PROGRAM ZAPOBIEGANIA ZARAENIOM PASOYTNICZYM PRZEWODU POKARMOWEGO W WOJ

PROGRAM ZAPOBIEGANIA ZARAŻENIOM PASOŻYTNICZYM PRZEWODU POKARMOWEGO W WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIM 2002 -2006 st. asystent Aleksandra Wasilewska Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie

u Do roku 1988 coroczne badania laboratoryjne dzieci ze żłobków, przedszkoli, szkół podstawowych, domów dziecka u Od roku 1988 ogólnopolskie badania uczniów klas I szkół podstawowych

Nasilenie większości inwazji jelitowych w grupie wiekowej siedmiolatków jest najwyższe.

OGÓLNOPOLSKIE BADANIA UCZNIÓW KLAS I SZKÓŁ PODSTAWOWYCH u u u 10% populacji siedmiolatków zachowanie stosunku liczbowego mieszkających na wsi do mieszkających w mieście co pięć lat - zmiany w sytuacji epidemiologicznej parazytoz jelitowych rozwijają się z reguły w wolnym tempie

I BADANIE - rok 1988 u 45/49 województw u 61 700 dzieci

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE ZARAŻENIA u owsik ludzki – 21, 01% wszystkich zbadanych dzieci u Giardia intestinalis – 3, 02% u włosogłówka ludzka – 1, 24% u pełzak okrężnicy - 0, 81%

II BADANIE – rok szkolny 1992/1993 u 46/49 województw u 60 288 dzieci

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE ZARAŻENIA u owsik ludzki – 18, 04% wszystkich zbadanych dzieci u Giardia intestinalis – 1, 56% u pełzak okrężnicy – 1, 14% u glista ludzka – 0, 85% u włosogłówka ludzka – 0, 55%

III BADANIE - rok szkolny 1996/1997 u 25/49 województw u 30 110 dzieci

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE ZARAŻENIA u owsik ludzki – 16, 45% wszystkich zbadanych dzieci u glista ludzka – 2, 80% u Giardia intestinalis – 1, 02% u Isospora belli – 0, 80% u pełzak okrężnicy – 0, 73%

u Nasiłowska M. , Dzbeński T. H. : Analiza występowania pasożytów jelitowych u dzieci klas pierwszych w roku 1988. Przegląd Epidemiologiczny 1991; 45: 163 -1. u Płonka W. , Dzbeński T. H. : Analiza występowania pasożytów jelitowych u dzieci klas pierwszych w Polsce w roku szkolnym 1992/1993. Przegląd Epidemiologiczny 1995; 49: 285 -294. u Płonka W. , Dzbeński T. H. : Analiza występowania pasożytów jelitowych u dzieci klas pierwszych w Polsce w roku szkolnym 1997/1998 na terenie wybranych województw. Przegląd Epidemiologiczny 1999; 53: 331 -338.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU

u u 2002 – termin czwartego ogólnopolskiego badania przeglądowego Pomysł na rozbudowanie tego przedsięwzięcia o działania informacyjnoedukacyjne wśród rodziców i pracowników placówek oświatowych.

BEZPOŚREDNI ADRESACI PROGRAMU u rodzice i opiekunowie dzieci u nauczyciele i inni pracownicy placówek oświatowo-wychowawczych

u Mają niewystarczający poziom wiedzy na temat etiologii i profilaktyki zarażeń pasożytniczych to przekłada się na nieprawidłowe zachowania higieniczne dzieci znajdujących się pod ich opieką

u Często nie wiedzą, w jaki sposób prawidłowo i z jaką częstotliwością należy pobierać materiał do badań to rzutuje w dużym stopniu na wiarygodność otrzymywanych wyników

u Często nie rozumieją, że ujemny wynik pojedynczego badania laboratoryjnego nie jest miarodajny po otrzymaniu takiego wyniku, rezygnują z dalszych etapów badania

POŚREDNI ADRESACI PROGRAMU u dzieci objęte diagnostyką laboratoryjną w kierunku zarażeń pasożytniczych przewodu pokarmowego

CELE SZCZEGÓŁOWE Podniesienie poziomu wiedzy na temat: § najczęściej występujących inwazji jelitowych u dzieci § konsekwencji zdrowotnych tych inwazji § zasad profilaktyki zarażeń pasożytniczych

CELE SZCZEGÓŁOWE Podniesienie poziomu wiarygodności badań diagnostycznych w kierunku pasożytów jelitowych poprzez: § informowanie, na czym polega badanie i kiedy jego wynik można uznać za wiarygodny § zapoznanie z zasadami i sposobem pobierania materiału do badań

CELE SZCZEGÓŁOWE u Rozpoznanie sytuacji zdrowotnej dzieci w zakresie parazytoz jelitowych w woj. warmińsko-mazurskim

KOORDYNACJA u pracownik Oddziału Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE WSPÓŁPRACA/WSPÓŁREALIZACJA u u pion Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej WSSE/PSSE Pracownia Parazytologiczna LBEK WSSE

ETAP I Działania organizacyjne, informacyjne, edukacyjne Realizatorzy - pracownicy pionu PZi. OZ (1 osoba w WSSE, 1 osoba w każdym powiecie) ETAP II Diagnostyka laboratoryjna Realizatorzy - pracownicy LBEK WSSE, laboratoria PSSE

I ETAP Działania organizacyjne u u u rozpisanie zadań dla pracowników PZi. OZ PSSE przeszkolenie pracowników PSSE przygotowanie i druk materiałów informacyjnych

I ETAP Działania organizacyjne c. d. u u przygotowanie niezbędnej dokumentacji oraz sprzętu do poboru prób wytypowanie placówek do objęcia programem

I ETAP Działania organizacyjne c. d. u u u spotkania z dyrektorami w celu zapoznania z założeniami programu oraz ustalenia terminów spotkań z pracownikami i rodzicami odbieranie prób z placówek i dostarczanie ich do laboratorium dostarczanie wyników badań do placówek

I ETAP Działania edukacyjne u u przygotowanie i prowadzenie zajęć edukacyjnych dla rodziców i personelu placówek prowadzenie poradnictwa dla osób zgłaszających się do PSSE

I ETAP Działania informacyjne u zamieszczanie informacji: - w lokalnych mediach - na stronach internetowych SSE - na tablicach informacyjnych w placówkach

MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU u u analiza dokumentacji programu dokonywana podczas wizytacji w PSSE analiza wyników ankiet oceniających zajęcia edukacyjne, wypełnionych przez uczestników zajęć odsetek kompletnych prób dostarczonych do badania trzykrotnego analiza wyników badań laboratoryjnych

REALIZACJA PROGRAMU W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH 2002 -2003

u u u 87 szkół podstawowych objęcie edukacją 2219 rodziców uczniów oraz 107 nauczycieli klas I przebadanie 1997 dzieci

L. p. Nazwa województwa % dzieci zarażonych 1 Warmińsko-mazurskie 29, 6 2 Lubelskie 20, 8 3 Zachodniopomorskie 20, 1 4 Świętokrzyskie 19, 9 5 Podlaskie 15, 8 6 Podkarpackie 15, 0 7 Opolskie 14, 8 8 Mazowieckie 14, 4 9 Łódzkie 14, 2 10 Kujawsko-pomorskie 13, 9 11 Dolnośląskie 13, 4 12 Małopolskie 13, 1 13 Wielkopolskie 9, 2 14 Lubuskie 8, 9 15 Śląskie 8, 8 16 Pomorskie Polska nie prowadziło badań 14, 55

WYKRYTE ZARAŻENIA u owsik ludzki - 30, 69% u pełzak okrężnicy - 1, 85% u Giardia intestinalis - 0, 25% u włosogłówka ludzka - 0, 15% u glista ludzka – 0, 00% *odsetek dzieci zarażonych: województwo/Polska (12, 15%)* (0, 60%) (0, 69%) (0, 83%) (0, 12%)

u u W Polsce występuje tendencja spadkowa inwazji pasożytniczych – zarówno wśród dzieci z miasta jak i ze wsi. W woj. warmińsko-mazurskim nastąpił znaczny wzrost odsetka zarażonych dzieci wiejskich (1992 - 31%, 2002 – 41%)

W woj. warmińsko-mazurskim 83% dzieci zarażonych żyło w środowisku higienicznym ocenionym jako dobre

u Bitkowska E. , Wnukowska N. , Wojtyniak B. , Dzbeński T. H. : Analiza występowania pasożytów jelitowych u dzieci klas pierwszych w Polsce w roku szkolnym 2002/2003. Przegląd Epidemiologiczny 2004; 58: 295 -302.

REALIZACJA PROGRAMU W DOMACH DZIECKA 2003 -2004

u u u wszystkie domy dziecka w województwie – 20 placówek objęcie edukacją 286 pracowników przebadanie 869 dzieci

ODSETEK DZIECI ZARAŻONYCH u ogółem - 46% u w zależności od placówki- 15 -81%

WYKRYTE ZARAŻENIA u u u owsik ludzki – 36% dzieci pełzak okrężnicy – 12, 2% Giardia intestinalis – 3, 8% glista ludzka – 1 przypadek włosogłówka ludzka – 1 przypadek węgorek jelitowy – 1 przypadek

REALIZACJA PROGRAMU W PRZEDSZKOLACH 2004 -2006

u u u 161 przedszkola, 80 SP (klasy O) objęcie edukacją 6639 rodziców oraz 1242 pracowników przebadanie 1001 dzieci

u ODSETEK DZIECI ZARAŻONYCH 11, 7% u WYKRYTE ZARAŻENIA owsik ludzki – 10, 3% dzieci pełzak okrężnicy – 1, 4% dzieci Giardia intestinalis – 2 przypadki węgorek jelitowy – 1 przypadek

Najwyższy odsetek dzieci zarażonych (powyżej 20%) wystąpił w przedszkolach wiejskich.

Z wyników badań przeprowadzonych w latach 2002 -2006 wynika, że dalsze działania edukacyjno-informacyjne oraz diagnostyczne należy kierować przede wszystkim do środowisk wiejskich oraz domów dziecka.