PROGRAM GELTRMENN TEMELLER Bu btnl aratrmagelitirme almalar ile
PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMELLERİ Bu bütünlüğü araştırma-geliştirme çalışmaları ile inceleyen program geliştirme sürecinin dayandığı başlıca kuramsal temeller şunlardır TARİHİ TEMELLERİ KONU ALANI TEMELLERİ Program geliştirme, eğitim programının hedef - içerik eğitim durumları ve değerlendirme durumları arasındaki EKONOMİK TEMELLERİ TOPLUMSAL TEMELLERİ BİREYSEL TEMELLERİ PSİKOLOJİK TEMELLER FELSEFİ TEMELLER
1. Tarihi Temeller Geçmişte oluşturulan ve uygulanan programlar incelenir, gerekli çıkarımlar üzerine yeni programlar oluşturulursa eksikleri daha az olan daha nitelikli programlar ortaya çıkar. Program geliştirme çalışmalarının tarihsel gelişimi bilinirse yeni çalışmalar daha iyi programlar ortaya çıkarır. Geçmişte yapılmış hataları ve yanlış uygulamaları incelenme imkânı olur.
2. Ekonomik Temeller “Ne ile” sorusuna cevap arar. Ekonomi, kalkınma-insan gücü ilişkisi ve eğitime ayrılan bütçe program geliştirme çalışmalarına yön verir. Program geliştirmede mevcut imkânlarla uyumlu, ihtiyaçlara yoğunlaşarak israftan kaçınan, ekonomik kalkınmayı destekleyen çalışmalar yapılmasına dikkat edilmelidir. Bireyler üretime yönelik bilgi, beceri ve tutuma sahip olmaları gerekliliği program geliştirme çalışmalarında göz önünde bulundurulmalıdır.
3. Toplumsal Temeller “Toplum bireyden ne istemektedir” sorusunun cevabını arar. Eğitim programı toplumda var olan önemli problemler göz önünde bulundurularak geliştirilmelidir. Eğitim hedefleri belirlenirken toplumun ihtiyaç duyduğu birey özelliği, toplumun yapısı ve özellikleri dikkate alınmalıdır. Programlar bireyin sosyal gelişimini ve topluma uyumunu sağlayacak biçimde hazırlanmalıdır. Eğitim programları toplumun kültürel miraslarını ve değerlerini bireylere kazandırabilir olmalıdır. Toplumsal değişmeler analiz edilmeli ve programlara yansıtılmalıdır.
Bireyin toplumsallaşmasını sağlayan Birincil kaynaklar: Aile, okul (eğitim), akran-arkadaş grupları ve öğretmendir. İkincil kaynaklar: Televizyon, internet, kitaplar ve gazetelerdir.
Türk Milli Eğitim sisteminde eğitim programının toplumsal temelleri Atatürk İlke ve İnkılâpları, Atatürk’ün eğitimle ilgili görüşleri Anayasa ve eğitimle ilgili Hükümet programları Kalkınma programları (5 yıllık ekonomik kalkınma programı) Milli Eğitim Şuraları Bilimsel çalışmalar
4. Psikolojik Temeller “ Birey hangi koşullarda ve nasıl öğrenir? “, “Hangi davranışlar öğrenme ürünüdür? “, “ Öğrenme-öğretme süreci nasıl yönlendirilir? “ sorularının cevabını arar. “ Öğrenme hangi yollarla gerçekleşir? “, Ayrıca “nasıl” ve “ne zaman” sorularının da cevabını arar.
Program geliştirme sürecinde eğitim psikolojisinin bulgularından yararlanılır. Öğrenme ve öğretme sürecini anlamada, öğretim yöntem ve tekniklerinin seçiminde, hedeflerin gerçekleştirilebilir olma ve hedeflerin bireye uygun olma özelliklerinin denetlenmesinde psikolojik temellerden yararlanılır. Program geliştirme sürecinde öğrenme-öğretme kuramlarından yararlanılır.
5. Bireysel Temeller “ Birey toplumdan ne istemektedir? “ ve “ Kim? “ sorularının cevabını arar. Programlar bireyin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmalıdır. Program geliştirme sürecine öğrencilerin ilgi, yetenek ve öğrenme stilleri, gelişim süreçleri, özellikleri ve ihtiyaçları, hazır bulunuşluk düzeyleri yön verir. Programlar çocuğun ihtiyaçlarını göz önünde bulundurur.
6. Konu Alanı Temelleri “ Bireylere ne öğretelim? “ sorusunun cevabını arar. Hangi bilgi ve konuların öğrenilmesi gerektiğinin belirleyicisidir. Konu alanının geçerliliği ve güvenirliği sağlanmalıdır. Konu alanlarının bilimselliği ve güncelliği sağlanmalıdır.
7. Felsefi Temeller Program geliştirme sürecinde “ Niçin “ sorusunun cevabını arar. • Ne tipte insan yetiştireceğimizin bir göstergesidir. • Program geliştirmede felsefelerden en çok hedeflerin oluşturulması aşamasında yararlanılır. • Öğretmenlere yol gösterir. • Bireyi çok yönlü olarak ele alır. • Eğitim felsefesi; öğretim hedeflerine uygun içerik belirleme, öğrenme-öğretme etkinliklerini düzenleme, öğretmenlerin ve öğrencilerin rollerini belirleme, öğretim yöntem, teknik, strateji geliştirme ve ölçme değerlendirme etkinliklerini yürütmeye yön verir.
Eğitim felsefesi eğitim hedeflerini düzenlerken Temel varsayımları oluşturmada, Aday hedeflere yenilerini eklemede, Hedefleri sorgulamada, Hedeflerin iç ve dış tutarlılığını sağlamada etkide bulunur. Her eğitim programının dayandığı bir felsefe olmalıdır. Felsefi temel doğrudan hedeflerle ilgilidir. • İç tutarlılık: Belirlenen hedeflerin birbiriyle uyumlu olması, birbiri ile çatışmaması ve benimsenen eğitim felsefesi anlayışına ters düşmemesi. • Dış tutarlılık: Belirlenen hedeflerin içerikle, öğretim durumlarıyla, toplumsal değerlerle, politikayla, ekonomik durumla çelişmemesidir.
Son olarak felsefe ve bilim zihinsel süreçleri kullanırlar. Bunlar ANOLOJİ, TÜMDEN GELİM, TÜMEVARIM, DİYALEKTİK, AKSİYOMETİK.
Anoloji: örnek alarak mantık yürütmedir Tümdengelim: bilinen genel bir kuraldan özel durumlara ilişkin sonuçlar çıkartılır; bu yöntem en çok matematikte kullanılır. Tümevarım: farklı nesnelerin gözleminden elde edilen verilere dayanarak genel bir kural oluşturulur. Uçan şeylerin kanatları olduğu gözlenir ve uçmak için kanat gereklidir denilir. Diyalektik: biri olumlu biri olumsuz iki kavramın çatışmasından olumlu bir kavramın elde edilmesi sürecidir. Tez-antitez-sentez üçlemesiyle de ifade edilir. Aksiyometik: klasik mantık ve matematikte, kanıtlamaya gerek duymaksızın doğru olduğu kabul edilen önermelerle oluşan zihinsel süreçlerdir.
FELSEFENİN ALANLARI Ontoloji (varlık sorunu) Var olanla , var olacak olanları inceleyen felsefenin disiplin alanlarından biridir. Sorularının en önemlisi tüm var olanların başlangıcı, ilk tözü nedir? Örneğin Thales � su� , Heraklitos � ateş� , Pythagaros � sayı� , Anaximenes � soluk�, Demokritos � atom� , eflatun � idea� , Descartes � Tanrı� , Dewey � değişme�olarak yanıtlar. Olaylar düzen içinde mi meydana geliyor yoksa rastlantısal mı? Şeklinde verilebilir. Bu sorulara verilen cevaplar önemlidir. Çünkü bu yanıtlar insan anlayışını da etkilemektedir. İnsana bakış açısı eğitimde çok önemlidir; çünkü ona göre hedefler belirleyip eğitim sistemini kurarsınız. Eğitimi nasıl tanımlarsanız sistemi de ona göre kurarsınız. Her tanım bir temele dayanır; bundan kaçınılmaz.
Epistemoloji(bilgi sorunu) : Bilginin ne olduğu, kaynağı, doğru, yanlış, bilinemez, mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara cevaplar aramaktadır. Epistemoloji bilme olayının nasıl gerçekleştiği ile de ilgilenir. Bu sorulara verilen yanıtlar eğitim sistemini etkiler; hedefler içerik, eğitim ve sınama durumları ona göre düzenlenir Bilgi doğuştan ve yüzde yüz doğrudur denildiğinde, eğitim sisteminde akıl ön plana çıkar. • Öğretmen ders anlatmaz, bilgi aktarmaz. • Yaptığı etkinliklerle öğrencinin kafasında doğuştan var olan bilgileri ortaya çıkarmaya çalışır. Bilgi sonradan kazanılır savı temele alınırsa, • Bu kez öğretmen dersi anlatır, öğrenci dinler; çünkü onun kafası boştur. • Öğretmenin dediklerini ezberler ve aynen söyler.
Aksiyoloji ( değerler sorunu) Bu alan etik ve estetik konularını içerir. Bu disiplin ahlaklı, ahlaksız, iyi, kötü, saygılı, özgürlük, tutsaklık, erdemsizlik, güzellik, çirkinlik, vicdanlılık v. b. nedir? Var mıdır, yok mudur? Varsa neden var, nasıl kaynaklanır? Sorularını yanıtlamaya çalışır.
Mantık Akıl nedir? Aklın kuralları var mıdır? Varsa nelerdir? Akıl yürütme yolları var mıdır? V. b. soruları inceleyen felsefenin disiplin alanlarından biridir. Eğer aklın kuralları doğuştandır Yoktur derseniz bu kez sorunu derseniz, öğretmen öğrencinin çözmesi istenir. Eğitim aklını kullanmasını sağlayacak ortamında öğretmen yalnız hedef ve davranışları, sınıf danışılan, yol gösteren kişi ortamına getirir ve dersi ona görevini yüklenebilir. göre işler.
EĞİTİMLE FELSEFE ARASINDAKİ Eğitimin nesnesi insandır. İnsan aynı zamanda felsefenin de konusudur. İnsana bakış açısı eğitim sisteminin tüm öğelerini etkileyebilir. Her ekonomik, toplumsal ve politik sistem en azından bir felsefeye dayanır. Kapitalist sistem genellikle idealist ve pragmatik, kominist sistem ise materyalist felsefenin ölçülerine göre kurulmuştur. Eğitim, ekonomik, politik, ve toplumsal sistemlerin bir alt sistemidir Eğitim sistemini denetlemede felsefeden yararlanılmalıdır. Sözgelişi eğer temele idealist felsefe alınmışsa, sistem elit insan yetiştirmelidir. Eğer pragmatik felsefe kullanılıyorsa her insan yetenek ve ilgisine göre eğitilmelidir. Eğitim yoluyla insanlara bilimsel, sanatsal, felsefi alanlarda istendik davranışlar kazandırabilir. Bunlar hem insanın kendi felsefesini, hem de toplumsal felsefeleri geliştirmede katkıda bulunabilir. Eğitim yeni felsefelerin doğmasına neden olabilir.
i. DEALİZM Gerçekçiliği ruhsal sayan felsefe öğretisidir. Öğretmen öğrenciyi etkilemekten ziyade onun kişiliğinin kendine gelişimini sağlayacak ortam hazırlamalıdır. Öğrencilere yaşayan değerler ve bu değerlerle nasıl yaşayacağı öğretilmelidir
Gerçek bilgi duyularla değil akılla elde edilir. Okul kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir. İdealizm eğitimde genellikle kendini gerçekleştirme olarak savunulur. İdealist eğitimciler insan değerini çok yüksek görürler ve eğitimle daha da yükseleceğine inanırlar
REALİZM Var olan her şey gerçektir. İnsanın yalnız akıl yönünden eğitimine önem vermişler, ruhsal ve sosyal yanlarını yok farz etmişlerdir. Çocuğun ilgi ve isteklerini eğitimde göz ardı etmişlerdir. bu eğitimde ezber ön plana çıkarken çocuğun iradesi reddedilmiştir.
İdealist görüşe karşıt olarak oluşturulmuştur. Eğitim bütün insanlık tarihi boyunca doğruluğu tartışmasız kabul edilen değerleri öğretmelidir. Önce teorik bilgi verilmeli daha sonra bu bilgilerin pratik hayat içindeki uygulamaları gösterilmeli ve öğrenciye bizzat yaptırılmalıdır.
PRAGMATİZM 19. yy. da Amerika’da ortaya çıkan bu görüşe göre yararlı olan iyidir, önyargıların yeri yoktur. İnsan deneyimine dayandığından eğitim amaç ve yöntemlerinde esnekliğe, sürekli deneme ve düzeltmelere olanak tanır. Buna bağlı olarak eğitimde çıkış noktası konu değil çocuktur.
Çocuğun tüm yaşamı bir bütün olduğundan eğitim yaşama hazırlıktan öte yaşamın kendisidir. Bireysel özellikler ve çocuğun etkin katılımı önemlidir. Pragmatist eğitim hem öğrenciye verilecek bilgi ve becerileri hem de araştırma yöntemlerini çok önemli faktörler olarak kabul eder
EXİSTENTİALİSM (Varoluşçuluk) Eğitimde program ve öğretmenden önemli olan öğrencidir. Her türlü ahlak sistemi kaldırılmalı, kişi serbest bırakılmalı, Her türlü meslek eğitimine karşıdır, kişilerin ne olacağını okul belirlememelidir. Bu felsefeye göre dünyada insandan başka bütün varlıklar önce yapılır sonra var olur. Örneğin bir masa önce insanın kafasında şekillenir, tasarlanır sonra var olur.
- Slides: 28