- P R O G R A M I -- 3
PËRMBAJTJA PROGRAMORE (software) • Përmbajtja programore (software) është termin për gjitha programet që kompjuteri mund me i ekzekutuar si dhe të dhënat që me ndihmën e këtyre programeve, ekzekutojnë operacione të ndryshme. • Përmbajtja teknike (hardware) mund me shum precizitet të aktivizohen me ndihmën e programeve, që nga kjo rrjedh se duhet pasur lidhshmëri të madhe ndërmjet përmbajtjes teknike dhe asaj programore. • Përmbajtja programore ndahet në dy grupe fillestare: – Përmbajtja programore sistemore (System software) dhe – Përmbajtja programore aplikative (Application software). -- P R O G R A M I -- 4
• Përmbajten programore sistemore, prodhuesi i paisjeve kompjuterike i dërgon shfrytëzuesit së bashku me harduerin, sepse u janë përshtatur konfiguracionit të kompjuterit të prodhuar (njesive hyrse dhe dalëse si dhe njesive tjera. • Përmbajtjen programore aplikative zhvillon shfrytëzuesi sipas nevojave dhe detyrave që i vepron me ndihmën e kompjuterit dhe prej nga edhe është dakorduar të blen paisje kompjuterike. -- P R O G R A M I -- 5
Përmbajtja programore sistemore • Përmbajtja programore sistemore përfshin: – Sistemet operative (Windows, Linux, …) – Gjuhët programore dhe – Programet ndihmëse. -- P R O G R A M I -- 6
Gjuhët programore (Programming languages) • Gjuhën që e njeh kompjuteri për njeriun është i huaj. Prandaj duhet të krijohet një mehanizëm ndërjetësues që do të jetë urë kaluese mes gjuhës së njeriut dhe gjuhës së kompjuterit, dmth një përkthyes. • Më shpesh ky mehanizëm përkthen prej gjuhës së njeriut në gjuhën e kompjuterit. • Gjuha e kompjuterit në dallim nga gjuha e njeriut është se kompjuteri shfrytëzon sistemin binar të punës (greqisht: BI-dy) që don të thot se njeh vetëm “ 0” dhe “ 1”. • Mekanizmi ndërmjetësues ose mehanizmi që këthen gjuhën e njeriut në gjuhën e kompjuterit mund të jenë: – Përkthyes kompilator, dhe – Përkthyes interpretator -- P R O G R A M I -- 7
Gjuhët programore • Përkthyes kompilator janë të kategorizuar në: – Gjuhët programore të nivelit të ulët ( low-level languages ) – asemblere - asemblers – Gjuhët programore të nivelit të lartë (high-level languages); -- P R O G R A M I -- 8
Gjuhët programore - prej gjuhës së makinës gjer te gjuha programore e nivelit të lartë -- P R O G R A M I -- 9
Gjuha e makinës - Machine language • • Gjuhë programore e nivelit më të ulët Gjuhë programore e gjeneracionit të parë. Gjuhë programore e paraqitur me sistemin numrave binar Instrukcionet janë dhë me kodin binar – me kombinimin e numrave binar. Gjuha e makinës është e vetmja gjuhë që e njeh kompjuteri. Prandaj për dhënjen e instrukcioneve zhfrytëzon vetëm numra binar, prandej për njeriun është e vështir për ta kuptuar dhe e vështirson punën me kompjuter. Profesionistët kompjuterik në punën e tyre shfrytëzojnë gjuhën asembler ose gjuhët të nivelit të lartë. Secila procesor ka gjuhën e vet të vetëm të makinës. Punën me gjuhëhën programore të makinë kërkon ti njihni mirë strukturën e përmbajtjeve teknike të kompjuterit. -- P R O G R A M I -- 10
Asembleri • Asembleri është gjuhë programore e gjeneratës së dytë. • U paraqit viteve të ’ 50 të shekullit të kaluar. • Secili kod i makinës u zavendësua me simbole të ndryshme të alfabetit. psh. : 10010101 me ADC • Asembleri është i të njejtës strukturë si dhe gjuha programore e makinës, por me dallim se i mundëson progamerëve ti emërton urdhëresat në vend të numrave binar. • Secila njesi e procesorit qëndror ka të vetmin asembler të vetën. -- P R O G R A M I -- 11
Gjuhët programore e nivelit të lartë – High Level Language • Gjuhët programore të nivelit të lartë nuk janë të lidhura për kompjuterin dhe mund të përdoren në vende të ndryshme. • Përparsia bazike e këtyre programeve është lehtësia e të kuptuarit: leximit, të shkruajturit dhe mirmbajtjes. • Urdhresat për njeriun të lehta dhe të kuptueshme. • Gjuhët programore të nivelit të lartë patjetër e kanë të shndërohen në gjuhën e makinës përmes kompilatorëve ose interpretatrëve. -- P R O G R A M I -- 12
Asembler -- P R O G R A M I -- 13
Përkthyesi - kompilatori ( Compiler ) • Përkthyesi - kompilatori është program që si hyrje pranon kodin fillestar burimor (source code) të programit i shkruar në njërën prej gjuhëve të nivelit të lartë dhe kryen shndrimin në gjuhën programore të makinës. Programi i shkruar në kodin bazik Compiler Programi i shkruar në gjuhën e makinës Mesazhet për gabimet në program -- P R O G R A M I -- 14
-- P R O G R A M I -- 15
Gjuha programore e nivelit të lartë (High Level Language) Library Code Source Code Line 1 Line 2 Compiler High Level Language Object Program 101101 Machine Code -- P R O G R A M I -- 16
Interpretori – Përkthyes interpretator • Interpretatori përkthen programin burimor në program me kod të makinës dhe në të njejtën kohë aktivizon programin për realizim. • Problemi u zgjidh me ndihmën e programeve të nivelit të lartë dhe aktivizimi kruhet më ngadal nga programet e tipit të kompilatorëve. Source Code Line 1 Line 2 High Level Language Interpreter Output -- P R O G R A M I -- 17
-- P R O G R A M I -- 18
GJUHËT PROGRAMORE - Programming Languages • BASIC – 1960 • C ++ – 1980 • COBOL – 1960 • Java – 1995 • Pascal – 1967 -- P R O G R A M I -- 19
Programi – Instruksioni (urdhëresa, udhëzime) • Program quajmë bashkësi të instrukcioneve që realizohen sipas një radhitjeje të caktuar dhe qëllimit të caktuarje. • Programi është si reçetë që përbëhet prej një liste të variablave (ndryshoreve) dhe listën e instrukcioneve (urdhëresave) që i tregon kompjuterit çka të bën me ndryshoret. Ndryshoret mund të jenë numra, shkronja ose fotografi. • Instruksionet (urdhëresa, udhëzime) përbëhen nga operacionet që duhet të realizohen në kompjuter, metodën e realizimit, vendin ku gjendet dhe vendin ku duhet ta përcjell si rezultat. -- P R O G R A M I -- 20
Shembull: Programi - Instruksioni • Programi është varg i instruksioneve të ndryshme të radhitur sipas një algoritmi. • Algoritëm quajmë zgjidhjen e një problemi hap-pas hapi 10 INPUT “Shëno një numër A”, A 20 INPUT “Shëno një numër B”, B 40 C = A + B 50 PRINT C -- P R O G R A M I -- 21
Programim në Pascal Program calc; Var num 1, num 2, calc: real; begin writeln (‘ENTER 1 ST NUMBER: ‘); read (num 1); writeln (‘ENTER 2 ND NUMBER: ‘); read (num 2); calc : = num 1 + num 2; writeln ( num 1, ‘ + ’, num 2, ‘ = ‘, calc); end. -- P R O G R A M I -- 22
Programim në gjuhën programore C++ #include <stdio. h> main() { float num 1, num 2, calc; printf("Enter 1 st No: "); scanf("%f", &num 1); printf("Enter 2 nd No: "); scanf("%f", &num 2); calc = num 1 + num 2; printf("%3. 2 f + %3. 2 f = %3. 2 fn", num 1, num 2, calc); } -- P R O G R A M I -- 23
Programi në COBOL IDENTIFICATION DIVISION. PROGRAM-ID. ADDER. DATA DIVISION. WORKING-STORAGE SECTION. 01 calc PIC 9(3). 01 num 1 PIC 9(3). 01 num 2 PIC 9(3). PROCEDURE DIVISION. DISPLAY ERASE. DISPLAY "ENTER 1 ST NUMBER: " WITH NO ADVANCING. ACCEPT num 1. DISPLAY "ENTER 2 ND NUMBER: " WITH NO ADVANCING. ACCEPT num 2. COMPUTE calc = num 1 + num 2. DISPLAY num 1, " + ", num 2, " = ", calc. STOP RUN. -- P R O G R A M I -- 24
- Slides: 24