Procedury kontroli merytorycznej Piotr Nagraba Warszawa 7 lutego

Procedury kontroli merytorycznej Piotr Nagraba Warszawa, 7 lutego 2017 roku

STRUKTURA i CHARAKTER PROCEDUR Część II. Ustalenia kontroli dotyczące wewnętrznej kontroli jakości przy wykonywaniu zlecenia II. 1 Przyjęcie zlecenia II. 2 Kluczowy biegły rewident oraz zespół do realizacji zlecenia II. 3 Kompletność złożonych oświadczeń o niezależności i bezstronności II. 4 Przegląd jakości wykonania zlecenia II. 5 Wynagrodzenie za czynności rewizji finansowej 2

Część III. Ustalenia kontroli dokumentacji rewizyjnej III. 1 Informacje ogólne III. 2 Planowanie badania: III. 2. 1 Rozpoznanie działalności jednostki i kluczowych ryzyk III. 2. 2 Rozpoznanie i ocena prawdopodobieństwa nadużyć III. 2. 3 Ocena kontynuacji działalności III. 2. 4 Właściwość przyjętej polityki rachunkowości III. 2. 5 Rozpoznanie systemu kontroli wewnętrznej III. 2. 6 Opracowanie strategii badania i określenie poziomu istotności III. 2. 7 Opracowanie programu badania III. 2. 8 Spójność planu badania 3

Część III. Ustalenia kontroli dokumentacji rewizyjnej c. d. III. 3 Badanie po raz pierwszy sprawozdania finansowego III. 4 Badanie zobowiązań warunkowych i roszczeń III. 5 Badanie transakcji ze stronami powiązanymi III. 6 Badanie zdarzeń po dniu bilansowym III. 7 Korekty z badania 4

Część III. Ustalenia kontroli dokumentacji rewizyjnej c. d. III. 8 Kompletność i prawidłowość sporządzenia: a) sprawozdania finansowego, w tym: - wprowadzenia do sprawozdania finansowego - bilansu - rachunku zysków i strat - zestawienia zmian w kapitale własnym - rachunku przepływów pieniężnych - dodatkowych informacji i objaśnień b) sprawozdania z działalności jednostki 5

Część III. Ustalenia kontroli dokumentacji rewizyjnej c. d. III. 9 Wystarczalność i odpowiedniość uzyskanych dowodów badania oraz ich ocena III. 10 Zasadność wyrażonej opinii III. 11 Prawidłowość sporządzenia raportu III. 12 Prawidłowość sporządzenia sprawozdania biegłego rewidenta III. 13 Dokumentacja badania, dowody badania, pisemne oświadczenia III. 14 Inne istotne kwestie III. 15 Zestawienie nieistotnych nieprawidłowości/ istotnych nieprawidłowości III. 16 Wykaz kopii dokumentów załączonych do akt kontroli 6

Wskazówki: • Procedury w razie potrzeby powinny zostać dostosowane do specyfiki jednostki, której sprawozdania finansowe zostało zbadane. • W celu uwzględnienia w procedurach kontroli innych procedur niż wskazane w zakładkach części III. 9, w każdej z zakładek z tej części zamieszczona została pozycja "inne stwierdzenia/inne procedury rewizyjne", która służy opisowi pracy udokumentowanej w ramach badania danego obszaru sprawozdania finansowego. • W przypadku wystąpienia istotnych nieprawidłowosći, które zamieszcza się w protokole kontroli, akta kontroli muszą zawierać kopie dokumentów potwierdzające występowanie powyższych nieprawidłowości. 7

Przedmiot kontroli (art. 34 ust. 1 projektu ustawy) Przestrzeganie przepisów prawa, procedur i standardów w zakresie: • badań ustawowych sprawozdań finansowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego (Komisja Nadzoru Audytowego może wydawać zalecenia i instrukcje dotyczące sposobu przeprowadzenia kontroli – art. 35 ust. 8 projektu ustawy), • usług objętych krajowymi standardami wykonywania zawodu innych niż badanie ustawowe (zakres kontroli określi Krajowa Rada Biegłych Rewidentów – art. 35 ust. 10 projektu ustawy). 8

Procedury kontroli Art. 35 ust. 11 projektu ustawy: „Opracowując procedury kontroli, Krajowa Komisja Nadzoru bierze pod uwagę skalę i złożoność działalności kontrolowanej firmy audytorskiej. Procedury kontroli firmy audytorskiej uwzględniają obowiązywanie zasady proporcjonalności przy stosowaniu krajowych standardów badania przy badaniach ustawowych jednostek innych niż duże jednostki. ” 9

Procedury przeprowadzania kontroli (uchwała KKN zatwierdzana przez KNA) KKN określa w drodze uchwały zatwierdzanej przez Komisję Nadzoru Audytowego (art. 39 ust. 1 pkt 4): • procedury przeprowadzania kontroli planowych, badań ustawowych sprawozdań finansowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego, • procedury przeprowadzania kontroli doraźnych. 10

Zakres kontroli (art. 107 ust. 1 projektu ustawy) Obejmuje m. in. : 2) testy zgodności procedur i przegląd akt badań rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych w celu zweryfikowania skuteczności systemu wewnętrznej kontroli jakości, 4) ocenę zgodności wybranej do kontroli dokumentacji badania z obowiązującymi przepisami prawa, wymogami standardów badania, kontroli jakości oraz wymaganiami z zakresu etyki i niezależności, 5) ocenę ilości i jakości wykorzystanych zasobów osobowych, rzeczowych i finansowych do przeprowadzenia badania, w tym ocenę przestrzegania wymagań w zakresie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, o którym mowa w art. 6 pkt 2, na podstawie analizy wybranej dokumentacji badania oraz odpowiednich polityk i procedur wewnętrznej kontroli jakości podmiotu kontrolowanego w tym zakresie (obecnie: kontrola ilości i jakości wykorzystywanych zasobów kadrowych), 11

Zakres kontroli (art. 107 ust. 1 projektu ustawy) 6) ocenę zgodności z przepisami prawa wynagrodzenia za badanie oraz inne usługi, naliczonego i wypłaconego kluczowemu biegłemu rewidentowi, członkom zespołu wykonującego zlecenie oraz podmiotowi kontrolowanemu lub innemu podmiotowi, z którego usług w trakcie badania korzystał kluczowy biegły rewident lub podmiot kontrolowany, na podstawie analizy wybranych akt badań i odpowiednich polityk i procedur wewnętrznej kontroli jakości podmiotu kontrolowanego w tym zakresie (obecna ustawa: kontrola naliczonego wynagrodzenia za czynności rewizji finansowej) Akta badań, podlegające sprawdzeniu podczas kontroli, wybiera się na podstawie analizy ryzyka nieprawidłowego przeprowadzenia badania ustawowego (art. 107 ust. 2 projektu ustawy) 12

Obowiązek badania (art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości) Dotyczy: Jednostek nie wymienionych w art. 64 ust. 1 pkt 1 -3, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków: 2, 5 mln EUR suma aktywów (10. 823 tys. zł wg średniego kurs EUR na 30. 01. 2017 r. ), 5 mln EUR przychodów ze sprzedaży oraz z operacji finansowych (21. 646 tys. zł), 50 osób średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty. 13

Mała jednostka - definicja (Uo. R) (art. 3 ust. 1 c. ustawy o rachunkowości): spółka handlowa (kapitałowa i osobowa), osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych oraz spółka partnerska, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: 17 mln zł sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, 34 mln zł przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, 50 osób średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty. 14

Uproszczenia, z których może korzystać mała jednostka Jednostka mała może sporządzać: • uproszczony bilans (art. 46 ust. 5 pkt 5 ustawy o rachunkowości), • uproszczony rachunek zysków i strat (art. 47 ust. 4 pkt 5 ustawy o rachunkowości), • uproszczoną informację dodatkową (art. 48 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Wzór informacji dotyczących uproszczonego bilansu, uproszczonego rachunku zysków i strat oraz uproszczonej informacji dodatkowej stanowi załącznik nr 5 do ustawy o rachunkowości. 15

UPROSZCZONY BILANS PASYWA AKTYWA A. Kapitał (fundusz) własny A. Aktywa trwałe I. Kapitał (fundusz) podstawowy I. Wartości niematerialne i prawne II. Kapitał (fundusz) zapasowy, w tym: II. Rzeczowe aktywa trwałe, w tym: - nadwyżka wartości sprzedaży (wartości emisyjnej) środki trwałe, nad wartością nominalną udziałów (akcji) środki trwałe w budowie III. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, w tym: III. Należności długoterminowe - z tytułu aktualizacji wartości godziwej IV. Inwestycje długoterminowe, w tym: IV. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe - nieruchomości, V. Zysk (strata) z lat ubiegłych - długoterminowe aktywa finansowe VI. Zysk (strata) netto V. Długoterminowe RMK VII. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego B. Aktywa obrotowe (wielkość ujemna) I. Zapasy B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania II. Należności krótkoterminowe, w tym: I. Rezerwy na zobowiązania, w tym: a) z tytułu dostaw i usług, w tym: - rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne - do 12 miesięcy, II. Zobowiązania długoterminowe, w tym: - powyżej 12 miesięcy - z tytułu kredytów i pożyczek III. Inwestycje krótkoterminowe, w tym: III. Zobowiązania krótkoterminowe, w tym: a) krótkoterminowe aktywa finansowe, wtym: a) z tytułu kredytów i pożyczek, środki pieniężne w kasie i na rachunkach b) z tytułu dostaw i usług, w tym: IV. Krótkoterminowe RMK - do 12 miesięcy, C. Należne wpłaty na kapitał podstawowy - powyżej 12 miesięcy D. Udziały (akcje) własne c) fundusze specjalne IV. Rozliczenia międzyokresowe 16

Uproszczony rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny) A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Koszty sprzedaży D. Koszty ogólnego zarządu E. Zysk (strata) ze sprzedaży F. Pozostałe przychody operacyjne, w tym: - aktualizacja wartości aktywów niefinansowych G. Pozostałe koszty operacyjne, w tym: - aktualizacja wartości aktywów niefinansowych H. Przychody finansowe, w tym: I. Dywidendy i udziały w zyskach od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, w tym: - od jednostek powiązanych, w których jednostka posiada zaangażowanie II. Odsetki, w tym: - od jednostek powiązanych III. Zysk z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym: - w jednostkach powiązanych IV. Aktualizacja wartości aktywów finansowych I. Koszty finansowe, w tym: I. Odsetki, w tym: - dla jednostek powiązanych 17

Uproszczony rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny) c. d. II. Strata z tytułu rozchodu aktywów finansowych, w tym: - w jednostkach powiązanych III. Aktualizacja wartości aktywów finansowych J. Zysk (strata) brutto K. Podatek dochodowy L. Zysk (strata) netto 18

Uproszczenia, z których może korzystać mała jednostka c. d. Sprawozdanie z działalności małej jednostki (jeżeli obowiązek jego sporządzenia wynika z art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości): • może nie być sporządzane, pod warunkiem, że w informacji dodatkowej przedstawiona zostanie informacja dotycząca nabycia udziałów własnych, o których mowa w art. 49 ust. 2 pkt 5 ustawy o rachunkowości, • w przypadku sporządzenia sprawozdania z działalności, może ono nie zawierać wskaźników niefinansowych oraz informacji dotyczących zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia, o którym mowa w art. 49 ust. 3 ustawy. 19

Uproszczenia, z których może korzystać mała jednostka c. d. Informacja o udziałach własnych (art. 49 ust. 2 pkt 5 ustawy o rachunkowości), w tym: a) przyczynie nabycia udziałów własnych dokonanego w roku obrotowym, b) liczbie i wartości nominalnej nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów, a w przypadku braku wartości nominalnej - ich wartości księgowej, jak też części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują, c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego - równowartości tych udziałów, d) liczbie i wartości nominalnej wszystkich udziałów nabytych i zatrzymanych, a w razie braku wartości nominalnej - wartości księgowej, jak również części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują. 20

Uproszczenia, z których może korzystać mała jednostka c. d. Art. 49 ust. 3 ustawy o rachunkowości: Sporządzając oświadczenie na temat informacji niefinansowych, jednostka przedstawia informacje niefinansowe w zakresie, w jakim są one niezbędne dla oceny rozwoju, wyników i sytuacji jednostki oraz wpływu jej działalności na zagadnienia, o których mowa w ust. 2 pkt 3. Art. 49 ust. 2 pkt 3 ustawy o rachunkowości: Oświadczenie na temat informacji niefinansowych obejmuje co najmniej opis polityk stosowanych przez jednostkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, a także opis rezultatów stosowania tych polityk. 21

Jednostki zainteresowania publicznego Są nimi m. in. (art. 2 ust. 9 projektu ustawy): • spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, spełniające kryteria dużej jednostki, (obecnie: spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe) • instytucje pieniądza elektronicznego i krajowe instytucje płatnicze, spełniające kryteria dużej jednostki, (obecnie: krajowe instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały unijnych instytucji pieniądza elektronicznego i oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego) 22

Duża jednostka (definicja - art. 2 pkt 8 projektu ustawy): Jednostka, która na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z następujących trzech wielkości: a) 85 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego, b)170 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy, c) 250 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty. 23

Jednostki zainteresowania publicznego c. d. • towarzystwa funduszy inwestycyjnych, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy, zarządzały aktywami o wartości nie mniejszej niż 10 mld zł oraz które zarządzały funduszami posiadającymi łącznie mniej niż 30 000 rejestrów otwartych dla uczestników, (obecnie: TFI nie są JZP) 24

Jednostki zainteresowania publicznego c. d. • podmioty prowadzące działalność maklerską, które na koniec danego roku obrotowego oraz na koniec roku obrotowego poprzedzającego dany rok obrotowy posiadały na rachunkach klientów aktywa w wysokości nie mniejszej niż 10 mld zł lub zarządzały aktywami w wysokości nie mniejszej niż 10 mld zł i jednocześnie posiadały minimum 10 000 klientów, z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego (obecnie: podmioty prowadzące działalność maklerską z wyłączeniem podmiotów prowadzących działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego). 25

Opis w kolumnie "nasza ocena / wnioski na podstawie oglądu dokumentacji": TAK należy rozumieć jako sugerowany opis w przypadku, gdy w wyniku zapoznania się z dokumentacją Podmiotu lub odpowiednio dokumenatacją rewizyjną (wybraną do próby merytorycznej) osoby przeprowadzające kontrolę nie mają wątpliwości co do zakresu, prawidłowości i zawartości merytorycznej zgromadzonych przez Podmiot lub kluczowego biegłego rewidenta/zespół dokumentów i informacji NIE (też niekompletnie) należy rozumieć jako sugerowany opis w przypadku, gdy w wyniku zapoznania się z dokumentacją Podmiotu lub odpowiednio dokumentacją rewizyjną (wybraną do próby merytorycznej) osoby przeprowadzające kontrolę mają wątpliwości co do zakresu, prawidłowości i zawartości merytorycznej zgromadzonych przez Podmiot lub kluczowego biegłego rewidenta/zespół dokumentów i informacji (brak w/w lub niewystarczający zakres). Wybranie tej odpowiedzi wymaga podania odwołania do ewentualnych dokumentów źródłowych (plików, notatek, kart dokumentacji etc. ) znajdujących się w dokumentacji ND zagadnienie "nie dotyczy" 26

Kluczowy biegły rewident oraz zespół do realizacji zlecenia (kryterium: wielkość firmy audytorskiej) Cel procedury kontroli: Sprawdzenie, czy przeprowadzone procedury związane z wyznaczeniem kluczowego biegłego rewidenta i zespołu do realizacji zlecenia są zgodne z opracowanym systemem wewnętrznej kontroli jakości. Opis czynności kontrolnych: 1. Czy udokumentowano przeprowadzenie procedur, zgodnych z opracowanym przez Podmiot systemem wewnętrznej kontroli jakości, dotyczących wyznaczania kluczowego biegłego rewidenta oraz zespołu przewidzianych do realizacji zlecenia? (procedury nie stosujemy dla 1 -osobowych działalności gospodarczych) 2. Czy firma audytorska zapewniła kluczowemu biegłemu rewidentowi odpowiednie zasoby, w tym zespół wykonujący badanie, posiadający kompetencje i możliwości niezbędne do właściwego wykonania zadania (procedury nie stosujemy dla 1 -osobowych działalności gospodarczych) 27

Kluczowy biegły rewident oraz zespół do realizacji zlecenia (kryterium: wielkość firmy audytorskiej) 3. Czy zaplanowano czynny udział kluczowego biegłego rewidenta w przeprowadzeniu badania? (procedury nie stosujemy dla 1 -osobowych działalności gospodarczych) 4. Czy zaplanowano przeznaczenie wystarczającej ilości czasu i odpowiednie zasoby w celu właściwej realizacji badania? 28

Wynagrodzenie za czynności rewizji finansowej (kryterium: wielkość firmy audytorskiej) Cel procedury kontroli: Sprawdzenie czy dokumentacja rewizyjna z wykonania usługi rewizji finansowej zawiera określoną dla danej usługi kalkulację wynagrodzenia zgodnie z przyjętą metodologią i wymogami wynikającymi z przepisów prawa. Zgodnie z art. 74 projektu ustawy określamy procedury w następującym brzmieniu: 1. Czy wynagrodzenie za przeprowadzenie badania uzyskiwane przez firmę audytorską, biegłych rewidentów oraz podwykonawców działających w ich imieniu i na ich rzecz NIE jest (w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej dotyczy jedynie firmy audytorskiej): a) uzależnione od żadnych warunków, w tym od wyniku badania; b) kształtowane lub uzależnione od świadczenia na rzecz jednostki badanej lub jednostek z nią powiązanych dodatkowych usług niebędących badaniem przez firmę audytorską lub jakikolwiek podmiot powiązany z firmą audytorską lub jakąkolwiek jednostkę należącą do sieci? 29

Wynagrodzenie za czynności rewizji finansowej (kryterium: wielkość firmy audytorskiej) c. d. 2. Czy znajdująca się w dokumentacji rewizyjnej kalkulacja wynagrodzenia za usługi rewizji finansowej obejmuje : a) szacowanie skali złożoności projektu tj. kryterium trudności, określające złożoność wykonywanej usługi, umiejętności i wiedzę konieczną dla danego rodzaju usług zawodowych? b) określenie wymaganych kompetencji zespołu dla realizacji zlecenia tj. kryterium wykonawcy, określające poziom przeszkolenia i doświadczenia osób, które należy zatrudnić do wykonania usług zawodowych? - w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej procedurę ogranicza się do kluczowego biegłego rewidenta, c) oszacowanie pracochłonności zlecenia, w tym wymagania dotyczące raportowania /dokumentowania badania tj. kryterium pracochłonności – określające konieczną ilość czasu, jaką powinna przeznaczyć każda z osób zaangażowanych w wykonywanie danych usług zawodowych? (w przypadku jednosobowej działalności gospodarczej procedura dotyczy kluczowego biegłego rewidenta oraz weryfikatora, jeśli zlecenie podlega niezależnej kontroli jakości)? 30

Wynagrodzenie za czynności rewizji finansowej c. d. 3. Czy stawki godzinowe lub dzienne zostały ustalone odrębnie dla osób o takich samych lub zbliżonych kompetencjach zawodowych wymaganych do realizacji usługi? – procedurę pomija się w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej , 4. Czy ustalone stawki godzinowe lub dzienne zapewniły pokrycie kosztów bezpośrednich, kosztów pośrednich oraz oczekiwaną marżę za realizację usługi? 5. Czy przy wyliczeniu wynagrodzenia firmy audytorskiej, określonego na bazie kryterium złożoności, wykonawcy i pracochłonności, użyto wskaźników zmniejszenia lub zwiększenia wynagrodzenia oraz czy uzasadniono zastosowanie tych wskaźników? 31

Sprawozdanie z działalności jednostki (kryterium wielkości badanej jednostki i/lub jej formy prawnej) Procedurę pomija się jeśli jednostka nie była zobowiązana do sporządzenia sprawozdania z działalności jednostki z uwagi na formę prawną lub skorzystała ze zwolnienia z jego sporządzenia z uwagi na spełnienie definicji małej jednostki. 1. Czy biegły rewident sprawdził (i udokumentował wyniki swojej pracy), że sprawozdanie z działalności jednostki zapewnia wywiązanie się jednostki z obowiązków informacyjnych określonych w art. 49 ustawy o rachunkowości i innych wiążących jednostkę przepisach? 2. Czy biegły rewident sprawdził (i udokumentował wyniki swojej pracy), że informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności jednostki są zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym? 3. Czy biegły rewident sprawdził (i udokumentował wyniki swojej pracy), czy w świetle wiedzy o jednostce i jej otoczeniu uzyskanej podczas badania, w sprawozdaniu z działalności jednostki występują istotne zniekształcenia? 32

Sprawozdanie z działalności jednostki (kryterium wielkości badanej jednostki i/lub jej formy prawnej) Zniekształcenie występuje, gdy informacje przedstawione są nieprawdziwie lub w inny sposób wprowadzają w błąd odbiorcę sprawozdania z działalności (również poprzez pominięcie lub zaciemnienie informacji niezbędnych do właściwego zrozumienia ujawnionych zagadnień). Przykładowo, jeśli istota jakiejś informacji opiera się na odniesieniu do kluczowych wskaźników efektywności, brak ujawnienia tych wskaźników może powodować wprowadzenie w błąd odbiorcy tej informacji. W trakcie oceny, czy zniekształcenie występujące w sprawozdaniu z działalności jest istotne, biegły rewident bierze pod uwagę poniższe kwestie: a) czy w sprawozdaniu z działalności wystąpiło pominięcie lub zniekształcenie informacji istotnych, mogące wpływać na decyzje podejmowane na podstawie tych informacji przez użytkowników sprawozdania z działalności, b) ocena istotności zniekształceń występujących w sprawozdaniu z działalności powinna uwzględniać aspekt ilościowy jak i jakościowy. 33

Sprawozdanie z działalności jednostki (kryterium wielkości badanej jednostki i/lub jej formy prawnej) 4. Czy biegły poinformował w opinii w uzupełniających objaśnieniach o: – nie przedłożeniu przez zobowiązaną do tego jednostkę sprawozdania z działalności jednostki? – nie uwzględnieniu w sprawozdaniu z działalności postanowień art. 49 i/lub innych wiążących jednostkę przepisów (jeśli dotyczy)? – niezgodności informacji zawartych w sprawozdaniu z działalności jednostki z rocznym sprawozdaniem finansowym? – wystąpieniu w sprawozdaniu z działalności jednostki (w świetle wiedzy kluczowego biegłego rewidenta o jednostce i jej otoczeniu uzyskanej podczas badania sprawozdania finansowego) istotnych zniekształceń, wraz ze wskazaniem na czym one polegają? 5. Czy sprawozdanie z działalności jednostki posiada prawidłową datę jego sporządzenia? 6. Czy sprawozdanie z działalności jednostki zostało podpisane przez wszystkie osoby zobowiązane do jego podpisania? 34

Dokumentacja z badania Cel procedury: Sprawdzenie kompletności dokumentacji badania oraz czy zawiera ona dowody badania właściwe jakościowo i ilościowo oraz czy opinia i raport wynikają z zebranej i opracowanej w toku badania dokumentacji rewizyjnej, a także czy dokumentacja rewizyjna umozliwia biegłemu rewidentowi niebiorącemu udziału w badaniu prześledzenie jego przebiegu i znalezienie uzasadnienia dla opinii wyrażonej o badanym sprawozdaniu finansowym. 1. Czy opinia i raport wynikają z zebranej i opracowanej w toku badania dokumentacji rewizyjnej, a także czy dokumentacja rewizyjna umożliwia biegłemu rewidentowi niebiorącemu udziału w badaniu prześledzenie jego przebiegu i znalezienie uzasadnienia dla opinii wyrażonej o badanym sprawozdaniu finansowym, zgodnie z art. 65 ust. 6 ustawy o rachunkowości? (ust. 81 KSRF nr 1) 35

Dokumentacja z badania c. d. 2. Czy biegły rewident sporządził dokumentację, która zawiera (wg MSB 230 par. 7 -16, A 1 -A 24 oraz wg innych MSB wymienionych w załączniku do MSB 230): (a) wystarczające i odpowiednie zapisy uzasadniające sprawozdanie biegłego rewidenta oraz (b) dowody na to, że badanie zostało zaplanowane i przeprowadzone zgodnie z MSB oraz mającymi zastosowanie wymogami prawnymi i regulacyjnymi? 3. Czy biegły rewident zaprojektował i przeprowadził procedury badania w sposób, który zapewnił uzyskanie wystarczających i odpowiednich dowodów badania, umożliwiających sformułowanie racjonalnych wniosków leżących u podstaw opinii biegłego rewidenta? (MSB 500 par. 6 -11, A 1 -A 57) 36

Dziękuję za uwagę Piotr Nagraba Warszawa, 7 lutego 2017 roku