Prof As Dr Agim BINAJ Lenda Konceptet baze

Prof. As. Dr. Agim BINAJ Lenda: Konceptet baze te kontabilitetit Tema I-re: Njohuri per kontabilitetin si teori dhe praktike. Leksioni 2 a- Organizimi i kontabilitetit, forma dhe mbajtja e llogarise. b- Librat kontabel, (Ditari, partitari, libri i madh etj) plani i llogarive, dhe prezantimi i tyre. c- Detyrimet ligjore per dokumentet baze te kontabilitetit (Fatura, Flete-hurje, Flete-dalje etj) Leksione 2 ore Seminare 1 ore Laborator 1 ore

Në vëmëndje për studentët. Si të dalim mirë në lëndën e kontabilitetit Unë do tju tregoj sekrete që pedagogët e tjere rrallë ua tregojnë studentëve. Prandaj ky seksion emërtohet “Vetëm për studentët”. Nëse pedagogët zbulojnë se unë u kam treguar këto sekrete, me siguri do të ketë shumë letra për pyetje të ndryshme. Marrja e notave të mira nuk është një çështje fati. Nuk ka asnjë sekret për këtë. Gjithashtu, nuk është sekret se kryerja e detyrave (në kohë), vajtja në klasë (rregullisht), gjumi dhe ushtrimet e mjaftueshme, të ngrënit në mënyrën e duhur dhe studimi gjatë gjithë semestrit (dhe jo vetëm në kohën e provimit) do ti përmirësojnë notat tuaja. Por kjo është punë e vështirë. Kështu, ajo që ju dëshironi është mënyra për të marrë nota më të mira duke mos punuar shumë, apo jo? Mirë, kini mëndjen-sekreti është të punoni me zgjuarsi! Nuk është e njëjtë me të qënit i zgjuar, e cila është një çështje fati. Këtu jepet sesi të punoni me zgjuarsi.

Hapi 1: Përcaktoni përse lënda e kontabilitetit është e rëndësishme për ju. Së pari, mendoni përse po e bëni këtë lëndë. Cilat janë qëllimet tuaja? A ju intereson me të vërtetë kjo lëndë? A keni motivim të fortë për të mësuar mbi kontabilitetin? Mbase në listën tuaj të karrierrës kontabilisti vjen menjëherë në fund. Mbase synimi juaj është të bëni shumë para. Ose, mbase vini në universitet për të kaluar kohën derisa të trashëgoni pasurinë e familjes. Në çdo rast kjo lëndë është hartuar për ju. Një nga mënyrat më të sigurta për të pasur 1 million dollarë është që të filloni me dhjetë mije dhe të mos dini asgjë nga kontabiliteti dhe drejtimi i biznesit. Nëse ju nuk trashëgoni asnjë pasuri, ju nuk do të bëheni i pasur pa ditur të flisni gjuhën e biznesit. Kontabiliteti është gjuha! Mbase ju dëshironi të filloni një punë më të mirë, por jeni i sigurtë se nuk dëshironi që të jeni kontabilist. Shumë mirë! Kjo lëndë nuk do tju bëj kontabilist. Ajo do t’ju ndihmojë që të kuptoni disa nga “ritualet mistike” të kontabilitetit që jokontabilistëve shpesh u duken të ngatërruara. Çfarëdo lloj pozite drejtimi do të keni në ndonjë organizatë, të jini të sigurtë që do të keni punë me kontabilistët dhe me informacionin kontabël. Ju duhet ta dini se ata mund të kenë një ndikim të madh në jetën tuaj. Shumë organizata e përdorin informacionin kontabël për të vlerësuar punonjësit e tyre për pagat dhe në vendimet për ngritjen e punonjësve në përgjegjësi. Ju duhet të kuptoni sesi ta interpretoni këtë informacion. Ju mbase mund të kuptoni se kontabiliteti nuk është ai që mendoni. Pavarësisht nga fakti, nëse ju do ta doni apo urreni kontabilitetin, vendosni se ajo çka do të merrni nga kjo lëndë do të jetë e dobishme për ju.

Hapi 2: Zbuloni atë që pedagogu juaj pret nga ju për këtë lëndë. Më pas verifikojeni këtë me pedagogun tuaj. Nëse jeni me fat, pedagogu juaj do të jetë i ndjeshëm, i dashur, i kujdesshëm, me sens humori, i shkathët, i pëlqen që ti mësojë të tjerët dhe dëshiron që ju të dilni mirë në kurs. Nëse pedagogu juaj është më normal (dhe më pak i përsosur), mbani mend, se pedagogu mbetet pedagog. Dhe si pedagog, ai ka pushtet mbi jetën tuaj. Kështu që, zbuloni se çfarë pret jush. Cilat janë qëllimet e tij për lëndën? Çfarë dëshiron që ju të dini ose të jeni të aftë të bëni pasi të përfundoni lëndën? Mbase ai do tjua tregojë (shenjë e mirë), por nëse se bën, pyeteni. Ju duhet të thoni: “Profesor Cilido-qoftë-emri juaj (do të ishte më mirë që të përdorej emri i duhur), Çfarë është e pakëndshme në këtë lëndë? ” ky është një zhargon edukimi për “cilat janë qëllimet e kësaj lënde”? Kjo mund të tërheqë vëmendjen e saj, dhe ti japë asaj një ose dy minuta për tu menduar. Ju mbase mund të prisni deri në takimin tjetër të klasës për të marrë përgjigjen tuaj. Sigurohuni që ju dhe pedagogu juaj të kuptoni qëllimet e njëri-tjetrit. Disa pedagogë kontabiliteti presin që të gjithë studentët të bëhen kontabilistë. Nëse ju keni një pedagog të tillë, bëjeni të qartë. i thoni pedagogut tuaj ”Nuk e kam në plan të bëhem llogaritar” (Sigurohuni që të shtoni prapashtesën tar, ose mund të merrni një marrëveshje të shpejtë)zbuloni se çfarë ka në këtë lëndë për ju.

Hapi 3: Zbuloni se si do të vlerësoheni. Tani, zbuloni se si do të vlerësoheni. Si teston pedagogu juaj? A është ai tip i vështirë i llojit: Cila është fjala e treta në rreshtin e peste në fajen 211? ” Ose, a shikon ai të përgjithshmen, me anë të pyetjeve: “Shpjegoni sesi kontabiliteti ishte instrument në negocimin e traktatit të treta të Versajës në 1623”. A përpiqet ai për hamendësime, ose a janë përgjigjet e shkurtra pikat e tij të dobëta? Cilado qoftë metoda, ju duhet të dini se çfarë pritet nga ju dhe sesi këto pritje kalohen në nota. Nganjëherë do të gjeni ndonjë pedagog ku prtjet të mos jenë të njëjta me mënyrën sesi ai teston dhe vlerëson. Prandaj ju duhet të kuptoni si pritjet e pedagogut dhe vlerësimet. Nëse ato nuk duket se janë të qëndrueshme, atëherë duhet të përcaktoni se çfarë pret pedagogu në të vërtetë. Hapi 4: Mësoni atë që është e rëndësishme. Zbuloni se çfarë ju duhet që të përmbushni qëllimet tuaja dhe pritjet e pedagogëve. Një mësim i madh që ju duhet të mësoni, nëse nuk e keni bërë, është “çfarë merrni nga kontabiliteti (dhe pothuajse çdo gjë tjetër) varet nga ajo që ju sillín në të”. Qëndrimi juaj është i rëndësishëm. Nëse vendosni se diçka ia vlen të mësohet, ju do të gjeni mënyrën për ta mësuar atë. Jo se ju duhet ta mësoni atë, por se ju dëshironi ta bëni. “Dëshiroj” është pjesa më e madhe e të punuarit në mënyrë të zgjuar. Dëshira për të mësuar do të bëjë një rrugë të gjatë duke ju ndihmuar të merrni rezultate të mira. Fatkeqësisht, ajo nuk do të jetë e mjaftueshme derisa ajo që ju dëshironi të mësoni të jetë gjithashtu ajo që pedagogu juaj dëshiron që ju të mësoni. Prandaj, duhet të siguroheni që ju dhe pedagogu juaj të jeni në të njëjtën gjatësi vale. Nëse nuk jeni atëherë flisni me njërit tjetrin. Zbuloni përse pedagogu juaj ka një pikëpamje tjetër. Ju mund të ndryshoni mendimin tuaj mbi atë që është e rëndësishme. Përcaktoni sesi të përqëndroni përpjekjet tuaja. Jo gjithçka në këtë libër ose leksion ka të njëjtën rëndësi. Përqëndrohuni në atë që është më e rëndësishme për ju dhe pedagogun tuaj.

Hapi 5: Komunikoni me pedagogun tuaj. Përpiquni të kujtoni se pedagogu juaj është një person. Edhe autorët e këtij libri janë njerëz. Ne kemi gra, fëmijë dhe miq. Shumica e pedagogëve dëshirojnë me të vërtetë që ju të ecni përpara, por ne kemi nevojë për ndihmën tuaj. Pedagogët nuk dinë gjithçka. Në veçanti, ne nuk mund të lexojmë mendjen tuaj. Ju duhet të lejoni pedagogun tuaj të dijë nëse keni ndonjë problem për të kuptuar materialin që ju prisni për të mësuar, duke zbuluar atë që pedagogu pret prej jush, ose të zbuloni sesi të pregatiteni për testet dhe detyrat e tjera. Flisni me pedagogun tuaj mbi problemet që keni me këtë lëndë. Mbani parasysh se pedagogu është qënie njerëzore. Ky është fakulteti juaj. Mos lini askënd që të pengojë që paratë e paguara nga shteti(tatim paguesit) të hidhen në plehra. Të punuarit me zgjuarsi nënkupton të përcaktoni se çfarë është e rëndësishme dhe të përqëndroni vëmendjen dhe përpjekjet tuaja në këto gjëra. Më pas, mos hiqni vëmendjen nga synimet tuaja. Nëse keni ndonjë problem, përballuni me të. Nëse nuk kuptoni diçka në klasë ose në libër, bëni pyetje. Nëse keni frikë të bëni pyetje në klasë, mbani mend, më mirë të dukesh i paditur në klasë, sesa të dalesh me rezultat te dobet në provim. Nëse mendoni se nuk po kapni pikat kyçe, flisni me pedagogun tuaj. Nëse dëshironi të mësoni, ju mund ta bëni atë. Kjo është e gjitha. Përpiquni. Ne mendojmë se kështu lënda e kontabilitetit do të duket më e këndshme dhe eksperienca më fitimprurëse. Sigurisht, ju mund të përpiqeni të kryeni detyrat, të shkoni në klasë, të bëni gjumë dhe ushtrime të mjaftueshme, të hani mjaftueshëm dhe të studioni gjatë gjithë semestrit. Ato në përgjithësi ndihmojnë, megjithëse janë të vështira. Urimet më të mira, jo vetëm në këtë lëndë, por edhe në lëndët e tjera, gjatë gjithë jetës, për të pregatitur atë kapital njerëzor të konkurueshëm në treg me vendet e zhvilluara. Sot, në botë ngulet këmbë shumë në filozofinë e një formimi profesional e civil sa më polivalent duke nxitur dhe krijuar mentalitetin që të mësohemi të mësojmë gjatë gjithë jetës.

ORGANIZIMI I KËTIJ leksioni NJOHURI PËR KONTABILITETIN SI TEORI DHE PRAKTIKË Organizimi i kontabilitetit dhe sistemet më të përdorshme të tij Detyrimet ligjore për dokumentet bazë të kont. Forma dhe mbajtja e llogarive Librat e kontabël të detyrueshëm Nocioni i sistemit kontabël Plani i llogarive Dokumentet e magazinës dhe rregullat e ndërtimit të tyre. Dokumentat e arkës/bankë dhe rregullat e ndërtimit të tyre.

a/1 Organizimi i kontabilitetit. a/1. 1 Forma dhe mbajtja e llogarive. Kontabiliteti duhet të organizohet në mënyrë që të lejojë: mbledhjen e plotë, regjistrimin kronologjik dhe ruajtjen e të dhënave bazë; disponibilitetin e informacioneve elementare dhe ndërtimin, në kohën e duhur, të bilancit dhe pasqyrave financiare të të ardhura dhe shpenzimeve, të lëvizies së kapitalit, të lëvizjes së mjeteve monetare etj; kontrollin e saktësisë së të dhënave dhe të proçedurave të trajtimit. Këto pëcaktime mbështeten në dispozitat e ligjit “Për kontabilitetin”, që detajon detyrimet kontabël t ë njësive ekonomike. Në fakt, çdo njësi ekonomike duhet: të proçedojë me rregjistrimin kontabël të lëvizjeve të çdo elementi pasurie. Këto regjistrime përcaktohen kronologjikisht; konstatimi me inventar, të paktën një herë çdo dymbëdhjetë muaj, i ekzistencës dhe vlerës së elementeve të pasurisë së njësisë ekonomike; ndërtimi i llogarive vjetore në mbyllje të ushtrimit, nisur nga regjistrimet kontabël dhe inventari. Këto llogari vjetore përfshijnë bilancin, llogarinë e rezultatit dhe një aneks, duke formuar një tërësi të pandashme. ½ Librat kontabël të detyrueshëm. Lidhur me studimin e proçedurës kontabël, janë hedhur shumë ide në fushën e mbajtjes së librave kontabël. Sipas ligjit “Për kontabilitetin”, çdo njësi ekonomike detyrimisht duhet të mbajë një ditar

a/1 Ditari është një libër që rregjistron të gjitha veprimet që përcaktojnë pasurinë e njësive ekonomike. I quajtur ende “ditar i përgjithshëm”, ai mund të ndahet në “ditarë ndihmës”, në mënyrë që të bëhet një zgjedhje e parë e veprimeve kontabël. Ditari quhet edhe libri i regjistrimeve kronologjike, pasi veprimet në të regjistrohen sipas datave të kryerjes së tyre, e plotësuar kjo edhe me shpjegimet përkatëse. Në këtë libër regjistrohet i gjithë dokumentacioni bazë: (faturë blerje-shitje, dokumentet e arkës: mandat arkëtimi, mandat pagesa: dokumentet e bankës, urdhër-xhirimi, çeku, arkëtim banke, etj. ). Ky libër ka këto të dhëna: Data, ku shënohet muaji, viti, data kur është kryer veprimi ekonomik, dmth. data e dokumentit kontabël që vërteton kryerjen e veprimit, si dhe numri i tij. Përshkrimi, ku shënohet përshkrimi i natyrës së veprimit dhe numri e data e dokumentit që shoqëron dokumentin bazë që shënohet në ditar (p. sh. fatura e shitjes që mund të shoqërojë dokumentin e arkëtimit etj. ) Shuma, ku shënohet shuma (në lekë) e veprimit të kryer (pra, debiti apo krediti i llogarisë sipas llojeve të ditarëve, arkës, bankës, shitjeve, blerjeve, etj. ) Në kolonat pas shumës analizohen llogaritë që debitohen apo kreditohen sipas rastit.

Forma e ditarit a/2. Për veprimet e hyrjeve të arkës: Ditari 1 janar 200 X Në lekë Dokumenti Shuma Nr. Tipi I d o k. Nr Data Përshkrimi debi llog. 5311 1 2 3 4 5 6 2. 01. 0 x 3. 01. 0 x Tërheqje me çek. Nr. __ Lik. fat. nr. 1, dt. 2. 1. 0 X 1 2 MA MA 1 2 5. 000 10. 000 Llogaritë që kreditohen 581. 0 411. 000 M. B/A Njësia x lek 7 5. 000 - 8 411. 001 Njësia y Etj 9 10 - 10. 000 - 15. 000 10. 000 1 - Llogarite që debitohen: 5311 “Arka” = 15. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: 581. 0 Xhirime të brendshme = 5. 000 lekë 411. 000 Njësia x = 10. 000 lekë ----------------Shuma 15. 000 lekë Shënim: Artikujt kontabël në fund të çdo muaji regjistrohen në llogaritë përkatëse të Librit të Madh dhe në partitarët përkatës. Kontabiliteti i informatizuar, këto artikuj kontabël i krijon në mënyrë informatike që në momentin e kontabilizimit të dokumentit- -

Pra, siç shihet, kontabilizohen vetëm MA, të dorëzuara nga arkëtari, duke debituar llogarinë 5311 “Arka” dhe kredituar llogaritë përkatëse sipas natyrës së veprimit kontabël (411. 000, 411. 001, 581, etj) Kur subjektet private punojnë me disa monedha (USD, Euro, etj) ditari mbahet sipas modelit të mësipërm në lekë, por i veçantë për secilën monedhë, duke bërë evidentimin në kolona të veçanta për monedhën e huaj dhe më vete për konvertimin në lekë. Në këto raste forma e ditarit paraqitet : Në monedhë të huaj Ditari 2 Nr. Tipi i dokum. Nr. Data 2 3 4 1 1 2 Dokumenti MA MA 1 2 Janar 200 X Përshkrimi 5 2. 01. 0 Tërheqje me çek x Lik. fat. nr. 2, dt. 2. 1. 0 x 3. Etj. 0 1. 0 x Totali Shuma debi 5314 USD Llogaritë që kreditohen USD lekë 581. 0 411. 000 6 7 8 9 5. 000 2. 000 675. 000 270. 000 675. 000 - 270. 000 7. 000 945. 000 675. 000 270. 000

Shënim: Për çdo monedhë mbahet ditar i veçantë sipas këtij modeli Artikulli kontabël 1 - Llogaritë që debitohen: -5314. 0 “Arka USD” = 7. 000 USD 2 - Llogaritë që kreditohen: - 581. 1 “Xhirime të brendshme B/A” - 411. 000 “Njësia x. ” = 945. 000 lekë = 675. 000 lekë = 270. 000 lekë -------------Shuma 945. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen mandat-arkëtimet në monedha të huaja (USD, Euro, etj), duke debituar llogarinë 53140 “Arka USD” dhe kredituar llogaritë 581, 411, etj. , sipas natyrës së veprimit. 4. 1. 2. 1. b Për veprimet e daljes së arkës Në lekë Dokumenti Nr. Tipi Dok. Nr 1 1 2 2 MP MP 3 1 2 Ditari 3 Shuma Janar 200 X në lekë Llogaritë që debitohen Data Përshkrimi Kredi Llog. 5311 401. 000 Njësia x 615 Rip. etj. Etj. 4 5 6 7 8 9 2. 01… 3. 01… Lik. f. f. 1, dt. 2. 01… Fat. rip. 1, dt. 2. 01… Etj. 5. 000 10. 000 5. 000 - 10. 000 Totali 15. 000 10. 000 -

Artikull kontabël 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 401. 000 Njësia x - Llogaria 615 riparime = 5. 000 lekë = 10. 000 lekë ------------- Shuma 15. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - 5311 “Arka lekë” = 15. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen mandat-pagesat që kanë të bëjnë me veprimet në lekë, duke debituar, sipas natyrës së veprimit, llogaritë 401. 000 Njësia “x” (Furnitorë), llogarinë 615 “Riparime, etj. ” dhe kredituar llogarinë 5311 “Arka lekë”. Në monedha të huaja Ditari 4 Janar 200 X Nr. Tipi i dok 1 1 2 2 MP MP Dokumenti Nr. Data 3 4 1 2 Përshkrimi 5 Shuma Kredi 5314 Arka USD Llogaritë që debitohen USD lekë 401. 000 604, etj. 6 7 8 9 2. 01. 0 x Lik. f. f. Nr. 1 dt 2. 01. 0 x Fat. e. ele. Dhjetor 98 Etj. 1. 000 135. 000 - 135. 000 Totali 2. 000 270. 000 135. 000

Shënim: Për çdo monedhë të huaj mbahet ditar i veçantë Artikull kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 401. 000 “Njësia x = 135. 000 lekë - Llogaria 604 “Energji elektrike” = 135. 000 lekë ------------- Shuma 270. 000 lekë -------------2 - Llogaritë që kreditohen - Llogaria 5314. 0 “Arka usd” = 2. 000 $ = 270. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen mandat-pagesat që kanë të bëjnë me veprimet me monedha të huaja, duke debituar sipas natyrës së veprimit llogaritë 401. 001”Njësia y”, llogaria 604 “Energji elektrike”, etj. , dhe kredituar llogarinë 5314. 0 “Arka USD”. 4. 1. 2. 1. c. Për veprimet e hyrjes së bankës: a) Në lekë Dokumenti 1 2 Ditari 5 Janar 200 X Shuma Llogaritë që kreditohen Nr. Tipi D o k Nr. Data Përshkrimi Debi llog. 5121 411. 000 Njësi a x 581 Etj. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 U. H AB 050300 051301 5. 01. . . Lik. f. nr. 1, dt. 31. 12… 5. 01. . . Derdhje në bankë Totali 10. 000 5. 000 10. 000 - 5. 000 10. 000 5. 000 -

Artikull kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - llogaria 5121 “Banka në lekë” = 15. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - Llogaria 411. 000 Njësia x = 10. 000 lekë - Llogaria 581. 0 “Xhirime të brendshme B/A” = 5. 000 lekë ---------Shuma 15. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen dokumentet e veprimeve të hyrjes ne bankës nga klienti, MA banke etj. , që kanë të bëjnë me veprimet me lekë, duke debituar sipas natyrës së veprimit kontabël, llogarinë 5121 “Banka në lekë” në kredi të llogarive përkatëse 411. 000 “Njësia x”, llogarinë 581. 0 “Xhirime të brendshme”, etj. Shënim: N. q. s. kemi disa llogari bankare në lekë, do të hapim aq ditarë të veçantë sa llogari kemi. Kjo metodë është e thjeshtë dhe nuk lejon gabime. Kontabiliteti i informatizuar edhe për veprimet e bankës është i organizuar në këtë mënyrë, me ditar të veçantë, për çdo llogari bankare të hapur në banka të ndryshme, sipas nevojës së veprimtarisë së njësisë ekonomike. Në monedha të huaja Ditari 6 Janar 200 X Nr. Tipi i Dokumenti Përshkrimi Shuma Llogaritë që dok 1 1 2 2 Debi 5124 Banka USD Nr. Data 3 4 U. XH. 050301 A. B. 051302 6. 01. 0 x 5 kreditohen USD lekë 411. 000 581. 000 6 7 8 9 Lik. f. nr. 2 dt 2. 01. 0 x Derdhje në bankë 1. 000 135. 000 - 135. 000 Totali 2. 000 270. 000 135. 000

Artikull kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 5124. 0 “Banka USD” = 270. 000 lekë 2. 000 $ 2 - Llogaritë që kreditohen: - Llogaria 411. 000 “Njësia x 135. 000 lekë - Llogaria 581. 0 “Xhirime B/A” 135. 000 lekë Pra, siç shihet kontabilizohen dokumentet e veprimeve të hyrjes së bankës nga klienti, AB etj. , që kanë të bëjnë me veprimet kontabël, duke debituar llogarinë 5124. 0 “Banka në USD” në kredi të llogarive përkatëse 411. 000 “Njësia x”, llogaria 581. 0 “Xhirime të brendshme”, etj. a/3 Për veprimet e daljes nga banka. Në lekë Ditari 7 Dokumenti Nr. 1 1 2 3 Tipi Dok 2 U. XH Çek U. XH Janar 200 XLlogaritë që debitohen Shuma Nr. Data Përshkrimi Kredi llog. 5121 401. 00 Njësia x 604 E. elekt. 581 Xhirim 3 4 5 6 7 8 9 015060 056070 015061 5. 01. 0 x 6. 01. 0 x Lik. f. nr. 1, dt. 05. 01. 0 x Tërheqje me çek Lik. fat. 10, dt. 5. 01. 0 100. 000 200. 000 50. 000 100. 000 - 50. 000 200. 000 - Totali 350. 000 100. 000 50. 000 200. 000

Artikulli kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 401. 000 “Njësia x” = - Llogaria 604. 0 “E. Elektrike” = - Llogaria 581. 0 “Xhirime të brend. ” = 100. 000 lekë 50. 000 lekë 200. 000 lekë --------Shuma 350. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - Llogaria 5121 “Banka lekë” = 350. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen dokumentet e veprimeve të daljeve të bankës, si MP e faturës sëfurnitorit, për pagesën e faturës së energjisë elektrike, çeku, etj. , sipas natyrës së veprimit kontabël, duke debituar llogaritë: 401. 000 Njësia “X”, 604. 0 “Energjia elektrike”, 581 “Xhirime të brendshme”, etj. , dhe duke kredituar llogarinë 5121 “Banka në lekë”. Në monedha të huaja Ditari 8 Janar 200 X Nr. Tipi i Doku 1 1 2 3 2 Dokumenti Nr. Data 3 4 Përshkrimi 5 U. XH 015061 6. 01. 0 Lik. f. 2 dt 5. 01. 0 x Çek 025071 7. 01. 0 x Tërheqje me çek U. XH 015062 7. 01. 0 x Lik. fat. 10 1. 10 x Totali Shuma Kredi 5124 Banka USD Llogaritë që debitohen USD lekë 401. 000 604. 0 581. 000 6 7 8 9 10 1. 000 135. 000 - 135. 000 - 3. 000 405. 000 135. 000

Shënim: Për çdo monedhë të huaj, sipas bankave ku janë hapur llogari mbahet ditar i veçantë Artikull kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 401. 000 “Njësia x” - Llogaria 604. 0 “E. Elektrike” - Llogaria 581 “Xhirime të brendshme. ” = 135. 000 lekë ---------------Shuma 405. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - llogaria 5124. 0 “Banka USD” = 3. 000 USD 405. 000 lekë Pra, siç shihet, kontabilizohen dokumentet e veprimeve të daljeve të bankës, si MP për pagesën e faturës së furnitorit, për pagesën e energjisë elektrike, etj. , që kanë të bëjnë me veprimet në monedha të huaja, sipas natyrës së veprimit kontabël, duke debituar llogaritë: 401. 000 “Njësia x”, 604. 0 “E. Elektrike”, 581 “Xhirime të brendshme”,

a/4 Për veprimet e magazinës (Shitje-blerje) a) Për Shitje Ditari 9 Dokumenti Nr. Tipi i Nr. Dok. Janar 200 X Shuma Data Përshkrimi Llogaritë që debitohen Kredi 705 Shitje Kredi 445 35 TVS Mallra H 6035 Nd. gj. m all ra. 41100 Njësia x 41101 Njësia y E t j. 7 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 1 2 Fat. 1 2 2. 01. 0 x Shitjenjësia_ 10. 000 2. 000 8. 000 20. 000 4. 000 17. 000 30. 000 6. 000 Shënim: gjendjes së mallrave” bëhen me çmim kosto. 8 8. 000 17. 000 12. 000 - 24. 000 25. 000 12. 000 24. 000 -

Artikulli kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 6035 “Ndryshimi i gjendjes së mallrave” - Llogaria 41100 “Njësia x” - Llogaria 41101 “Njësia y” 25. 000 lekë 12. 000 lekë 24. 000 lekë -------- Shuma 61. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - Llogaria 705 “Shitje mallra” - Llogaria 445 “TVSH e llogaritur” - Llogaria 351 “Mallra” 30. 000 lekë 6. 000 lekë 25. 000 lekë -------- Shuma 61. 000 lekë Siç shihet, kontabilizohen dokumentet e veprimeve të shitjes (faturat), pra dalja e mallrave nga magazina, duke debituar llogaritë 6035, 41100, 41101, etj. , sipas rastit, dhe duke kredituar llogaritë 705, 445, 351, etj. Për Blerjet: Ditari 10 Janar 200 X Dokumenti Shuma Nr. Tipi Nr. i Dok. Data Përshkrimi 1 2 3 4 5 1 2 Fat. 10 13 5. 01. 99 6. 01. 99 Blerje njësia____ Debi 605 6 Debi 445 7 Llogaritë që kreditohen Debi 35 8 6035 Nd. gj. mallra. 40100 4010 Njësia 1 x Njësi E t j. 9 10 12 10. 000 2. 000 10. 000 4. 000 20. 000 10. 000 20. 000 12. 000 24. 000 30. 000 6. 000 30. 000 36. 000 30. 000 11 - -

Artikulli kontabël: 1 - Llogaritë që debitohen: - Llogaria 605 “Blerje Mallra” - Llogaria 445 “TVSH e zbritshme” lekë - Llogaria 351 “Mallra” 30. 000 lekë 6. 000 30. 000 lekë ------------Shuma 66. 000 lekë 2 - Llogaritë që kreditohen: - Llogaria 6035 “Ndryshimi gjendjes së mallrave” lekë - Llogaria 40100 Njësia x lekë Shuma 30. 000 36. 000 lekë ------------66. 000 Pra, kontabilizohen dokumentet e veprimeve të blerjes (faturat), hyrja e mallrave në magazinat e shoqërisë tregtare, duke debituar llogaritë 605, 445, 351, etj. , sipas rastit dhe duke kredituar llogaritë 6035, 40100, 40101, etj.

a/5. Partitari dhe teknikat e regjistrimit Mbartja e të dhënave nga ditari i përgjithshëm në partitarë bëhet sipas kësaj radhe: 1 - Në fillim gjendet llogaria (furnitorë apo klientë) me numrin përkatës, në artikullin kontabël të muajit (P. sh. në rastin tonë muaji janar 200 X). 2 - Shënohet numri rendor. 3 - Shënohet muaji në të cilin referohet artikulli kontabël, në kolonën e periudhës. 4 - Te kolona “referim” shënohet numri i faqes së ditarit të përgjithshëm ku ndodhet artikulli kontabël. 5 - Te shuma “debi” apo “kredi” shënohet shuma përkatëse në lekë e debitimit apo kreditimit sipas veprimit kontabël të kryer. 6 - Në kredi të artikullit kontabël në ditarin e përgjithshëm shënohet numri i faqes së partitarit (p. sh. të furnitorit), ku është mbartur shuma nga ditari, duke bërë kështu lidhjen e veprimit midis ditarit dhe partitarit. E njëjta procedurë ndiqet dhe për mbajtjen e artikujve kontabël nga ditari në Librin e Madh. Shembull praktik për të ilustruar mbartjen e të dhënave të artikullit kontabël në partitarë dhe në Librin e Madh.

Partitari i llogarisë 401 “Furnitorë” Kartela e llogarisë 40100 “Njësia x” Nr. 1 2 3 4 5 Muaji Janar 0 x Janar 0 x Përshkrimi Pagesa me arkë Pagesa me bankë Fatura blerjeje Janar 200 X Ref. 3/1 4/1 7/1 8/1 10/1, 2 Shuma Teprica Debi Kredi Debi 5. 000 135. 000 100. 000 135. 000 36. 000 5. 000 140. 000 240. 000 375. 000 339. 000 375. 000 36. 000 339. 000 Kredi - Shënim: Me këtë teknikë mbarten të dhënat e ditarit të përgjithshëm dhe në partitarin e klientëve apo të detyrimeve të tjera debitore, si dhe në partitarin e detyrimeve kreditore. Kartela llogarie brenda librit të partitarit hapen aq sa furnitorë, klientë, debitorë apo kreditorë të ndryshëm ka.

Libri i Madh. Përsa i përket Librit të Madh, ai është një dokument që centralizon të gjitha veprimet e së njejtës natyrë, me qëllim që të ndërtojë një listë të përgjithshme llogarish. Kujtohemi që për secilin prej tyre, Libri i Madh jep tre informacione thelbësore për kontrollin dhe ndërtimin e dokumenteve përmbledhës të kontabilitetit: a)situatën fillestare të llogarisë, b)lëvizjet e bëra gjatë periudhës dhe , c)situatën e saj përfundimtare e quajtur, gjëndje ose teprica e llogarisë. Libri i Madh Kartela e llogarisë 5311 “Arka lekë” Nr. 1 2 3 Muaji 01. 0 x Janar 0 x Përshkrimi Mbartur nga viti X Arkëtuar në arkë Pagesa me arkë Gjendja më 31. 01. 200 X Ref 1/1 3/1 Lëvizjet Teprica Debi Kredi Debi 15. 000 10. 000 25. 000 10. 000 15. 000 Kredi - 10. 000 Shënim: Me këtë teknikë mbarten të dhënat e ditarit të përgjithshëm në artikuj kontabël në Librin e Madh, në kartelat përkatëse të secilës llogari si 5314. arka USD, në llogaritë e bankës, të shpeznimeve, të ardhurave, llogarive inventariale, etj.

Libri i inventarit. Së fundi, libri i inventarit ndryshon në funksion të formës juridike të njësisë ekonomike. Në fakt, për shoqëritë aksionere dhe shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar, të detyruara të depozitojnë llogaritë e tyre vjetore pranë gjykatës tregtare, libri i inventarit duhet të përmbledhë të dhënat e inventarit, duke detajuar veçanërisht zërat e ndryshëm të bilancit (psh. makinerit dhe paisjet, mallrat gjëndje, paratë në arkë e në bankë, klientë, furnitorë etj. ) dhe vlerësimet e tyre. Nga ana tjetër, për tregtarët e tjerë që nuk janë të detyruar të depozitojnë llogaritë e tyre pranë gjykatës tregtare, libri i inventarit, në shumë prej informacioneve të njejta me shoqëritë e sipërpërmendura duhet të përshkruajë llogaritë vjetore, d. m. th. bilancin, llogarinë e rezultatit dhe aneksin. Në përfundim, vemë në dukje që dokumentet dhe librat e kontabilitetit duhet të ruhen për dhjetë vjet. Ky formalizim, si në mbajtjen e librave kontabël, ashtu edhe në kohëzgjatjen e ruajtjes së tyre, përbën një nga boshtet e forcës së mundshme të informacionit kontabël. a/6 Nocioni i sistemit kontabël. Në këto aspekte tepër materiale, njësia ekonomike duhet të adaptojë numër proçedurash të trajtimit të informacionit. Sistemi kontabël i përgjigjet këtij objektivi meqenëse ai përcakton metodat dhe mjetet e vëna në zbatim nga njësia për të organizuar kontabilitetin e saj. Megjithëse kategoria e sistemeve kontabël rrjedh gjerësisht nga kuadri i këtij kursi, ne po trajtojmë llojet kryesore te organizimit.

Sistemet e informatizuar Shumica e njësive ekonomike tashmë janë të pajisura me sisteme të informatizuara, që bashkojnë shpejtësinë, besueshmërinë dhe shumë mundësi të trajtimit dhe përdorimit të informacionit. Në fakt, kontabiliteti i informatizuar lejon njëkohësisht: të mblidhen në mënyrë kronologjike informacionet, me qëllim që të krijohet ditari ose ditarët ndihmës; të ushqehet Libri i Madh i përgjithshëm i llogarive; të ndërtohen dokumentet analitike, me qëllim që të mundësojë kontrollin e drejtimit dhe shërbimit të njësisë ekonomike; së fundi, të publikohet në mënyrë të shpejtë një pasqyrë, të nxirret bilanci dhe pasqyrat financiare. Është e qartë që zhvillimi i mjeteve informatike ka zhvendosur përafrimin e kontabilitetit. Dikur memorje e thjeshtë e ndërtimeve të mërzitshme, kontabiliteti, i pajisur tashmë me mjete të performancës, do të ngjitet gjithnjë e më lart duke ushqyer teknika të shumta financiare dhe tregtare. Cilido qoftë sistemi kontabël i adaptuar, është e detyrueshme të ndërtohet një dokument që përshkruan proçedurat dhe metodat kontabël, me qëllim që të mund të kuptohet organizimi i sistemit Informatik i përdorur. Në këtë dokument vënd të rëndsishëm duhet të zënë: lista e

Nomenklatura e përgjithshme. Plani kontabël i llogarive ndahet në tre kategori të mëdha: 1)llogaritë e bilancit ose të situatës, që lejojnë të ndërtohet bilanci; 2)llogaritë e drejtimit, që lejojnë të ndërtohet llogaria e rezultatit; 3)së fundi, llogaritë speciale, të rezervuara, qoftë përdorim të brendshëm, qoftë për kontabilitetin analitik. Kjo nomenklaturë, e përcaktuar shprehimisht , prezantohet në formën e mëposhtme: LLOGARITË E BILANCIT Klasa 1 Klasa 2 Klasa 3 Klasa 4 Klasa 5 Llogaritë e kapitaleve (kap. vet, hua dhe detyrime të ngjashme) Llogari të aktiveve të AAGJ Llogari të inventareve dhe prodhimit në proçes Llogari të të tretëve Mjete monetare të ngjashëme 10. Kapitali dhe rezervat 20. Aktive AGJM 30. 40. Llogari të detyrimeve 50. Letëra me vlerë afatshkurtëra 11. Fonde të tjera. 21. Aktive AGJM 31. Materialet 41. Llogari për t`u arkëtuar 51. Banka, institucione financiare të ngjashme 12. Rezultati i ushtrimit 22. Aktive AGJF(financiare) 32. Furnizime të tjera 42. Personel dhe llogari të lidhura 52. 13. Interesi i pakcës 23. Aktive AGJ në proçes 33. Prodhimi në proçes 43. Sigurime shoqërore dhe organizma të tjerë socialë 53. Para në dorë dhe vlera të tjera

14. Provizione ligjore 24. Aktive AGJ biollogjike 34. Produkte 44. Shteti dhe të gatshëme kolektivitete të tjerë publike 54. Borxhe dhe letra me vlerë 15. Provizione për risqe e shpenzime 25. Aktive AGJ për shitje 35. Mallra 45. Të drejta dhe 55. Derivativët dhe detyrime aktivet për tregëti 16. Hua dhe detyrime të ngjashme 26. Investime financiare afatgjata. 36. Aktive biollogjike afatshkurtra 46. Debitorë dhe kreditorë të ndryshëm 56. 17. Detyrime të lidhur me pjesëmarrjet 27. Të tjera AA financiare 37. Gjëndje të pambritura ose tek të tretët. 47. Llogari të përkoshme ose në pritjes 57. 18. Llogari të brëndshme 28. Amortizime të AAGJ 38. 48. Llogari të përkohshme 58. Xhirime të brendshme 19. 29. Rënie në vlerë AAGJ 39. 49. Llogari të Zhvlerësimi zhvlerësimeve i inventarëve për të drejtat 59. Zhvlerësimi i aktiveve financiare

LLOGARITË E DREJTIMIT Klasa 6 Klasa 7 Llogaritë e shpenzimeve Llogaritë e të ardhurave 60. Blerje të ndryshme 70. Të nga shitjet 61. Shërbime nga të tretë 71. Ndryshimi i gjëndjeve të prodhimit 62. Të tjera shërbime 72. Prodhime A. A. GJ 63. Tatime, taksa dhe të tjera derdhje të ngjashme 73. Të ardhura nga subvencionet 64. Shpenzime të personelit 74. 65. Shpenzime të tjera 75. Të ardhura të tjera 66. Shpenzime financiare 76. Të ardhura financiare 67. Shpenzime të veçanta 77. 68. Amortizime dhe zhvlerësime 78. Rimarrje për zhvlerësimet 69. Tatim mbi fitimin 79. Transferim i shpenzimeve LLOGARI TË POSACME Klasa 8 Kjo klasë rigrupon gjithë llogaritë që nuk kanë vend në klasat 1 deri 7

Megjithëse ky kuadër kontabël tregon një listë llogarish me dy shifra, është e rëndësishme të vërejmë klasën së cilës ato i përkasin, d. m. th. rubrikën e përgjithshme nga e cila varen. Kjo rubrikë e përgjithshme (që figuron në pjesën e sipërme të kuadrit kontabël ) përcaktohet nga shifra e parë e llogarisë. Njëlloj do të flasim për llogaritë e klasës 1, 2 etj, për të shpjeguar përkatësinë e tyre. 4. 2. 1 Llogaritë e bilancit ose të situatës. Prezantimi i llogarive të bilancit. Pesë klasa të mëdha llogarish, të radhitura nga 1 deri në 5, regjstrojnë burimet, përdorimet dhe lejojnë të ndërtohet bilanci. Këto rubrika të mëdha kontabël, të cilësuara si llogari të bilancit, të situatës ose të pasurisë, janë: Llogaritë e klasës 1 Llogaritë e kapitaleve dhe detyrimeve të ngjashme. Këto llogari tregojnë ne bilancin e njesise ekonomike, burimet e financimit afatgjata, fitimin e njësisë ekonomike. P. sh, kapitali aksioner ose individual, rezervat, fitimi, provizionet dhe të gjitha financimet e jashtme që kanë qenë objekt i një huaje afatgjatë ose afatmesme.

Llogaritë e klasës 3 Llogaritë e inventarëve. Këto llogari tregojnë në aktivin e bilancit, gjendjen e inventarit dhe të prodhimit në proçes në fund të ushtrimit. Plani kontabël përdor dy kritere klasifikimi: • natyrën fizike të inventareve ose shërbimit. • rendin kronologjik të ciklit të prodhimit (lëndë e parë, prodhim në proçes, produkte të gatshëme). Llogaritë e klasës 4 Llogaritë e të tretëve. Llogaritë e klasës 4 janë llogari të tretësh dhe tregojnë, me tepricën e tyre, pozicionin e njësisë kundrejt partnerëve të saj (furnitorëve, klientëve, shtetit, personelit etj. ). Debitorët ose kreditorët, në funksion të marrëdhënies që njësia ekonomike ka me të tretët, gjenden qoftë në aktiv, qoftë në pasiv të bilancit. P. sh, klientët mbi të cilët njësia posedon të drejta, vendosen në aktiv të bilancit, ndërkohë që marrëdhëniet me furnitorët, vendosen në pasiv. Kjo lloj analize mund të bëhet për pozicionin e të gjitha llogarive të të tretëve, herë debitorë, herë kreditorë. Llogaritë e klasës 5 Llogaritë financiare. Llogaritë e klasës 5, të cilësuara llogari financiare, regjistrojnë në bilanc vlera afatshkurtra. Këto në aktiv përfaqësojnë pasurinë, si p. sh. vlerat e lëvizshme të vendosjes, ose disponibilitetet (banka, arka). Megjithatë, këto llogari të klasës 5 regjistrojnë në pasiv një kategori shumë të veçantë të borxhit me afat shumë të shkurtër,

Bilanci AKTIVI 2 Llogari të AAGJ 3. Llogari të inventarëve 4. Llogari të të tretëve 5. Llogari financiare KAPITALI + DETYRIMET 1. Llogari të kapitaleve dhe detyrimeve financiare(psh huat etj) 4. Llogari të të tretëve 5. Llogari financiare(Owerdraft) Pozicioni në bilanc i këtyre llogarive mbështetet në teknikën kontabël të përdorur sipas natyrë së veprimit kontabël. Në fakt, ne dimë që llogaritë me tepricë debitore (përdorimet neto) figurojnë në aktiv të bilancit, ndërkohë që llogaritë me tepricë kreditore figurojnë në kapital +detyrime të bilancit (burimet neto). Për rrjedhim, është e lehtë të tregohet që disa llogari janë gjithmonë debitore ose zero, ndërkohë që disa janë gjithmonë kreditore ose zero, dhe që disa të tjera mund të jenë në të njejtën kohë debitore ose kreditore. Llogari gjithmonë debitore ose zero. Të gjitha llogaritë përfaqësuese të të mirave ose të drejtave, mund të jenë vetëm debitore ose zero (llogaritë e klasës 2 dhe 3). Arsyeja është e thjeshtë: këto llogari janë fillimisht përdorime, për para se të jenë burime.

Shembulli 1 Një njësi ekonomike blen me likujdim të mëvonshëm një A. A. Gj(Makine) me vlerë 1 000. Gjendja e llogarive në formë T-je është e mëposhtmja: Pozicioni i llogarive të bilancit Debi 2. Akt. A. GJ. Kredi 1 000 Debi 4. Furnitorë Kredi 1000 Faza 1 Debi 2. Akt. A. GJ. Kredi 1000 Faza 2 Shitja e A. A. GJata -Gjatë fazës 1, njësi ekonomike blen një A. A. GJ me vlerë 1 000. Disa vjet më vonë, faza 2, ajo e shet këtë aktiv. -Regjistrimi i artikujve tregon që llogaria e aktiveve të qëndrueshme është debitore ose zero -Kjo është e vërtetë për llogaritë e klasës 2 dhe 3.

Pa hyrë në detajin e shitjeve të AAGJ, duhet patur parasysh që llogaria e AAGJ do të kreditohet me shumën e blerjes fillestare, edhe n. q. se çmimi i shitjes do të jetë më i madh se ky. Maksimumi, kjo llogari do të mbyllet (shih skemën e mësipërme). Shembulli 2 N. q. se një llogari “inventari” është debitore për 100, është e qartë që ajo nuk mund të japë më shumë se 100. . . akoma, maksimumi ajo do të mbyllet. Shembulli 3 N. q. se llogaria “arka” është debitore për 200, që është një përdorim, burimi i kësaj llogarie sigurisht që nuk mund të jetë më i madh se 200. Nga ana tjetër, llogaria “banka”, për shkak të një pagese bankare, më të madhe se sa arkëtimet, atëhere gjëndja e saj në një moment të caktuar do të jetë kreditore(si një detyrim ndaj bankës). Llogaritë gjithmonë kreditore ose zero. Duke përdorur një arsyetim me të mëparshmin, mund të tregojmë që disa llogari mund të jenë vetëm kreditore ose zero (llogaritë e klasës 1). Llogaria kapitale, që regjistron kapitalin fillestare të ortakëve, tregon me tepricën e saj burimin që i siguronë njësisë ekonomike. Ky burim neto është një burim financimi e shënuar

Këto llogari të detyrimeve(borxheve) paraqesin gjithmonë një tepricë kreditore ose zero për dy arsye: Nga njëra anë, burimi (sjellja e fondeve) është gjithmonë më i hershëm se përdorimi. Nga ana tjetër, është e qartë që nuk mund të përdorohen më shumë mjete(para, makineri etj) se sa shuma e burimit të finacimit. 01/01/200 x Debi Banka Kredi Debi Hua Kredi 1000 01/06/200 x Debi Banka Kredi X 400 Tepricë kreditore 1 000 lek Debi Hua Kredi 400 1000 Tepricë kreditore 6000 lek 01/10/200 x Debi Banka Kredi Debi Hua Kredi X 600 400 1000 600 Llogari e mbyllur Kështu, llogaritë që regjistrojnë detyrimet janë gjithmonë kreditore ose zero.

Llogaritë debitore ose kreditore. Llogaritë e klasës 4 (llogaritë e të tretëve) dhe një pjesë e llogarive të klasës 5 (llogaritë financiare) mund të jenë debitore ose kreditore. Dimë që llogaritë e klasës 4 tregojnë, me tepricën e tyre, pozicionin e njësisë ekonomike kundrejt të tretëve “Debitore ose kreditore”, në funksion të marrëdhënies që njësia ekonomike ka me partnerët e saj (kredi ose detyrime), ato vendosen qoftë në aktiv, qoftë në pasiv. Llogaritë debitore ose kreditore Debi Shitje Kredi 100 Debi Kliente Kredi 100 1 Debi Shitje Kredi 100 2 Debi Kliente Kredi 100

1. Njësia ekonomike “X” i shet me likujdim të mëvonshëm klientit të saj “Y” 100 lek mallra. Llogaria klienti “Y” do të jetë në aktiv të bilancit. 2. Po kjo njësi ekonomike merr një derdhje në avancë me vlerë 100 për një porosi nga klienti i saj “Y”. Atëhere teprica e llogarisë është kreditore. Në mbylljen e llogarive, teprica e llogarisë klienti “Y” do të shfaqet në pasiv të bilancit. Llogaria “klientë” paraqet një tepricë kreditore, meqenëse klienti“Y” sjell një burim financiar në njësinë ekonomike. N. q. se mbyllja e llogarive do të bëhej në fund të këtij veprimi, llogaria klienti”Y” do të ishte në pasiv të bilancit. Kjo lloj analize mund të bëhet për të gjitha llogaritë e të tretëve, herë debitorë (kur njësia ka një të drejtë për arkëtuar), herë kreditorë (kur njësia ka një detyrim). Megjithatë, llogaritë e klientëve janë përgjithësisht debitore dhe figurojnë në aktiv, përveçse në rastin e ilustruar nga shembulli i mëparshëm (paradhënie dhe këste). Llogaritë e furnitorëve, për arsye tërësisht të kundërta, janë përgjithësisht kreditore dhe figurojnë në pasiv të bilancit, por ndërkaq ato mund të jenë debitore në rastin e paradhënieve dhe kësteve dhe figurojnë në aktiv. Llogaritë “personeli, shteti, organizmat socialë”, janë përgjithësisht kreditore, por gjithashtu mund të jenë edhe debitore dhe të figurojnë në aktiv të bilancit kur njësia ekonomike i ka paguar detyrime më shumë shtetit apo punonjësëve. Së fundi, kujtojmë që në bazë të parimit të moskompensimit, ndodh shpesh të takojmë të njejtat llogari të të tretëve në aktiv dhe në pasiv, dhe

Një pjesë shumë e vogël e llogarive të klasës 5 (llogaritë financiare), mund të takohet njëkohësisht në aktiv dhe në pasiv: bëhet fjalë për llogaritë e bankës dhe çeqeve postale (situatë shumë e rrallë për këtë llogari të fundit). Në fakt, dihet që një llogari bankare paraqet një tepricë debitore n. q. se njësia ekonomike disponon gjëndje në bankë, ose një tepricë kreditore n. q. se banka jep një paradhënie (zbulim). Nuk do të çuditemi pra, që llogarinë” banka” ta gjejmë herë në aktiv dhe herë. . . në pasiv. Këto tre mundësi të pozicionimit të llogarive në bilanc, mund të përmblidhen nga tabela e mëposhtme: Bilanci Aktivi Pasivi 2. Aktive të AAGJ. 1. Kapitali dhe borxhet Debi Kredi X X 3. Inventarë Debi Kredi X 4. Llogari të të tretëve Debi Kredi X 5. Llogari financiare Debi Kredi X

Funksionimi i llogarive të bilancit rrjedh direkt nga teknika kontabël e studiuar më parë. -Llogaritë e aktivit, që regjistrojnë përdorimet, rriten në debi dhe zvogëlohen në kredi. Shembull: një blerje aktivi (rritje) do të shënohet në debi të një llogarie aktivi, shitja (zvogëlim) do të regjistrohet në kredi. -Llogaritë e pasivit, që tregojnë burimet, rriten në kredi dhe zvogëlohen në debi. Shembull: Një huamarrje do të rrisë burimet e njësisë ekonomike dhe për rrjedhim, do të shënohet në kredi të një llogarie detyrimesh. Në të kundërt, pagimi i kësaj huaje, duke zvogëluar burimet, do të regjistrohet në debi të llogarisë përkatëse. Duke e përmbledhur, funksionimi i llogarive të bilancit i bindet llogjikës së mëposhtme: Aktivi Pasivi(K+D) Debi Kredi + Rritje Zvogelim + Rritje

b/2. Llogaritë e drejtimit, të ndara në dy klasa të mëdha, shpenzime dhe të ardhura, lejojnë të ndërtohet llogaria e rezultatit. Prezantimi i llogarive të drejtimit. Llogaritë e klasës 6 janë të destinuara për regjistrimin gjatë ushtrimit të të gjitha shpenzimeve sipas natyrës, të cilat përcaktojnë dhe aktivitetin e njësisë. Megjithatë, duhet të bëjmë dy saktësime: Nga njëra anë, duhet të kuptojmë “sipas natyrës” një rigrupim homogjen të shpenzimeve që kanë të njëjtën origjinë dhe i përkasin të të njejtit kriter klasifikimi (shpenzime të personelit, të tatimeve, financiare, etj. ). Nga ana tjetër, në kushtet e njësisë ekonomike këto shpenzime shpërndahen në llogarinë e rezultatit në funksion të përkatësisë së tyre. • në ato të shfrytëzimit; • në ato të drejtimit; • në ato të veprimeve të veçanta; Kështu, në njësinë ekonomike mund të bëhen tre nivele analize, të ndara qartë në llogarinë e rezultatit. Llogaritë e klasës 7

LLOGARIA E REZULTATIT Shpenzime Llogari të klasës 6 SHPENZIME X Të ardhura Llogari të klasës 7 TË ARDHURA X Llogaritë e shpenzimeve janë gjithmonë debitore ose zero. (1) Llogaritë e të ardhurave janë gjithmonë kreditore ose zero. (1) Funksionimi i llogarive të drejtimit tashmë është mjaft i njohur. - Llogaritë e klasës 6, që regjistrojnë konsumimet e vlerave, janë përdorime dhe, për rrjedhojë, , rriten në debinë e tyre. Në të kundërt, megjithëse mjaft rrallë, ato zvogëlohen në kredinë e tyre(në raste kthimesh të mallrave apo produkteve). Funksionimi i llogarive të drejtimit (1/2) (1) Njësia ekonomike X i blen Njësisë ekonomike Y një mall me vlerë 1 000 lekë.

a)Kontabiliteti i Njësisë ekonomike X Debi Blerje mallrash Kredi 1) 1000 1 Debi Blerje mallrash Kredi 1) 1000 300 (2 2 Debi Furnitori Y Kredi 1000 Debi Furnitori Y Kredi 2) 300 1000 (1 I njëjti shembull për konabilitetin e njësisë ekonomike Y b)Kontabiliteti i njësisë ekonomike Y Debi Klienti X Kredi 2) 1000 300 (1 Debi Shtitje mallrash Kredi 1) 300 1000 (2 3 Sigurisht, llogaria e blerjeve do të jetë gjithmonë debitore ose zero. - Llogaritë e klasës 7 regjistrojnë të ardhurat (burimet) dhe rriten në kredinë e tyre. Në të kundërt, çdo zvogëlim i burimit do të shënohet në debi të llogarisë së të ardhurave. E kundërta e shembullit të mësipërm mund të ilustrojë lehtësisht këtë funksionim, mjafton të imagjinojmë kontabilitetin e njësisë ekonomike X (shih skemën e mëposhtme):

Llogaria e rezultatit Shpenzime Klasa 6 Debi Kredi + Rritje Zvogelim Të ardhura Klasa 7 Debi Kredi Zvogelim + Rritje b/3. Llogaritë posaçme. Në këtë rubrikë kontabël regjistrohen veprimet që mungojnë në bilanc dhe në llogarinë e rezultatit. Llogaritë e klasës 8 përdoren nga njësia ekonomike për të realizuar një informacion më të plotë për disa veprime të veçanta, me qëllim që të plotsohen anekset e bilancit dhe pasqyrave finaciare. Psh. llogaritë e tretëve që regjistrojnë të drejtat dhe detyrimet për shitë-blerjet me garanci, qirat financiare, etj. ). Këto elemente janë veçanërisht të pasur me informacion për analistin financiar.

Bilanci AKTIVI PËRDORIME-NEVOJA Llogaria e rezultatit PASIVI BURIME – DETYRIME SHPENZIME 6 TË ARDHURA 7 2. AAGJ 1. Kapitali i vet Të shfytëzimit Të shfrytëzimit AAGJJM, liçenca, logjistika, fondi tregtar, e drejta e qiradhënies. AAGJM Terrene, konstruksione, nrëtime makineri, paisje informatike etj. , AAGJF, Depozita, garanci, aksione KAPITALI : Aksioner ose individual SHITJE: Mallra dhe shërbime Prodhime të shitura Shtesa e prodhimit të vet Shitje A. Qëndrushme. SUBVENCIONE TË SHFRYTËZIMIT. TË ARDHURA TË TJERA. Aktive Afat-Shkurtra Detyrimet 3. Inventarë dhe në proçes. Mallra, materiale të para, produkte të përfunduara, prodhim në proçes 4. Keditor. Klientë dhe të tjerë 5. Mjete monetare dhe të ngjashme. Banka dhe arka 1. Huamarrje BLERJE: Mallra, lëndë të para. SHPENZIME TË TJERA: nëntrajtime, qiramarrje, riparime, sigurime, publicitet, etj. TATIME DHE TAKSA: taksa të tokës, të të mësuarit, profesionit, pullës SHPENZIME TË PUNONJËSVE: Paga, shpërblim page dhe sigurime shoqërore të personelit. SHPENZIME TË TJERA: Humbje, liçenca, patenta ZHVLERESIME DHE AMORTIZIME FINACIARE FINANCIARE Interesa huash Komisione bankare Interesa të marra Komisiane bankare TE TJERA Gjoba, penalitete, defiçitite Rimarrje provigjone etj. REZULTATI : Fitim ose humbje REZERVA : Statutore ose të tjera 4. FURNITORË 4. Detyrime ndaj punonjësve, . fiskale etj.

BILANCI LLOGARIA E REZULTATIT AKTIVI PASIVI Përbërja e pasurisë/ Përdorime Burime-Detyrime Origjina 2 -3 -4 -5 1 -4 -“ 5” SHPENZIME TË ARDHURA 6 7 DEBI KREDI DEBI KREDI Aktin + Aktiv - Detyrim+ Shpenzime +Shpenzime - Të ardhura -Të ardhura + 4. 3 Kodifikimi kontabël. Struktura e kodifikimit. Plani i llogarive klasifikohet në një kodifikim dhjetor, numri i secilës nga klasat nga 1 deri 9 përbën shifrën e parë të numrave të të gjitha llogarive të klasës përkatse. Secila llogari mund të ndahet në nënllogari. Numri i çdo llogarie ndarëse fillon gjithmonë nga numri i llogarisë ose nënllogarisë, ndarjen e së cilës ai përbën. Ky kodifikim është jashtëzakonisht interesant për analizën e veprimeve kontabël. Në fakt , ky sistem lejon të hapen aq rubrika sa është nevoja, dhe e kundërta, lejon të rigrupohen llogaritë në llogari të rangut një ose dy me qëllim që të ndërtohen pasqyrat e përmbledhse. Kështu, mjafton të shtojmë një dhjetëshe, për të arritur nënëllogari të tjera dhe në të kundërt, të heqim një apo më shumë për të arritur një përmbledhse llogarish. Kjo metodë, bën që nga një llogari kryesore (përmbledhse), të dalin nënllogari të tjera për të ndjekur aktivitetin e njësië ekonomike në mënyrë të detajuar.

1 2 2 2 0 1 3 4 7 5 Etj. Rangu i llogarisë Rangu i 3 -të 2 0 7 do të thotë Fondi tregtar (në AAGJ JO Materiale) 2 1 5 (materiale e pajisje) (në AAGJM) Rangu i 2 -të 2 0 do të thotë AAGJJM. 2 1 AAGJM Rangu i 1 -rë Do të thotë llogari të klasës 2

1 2 4 1 3 4 0 4 2 3 4 Rangu i llogarisë Rangu i 3 -të i klasës 4 Llogaritë e të tretëve 4 0 Furnitorë 4 1 Klientë 4 2 Personel 4 3 Organizma shoqëror 4 4 Shteti Etj. . . Rangu i llogarisë lllogarisë Rangu i 3 -të Përcaktimi i shpenzimit 6 0 1 blerje lëndësh të para 6 0 7 blerje mallrash Rangu i 2 -të Natyra e shpenzimit Rangu i 1 -rë Llogari shpenzimi

Aspekte të veçanta të kodifikimit. Disa aspekte të veçanta të kodifikimit kontabël meritojnë të nënvinëzohen: Llogaritë që përmbajnë shifrën 9 në rangun e tretë Debi Banka Kredi 512 1000 Debi Klientë Kredi 419 1000 Në 01/01/200 x, njësia ekonomike X derdh një këst 1 000 lekë parapagim për blerje mallrash. Klienti është për ne një burim financimi dhe normalisht del në kredi të llogarisë 419. Në fund të ushtrimit kontabël, me rastin e publikimit të dokumenteve përmbledhse, (dhe n. q. se kjo llogari do të paraqiste gjithmonë të njejtën tepricë), ajo do të figuronte në pasiv të bilancit. Po kështu, ne do të gjenim në të gjithë librat kontabël këto llogari, që përmbajnë një 9 në rangun e tretë. Shembujt më të shpeshtë do të ishin: 409 Furnitorë-debitorë (në rastin e paradhënieve dhe kësteve që u bën njësia ekonomike furnitorëve). 419 Klientë-kreditorë (shembulli i mëparshëm) 519. Llogari të zbuluara(overdrafte bankare) 609 Zbritje, shtyrje, komisione të marra (llogari kreditore që regjistrojnë zvogëlimet e shpenzimeve që rezultojnë nga reduktimet me karaker tregtar) 709 Zbritje, shtyrje, komisione të paguara etj. Së fundi, vemë në dukje se llogaritë e drejtimit që përmbajnë një 9 në rangun e tretë, mbahen gjatë ushtrimit kontabël për të regjistruar veprimet e kundërta me ato të llogarive të rangut 2. Megjithatë, këto llogari mbyllen në fund të periudhës dhe nuk shfaqen në llogarinë e rezultatit.

Shembull Gjatë ushtrimit kontabël, Shoqëria X regjistron elementet e mëposhtëm: Shitjet e ushtrimit, 1 000 (në kredi). Zbritje të bëra gjatë ushtrimit, 20. Regjistrimet janë si më poshtë: 70 Debi Shitje Kredi (c) 20 TK 980 Totali= 1000 (a) Totali= 1000 410 Debi Klientë Kredi (a) 1000 Totali= 1000 20 (b) TD =980 Totali=1000 709 Debi Zbritje Kredi (b) 20 Totali = 20 20 (c) Totali = 20 Nga një xhirim kontabël (c), llogaria 709 do të mbyllet (nga llogaria 70), me qëllim që të përcaktohet shuma neto e shitjeve që figuron vetëm në llogarinë e rezultatit.

Llogaritë që përmbajnë një 9 në rangun e dytë janë llogaritë e aktiveve të rezervuara për regjistrimin e provizioneve për zhvlerësimin. Shembuj: • 2907, kjo llogari do të thotë “provizion për zhvlerësimin e fondit tregtar”; • llogaria 5903 do të thotë “provizion për zhvlerësimin e A. Financiare”; • llogaria 3970 tregon “provizion për zhvlerësimin e inventarëve” Duke hequr 9 -ën në pozicionin e dytë, është e lehtë të gjendet rrënja e llogarisë me të cilën lidhet provizioni. Kështu, llogaria 4910 regjistron natyrisht një provizion për zhvlerësimin e llogarive klientë (mjafton të heqim 9 -ën në rangun e dytë për të gjetur origjinën e llogarisë). Llogaritë që përmbajnë një 8 në rangun e dytë. Duke iu përgjigjur të njejtës llogjikë të kodifikimit sikurse në llogaritë e mëparshme, llogaritë që përmbajnë një 8 në rangun e dytë tregojnë amortizimet e llogarive me të cilat kanë lidhje. Për shembull: • llogaria 2815 do të thotë “amortizime të materialeve dhe pajisjeve” • 28182 do të thotë “amortizime të mjeteve të transportit”. Në të njejtën mënyrë me llogaritë e provizioneve, heqja e 8 -ës në rangun e dytë lejon lehtësisht të gjendet llogaria së cilës i referohet amortizimi (215 për materialet, 2182 për mjetet e transportit). Llogaritë që përmbajnë një 8 në rangun e tretë ose të katërt Ky kodifikim i veçantë ilustron lidhjen e llogarive rregulluese me llogaritë përkatëse të të

418 Klientë, fatura 408”Furnitor fatura të pamb. ” Debi për t’u plotësuar Kredi Debi kredi 1000 I njëjti arsyetim do të lejonte të shpjegohej ky kodifikim për llogaritë e tjera të të tretëve, psh furnitorët (408, furnitorë, fatura të pambërritura), personelin (428, personel i pagueshëm, ) etj. Në përfundim … Dimë që PKP dhe ligji “Për kontabilitetin” përcaktojnë kuadrin e ushtrimit të kontabilitetit të përgjithshëm të njësive ekonomike. Ky kuadër kërkon mbajtjen e disa librave të detyrueshëm, që janë, Ditari, Libri i Madh dhe Libri i Inventarit. Me qëllim që të klasifikohen këto veprime sipas rradhës dhe metodave, kontabiliteti përdor një listë llogarish të përcaktuar nga PKP. Këto llogari ndahen në tre klasa të mëdha: llogaritë e klasës 1 deri 5, të quajtura “llogari të situatës ose të pasurisë”, lejojnë të ndërtohet bilanci; llogaritë e klasës 6 dhe ato të klasës 7, të cilësuara si “llogaritë e drejtimit”, lejojnë të ndërtohet llogaria e rezultatit; llogaritë e klasës 8 dhe ato të klasës 9 janë rezervuar përdorime të posaçme; Për arsye evidentimi, çdo llogarie i referohet një kod. Ky kodifikim kontabël i bindet një llogjike dhjetore, që me elasticitetin e saj u përgjgjet nevojave të analizës dhe të sintezës. Gjatë ushtrimit kontabël, ekzistojnë dy kategori të mëdha veprimesh:

Fillimisht veprimet rrjedhëse, objekti i të cilave është të shprehin aktivitetet rrjedhëse të njësisë ekonomike. Këto veprime përbëhen nga blerjet, shitjet, shpenzimet dhe të ardhurat e ndryshme, si dhe të gjitha veprimet që përcaktojnë situatën e njësisë ekonomike (blerja e aktiveve të qëndrueshme, veprimet e huadhënies, të thesarit gjatë arkëtimeve dhe pagesave etj. ). Në përfundim të ushtrimit kontabël, këto veprime çojnë në ndërtimin e një bilanci fillestar, të quajtur “bilanci para inventarit ose paraprak”. Ky bilanc jep një pamje të pakompletuar të njësisë ekonomike dhe nuk do të jepte një imazh besnik të saj. Në fakt, disa llogari që figurojnë në bilancin fillestar(paraprak), nuk lejojnë të lexohet në mënyrë korrekte situata financiare e njësisë ekonomike. Disa shembuj mjaftojnë për të treguar këtë: �� pamjaftueshmëri: bilanci fillestar(paraprak) tregon aktivet e qëndrueshme pa llogaritur dhe regjistruar amortizimin e tyre, vlera e inventarit(mallra, produkte etj. )në këtë bilanc nuk i përgjigjen inventarit përfundimtar(sepse nuk është bërë ende). Ky lloj bilanci nuk i përgjigjet situatës së inventarit përfundimtar. Së fundi, për arsye të ndryshme kohore midis fakteve dhe regjistrimit e tyre; midis fakteve ekonomike dhe regjistrimit të tyre kontabël, llogaria banka nuk është patjetër e barabartë me vlerën e saj të vërtetë në llogari(sepse duhen bërë rivlersimet e monedhave të huaja me me kursin 31. 12. . . Në të njejtën mënyrë, disa llogari drejtimi kanë nevojë të korrigjohen. P. sh. të ardhurat dhe shpenzimet janë regjistruar, ndërkohë që vetëm një pjesë e tyre i përkiste ushtrimit kontabël. Në të kundërt, të ardhurat dhe shpenzimet që i referohen ushtrimit, mund të mos jenë kontabilizuar. Këto situata pengojnë çdo llogaritje të rezultatit real të periudhës ushtrimore. Me

Veprimet e fundit të ushtrimit, të cilësuara gjithashtu si “punët e inventarit”, kanë për objekt të rregullojnë bilancin para inventarit, me qëllim që të publikohen dokumentet përmbledhse që të shprehin një imazh besnik të pasurisë së njësisë ekonomike, të situatës së saj financiare dhe rezultatit të saj. Punët e inventarit konsistojnë pikërisht në kryerjen e inventarit të situatës ative dhe pasive të njësisë ekonomike, d. m. th. llogaritjen sistematike të gjendjes së të drejtave dhe detyrimeve, duke patur parasysh elementet që ndodhin gjatë ushtrimit, të cilët nuk kanë qenë të kontabilizuar. P. sh. amortizimet, megjthëse shprehin një zhvlerësim të vazhdueshëm gjatë ushtrimit, do të regjistrohen vetëm në fund të periudhës. Në të njejtën mënyrë, provizionet për risqe e shpenzime, fakti gjenerues i të cilave mund të njihet prej disa muajsh, do të kontabilizohen gjithashtu në fund të ushtrimit. Nga ana tjetër, të destinuara për të lejuar mbylljen e llogarive dhe ndërtimin e dokumenteve pëmbledhës në një datë të caktuar, punët e inventarit krijojnë një ndërprerje në vazhdueshmërinë ekonomike. Në fakt, gjithçka ndodh sikur aktiviteti i njësisë të mbyllej në 31 dhjetor për të rifilluar në 1 janar të vitit tjetër. Një shembull do ta përsëriste këtë ide: Në 01. 10. 200 x, njësi ekonomike krijon një detyrim qiraje 1 000, duke e shtrirë deri në 30. 09. 200 x. N. q. se ajo i mbyll llogaritë në 31. 12. 200 x, në fund të ushtrimit ajo do të duhet të nxjerrë në pah pjesën e shpenzimit që i takon ushtrimit të kryer (1000 x 3/12) dhe atë që do të konsumohet gjatë ushtrimit në vazhdim (1000 x 9/12). Kështu, veprimet e fundit të ushtrimit rregullojnë llogaritë. Duhet nënvizuar

Këto dy kategori veprimesh mund të paraqiten nga skema kronologjike e mëposhtme: Fillimi i ushtrimi t Fundi i ushtrimit Bilanci Punët rrjedhëse Bilanci para inventarit Punët e inventarit (rregullimi i llogarive) Bilanci pas inventa rit Pasqyra e rezultatit Anekset Për ti bërë më të qarta veprime e mbylljes dhe ato rregulluese, më pas do ti trajtojmë me hollësi në një temë të veçantë. Çështja 5 -të. Detyrimi ligjor për dokumentet-bazë të kontabilitetit. Në bazë të ligjit “Për kontabilitetin”, çdo regjistrim kontabël, me përjashtim të rasteve që përcaktohen nga Ministria e Financave, mbështetet në dokumentacionin kontabël, i cili ndahet: A. Dokumentacion justifikues (fillestar) që mbështet, regjistrimet kontabël në librat e kontabilitetit. Dokumentacioni justifikues klasifikohet në:

● Dokumentacion-bazë fillestar, ku bëjnë pjesë dokumentet në të cilat formulohen veprimet ekonomiko-financiare që kanë të bëjnë me lëvizjen e vlerave materiale e monetare, detyrimet tatimore, shlyerjet e tyre etj. Në bazë të ligjit “Për kontabilitetin”, me qëllim që të pasqyrohet drejt veprimtaria e njësive ekonomike, dokumentacioni-bazë duhet të sigurojë në çdo kohë të dhëna të nevojshme, të besueshme dhe lehtësisht të verifikueshme, si dhe të garantuara ligjërisht. ● Dokumentacioni përmbledhës, që përmbledh një tërësi ngjarjesh të shprehura me një ose disa regjistrime kontabël. Këto janë gjithnjë me origjinë të brendshme, si p. sh ditaret ndihmës, listinget informatike etj. Këto tipe dokumetesh përgatiten në bazë të dokumenteve justifikues-bazë dhe justifikojnë regjistrimet periodike në ditare. B. Libra të kontabilitetit. Në ligjin “Për kontabilitetin” , në libra të kontabilitetit përfshihen: ditari, Libri i Madh, libri inventar, të cilët janë të integruar në ciklin e trajtimit të informacionit kontabël. Veç tyre, këtu përfshihen edhe libra të tjerë si, libri i faturave që mund të mbahet për qëllime tatimore, i pagave të personelit etj. C. Dokumente tjerë. Këtu përfshihet çdo mbartës i informatave kontabël që mund të klasifikohet në grupet e mësipërme, qofshin këto në formën e librave, skedave apo formave të tjera (mbartësit informatikë). Në praktikë shpesh herë ka ndërthurje të dokumenteve të kontabilitetit në vartësi të teknikave të përdorura, në kushtet e punës me dorë në libër-ditar dhe libër i madh, ato mund të paraqiten të bashkuara (sistemi ditar-libër i madh). Ditaret analitikë luajnë rolin e një libri centralizator. Në kushtet e kontabilitetit të informatizuar regjistrimi kronologjikisht mund të jetë i njëkohshëm me atë sistematik, etj. Çdo dokument justifikues përshkruan me vërtetësi veprimin ose ngjarjen që ka për objekt. Ai duhet të përmbajë të dhëna për shkakun e veprimit, datën, vendin e kryerjes, objektin, treguesit sasiorë e vlerorë, personat që kanë autorizuar dhe ekzekutuar veprimin, si dhe të dhëna të tjera të nevojshme që i japin dokumentit forcën e një prove ligjore ose administrative. Dokumenti justifikues bazë përgatitet në gjuhën shqipe dhe në kohën kur kryhet veprimi ose ndodh ngjarja.

5. 1. Dokumentet e magazinës dhe rregullat e hartimit të tyre. Në hartimin e dokumenteve të magazinës detyrimisht zbatohen të gjitha detyrimet ligjore. Dokumentet e magazinës janë: Fletë-hyrja dhe Fletë-dalja (Faturë blerje - Faturë shitje). Këto dokumente detyrimisht duhet të kenë dokumentet shoqëruese. Fletëhyrja duhet të ketë bashkëlidhur dokumentet e blerjes (faturën e shitësit dhe dokumente të tjera, si të transportit, zhdoganimet etj. ) Dokumentet e magazinës detyrimisht (ose sipas formatit të miratuar) duhet të përmbajnë : - Emërtimin e dokumentit, numrin rendor (ose serial), si dhe datën. - Emërtimin e njësisë ekonomike, firmën e njësisë ekonomike ( shpk, sha, etj. ), adresën, numrin e identifikimit të personit të tatueshëm. - Tregimin e personit ose të njësisë ekonomike që urdhëron kryerjen e veprimit, të personit që ekzekuton veprimin, firmën e personit që merr në ngarkim vlerat materiale. - Numrin e kartelës, emërtimin e artikullit, njësinë e matjes, çmimin, vlerën. Kur është faturë shitjeje, duhet të ketë edhe elementë të tjerë përveç numrit të kartelës, emërtimit, njësisë së matjes, sasisë dhe çmimit pa TVSH, vlerës pa TVSH dhe vlerës me TVSH. - Dokumentet e magazinës janë formatizuar edhe në kontabilitetin e informatizuar sipas kërkesave të mësipërme, që përcaktohen në ligjin “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”, si në dhe dispozita të tjera ligjore që kanë të bëjnë me dokumentacionin-bazë të kontabilitetit. FATURË TATIMORE SHITJEJE. Në bazë të udhëzimit të Ministrisë së Financave nr. 8, datë 5. 01. 2000, pika 7, fatura tatimore duhet të përmbajë disa të dhëna bazë. Faturat janë dokumenti-bazë për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar. Ato përcaktojnë

Fatura duhet të përmbajë: - numrin rendor - numrin serial të parashtypur - datën e lëshimit - emrin, adresën, numrin e identifikimit të shitësit - emrin, adresën, numrin e identifikimit të blerësit, kur ai është person i tatueshëm me TVSH dhe kodin fiskal kur ai nuk është person i tatueshëm me TVSH, por tatimpagues i tatimit mbi biznesin e vogël; - përshkrimin e hollësishëm të mallrave të shitura ose të shërbimeve të kreyra. - sasinë e mallrave të shitura ose vëllimin e shërbimeve të kryera - çmimin për njësi pa TVSH - vlerën totale të transaksionit pa TVSH - shumën e TVSH (në qoftë se zbatohet TVSH) - vlerën totale me TVSH - cilësimin “furnizim i përjashtuar” apo me 0 përqind (në qoftë se ai është përkatësisht i përjashtuar apo i tatueshëm me 0 përqind). Fatura lëshohet në jo më pak se tre kopje dhe shpërndahet si më poshtë: - Faqja 1 (origjinali) për blerësin; - Faqja 2, 3, etj (kopjet) për shitësin Vetëm origjinali i faturës i jep të drejtë blerësit për të kredituar (zbritur) TVSH-në e paguar në blerje. Në qoftë se fatura nuk përmban të gjitha të dhënat e përcaktuara më lart, blerësi nuk ka të drejtë të kreditojë (zbresë) TVSH-në e paguar në blerje, kurse shitësi nga ana e tij do të paguajë TVSH-në e detyrueshme për t’u paguar.

Fletë-hyrja: është paraqitur në dy lloje: E jashtme, që përdoret për regjistrimin e blerjeve, dhe e brendshme, që përdoret për lëvizjet brenda njësisë ekonomike dhe në të gjitha rastet e tjera. Tipi i Fletë-Hyrjes së Jashtme Nr. serial Njësia ekonomike “ X “ Furnizuesi: Njësia ekonomike ”Y” Magazina e mallrave Fletë-Hyrja Furnitori = 401000 Blerje Dt. ____ Transportuesi____ Nr. ____ Mjeti - Targa ____ Dok. shoq. Nr. _____, dt. ____ Nr. kart. Emërtimi Njësi Sasia Çmim Vlera TVSH Vlera e pa pa 20% me m TVSH TV TVSH atj SH es 1 Këpucë Totali Dorëzuesi (______) palë 20 2. 500 50. 000 10. 000 60. 000 Marrësi në dorëzim (_________)

Tipi i Fletë-Hyrjes të Brendshme Nr. serial Njësia ekonomike “ X “ Furnizuesi: Magazina e inventarit Llog. 18 Magazina e mallrave Fletë-Hyrja “Lidhje ndërmjet magazinave” Nr. 1 (E brendshme) Dt. ____ Transportuesi____ Nr. ____ Mjeti - Targa ____ Dok. shoq. Nr. _____, dt. ____ Nr. kart Emërtimi Njësi e matjes Sasia Çmim kosto (blerjes) Vlera 1 Karrike copë 20 1. 500 30. 000 Totali orëzuesi (______) Marrësi në dorëzim (_________)

Fletë-dalja: Është paraqitur në dy lloje: E jashtme, ( Fatura), që përdoret për shitjet jashtë njësive ekonomike, dhe e brendshme, që përdoret për lëvizjet brenda për brenda njësive ekonomike dhe në të gjitha rastet e tjera. Shënim: Në praktikën e përditshme të njësive ekonomike, për të shkurtuar dokumentacionin përsa i përket lëvizjeve të brendshme, fletë-dalja e një magazine mund të përdoret si fletë-hyrje për magazinën tjetër. Pra, për efekt kontabilizimi do të përdoret një dokument, fletë-dalja e brendshme që do të kontabilizohet edhe si fleët- hyrje për të ngarkuar magazinën ku u magazinua malli dhe si flet-dalje për të shkarkuar magazinën që doli malli, lënda e parë, apo produkti i gatshëm Tipi i Fletë-daljes së jashtme Nr. serial Njësia ekonomike “ X “ shpk Blerësi: Njësia ekonomike ”Y” Magazina e mallrave Fletë-dalje Faturë Dt. ____ Transportuesi____ Nr. ____ Mjeti - Targa ____ Pag. CASH Dok. shoq. Nr. _____, dt. ___ Nr. kart. Emërtimi Njësi e matjes Sasia Çmim pa TVSH Vlera Pa TVSH 20% Vlera me TVSH 1 palë 20 2. 500 50. 000 10. 000 60. 000 Këpucë Totali Dorëzuesi (______) Marrësi në dorëzim (_________)

Tipi Flet-daljes së brendshme Nr. serial Njësia ekonomike “ X “ Marrësi: Magazina Nr. 2 Magazina e mallrave Fletë-dalje Llog. e brendshme = 18001 Nr. (E brendshme) “Lidhje me magazinën M 2” Dt. ____ Transportuesi____ Nr. ____ Mjeti - Targa ____ Urdhëruesi _____ Nr. kart Emërtimi Njësia e matjes Sasia Çmimi pa TVSH Vlera 1 Këpucë palë 20 1. 500 30. 000 Totali Dorëzuesi (______) Marrësi në dorëzim (_________)

5. 2. Rregulla në hartimin e dokumentacionit të magazinës. Magazinat janë vende të rëndësishme, në të cilat ruhen dhe administrohen mallra, lëndë të para, produkte të gatshme, inventare, vegla pune, ambalazhe, etj. Për të respektuar detyrimin e mbajtjes së kontabilitetit në gjuhën shqipe, dokumentet justifikues (për rastin konkret fletë-hyrje dhe fletë-dalje) duhet të përgatiten në tekste të shkruara në këtë gjuhë. Për dokumentet shoqërues nga importi, si fatura e furnitorit, etj, njësitë ekonomike detyrimisht duhet të bëjnë përkthimin në gjuhën shqipe të teksteve bazë) në një kupon të posaçëm, që i lidhet secilit dokument. Dokumentet e magazinës, siç paraqiten dhe në format, detyrimisht duhet të përmbajnë: emërtimin e dokumentit, numrin rendor (ose serial) datën, emërtimin e njësisë ekonomike, personin që urdhëron kryerjen e veprimit të magazinës, mjetin transportues dhe targën e automjetit, numrin dhe datën e dokumentit shoqërues, etj (shih tipin e dokumentit). Dokumentet e magazinës përgatiten me shkrim të pashlyeshëm dhe të lexueshëm, pa hapësira boshe, shkrime në apo fshirje. Korrigjimi i këtyre dokumenteve lejohet në rast gabimesh gjatë plotësimit, vetëm në tregues vlerorë, që rezultojnë nga përllogaritjet (shumëzimet, mbledhjet, etj. ). Korrigjime të tjera që prekin të dhëna thelbësore të dokumentit, si: sasia, çmimi, nuk lejohen. Në raste gabimesh të këtij karakteri, dokumenti anullohet me mbishkrimin: “Anulluar”, duke e ruajtur në bllok dhe si numër serial. Për hyrjet. Çdo mall, lëndë e parë, produkt i gatshëm, etj, që hyn në magazinë, detyrimisht duhet të dokumentohet me fletë-hyrje të rregullt, pa korrigjime, me të gjitha të dhënat bazë të urdhërit të lëshuar nga administratori (ose i autorizuari, etj. ). Sasitë që shënohen në fletë-hyrje duhet të jenë të barabarta me sasitë që merren fizikisht në dorëzim nga magazinieri dhe me fletë-daljen ose me faturën

Në fletë-hyrje, çmimi për mallrat, lëndët e para, gjysmë produktet etj, të blera brenda vendit, duhet të jetë i barabartë me çmimin e blerjes që shënohet në faturën e furnitorit ( firma shitëse), ndërsa për mallrat, lëndët e para, gjysmë produktet etj. , që importohen nga njësia ekonomike, çmimi të jetë i barabartë me koston (çmimi i blerjes + shpenzimet e transportit + taksat e ndryshme doganore (duke përjashtuar TVSH) + shpenzimet e ngarkim - shkarkimit, etj derisa ato të futen në magazinë). Kur sasia që përmban fletëdalja ose fatura e furnitorit është e ndryshme nga ajo që fizikisht merret në dorëzim, ose kur një pjesë e artikujve janë të dëmtuar, mbahet një procesverbal me shoqëruesin e mallit dhe fletëhyrja pritet për sasinë që në fakt merret në dorëzim. Procesverbali i mbajtur i dërgohet zyrës së financë-kontabilitetit për të bërë veprimet përkatëse. Mallrat, lëndët e para, etj. që duhet të jenë të shoqëruara me analizat përkatëse laboratorike, magazinieri nuk i merr në dorëzim pa patur fletanalizat përkatëse. Kur në mallrat apo lëndët e para të importuara ka patur mangësi, duhet të plotësohet dokumentacioni me urdhër të administratorit (apo të ngarkuarit të tij) si më poshtë: a) Të hartohet procesverbali me transportuesin e mallit, të lëndëve të para, etj ku të shënohet sasia e mallit, e lëndës së parë, etj. që mungon, sasia e dëmtuar dhe vlera përkatëse. Ky procesverbal do të firmoset nga transportuesi i mallit (duke shënuar emrin e mbiemrin, nga administratori apo i autorizuari i tij, manaxheri) dhe nga marrësi në dorëzim i mallit (magazinieri). b) Të bëhen vërejtjet përkatëse në tre kopjet e CMR ( dy kopje që merr transportuesi dhe një kopje që mban magazinieri, për mallrat, lëndët e para, etj. që kanë ardhur me mungesa ose të dëmtuara dhe të firmosen nga përfaqësuesi i shoqërisë dhe transportuesi i mallit. c) Për çdo parti malli, lëndë e parë, etj. të importuar, magazinieri duhet të

Për mallra, lëndë të para, që janë futur në magazinë pa dokumente shoqëruese, nga magazinieri pritet fletëhyrja për sasitë me mbishkrimin: “për Mallra, lëndë të para, etj. , në ruajtje”. Pasi dorëzohen dokumentet që shoqërojnë mallin, lëndën e parë, etj. , magazinieri e anullon dokumentin “Mallra në ruajtje”, duke lënë gjurmë dhe pret dokument hyrjeje të rregullt, siç u trajtua më lart, duke i bashkëlidhur këtij dokumenti përveç, dokumenteve të tjera shoqëruese edhe fletë- hyrjen e anulluar: “Mallra, lëndë të para, etj. në ruajtje”. Mbasi është bërë kolaudimi i mallit, lëndës së parë, etj. , të bërë hyrje, magazinieri detyrimisht duhet të bëjë etiketimin e mallit ku të jetë shënuar emërtimi i saktë sipas dokumentit, cilësia, afati i skadencës, çmimi i blerjes (çmimi kosto) dhe numri i kartelës së magazinës, që është dhe në kartelën e informatizuar në kompjuter. Për daljet. Për çdo dalje (shitje) nga magazina e mallrave, lëndëve të para, produkteve të gatshme etj. , magazinieri duhet të ketë autorizim nga administratori (ose i autorizuari i tij). Për këto bëhet fletëdalje fature, shënohet adresa ku shkon malli apo produkti i gatshëm, mjeti që e transporton, targa, personi që ka tërhequr mallin, produktin e gatshëm, lëndët e para, etj. sasia, çmimi i shitjes për njësi, vlera si dhe numri i analizës. Këtu do të shënohet numri dhe data e mandatarkëtimit që vërteton likuidimin e faturës në CASH (para në dorë) ose numri i urdhërxhirimit të klientit që vërteton pagesën në bankë nga klienti. Magazinieri ndalohet të bëjë dalje mallin, produktin e gatshëm, lëndë të para, etj pa urdhërdalje (shitje) të administratorit (ose të të ngarkuarit të tij) dhe pa analiza laboratorike. Çmimet për shitjen e mallrave, të produkteve të gatshme, lëndëve të para, me urdhër të veçantë, caktohen nga administratori (ose i ngarkuari i tij ). Lista e çmimeve me firmën e administratorit (ose të ngarkuarit të tij ) i dorëzohet magazinierit. Çdo ndryshim çmimi i shitjes shoqërohet me urdhër të veçantë nga administratori ose i ngarkuari i tij. Mbi bazën e këtij urdhri për ndryshimin e çmimeve, bëhet vlerësimi i mallrave në njësitë e shitjes me komision të caktuar nga administratori ose i ngarkuari i tij dhe përpilohet procesverbali. Një kopje e këtij

Magazinieri, dokumentet e hyrjes dhe të daljes duhet t’i dorëzojë në zyrën e financë-kontabilitetit me libër dorëzimi në afatet e caktuara, zakonisht çdo tre ditë dhe në fund të muajit, brenda datës 3 të muajit pasardhës, ose sipas datave të caktuara nga administratori ose i ngarkuari i tij. Shënim: Dorëzimi i fletëhyrjeve dhe i fletëdaljeve në këto afate nga magazinieri, i krijon mundësi zyrës së financë-kontabilitetit të nxjerrë në kohë sa më të shpejtë informacione për të ndjekur në vijimësi gjendjen dhe rezultatet e njësisë ekonomike. FLETINVENTARI Fletinventari është dokumenti që përdoret për të kryer inventarizimin në magazina, njësi shitje e prodhimi në periudha të caktuara kohe ose në fund të periudhës. Inventari i kryer me përgjegjësi e saktësi krahason gjendjen e kontabilitetit me gjendjen në fakt. Në rast se zbulohen diferenca, ato evidentohen, duke përcaktuar dhe përgjegjësitë përkatëse. Ai përmban këto të dhëna: - Emrin e njësisë apo të subjektit ku kryhet inventari - Emrin e magazinës, të njësisë së shitjes apo të prodhimit dhe të përgjegjësit material - Numrin rendor - Emërtimin, njësinë e matjes - Çmimin (çmimi mesatar, blerje apo kosto) - Gjendjen sipas inventarit (sasi - vleftë)

Tipi i fletëinventarit dhe mënyra e plotësimit Fletë - Inventari Njësia ekonomike __X__ Përgjegjësi material Magazina e Mallrave Periudha: 01. 0 X deri 31. 12. 200 X Nr. Emërtimi Çmimi Njësia Gjendja sipas Gjendja fakt. me e kont. 31. 12. 0 X kost matjes 31. 12. 0 X o mes atare Sasi Vleftë Sasi Vl. Diferencat Tepricat Sasi 1 2 7. Fasule Sheqer Etj. 70 60 Shuma ________ kg kg 100 200 7. 000 12. 000 98 6. 860 202 12. 120 19. 000 18. 980 Mbyllet me 7 (shtatë) Komisioni _________ 2 Vl. 120 Mungesat Sasi 2 - Vl. 140 ________ Përgjegjësi material

Fletinventari i magazinës, i plotësuar me të dhënat e mësipërme, është një dokument i rëndësishëm, që vërteton ligjërisht gjendjen e mallrave, inventareve, lëndëve të para, produktet e gatshme, etj. , në fund të periudhës së ushtrimit, të vlerësuar me metodën e kostos mesatare, të ponderuar; por sipas rastit mund të përdoret dhe metoda LIFO e FIFO. Ky dokument i bashkëlidhet dokumenteve përmbledhëse të kontabilitetit, bilancit të veprimtarisë së njësisë ekonomike. Në bazë të inventarit bëhen dhe sistemimet përkatëse në kontabilitet, me qëllim që të përputhet gjendja kontable me gjendjen fizike. Teknikat e sistemimit të tepricave dhe mungesave në magazinë apo njësi shitje e prodhimi pasqyrohen hollësisht në kapitullin e inventareve. 5. 3 - Dokumentet e arkës dhe rregullat e plotësimit të tyre. Dokumentet-bazë të arkës janë mandatarkëtimi dhe mandatpagesa. Mandatarkëtimi : është dokumenti që vërteton hyrjen e mjeteve monetare në arkë. Ky dokument plotësohet nga arkëtari kundrejt një dokumenti (origjinë) të të hollave që futen në arkë. Dokumenti i origjinës mund të jetë çek për tërheqjet nga banka, derdhje nga pronari i kontributit, derdhje për të shlyer një detyrim, derdhje për të paguar faturën e mallit, produktit të gatshëm, shërbimit të kryer, etj. Mandatarkëtimi është dokument justifikues dhe të tillë e bën nënshkrimi i arkëtarit, i çili duke e nënshkruar, vërteton se e ka marrë në dorëzim shumën e shënuar në dokument. Mandatarkëtimi pritet më vete sipas llojit të monedhave ( lek, USD, EURO, etj. ). Pra, arkëtari duhet të disponojë blloqe më vete mandatarkëtimi për aq sa monedha përdor në aktivitetin e përditshëm njësia ekonomike. Kur shiten mallra nga njësitë tregtare (dyqane, minimarkete, etj) me të holla në dorë, mandatarkëtimi që përpilohet nuk shoqërohet me ndonjë dokument tjetër. Ndërsa kur shiten mallra me të holla në dorë nga magazinat e njësive ekonomike, mandat arkëtimi duhet të shoqërohet me faturë shitje malli, që vërteton shitjen e mallit (daljen e mallit nga magazina), vlera e të çilit është arkëtuar sipas mandatarkëtimit bashkëlidhur. Në njësitë ekonomike me karakter shërbimi, mandatarkëtimi i përpiluar nga arkëtari shoqërohet me faturën që vërteton shumën e shërbimit të kryer personave apo njësive ekonomike. Mandatarkëtimi përgatitet në tre kopje. Një kopje e mban arkëtari për të vërtetuar veprimin e kryer, një kopje i jepet personit që ka dorëzuar mjetet monetare në

Tipi i mandatarkëtimit Njësia ekonomike “X” Mandatarkëtimi Nr. i serisë____ Arka Nr. 1 (Lekë) Nr. _____ Nr. i llogarisë_____ Data Arkëtoni nga ______________________ Shuma lek ____________________________________________________ Finançieri Arkëtari Mandat Pagesa. Është dokument, që vërteton daljen e mjeteve monetare nga arka. Ky dokument plotësohet ana e administratorit (ose të ngarkuarit të tij), si nga arkëtari kundrejt një dokumenti urdhërues nga p. sh: urdhri për pagesën e faturës së furnitorit, urdhri për pagesën e pagave, të sigurimeve shoqërore, të tatim-taksave, të pagesës për shpenzime të tjera (karburanti, energji elektrike, kançeleri, etj. ). Mandatpagesa është së pari dokument autorizues. Nënshkrimi i drejtuesit të njësisë ekonomike shërben për të autorizuar arkëtarin të kryejë një pagesë të çaktuar. Gjithashtu ai është dokument justifikues. Të tillë e bën nënshkrimi i arkëtarit dhe nënshkrimi i personit që ka marrë paratë në dorëzim prej tij. Kur blihen materiale apo mallra me të holla në dorë dhe bëhen hyrje në magazinë, mandat- pagesa që përgatitet për pagimin e vlerës së tyre duhet të shoqërohet nga fatura dhe fletëhyrja e materialeve apo mallrave në magazinë. Mandatpagesa që vërteton daljen e parave nga arka për të paguar pagat e punonjësve duhet të shoqërohet me një listë pagese. Mandatpagesa që vërteton daljen e parave nga arka për të paguar shpenzimet telefonike apo shërbime të ndryshme që i janë bërë njësisë, duhet të shoqërohet me fatura përkatëse. Mandatpagesa plotësohet në tre kopje. Një kopje e mban arkëtari, një kopje i jepet personit që ka marrë mjetet monetare dhe një kopje i dorëzohet kontabilistit (shefit të financë-kontabilitetit) të njësisë ekonomike për të bërë veprimet në kontabilitet. Mandatpagesat priten më vete sipas llojeve të monedhave (lek, USD, EURO etj. ). Pra, arkëtari duhet të ketë blloqe mandatpagese, aq sa monedha

Tipi i mandatpagesës Njësia ekonomike “X” Mandatpagese Nr. i serisë____ Arka Nr. 1 (Lekë) Nr. _____ Nr. i llogarisë_____ Data Paguani ________________________ Shuma lek ____________________________________________________ Financieri Arkëtari Administratori( Drejtori) Marrësi Rregullat e plotësimit të dokumenteve të arkës. Edhe dokumentet e arkës (mandatarkëtimi dhe mandatpagesa duhet të përgatiten në gjuhën shqipe. Këto tipe dokumentesh, ashtu siç paraqiten në format, duhet të përmbajnë: - Numrin rendor (ose serial) dhe datën. - Emrin e njësisë ekonomike, adresën e saj. - Emrin e personit që urdhëron kryerjen e veprimit, të personit që ekzekuton veprimin, dokumentin shoqërues (numrin e datën ) mbi të cilin bëhet arkëtimi apo pagesa dhe në emër të kujt bëhet (person juridik apo fizik ). - Vlerën e të hollave që arkëtohet apo paguhet me shifër dhe me shkrim. - Dokumentet e arkës (mandatarkëtimi dhe mandatpagesa) përgatiten me shkrim të pashlyeshëm dhe të lexueshëm, pa hapësira boshe, shkrim në anë ose fshirje, të pakorrigjueshme. Në rast korrigjimi të tyre, dokumenti anullohet me mbishkrimin “Anulluar” dhe hartohet dokument i ri, por duke ruajtur në bllok dokumentin e anulluar.

Të dhënat e mandatarkëtimeve dhe mandatpagesave regjistrohen në ditarin e specializuar (libri i arkës) të arkëtimeve monetare dhe të pagesave monetare. Ky libër është i detyrueshëm të mbahet nga arkëtari. Në librin e arkës arkëtari regjistron çdo ditë të gjitha mandatarkëtimet dhe mandatpagesat që përpilon gjatë ditës, duke shënuar numrin, datën dhe shumën. Në fund të çdo dite pune arkëtari përçakton tepriçën e librit të arkës dhe inventarizon mjetet monetare që ndodhen në arkë në atë moment. Teprica e librit të arkës duhet të përputhet me gjendjen e mjeteve monetare në arkë të rezultuara nga inventarizimi. Dorëzimi i dokumenteve të arkës (mandatarkëtimi dhe mandat-pagesa) bëhet nga arkëtari si rregull çdo ditë, bashkë me një kopje të fletë-ditarit të arkës. Kontabilisti (shefi i financëkontabilitetit) firmos kopjen e ditarit të arkës që mbetet në bllokun e arkëtarit, për marrjen në dorëzim të dokumenteve. URDHËRSHËRBIMI Urdhërshërbimi autorizon dërgimin me shërbim të një punonjësi apo dhe drejtuesit të njësisë ekonomike dhe në çdo rast i bashkëlidhet mandatpagesës. Nëpërmjet këtij dokumenti vërtetohen ditët e shërbimit për efekt të pagimit të shpenzimeve të kryera për dietë (ushqime), fjetje dhe biletat e udhëtimit. Ky dokument përmban: - Emrin dhe mbiemrin e personit që dërgohet me shërbim - Vendin ku dërgohet - Periudhën që dërgohet me shërbim - Masën e dietës (në bazë të vendimit të asamblesë së ortakëve, apo administratorit).

Tipi i Urdhërshërbimit dhe mënyra e plotësimit Pjesa e parë Tiranë, më 2. 01. 200 X Shoqëria X Sh. p. k. URDHËRSHËRBIMI Z. ________ me detyrë ___Menaxher___ dërgohet me shërbim në ___Vlorë______. Prej datës ___2. 01. 200 X___ deri ____10. 01. 200 X____ Nisja nga Tirana më 2. 01. 0 X Nisja nga Vlora më 10. 01. 0 X Nisja nga _____ më ______ Administratori Arrin në Vlorë më 2. 01. 0 X Arrin në Tiranë më 10. 01. 0 X Arrin në ______ më ______ dytë PËRMBLEDHJA E SHPENZIMEVE Emri e mbiemri __________ Datë e nisjes _2. 01. 0 X_ Datë e mbërritjes __10. 01. 0 X __ Datë e kthimit __10. 01. 0 X __ Dieta ___2. 000__ lekë/dita Biletë udhetimi çopë 2 x 240 = 480 lekë Dietë për ditë ____8____ x 2. 000 = 16. 000 lekë Fjetje ___8_ditë___ x 2. 000 = 16. 000 lekë -------------Shuma 32. 480 lekë Llogaritari Nëpunësi (Menaxheri) ___________________ Administratori ________ Pjesa e

5. 4 Dokumentet e bankës dhe rregullat e plotësimit të tyre. Dokumente-bazë të bankës janë: çeku, urdhër pagese dhe arkëtimi i bankës. Çeku: është dokumenti që vërteton nxjerrjen e të hollave (Cash) nga llogaria bankare. Çeku është një urdhër me shkrim që drejtuesi i njësisë ekonomike i jep bankës, për të paguar personin, emri i të cilit është shënuar në çek, me shumën që shënohet në të. Çeku përbëhet nga tri pjesë. Në pjesën e parë, shënohet numri i llogarisë bankare që njësia ekonomike ka në bankë, shuma që do të paguhet nga banka, emri i drejtuesit që ka urdhëruar pagesën (administratorit të njësisë ekonomike), data e përpilimit të çekut. Kjo pjesë mbetet në bllokun e çeqeve. Në pjesën e dytë, shënohet emri i dokumentit, shuma e shprehur në shifra dhe në fjalë, data e përpilimit të tij, numri i llogarisë së njësisë ekonomike në bankë, emri i bankës në të çilën drejtohet çeku (çeku ka dhe stemën e bankës që e ka lëshuar), emri dhe mbiemri i personit të cilit do t’i paguhen paratë, sqarimi i qëllimit të pagesës së parave me anë të çekut dhe firma e administratorit (mund të ketë dhe firmë të dytë sipas rastit apo organizimit të njësisë ekonomike). Firma duhet të jetë e qartë, njëlloj me atë të depozituar në kartelën e bankës, ndryshe çeku nuk pranohet. Pjesa e dytë e çekut është pjesa autorizuese e tij. Kur banka e gjen çekun të rregullt (firma është njëlloj me atë të depozituar në kartelën e bankës), ajo e pranon atë dhe kryen pagesën. Pjesën e dytë të çekut e mban banka, për të provuar që ajo i ka paguar paratë në bazë të një urdhri të rregullt. Pjesa e tretë, që quhet lajmërim debitimi, i dërgohet njësisë ekonomike për të vërtetuar që pagesa u krye. Në pjesën e tretë shënohet numri i llogarisë likuiduese të njësisë ekonomike të hapur në bankë, shuma e paguar, emri i njësisë ekonomike që ka lëshuar çekun, emri dhe nenshkrimi i marrësit të parave, nënshkrimi i punonjësit të bankës që ka kryer pagesën dhe vula e bankës. Pra, çeku është dokument autorizues dhe vërtetues. Pjesa e tretë justifikuese e çekut shërben për të bërë regjistrimin në kontabilitet në kredi të llogarisë banka llogari likuiduese dhe në debi të llogarisë korresponduese përkatëse në varësi të qëllimit të pagesës. Kjo pjesë quhet konfermë bankare, sepse konfirmon që veprimi është kryer nga banka. Çeku është dokument me numër serial. Kjo do të thotë që në qoftë se çeku përpilohet gabim, ai nuk duhet të griset, por duhet të ruhet në bllokun e çeqeve duke vënë mbi të shënimin “Anulluar”. Veprohet kështu sepse çeku është dokument i ruajtjes së rreptë. Çeku plotësohet vetëm me makinë shkrimi. Ky dokument mbahet nga administratori (ose i ngarkuari i tij me prokurë të posaçme ) dhe lëshohet

Tipi i çekut. ÇEK BANKAR Banka e Kursimeve Sh. A. Shuma Paguani ne urdher te: __________ Monedha Shuma ne fjale: _________________________ Per: ______________________________ Vendi _____ Data____ Emri Mbiemri____________ Numri i Llogarise _______ Firma ______________ Nr. Serise ____ Nr. Llogarise_____ Shuma_____ Kodi 3 -12/100 ÇEK BANKAR Banka e Kursimeve Sh. A. Shuma Paguani ne urdher te: __________ Moned ha Shuma ne fjale: _________________________ Per: ______________________________ Vendi _____ Data____ Emri Mbiemri____________ Numri i Llogarise _______ Firma ______________ Nr. Serise ____ Nr. Llogarise_____ Shuma_____ Kodi 3 -12/100

Më pas në urdhërxhirim bëhet përshkrimi i veprimit të kryer, i cili në përgjithësi shoqërohet me numrin dhe datën e faturës që po likuidohet. Urdhërxhirimi përgatitet me makinë shkrimi. Ai mund të jetë i brendshëm dhe i jashtëm. Urdhërxhirimi i brendshëm përdoret kur njësia blerëse dhe ajo shitëse shërbehen nga e njëjta bankë. Ndërsa kur njësia blerëse dhe ajo shitëse shërbehen nga banka të ndryshme, urdhërxhirimi është i jashtëm. Urdhërxhirimi i brendshëm përpilohet në tre kopje. Kopja e parë, e nënshkruar dhe e vulosur nga banka, i dërgohet njësisë blerëse (paguese). Në bazë të saj ajo krediton llogarinë banka llogari likuiduese dhe debiton llogarinë përkatëse, zakonisht llogarinë furnitorë ose kreditorë. Kopjen e dytë e mban banka, për të justifikuar regjistrimet kontable në llogaritë e saj dhe kopja e tretë i dërgohet njësisë shitëse (që arkëton shumën). Në bazë të saj ajo do të debitojë llogarinë e saj banka llogari likuiduese dhe do të kreditojë llogarinë përkatëse, zakonisht llogarinë klientë. Urdhërxhirimi i jashtëm përpilohet në katër kopje. Kopjen e katërt e merr dega e bankës që i shërbën shitësit. Edhe urdhërxhirimi është dokument me numër serial. Në rast plotësimi gabim të tyre, dokumenti anullohet duke vënë mbishkrimin “Anulluar” dhe ruhet e nuk griset e në vend të tij hartohet urdhërxhirim i ri. Në njësitë ekonomike me një pronar mjafton vetëm firma e pronarit, sepse është ai që mban përgjegjësi për gjithçka ndodh në njësinë e tij. Çdo njësi ekonomike mund të kryejë gjatë ditës disa veprime që prekin llogarinë likuiduese. Këto veprime banka i pasqyron në një fletë përmbledhëse veprimesh, së çilës i ka bashkëngjitur të gjitha kopjet përkatëse të udhërxhirimeve dhe pjesët e treta të çeqeve. Këto dokumente, së bashku me nxjerrjen e llogarisë, banka ia dërgon njësisë çdo ditë për ditën paraardhëse. Fleta përmbledhëse e veprimeve ka dy anë: debi dhe kredi. Në anën debi tregohen njëra nën tjetrën shumat për të çilat është pakësuar llogaria likuiduese e njësisë, ndërsa në anën kredi tregohen shumat për të çilat është shtuar ajo. Këto shuma korrespondojnë plotësisht me shumat e kopjeve të bashkëlidhura të urdhërxhirimeve dhe të çeqeve. Nxjerrja e llogarisë përmban të gjitha të dhënat e llogarisë likuiduese të njësisë, d. m. th. tepriçën e llogarisë likuiduese të ditës së

Tipi i urdhër-pageses Banka _________ Urdhërxhirimi i jashtëm Fletë kontabile për bankën pritëse leke Valuta 45. 000 Komisione bankare 500 Gjithsej 4 5. 500 (dyzeteepesëmijë e pesëqind) lekë Numri i llogarisë Shoqëria "Visari" Sh. p. k. 361 / 361 DEGA E BANKES SE KURSIMEVE Nr. 1 Numri i llogarisë Debitoni Kreditoni Numri i llogarisë 17/0455/7103 Shoqëria "Besa" Sh. p. k. DEGA E BANKES Banka Kombëtare Tregtare Nr. 2 Tir. Numri i llogarise PER: Sa likuiduar fatura Nr. 1 dt. 02. 01. 1999 VENDI: Tirane Urdheruesi (Emri e mbiemri) Krediti Banka nisese Banka ndermjetese Banka pritese Mbajtesi llog. (Vula)

Arkëtim banke: Është dokumenti që vërteton derdhjen e të hollave në bankë nga vetë njësia ekonomike ose nga njësi tjetër ekonomike. Ky dokument lëshohet nga banka në momentin e derdhjes së të hollave. Tipi i mandatarkëtimi të bankës BANKA KOMBETARE TREGTARE Tirane, me ____200 X DEGA TIRANE Nr. 2 MANDATARKETIMI Nr. _____ Ne KREDI te: Njësisë ekonomike "X" Sh. p. k. Nr. llogarise 17 -045 -7103 Shuma leke 150. 000 (_______Njeqindepesedhjetemije lek_______) ARKETUAR nga: "X" PERSHKRIMI : Derdhje ________

Rregullat e plotësimit të mandatarkëtimit të bankës. Edhe mandatarkëtimi i bankës duhet të përgatitet në gjuhën shqipe. Ky tip dokumenti ashtu siç paraqitet në format, duhet të përmbajë: - Numrin serial dhe datën - Emërtimin e njësisë tregtare, adresën e saj - Përshkrimin e veprimit, si: likuidim fature nr. ___, dt. ____, likuidim situaçioni nr. ____, dt. _____, ose derdhje, tërheqje, etj. - Emrin e personit që kryen veprimin e derdhjes - Vleren e të hollave që arkëtohet , me shifër dhe me shkrim. 5. 5 Dokumente të tjera të kontabilitetit dhe rregullat e plotësimit të tyre Dokumente të tjera të kontabilitetit që hartohen në njësitë ekonomike janë: Situacion punimesh, akt-dorëzim punimesh, shërbimesh, proçesverbal, listëpagese, etj. 5. 5. 1. Situacion punimesh: Është dokument me anën e të cilit maten punimet e kryera. Ky dokument hartohet nga drejtuesi teknik i punimeve ( inxhinieri i objektit) dhe firmoset prej tij dhe administratorit të njësisë. Ndërsa, kur punimet kryen në sipërmarrje, situacioni firmoset edhe nga marrësi në dorëzim i punimeve (njësia investitore). Ky dokument vërtetohet nga drejtuesi i njësisë ekonomike. Ai hartohet në 3 kopje, prej të cilave, një kopje mbetet në sektorin e investimeve dhe dy kopje i kalojnë zyrës së llogarisë. Kjo e fundit

Tipi i situacionit të punimeve Situacion i punimeve të kryera Shoqëria “X” Nr. ___, Dt. ____ Adresa: _____ Tel. Fax. _____ Periudha: 01. 0 X deri 31. 0 X Nr Analizë Zërat e Njësia e Sasia punimeve matjes Çmimi 1/1 Punime betoni m 3 20 2. 600 52. 000 2/2 Mure tulle m 3 10 1. 200 12. 000 Totali Shpenzime plotësuese 15 % Vlera 64. 000 9. 600 Fitimi 15 % 11. 040 Totali 84. 640 T. V. SH 20 % 16. 928 Totali 101568

Shënim: Ky dokument hartohet vetëm nga njësitë ekonomike me objekt veprimtarie, ndërtim-montim, në fund të çdo muaji për punimet e kryera. Ky dokument shoqërohet dhe me faturë shitjes ( faturës tatimore ) për efekt të llogaritjes së TVSH- së. Vlera e situaçionit do të jetë vlera e tatueshme mbi të çilat do të llogaritet TVSH në masën 20%. Shuma e vlerës së tatueshme me vlerën e TVSH-së jep vlerën totale të situaçionit. Pra, personi i tatueshëm është i detyruar të llogarisë TVSh-në çdo muaj, pavarësisht nga koha kur bëhet pagesa (shih udhezimin e Ministrisë së Finançave nr. 8 dt. 05. 01. 2000 , paragrafi 6. 1). 5. 5. 2. Aktdorëzimi (kolaudimi) punimesh dhe shërbimesh. Është dokumenti me anë të të cilit dorëzohen punimet apo shërbimet e kryera. Ky dokument hartohet nga njësia ekonomike që kryen punimet apo shërbimet, firmoset nga administratori (ose i autorizuari i tij), nga marrësi në dorëzim i punimeve (njësi ekonomike, shoqëri, apo person fizik) dhe kolaudatori (ekspertë të jashtëm që përfaqësojnë investitorin dhe organin shtetëror).

Tipi i Aktdorëzim punimesh Akt-dorëzim (kolaudimi) Mbahet sot më datën____ mbi dorëzimin e objektit_________ në _______ (emri i objektit) (vendi i ndërtimit) Investuar nga ____________ (emri i firmës investitorë) Projektuar nga___________ (Emri i firmës projektuese) Zbatuar nga __________ (Emri i firmës ndërtuese) Ndërtimi i objektit filloi në datën ___________ (data e fillimit të punimeve) Vlera e plotë e objektit sipas proçes-verbalit _____________ Lek Vlera sipas situaçionit përfundimtar ________________ Lek Pasi u kontrolluan punimet u konstatua se : Zbatimi arkitektonik , konstruktiv dhe punimet e rifiniturës (ose të tjera) janë kryer sipas projektit e proçesverbalit ose janë bërë këto ndryshime të shënuara në projekt, për të çilat kanë të drejtë vetëm organi projektues dhe dega teknike e subjektit privat. Vërejtje që mund të ketë (bëhen shënimet përkatëse për vërejtjet me vlerat përkatëse dhe afatet e rregullimit të tyre) 1 - ________________________ = _____ lek 2 - ________________________ = _____ lek Etj. Afati i rregullimit deri __________ (data) - Çilësia e punimeve është _________________ (konform kushteve teknike) - Objekti ________, kalon për shfrytëzim ____________ (Emri i objektit) (Emri i investitorit) Ky akt dorëzimi mbahet në 4 ( katër ) kopje , njëra i lihet __________ (emri i investitorit) 3(tre) kopjet e tjera merren nga ____________ (emri i ndërtuesit) Komisioni Përfaqësuesi i firmës ndërtuese Përfaqësuesi i firmës investitore (____________) (____________)

5. 5. 3. Proçesverbali: Është dokument me anën e të cilit dokumentohen dëmtimet, vjedhjet, (diferençat nga inventari në magazina, dyqane), si dhe ndryshimet e çmimeve në njësi shitje. Ky dokument hartohet nga administratori ose nga një komision i hartuar me urdhër të tij. Ai nënshkruhet nga administratori ose komisioni i caktuar nga ana e tij, si dhe përgjegjësi material (magazinieri). Tipi i proçesverbalit (për dëmtimet, diferençat, vjedhjet) Proçesverbal (Mod. 1) I mbajtur sot më datë _______ në njësinë ekonomike “ X “ shpk , nga komisioni i çaktuar me urdhër të administratorit të shoqërisë së nr. 1 dt. 31. 10. 200 X , i përbërë nga __________________, mbi vlerësimin e dëmeve (apo diferençave, vjedhjeve) të zbuluara si më poshtë: Nr Emërtimi Njësia e matjes Sasia Çmimi Vlera 1 Sheqer Kg 100 50 5. 000 2 Oriz Kg 100 60 6. 000 Mbyllet me nr. 4 (katër) 3 4 Totali K o m i s i o n i (_______) (_______________) Administratori Përgjegjësi material (_____) (______) 11. 000

Tipi i proçesverbalit, (për ndryshimin e çmimit). Proçesverbal ( Model 2 ) I mbajtur sot më datë _______ në njësinë ekonomike “ X “ shpk, nga komisioni i caktuar me urdhër të administratorit të shoqërisë së nr. 1, dt. 31. 10. 200 X, i përbërë nga __________________, mbi vlerësimin e dëmeve (apo diferencave, vjedhjeve) të zbuluara si më poshtë: N Emërtimi Njësi e Gjendja r matj 31. 10. es 98 Vlerësimi është Vlerësimi bëhet çmimi vlerësimi çmimi vlerësimi ishte bëhet Diferenca + - 1 Sheqer kg 100 50 5000 55 5500 - 2 Oriz kg 100 55 5500 60 6000 500 - 3 Fasule kg 100 80 8000 75 7500 - 500 Mbyllet me Nr. 3 (tre) Totali - - - 18500 = 19000 1000 500 Diferenca = +500 Komisioni (______) (_______) (________) Administratori (______)

5. 5. 4. Listëpagesa e punonjësve është një dokument me anën e të cilit evidentohen pagat që u paguhen punonjësve të njësive ekonomike. Ky dokument hartohet nga administratori ose i ngarkuari i tij (specialisti i financës, specialisti i pagave etj. ). Hartimi i këtij dokumenti bëhet në bazë të kohëshënuesit dhe librit të normës e raporteve të prodhimit (kur aplikohet paga në bazë të normës së realizuar, si në ndërtim, prodhim, etj. ). Ndërsa në njësitë ekonomike(me aktivitet tregtar) përdoret libri xhiros, kur aplikohet sistemi i pagës në bazë të xhiros së realizuar. Kur aplikohet sistemi i pagës fikse (paga bazë), përdoret vetëm kohëshënuesi, në bazë të ditëve të punuara efektivisht. Tipi i listëpagesës Njëisa ekonomike (____)Listëpagesë për periudhën (_______) Nr. Emërtimi Paga bazë Shtesa Paga Ndalesa Paga neto Firma brut o 1 2 1 Astrit Rama (mujore) orë (15 ditore) suplem. 3 4 40, 000 5, 000 etj. Sig. Tatim 6=(3+4+5) Shoq. pagë 5 6 7 8 _ 45, 000 1, 792 3, 750 Dëmtim e 9 300 Shuma (7+8+9) (6 -10) 10 11 5, 842 39, 158 12 - Shuma 40, 000 5, 000 _ 45, 000 1, 792 3, 750 300 5, 842 39, 158 Hartuesi i listëpagesës Financieri Arkëtari (_______) (______) (_____) Administratori (_______) _

Listëpagesa përbëhet nga tre pjesë. Në pjesën e parë pasqyrohet paga që ka realizuar secili punonjës nga puna që ka kryer gjatë periudhës 15 ditore ose mujore, si dhe shumat që i takojnë secilit për arsye të tjera: paaftësi e përkohshme në punë, leje e zakonshme, etj. Pra, në pjesën e parë të listëpagesës shënohet paga bruto, e cila përbëhet nga: a-Paga për punën e kryer në fakt (paga bazë), e cila përfshin pagën që i takon punonjësit për punën që ai faktikisht ka bërë. b-Shtesat mbi paga ku përfshihen: paga mbi vjetërsinë në punë; paga për paaftësi të përkohshme; paga për punë jashtë orarit; paga për tituj e grada shkencore etj. Në pjesën e dytë pasqyrohen ndalesat dhe zbritjet që u bëhen punonjësve nga paga (tatimi mbi të ardhurat personale, sigurimi shoqëror, sigurimi i jetës, depozitat e kursimit, derdhjet për organizata të ndryshme, detyrime ndaj njësisë ekonomike, etj). Në pjesën e tretë pasqyrohet paga neto për seçilin punonjës, e cila llogaritet si diferençë midis pagës bruto dhe shumës së ndalesave dhe krahas saj ndodhet edhe një kolonë për nënshkrimin. Kur merr pagën, çdo punonjës, krahas emrit të tij nënshkruan në këtë kolonë. Listëpagesa përgatitet nga një punonjës i kontabilitetit. Në fund të këtij dokumenti nënshkruan drejtuesi i njësisë tregtare dhe shefi i financëkontabilitetit (kontabilisti). Këto dy firma shërbejnë për autorizimin e pagimit të pagave për shumën e llogaritur. Pra listëpagesa është dokument autorizues. Nënshkrimet e punonjësve që kanë marrë pagën e bëjnë listëpagesën dokument justifikues. Listëpagesa shërben si dokument për llogaritjen dhe pagimin e pagave dhe njëkohësisht si dokument bazë për

5. 6 Sistemimi dhe arkivimi i dokumenteve kontabël Bazuar në ligjin nr. 7726, dt 29. 06. 1993 “Për Fondin Arkivor Kombëtar dhe Arkivat” është hartuar rregullorja për dokumentacionin, udhëzimi metodik për ekspertizën e ruajtjes së dokumenteve administrative, lista tip me afatet e ruajtjes së tyre. Ruajtja e dokumenteve të kontabilitetit është e domosdoshme dhe përbën detyrim ligjor. Arkivimi dhe sistemimi i dokumenteve duhet t’u përgjigjen kritereve funksionale, të gjetjes sa më shpejt, përveç që ato të mos zënë shumë vend. Ekzistojnë dy sisteme arkivimi: - Sistemimi horizontal - Sistemimi vertikal Secili sistem ka avantazhet dhe disavantazhet e tij, por në praktikën e përditshme sistemi më i përdorshëm është sistemi i arkivimit vertikal. Në njësi ekonomike, arkivimi dhe sistemimi i dokumenteve duhet të bëhet në dosje më vete, vertikalisht, sipas këtij rregulli: - Dokumentet e arkës, në fund të çdo muaji, pasi janë kontabilizuar mandat arkëtimet më vete dhe mandatpagesat më vete, në mënyrë kronologjike ( sipas nr. të serisë), duke vënë mbishkrimin “mandatarkëtimi” ose “mandatpagesa nga nr. . . deri në nr. . . , muaji janar, viti 200 X”, sistemohen në dosje më vete. Mbi dosje vihet mbishkrimi: Dokumentet e arkës, muaji janar 200 X. - Dokumentet e bankës. Në fund të çdo muaji, pasi është bërë kontabilizimi i tyre, në bazë të raporteve të nxjerra nga banka (ekstrate të llogarive të bankës) sipas nr. të llogarive (Në lek, USD, Euro, etj. ), dhe bankave ku ka llogari njësia ekonomike, bëhet sistemimi sipas rregullit kronologjik të datës. - Faturat e klientit (shitjet): Në fund të çdo muaji sistemohen sipas numrit rendor pasi lidhen në dosje më vete me një etiketë me mbishkrim “Faturat e Klientëve”, muaji janar viti 200 X, nga nr. . . deri në nr. . . - Faturat e furnizimit (blerjet): Në fund të çdo muaji, pasi është bërë kontabilizimi i tyre, faturat e furnitorit (blerjes) sistemohen sipas numrit rendor dhe, pasi lidhen në dosje më vete vendoset një etiketë me mbishkrimin “Fatura të furnitorit” (blerjes) muaji ____,

Tipe skedash sistemimi dokumentesh Fig. 1 Fig. 2 Fig. 3

5. 7 Afatet e ruajtjes së dokumenteve në Njësitë ekonomike. Në bazë të ligjislacionit në fuqi, njësitë ekonomike janë të detyruara të sigurojnë ruajtjen e dokumentacionit kontabël në mënyrë të rregullt dhe sipas sistemit të caktuar të arkivimit, të inventarit të çeljes, të veprimtarisë dhe të inventareve të tjerë periodikë, të llogarive vjetore dhe të raportit vjetor të veprimtarisë, të librave dhe regjistrave që kanë mbështetur këto regjistrime, si dhe të bartësve të tjerë të informatave kontabël. Ato ruajnë, gjithashtu, çdo dokument që ka të bëjë me proçedurat e përpunimit, të kontrollit dhe të interpretimit të regjistrimeve në kontabilitet. Dokumentet kontabile të sipërpërmendura ruhen në formën e tyre origjinale dhe të lexueshme për të gjithë periudhën e ruajtjes. Veç rasteve të parashikuara ndryshe nga dispozita të tjera ligjore, dokumentet kontabile ruhen për 10 vjet rresht nga mbyllja e vitit kalendarik. 5. 7. 1 Kushtet e ruajtjes së dokumenteve. Dokumentat ruhen në vende të caktuara që plotësojnë kushtet e teknologjisë së ruajtjes të tyre. Ato pajisen me mjete mbrojtëse nga zjarri, nga rrezet e diellit, pluhuri e dëmtuesit e tjerë fizikë e biologjikë. Dyert e dritaret sigurohen me rrjeta metalike e brava automatike. Raftet vendosen në drejtim vertikal me dritaret, 40 -60çm larg mureve. Nuk lejohet pirja e duhanit aty ku ruhen dokumentet. Po ashtu ndalohet përdorimi i furnelave elektrike, me vajguri, fenerë ndriçimi etj.

Pyetje dhe detyra : 1 - Ç`është kontabiliteti, dhe roli i tij në shoqëri? 2 - Identifikoni llogaritë finançiare kryesore dhe mjetet e tjera të raportimit finançiar. 3 - Ç`janë njësitë ekonomike? E si klasifikohen ato? 4 - Kush janë përdoruesit e informacionit kontabël? a)… b)… 5 - Cili është vendi i profesionit kontabël në njësinë ekonomike dhe ndarja në dy grupe të mëdha? 6 - Cila është historia e shkurtër e zhvillimit të kontabilitetit në botë dhe në Shqipëri? 7 - Cilat janë llojet kryesore të kontabilitetit dhe ku qëndron ndryshimi midis tyre? 8 -Cilat janë objektivat e kontabilitetit? 9 - Shpjegoni organizimin e kontabilitetit dhe librat kontabël të detyrueshëm: ditari, libri i madh etj, dhe si funksionojnë ato. 10 - Cilat janë detyrimet ligjore për dokumentet-bazë të kontabilitetit, të magazinës, të arkës, të bankës etj? Tregoni disa nga të dhënat kryesore të këtyre dokumenteve. 11 - Çfarë kuptoni me nocion të sistemit kontabël? Flisni për sistemin klasik dhe për sistemin e informatizuar. 12 - Cilat janë tre kategoritë e mëdha të planit të llogarive? 13 - Prezantoni formën e përgjithshme të planit kontabël me klasat e tij. 14 - Cilat grupe të llogarive bëjnë pjesë në llogaritë e detyrimeve? Prezantoini ato dhe funksionim e tyre. 15 - Në cilin grup të llogarive bëjnë pjesë llogaritë e posaçme? Pse përdoren ato? Funksionimi i tyre? 16 - Prezantoni llogaritë e bilançit nga grupi 1 deri në grupin 5 dhe ç`përfaqësojnë ato. 17 - Prezantoni në mënyrë skematike funksionim e llogarive të bilancit. 18 - Paraqisni në mënyrë skematike kodifikimin kontabël.