Program Gelitirmenin Toplumsal Temelleri Hazrlayan Cengiz YILDIRIM GR

Program Geliştirmenin Toplumsal Temelleri Hazırlayan: Cengiz YILDIRIM

GİRİŞ • Klişeleşmiş bir söz haline gelen Heraklitos‟un “değişmeyen tek şey değişimdir” sözünde vurgulandığı üzere, değişim yaşamımızın vazgeçilmez unsurlarından biridir. Dünya toplumları binlerce yıldır küçük ya da büyük boyutlarda değişimler yaşarken, geçmişte binlerce yılda yaşadığı değişimden belki kat fazlasını son 100 -150 yılda yaşamaktadır (Soner, 2011, s. 86).

• Toplum, onu meydana getiren bireylerin dışında ve onlardan farklı bir bütünlüktür.

• Sosyoloji, insanların birbiriyle ilişkilerinin bilimsel açıdan incelenmesidir

• Eğitim programları, bir taraftan toplumun problemlerini ve ihtiyaçlarını, diğer taraftan da çocukların ve gençlerin problemleri, ilgileri, gelişim özellikleri ve ihtiyaçları esas alınarak geliştirilmelidir (Ocak, 2004, s. 3).

İnsan, Toplum ve Eğitim İlişkisi • Her toplum, üyelerinin bir kuşaktan diğerine aktarılması gereken belirli toplumsal normlara, beklentilere ve davranış formlarına uymasını sağlamaya, dolayısıyla da sosyal düzeni korumaya ve sosyal değişmeyi kontrol etmeye çalışır.

Eğitim aynı zamanda; • Toplumun üyelerini eleştirel düşünme, yenilik, yaratıcılık, ve bilimsel muhakeme yapmaya yönlendirme • Yetenekli genç insanlara toplumda değer verilen bir konum sağlayacak becerileri kazandırma • Sosyal ve ekonomik eşitsizliklerin azalmasına katkıda bulunma

• Kolektif yaşamın talep ettiği ortak bir kültürü, gerekli bilgi ve becerileri toplumun üyelerine aktarılmasını sağlar. Eğitim genel bir sosyalleşme sürecidir

• Eğitim hizmetlerinin en genel ve belirli amacı, çocukların ve gençlerin toplum yaşayışına sağlıkla uyum yapmalarıdır. • Her toplum, kendi özel kültür çevresini ve dolayısıyla sosyo-kültür çevresinin özel şartlarını yaratır ve geliştirir.

Eğitimin Toplumsal İşlevi • Eğitimin toplumsal işlevi, toplumun sürekliliği, değişimi ve gelişimini sağlayan, toplumla uyumlu bireyler yetiştirmektir. • Eğitimin amacı gençlere ve yetişkinlere çağdaş toplumlara daha iyi uyum sağlayabilmeleri için insanların kişiliklerini geliştirmektir. • Bireylerin eğitimleri toplumu yansıtan deneyimlerden yoksun gerçekleşirse, yetersiz kişiliğe sahip bireyler toplum yaşamına girecektir.

• Bir program toplumdan ve toplumsal yapıdan uzak kalamaz. Çünkü yetiştireceği kişiler toplumun birer üyesi olacaklar ve o toplumda yaşayacaklardır.

Eğitim ve Aile • Anne, baba ve çocuktan oluşan topluluğa aile denir. Aile sıcak ilişkilerin en güçlü olduğu, toplumsallaşmada birinci öneme sahip bir kurumdur.

Giddens’a (2000, s. 151; Yanıklar, 2007, s. 124) göre yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünya genelinde ailede gerçekleşen yapısal değişikliklerin en önemlileri şunladır: • 1. Geniş aileler ve öteki akraba gruplarının etkileri azalmaktadır. • 2. Eşin özgürce seçilmesi yönünde genel bir eğilim bulunmaktadır. • 3. Hem evliliğin başlatılması hem de aile içindeki kararların verilmesi bakımından, kadın hakları daha çok tanınır olmuştur. • 4. Akraba evlilikleri yaygınlığını yitirmektedir. • 5. Çocuk haklarının genişletilmesi genel bir eğilim vardır.

• Bütün bu değişmelerle birlikte, geleneksel toplumlarda çocukların eğitiminin üstlenmiş olan ailenin bu işlevi gerileme göstererek, eğitim kurumu tarafından devralınmaya başlanmıştır.

Aile yaşantılarının okul yaşantıları desteklemesi beklenir (Türkoğlu, 2011, s. 87); • Aile içi huzursuzluklar, • Ailenin ait olduğu kültürel özellikler, • Aile üyelerinin eğitim durumu, • Ailenin okula karşı tutumu, çocukların başarılarını etkiler.

• Aile ve eğitim arasındaki ilişki söz konusu olduğunda, değinilmesi gereken bir diğer nokta, ailenin aynı zamanda çocuğu ekonomik ya da statü ölçütlerine göre bir konuma da yerleştirmesidir.

• Bazı diğer araştırmalar, çocukların okullarda başarısız olmalarını, bazı ailelerin çoğunlukla okul kültürüyle uyuşmayan farklı değerlere sahip olmalarına ya da ailelerin çocukların eğitimine yeterince önem vermemelerine bağlamışlardır (Deutsch, 1967; Lightfoot, 1978; Ogbu, 1978; Valentine, 1968; Bourdieu, 1977; Yanıklar, 2007, s. 125).

Kültür • Kültür insanın bir toplumun üyesi olarak edindiği bilgi, inanç, sanat, ahlak, gelenek ve göreneklerle her türlü beceri ve alışkanlıklarını içeren karmaşık bir bütündür (Türkoğlu, 2011, s. 79).

• Kültürel değerlerin aktarımı bir toplumda eğitim sisteminin temel işlevi olmalıdır (Demirel, 2005, s. 43).

Kültürün Eğitim Programlarına Etkileri • “Sosyologlar ve sosyal yöne ağırlık veren eğitimciler, eğitimi, bireyin içinde yaşadığı topluma göre sosyalleşmesi, toplumun kültürünü kazanması, toplumu tam olarak benimsemesi ve toplumun kültürünü geliştirmesi olarak tanımlıyorlar” (Ergün, 1996, s. 9; Ocak, 2004, s. 14).

• Eğitim gören bireyler arasında dil, din, etnik köken vb. durumlar açısından farklılık görülebilir. Düzenlenecek olan eğitim programları bu farklılıkları göz ardı edemez.

Kneller, bu durumdaki çocuklar için hazırlaması gerekli programların aşağıdaki gibi biçimlendirilebileceğini önermektedir (Ocak, 2004, s. 16). • Onların kendilerine özgü özel değerlerine dokunmadan kültürel farklılıkları gidermek, • Bu çocukları orta sınıfın basari ölçülerine yükseltmek. • Bu amaçları öğretme yerine getirecektir bu nedenle öğretmen; • Okula gelen bu durumdaki çocukların tutumlarını anlamalıdır. • Bu çocukların içinde büyüdükleri alt kültürleri iyice incelemeli, öğrenmelidir.

• Öğretmenler, öğrenci özellikleri konusundaki egemen tipolojileri eleştirisel olarak yeniden gözden geçirmeli, alt kültüre mensup öğrenci davranımının alt kültürel belirleyicilerini bilmelidir. Bu çocuklar kendilerini sözel olmaktan çok, fiziksel ve duygusal ifade ederler. • Öğretmenler iki dil öğrenmeye teşvik edilmelidir. Bu ikinci dil çocuğun bildiği dil olmalıdır. Yeniden gözden geçirmeli, alt kültüre mensup öğrenci davranımının alt kültürel belirleyicilerini bilmelidir. • Öğretmen kendi davranışı üzerinde kültürünün etkisini incelemeli, kendi değerlerini onların kökenlerini araştırmalıdır

TOPLUMSAL BİR KURUM OLRAK EĞİTİM • Toplumların sahip oldukları kültürel birikimin gelecek kuşaklara aktarılması, toplumca istenen davranışların öğrencilere kendi yaşantıları yolu ile kazandırılması, öğrencileri gelecekte toplum içerisinde oynayacakları rollere hazırlama, bireyleri geliştirerek gerçek yaşamlarında karşılaşabilecekleri sorunlara daha geniş bakış açılarıyla çözüm getirebilme, eğitim kurumlarının gerçekleştirdikleri süreçler olarak ön plana çıkmaktadır (Balcı, 2005, s. 45; Kesim, 2008, s. 5).

• Eğitim kurumu, toplumsal değişim sürecinde bireylerin uyum sağlama becerisini geliştirmenin yanında da çeşitli toplumsal görevler üstlenmiştir Bu görevlerden bazıları şu biçimde sıralanabilir (Çalık, 2006, s. 54; Kesim): • Yeni Bilgilerin Üretilmesi • Üretilen Yeni Bilgilerin Toplum Geneline Yayılması • Yeni Değerlerin Geliştirilmesi • Topluma Yardımcı Olmak

• Toplumsal kurumlar, toplumsal ilişkilerin düzenlenmesi ve toplumun gereksinimlerinin karşılanması amacıyla oluşturulan ve örgütlenen yapılardır. Aile, eğitim, politika, din ve ekonomi, toplumun sahip olduğu kültürel birikimin aktarılması sürecinde önemli rollere ve sorumluluklara sahip kurumların en önemlilerini oluşturmaktadır (Özkalp, 2005, s. 117; Tezcan, 1995, ss. 111 -113; Kesim, 2008, s. 4).

Toplumsal kurumların bazı temel özellikleri şu biçimde sıralanabilir • Toplumu bir bütün olarak ayakta tutarlar, • Temel bir gereksinmenin karşılanması amacıyla oluşturulmuştur, • Önceden belirlenmiş ve organize edilmiş sosyal roller, kurallar, değerler ve statüler bütünüdür, • Yaşam süreleri, toplumu oluşturan bireylerin yaşam sürelerinden daha uzundur,

• Aralarında yoğun bir etkileşim, işbölümü ve eşgüdüm vardır, • Bireylerin toplumsal kurallara uygun olarak davranmalarını sağlar, • Zaman içerisinde diğer kurumlara bağlı olarak değişebilirler.

Eğitimin Kurumunun Sahip Olduğu İşlevler • Bireyi Toplumsallaştırma İşlevi • Toplumun Kültürel Mirasını Aktarma İşlevi • Toplumsal Kalkınma İşlevi • Bireyi Geliştirme İşlevi • Siyasal İşlevi • Ekonomik İşlevi • Din İşlevi

1 - Bireyi Toplumsallaştırma İşlevi • Sosyalleşme ya da kültürlenme olarak da adlandırılan toplumsallaşma sürecinde bireyler üyesi oldukları toplumun kuralları, değerleri ve inançlarını öğrenir, toplumsal süreçlere katılmaya ilişkin davranışlar geliştirirler. Bu anlamıyla toplumsallaşma insanların yaşamları boyunca sürer.

2 - Toplumun Kültürel Mirasını Aktarma İşlevi • Toplumu bir arada tutan ve toplumun varlığını sürdürmesini sağlayan en temel öğeler olan değer ve normlar, toplum içerisinde yaşayan insanların benzer davranışlar göstermesini sağlar. • Öğrencilerin gelişim düzeylerine ve gereksinimlerine göre kültürel öğelerin bireylere planlı ve programlı bir şekilde aktarılması işlevini eğitim kurumları üstlenmiştir (Fidan ve Erden, 2001, s. 57; Kesim, 2008, s. 7).

3 - Toplumsal Kalkınma İşlevi • Eğitim kurumları, yeni gelişen iletişim ve bilgi teknolojilerine uyum sağlayabilecek bilgi ve becerilerle donatılmış bireyler yetiştirerek, ekonomik kalkınma sürecine katkı sağlayacak nicelik ve nitelikte bireyler yetiştirerek, toplumsal kalkınma işlevini yerine getirmektedir. Toplumların gelişmişlik düzeyleri ile toplumu oluşturan bireylerin eğitim düzeyleri arasındaki ilişki, eğitimin toplumsal kalkınma işlevinin önemini ortaya koymaktadır (Tezcan, 2006, s. 106; Kesim, 2008, s. 7).

4 - Bireyi Geliştirme İşlevi • Bireyler aldıkları eğitim paralelinde toplumda saygın bir statü kazanırlar, kendilerini gerçekleştirirler ve ekonomik kazanç sağlayabilecek mesleklerde çalışma gibi temel gereksinimlerini karşılamış olurlar. Ayrıca eğitim kurumları bireylerin bedensel, duygusal ve zihinsel yönden gelişimini de sağlar (Erden, 2007, s. 78, Kesim, 2008).

5 - Siyasal İşlevi • Okulun politik görevi, yetiştirdiği kuşağın toplumdaki devlet sistemine bağlılık göstermesini, liderlik yeteneği olan öğrencilerin seçilmesini ve eğitilmesini gerçekleştirmektir (Türkoğlu, 2011, s. 21). • Eğitim, siyasal toplumsal bir kurum olarak bu süreçte bir yandan devlete siyasi, ideolojik ve ekonomik nitelikte güç sağlarken diğer yandan da belirtilen güçler arasında aracı bir değişken olarak onların birbiriyle olan iletişimlerini sağlar ve siyasal sistemi dengede tutar (Gökçe, 1999, s. 9; Özkan, 2011, s. 336 -337).

6 -Ekonomik İşlevi • Eğitim ile ekonomi arasındaki en temel ilişki, eğitimin ekonomik sistemin ihtiyaç duyduğu işgücünü gerekli beceri ve niteliklerle donatarak yetiştirmektir (Yanıklar, 2007, s. 126). • Eğitimin ekonomik işlevleri, birey ve toplum açısından şu şekilde ifade edilebilir (Türkoğlu, 2011, s. 64 -65): • Eğitilmiş bireyin kazancı ile eğitilmemiş bireyin kazancı aynı değildir. Bireyin eğitimi ne denli uzun olursa kazancı da artmaktadır.

• Bir iş yerinde eğitilmiş birey ile eğitilmemiş birey arasında verim farkı vardır. Eğitilen bireyden kısa sürede yüksek verim alınır. • Toplumda bilimsel bilgi birikimi ve bilgilerin teknolojiye uygulanması ekonomik büyüme sağlar. Bilgi birikimi eğitimle sağlanır. • Ekonomik kalkınma için yeterli sayıda nitelikli insan gücüne gereksinim vardır. Nitelikli işçi, doktor, mühendis gibi. • Eğitim aracılığıyla geliştirilen, toplumsal davranışlar kalkınmayı hızlandırır, iş yerini benimseme, sevme, gelişme gereksinimini hissetme kalkınmada etkendir. Demokrasi eğitilmiş toplumlarda gelişir.

7 - Din İşlevi • 18. yüzyıla değin genellikle tüm okullar din adamları tarafından açılırdı ve yönetilirdi. 18. yüzyıl öncesi tapınılan yerlerin, başka işlevleri de vardı. Okuma, yazma, sayma becerileri burada başlamıştır. Din adamları, din işlerinin dışında çocukların eğitimi ile de ilgilenmişlerdir. Modern devlet ve endüstrileşme sonucu, iki yüzyıl önce dini okullardan ayrı okul ve eğitim sistemleri kurulmaya başlanmıştır (Türkoğlu, 2011, s. 94).

• Din, siyaset, ekonomi ve aile gibi toplumun temel kurumlarından biridir. Toplumsal ve bireysel kontrol niteliklerini taşıyan değer, inanç, kural ve eylemlerin sistemli bir bütünlüğünü içeren din, bu yönüyle toplumsal düzenin ve bireyler arsında dayanışmanın sağlanması açısından önemli bir rol oynarken mevcut kültüre de sürekli bir kaynak teşkil etmektedir.

TOPLUMSAL TEMELLERE DAYANAN EĞİTİM PROGRAMI NASIL OLMALIDIR?

• Robert Zais öncelik sırası olmaksızın güncel sosyal konuları aşağıdaki gibi belirlemiştir (Ibid, 1957, s. 197 -199; Steven, 1982, s. 17 -18). • Ayrımcılık, ırkçılık, azınlık hakları ve entegrasyon, • Yoksulluk, • Kirlilik ve çevre, • Kentleşme ve metropolitanism, • Savaş ve Barış,

• Kadın hakları, • Petrol, uranyum ve diğer sınırlı yakıtlardaki enerji krizi, • Dünya nüfusu sorunu, • Dünyada gıda krizi, • Suç ve şiddet, • Cinsel özgürlüğe karşı yeni tutum, • Uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığı (alkolde dahil), • Ahlak bütünlüğü, hükümette dürüstlük, Amerikan “ahlaki krizi”, • Gizlilik hakları (elektronik gözetim tehlikesi, kredi şirketleri dosyası, vb. ),

• Teknolojinin büyümesi (bilgisayarların, televizyonun ve diğer teknolojilerin yaşamı değiştirme biçimleri), • Kitlesel teknolojik toplumlarda dinin rolü • Bürokrasilerin artan etkisi • Gençlik kültürü • İnsan hakları (öğrenci haklarını dahil) • Çoklu uluslu şirket sanayilerinin yükselişi

Sadece toplum ile ilgili gerçekleri birleştirip eğitim programlarının içine yerleştirmek yeterli midir?

• Eğitim programları grup aktivitelerini içermelidir. Minimum düzeyde rutin dersler karşılığında grup aktivitelerine yönlendirmelidir. Okul gerçek topluma benzer şekilde toplumu yansıtan bir grup olmalıdır.

• Eğitim programı okuldaki aktiviteler ile sınırlandırılmamalıdır; toplumun da ötesinde olmalıdır ve toplum ile okul arasında toplum içinde çalışmak ve toplumu yükseltmek için işbirliği içinde olmak gibi gerçek bir iletişim olmalıdır.

• Sabit oturma düzeni kırılmalıdır kurulan gruplara göre istenen şekilde düzenlenebilmelidir. • Okullar bölümlendirilmelidir; drama, müzik, şiir, dil eğitimi vb. etkinlikleri yapacak homojen grupların çalışacağı, okuyacağı ve grup aktiviteleri için yer değiştireceği bölümler belli olmalıdır.

Virginia Eyaleti devlet okulları sosyal hayatın önemli fonksiyonlarını yerine getiren eğitim programlarını okullarında kullanmaktadırlar. Bu okullar bu fonksiyonları şu şekilde listelemişlerdir (Zeleny, 2011, s. 458 -459); • Hayatın korunması ve muhafaza edilmesi, • Mülkiyet ve doğal kaynaklar • Mal ve hizmet üretimi ve dönen üretimin dağıtımı • Mal ve hizmet tüketimi

• Malların ve insanların iletişim ve ulaşımı • Estetik dürtülerin yeniden ifade edilmesi • Dini dürtülerin ifade edilmesi • Eğitim • Özgürlüklerin genişletilmesi, • Bireysel entegrasyon • Keşif

İlköğretim düzeyinde sosyal temellerin verilmesi yaklaşımı; • Birinci sınıf-Ev ve okul yaşamı • İkici sınıf-Topluluk hayatı • Üçüncü sınıfta- doğanın çevresel gücüne uyum sağlama • Dördüncü sınıf-fiziksel sınırları ileriye taşıma ve adaptasyon

• Beşinci sınıf – buluşların ve keşiflerin yaşamımıza etkileri • Altıncı sınıf – Makine üretiminin yaşamımıza etkileri • Yedinci sınıf – İşbirliği içinde yaşamak için sosyal hükümler • Sekizinci sınıf – Yaşamımızın doğaya, sosyal ve mekanik buluşlara ve keşiflere adaptasyonu (Hall, 1934; Zeleny, 2011, s. 459)

FELSEFE, EĞİTİM VE TOPLUMSAL TEMELLER Tüm felsefe akımları temelde üç ana metafizik okula ayrılırlar. Eğitimle bağlantılı olarak metafizik alanları ve varsayımları şunlardır (Kneller, 1971, s. 7 -5; Çetin, 1994, s. 659 -660). İdealist Metafizik Realist Metafizik Pragmatist Metafizik

İdealist Metafizik: • İdealist anlayışta, insan kişiliğinde ve tüm insanlarda ortak olarak bulunan değerlerin evrenselliğine inanılır. İdealistlere göre değerler ve etikler cevherdir. İyi, doğru ve güzel anlayışları kuşaktan kuşağa ya da toplumdan topluma değişmez. Onlar insan yapısı değillerdir, büyük evrensel doğanın birer parçasıdırlar (Kneller, 1971, s. 33 -38; Akt. Çetin, 1994, s. 661).

• Eğitimin amacı: Formal ve informal eğitim öncelikle karakterin oluşumunu amaçlar, daha sonra da insan yeteneğinin ve toplumsal iyinin geliştirilmesini amaçlar. • Öğrencinin konumu: kişiliğini ve yeteneğini geliştirmede özgürdür. • Öğretmenin rolü: İnsanın gelişmesi sürecinde doğa ile birlik içindedir, başlıca sorumluluğu öğrenciler için eğitim çevresini yaratmaktır. • Eğitim Programı: Akli (rational) yeteneklerin geliştirilebilmesi için liberal eğitim: Bir yaşantıyı oluşturabilmek için uygulama yapılmasını sağlama.

• Metod: Diyalektik metod tercih edilir, fakat öğrenme isteğini uyarabilmek için her metod kullanılabilir. Öğrenimde felsefi temelleri göz önüne alma eğilimi vardır.

Realist Metafizik: • İnsan aklının gücüne ve dış dünyanın gerçekliğine inanan, ve insan aklının dıl dünyanın gerçekliğini kavrayabileceğine sonsuz güven duyan Realist eğitimin temel özellikleri şöyledir (Power, 1982, s. 106; Akt. Çetin, 1994, s. 662): • Eğitimin amacı: yaşamın düzenlenmesi ve toplumsal sorumluluk. • Öğrencinin konumu: Öğrenim açısından; güvenilen (kesinliği kanıtlanmış) bilgiye hakim olur. Disiplin açısından; öğrenmede iyi bir düzen esastır ve seçkin birey olmanın bütün dereceleri için zihinsel (mental) ve moral disiplin şarttır.

• Eğitim Programı: Geniş kapsamlı eğitim programı bütün yararlı bilgileri içerir. Realist bir eğitim programı hem liberal hem de pragmatik bilgileri barındırır. • Metod: Bütün öğrenim tecrübeye dayanır, bu nedenle hem doğrudan yaşanmış, hem de başkalarından alınmış tecrübeler öğrencilere sunulmalıdır. Sunma metdou olrak davranışçı realistlerce şartlandırma (conditioning) üzerinde durulmaktadır.

Pragmatist Metafizik: • Pragmatizm’in temel varsayımı kişinin yalnızca duyuları yoluyla aldıklarını bileceği savıdır. Bu nedenle pragmatist eğitimin temeli kişisel tecrübeye dayanır. Bu akıma göre “eğitim tecrübeler içinde, tecrübeler tarafından ve tecrübeler için gelişir” (Dewey, 1966, s. 89; Akt. Çetin, 1994, s. 662 -663). • Pragmatist eğitim anlayışının temel özellikleri şöyledir (Fower, s. 139; akt. Çetin, 1994, s. 663):

• Eğitimin amacı: Kişisel ve toplumsal yaşamdaki yenilikleri toplayabilmek için tecrübe sağlamak. • Öğrenci: gelişme kapasitesine sahip olağanüstü bir organizmadır. • Eğitim programı: İçerik, değişimi sunan tecrübeyi test eder. Çocuk okula ilgileri ve ihtiyaçları ile gelir. Bunlar eğitim programını biçimlendirir. • Liberal eğitim: Liberal, pratik ya da mesleki eğitim arasında ayırım yapmaz.

• Metod: Yaşayarak öğrenme biçimindeki aktif metoda dayanır. • Öğretmenin rolü: Ağırlıklı olarak öğrencilerin ilgileri ve ihtiyaçları üzerinde durur, empoze etmekten kaçınarak öğrenme tecrübesini idare ve rehberlik eder.

EĞİTİM FELSEFELERİ VE TOPLUMSAL TEMELLER Daimicilik Esasicilik İlerlemecilik

Daimicilik: • Öğrenciler, anne, babalar(veliler) ve okul arasında iyi bir iletişim sağlanmalıdır. Okullar topluma etki eden nedenleri incelemeli değiştirmek ve geliştirmek için çaba göstermelidir. Toplumun değişme ve gelişmesine etki eden ekonomik, dinsel, estetik, politik nedenler programlarda birbirleriyle ilişkili olarak ele alınmalıdır (Türkoğlu, 2011, s. 173).

Esasicilik: • Eğitimin esası konu alanlarını anlamak ve ona hakim olmaktır. Öğrenci dünyayı tanımalı ve yorumlamalıdır. Tarih boyunca test edilen bilgiler çocuğun yaşamında önemlidir. Okulun görevi moral ve entelektüel disiplinler aracılığıyla kültürün özünü koruyarak devamlılığı sağlamaktır. Eğitimin amacı yalnızca çağdaş yaşama uyum değil, aynı zamanda moral, takdir gibi duygulara belli ölçülerde uyum sağlamaktır (Türkoğlu, 2011, s. 174).

İlerlemecilik: • Özgür, yaratıcı, sorumluluk alan, kendini sürekli yenileyen, demokrat insan yetişmelidir. Yaşamla ilgili mevcut ve olabilecek sorunlar, meslekler, programlarda yer almalıdır. Yaşamda karşılan olgular, okula getirilmelidir. Eğitim yarışma yerine işbirliğine dönüştürülmelidir. Uygar bir yaşam için eğitim işbirliğine dayanan grup yaşantısı olmalıdır. Bu nedenle okul yaşamın kendisi olmalıdır. Okulun görevi, öğrencinin yaşama etkin olarak katılmasını sağlamaktır (Türkoğlu, 2011, s. 175 -176).

KAYNAKÇA • Akbaş, Oktay, 2008. Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, No. 16, 9 -27, Aralık. • Aslan, Kadir, 2001. Eğitimin Toplumsal Temelleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 5. • Bordanacı, Zafer, 2006. Russell’da Toplumsal Açıdan Eğitim Sorunu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum. • Brubacher, John, 1983. Eğitimin Amaçları (Çeviren Büyükdüvenci, Sabri). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16/1. • Çetin, Hasibe, 1994. Eğitimde İdealist Beklentiler Pragmatist Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 2.

• Doğan, Hıfzı, 1974. Program Geliştirmede Sistem Yaklaşımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1. • Ergün, Mustafa, 2006. Okuldaki Etkileşim ve Toplumsal Sonuçları. Eğitim Sosyolojisi. • Kesim, Eren, 2008. Eğitim Ve Toplumsal Kurumlar. Eğitim Sosyolojisi ve Felsefesi Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 973. • Nirun, Nihat, 1971. Eğitimin Sosyal Temelleri ve Eğitimde Verimlilik Meselesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih. Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 0, Sayfa: 159 -206 • Ocak, Gürbüz, 2004. Eğitim Programlarına Felsefi ve Kültürel Temelin Etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. ISSN: 1303 -5134

• Özdemir, Soner Mehmet, 2011. Toplumsal Değişme ve Küreselleşme Bağlamında Eğitim ve Eğitim Programları: Kavramsal Bir Çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 12 Sayı: 1, Nisan, s. 85 -110. • Özkan, Recep, 2011. Toplumsal Yapı, Değerler ve Eğitim İlişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 19 No: 1, s. 333 -344. • Steven, Golen, 1982. The Philosophical, Sociological, and Psychologial Foundations of Curriculum. ERIC: ED 215087. • Türkoğlu, Adil, 2011. 109 Soruda Eğitim Bilimine Giriş. TEKNOFSET Matbaacılık, İzmir. • William, Jeanne ve diğerleri, 1995. The İmportance of Social Foundations: Teacher Education Curriculum Reform in One Small Private College. ERIC: ED 386456.

• Yanıklar, Cengiz, 2007. Eğitimin Toplumsal Temelleri. Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem. A Yayıncılık. • Zeleny, Leslie Day, 2011. The Sociological Curriculum. Journal of Educational Sociology. Vol. 13, No. 8, s. 453462.