Proeftuin Lochem Opzet en ervaring Perspectief van de

Proeftuin Lochem Opzet en ervaring Perspectief van de netbeheerder oktober 2015 • Ben Kootstra/Ben Tubben Beheert het netwerk voor gas en stroom

Achtergrond Wie, wat en hoe…. . Proeftuin Lochem realiseert de toekomst nu! 2

Overzicht proeftuinen Texel Cloud Power Deventer A 1 Heerhugowaard SEC Duurzaam Lochem Houthaven NEXT Zeewolde INZET Venlo 3

Opzet Proeftuin Lochem realiseert de toekomst nu! 4

Klantparticipatie ZON-PV opwek Slim Net inrichting EV integratie Data en feedback

2 belangrijke aspecten Meten Technische mogelijkheden Schakelen Sturen Power Quality Zelf voorzienend Overschot verhandelen Inzicht Gebruikers behoefte Lagere rekening

Context experimenten Lochem Datum Titel van de presentatie 7

Experimenteren EV integratie, Gedrag, Demand response 8

Manieren om flexibel te laden • Simpele meet regel algoritmen bieden minder flexibiliteit, maar zijn robuust en goedkoper • Flexibiliteit behoefte lokaal invullen

Experiment 1 opzet EV basislast 2025 situatie. 2025 1% groei/ jaar Huidig 2025 RVO: 16, 5 EV waarvan 13, 5 PHEV en 3 FEV

Experiment 2 onbalans test

Locatie – grid RMU RMU Charge point (22 k. W) MV RMU Cables 12

Test resultaat 2 april 2015 Stresstest 2 april 2015 13

Congestie management scenario tijdens stresstest April 2 nd 2015 (= 2025) 18 PHEV SMART ZOE Tesla

Diverse metingen Load MSR veld 6 Koedijk Spanning MSR veld 6 Koedijk 300 250 207 V 150 overbelastin 100 50 0 16: 43: 41 A 12. P 12 17: 12: 29 A 12. P 12 17: 41: 17 A 12. P 12 18: 10: 05 A 12. P 12 18: 38: 53 A 12. P 12 19: 07: 41 A 12. P 12 19: 36: 29 A 12. P 12 Vrms ph-n L 1 N Avg Vrms ph-n L 2 N Avg Vrms ph-n L 3 N Avg Vrms ph-n NG Avg Limit 95% of time

200 18: 13: 04 18: 21: 05 18: 29: 06 18: 37: 07 18: 45: 08 18: 53: 09 19: 01: 10 19: 09: 11 19: 17: 12 19: 25: 13 19: 33: 14 19: 41: 15 19: 49: 16 19: 57: 17 20: 05: 18 20: 13: 19 20: 21: 20 H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt H: mm: ss tt Data Laadpaal Zoë 35000 30000 25000 20000 15000 Current L 1 Avg 10000 Current L 2 Avg 5000 Current L 3 Avg 0 250 245 240 235 230 225 Vrms ph-n L 1 N Avg 220 Vrms ph-n L 2 N Avg 215 Vrms ph-n L 3 N Avg 210 205 Vrms ph-n NG Avg 16

Conclusies 2 april 2015 Stresstest 2 april 2015 17

Voorlopige conclusies • Power. Matcher heeft obv congestie laadvermogen laadpaal naar beneden bijgesteld • Laden 17 PHEV’s achter de meter zorgen voor overbelasting op L 3 en onbalans • EV auto is de beperkende factor mbt laadvermogen icm Power. Matcher • Ongelijke faseverdeling achter de meter (PV, EV, …) • We kunnen op dit moment voor de meter ingrijpen echter problemen ontstaan achter de meter. • Bewustwording onder gebruikers door participatie aan experiment en gevolgen black-out 18

www. rvo. nl/smartgrids

Bijlagen 2 april 2015 Stresstest 2 april 2015 20

Aannames (1 van 2) http: //www. rvo. nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/energie-en-milieu-innovaties/elektrisch-rijden/stand -van-zaken/cijfers Op 28 februari 2015 reden er in totaal 48. 824 elektrische auto’s op de Nederlandse weg, waarvan 7. 246 FEV’s (14, 8%), 40. 255 PHEV’s (82, 4%), 1. 273 bedrijfsauto’s < 3500 kg (2, 6%) en 50 bedrijfsauto’s > 3500 kg (0, 1%). Bovenstaande verhouding tussen PHEV en FEV wordt doorgetrokken naar 2025. Voor 2050 wordt uitgegaan van een verhouding van 1 FEV op 2 PHEV’s. http: //energietrends. info/wp-content/uploads/2014/09/Energie. Trends 2014. pdf RVO voorspelt 200. 000 EV’s in 2020 en 1. 000 EV’s in 2025. http: //nbnassets. netbeheernederland. nl/p/32768/files/Laadstrategie%20 elektrisch%20 wegvervoer%20 jan 13. pdf Movares voorspelt 100. 000 EV’s in 2020 en 4. 500. 000 in 2050. http: //www. cbs. nl/nl-NL/menu/themas/verkeer-vervoer/cijfers/incidenteel/maatwerk/2014 -4109 -t 1 -mw. htm & http: //www. cbs. nl/nl-NL/menu/themas/verkeer-vervoer/publicaties/artikelen/archief/2014 -4108 wm. htm Op 1 januari 2014 had Lochem 33. 248 inwoners en 17. 184 auto’s = 517 auto’s per 1000 inwoners (over geheel NL is dat 420 auto’s per 1000 inwoners met in totaal 7, 1 miljoen auto’s). Omdat veld 6 geen gemiddelde Lochemse wijk is wordt uitgegaan van 750 auto’s per 1000 inwoners. Veld 6 van MSR Mauritsweg telt 80 aansluitingen = huishoudens. Gemiddeld 2, 2 personen per huishouden geeft 176 personen. Met de verhouding van 750 auto’s op 1000 inwoners hebben de 176 personen samen 132 auto’s.

Aannames (2 van 2) Wanneer uitgegaan wordt van een gelijkblijvend aantal auto’s en personen op veld 6 van MSR Mauritsweg, zijn van de 132 auto’s er in 2025 volgens de RVO 16, 5 elektrisch. In 2050 zijn er van de 132 auto’s 74 elektrisch aldus Movares. Voor 2025 wordt er zodoende uitgegaan van 16, 5 EV waarvan 13, 5 PHEV en 3 FEV. Voor 2050 wordt er zodoende uitgegaan van 74 EV waarvan 49, 3 PHEV en 24, 6 FEV. Verder wordt er door de afdeling Asset Management van Liander uitgegaan van een belastingtoename van huishoudens van 1% per jaar tot aan het jaar 2030 (SAMP 2013). Deze lijn wordt door de auteur doorgetrokken tot aan het jaar 2050. Eigenschappen 160 A Hager/Weber g. FF zekering Max. te belasten tijd 1 uur 57 min Max. belasting 250 A ≈ 57, 5 k. W 60 min 266, 67 A ≈ 61, 33 k. W 33, 3 min 275 A ≈ 63, 25 k. W 13, 33 min 300 A ≈ 69 k. W 2, 92 min 350 A ≈ 80, 5 k. W 50 sec 400 A ≈ 92 k. W 8 sec 500 A ≈ 115 k. W 2, 5 sec 600 A ≈ 138 k. W 0, 38 sec 1500 A ≈ 345 k. W