PROBLEMI EKONOMIK THEMELOR RNDSIA E EKONOMIS SI SHKENC

PROBLEMI EKONOMIK THEMELOR. RËNDËSIA E EKONOMISË SI SHKENCË

Çështja ÇFARË duhet të prodhohet -zgjidhet në tregun e produkteve nëpërmjet “votimit” të përditshëm të konsumatorëve -çfarëdo krize ekonomike që mund të ndodhë njerëzit patjetër duhet të konsumojnë produkte elementare.

Çështja SI duhet të prodhohet -përdorimi i teknologjisë që mundëson sa më pak shpenzime të prodhimimt duke ngritur cilësinë është synim i çdo ndërmarrje që e kërkon fitimin -parimi i ekonomizimit (minimizimi i shpenzimeve dhe maksimizimi i kënaqësisë) që siguron të ardhura është i rëndësisë së veçantë se si duhet të prodhohet.

Çështja PËR kë duhet të prodhohet -prodhimi i mallrave i dedikohet tregut i cili i absorbon ato, pra mallra për të cilat ekzistojnë kërkesat që mund të shiten në treg.

Shkenca e ekonomisë Mikroekonomia Përcakton dhe zgjidh problemet që kanë të bëjnë me çmimin e produktit nga firma , sasinë e prodhimit, pagën e punonjësve Makroekonomia Rritjen ekonomike në nivel të vendit, ndryshimin ekonomik në tërësi, kursimin dhe papunësinë, kurset e këmbimit

Mikro

MAKRO

-Është domosdoshmëri që secili prejj nesh të ketë njohuri bazike për ekonomin. -Një doktorrë, avokati, inxhinieri dhe familja çdo ditë ballafaqohen me ekonomi. -Më shumë njohuri ekonomike na bëjnë më të përgatitur për të qenë qytetar aktiv.

CILAT JANË DALLIMET DHE NGJASHMËRITË MES EKONOMISË DHE SOCIOLOGJISË?

PROBLEMI EKONOMIK THEMELOR DHE SISTEMET EKONOMIKE

PUNIMI ME KAFSHË PËR MIJËRA VJET ISHTE EKONOMI TRADICIONALE

BLUARJA E GRURIT ME MULLI UJI ISHTE SEGMENT I EKONOMISË TRADICIONALE.

ZEJTARIA ËSHTË NJË PREJ FORMAVE TË PRODHIMIT TRADICIONAL, SOT KJO FORMË E PRODHIMIT ËSHTË MË TEPËR E KARAKTERIT TURISTIK.

PUNËTORE SOCIALISTE DHE NË BAZË TË PAROLLËS SË SAJ TREGOHET SE AJO ËSHTË E KOMANDUAR NGA PARTIA NË PUSHTET.

NË EKONOINË E KOMANDUAR DOMIOJNË PARULLAT PARTIAKE

EKONOMIA E TREGUT

Funksionin e subjekteve e kryen tregu

Mbështetet në Idenë e Adam Smith Ø Pranon rolin e qeverisë në ofrimin e të mirave publike Ø Forcat e tregut nëpërmjet kërkesës dhe ofertës zgjedhin problemet ekonomike në mënyrë efiqente Ø Qeveria të lërë tregun të lirë KËNDVËSHTRIMI KLASIK

ü Pranon rol të madh të qeverisë , veqanërisht në stabilizimin e ekonomisë ü Tregu nuk mundë të zgjedhë shumë probleme të cilat njihen si “ dështime të tregut “ ü Shëndeti publik , ndotja KËNDVËSHTRIMI KEJNSIANIST

VENDIMET QEVERITARE DHE VENDIMET E TREGUT

Firmat marrin fitime më të mëdha kur konkurrenca është më e ulët Qeveria përpiqet të nxisë konkurrencën

Tregjet motivohen duke maksimizuar fitimin nëpërmjet plotësimit efiqent të nevojave të konsumatorëve Qeveria motivohet nga koncepti i drejtësisë , si në shpërndarjen e burimeve ashtu edhe në zbatimin e rregullave të biznesit

Tregjet përdorin burimet në mënyrë efiqente mbi bazën e motivit të fitimit qeveria i kufizon shpenzimet në varësi të nivelit të buxhetit , por kjo nuk nënkupton automatikisht përdorimin efiqent të burimeve

Konsumatorët e përdorin një produkt që e blejnë, taksapaguesit nuk përfitojnë shpërblim direkt

Konsumatorët i bëjnë të njohura preferencat e tyre nëpërmjet zgjedhjes individuale, duke e blerë ose jo një produkt qeveria merr vendime bazuar në votën kolegtive

Ø Koreja e Jugut- Tregtia e lirë ndërkombëtare Ø Gana – barrierë për tregtinë Ndërkombëtare RAST STUDIMOR: PËRFITIMET NGA TREGTIA NDËRKOMBËTARE

Treguesit Gana Koreja e Jugut GDP/person 1970(USD 250 260 GDP/person 1995 (USD) 390 9700 Rritja mesatare vjetore 1. 4 9. 0 Pesha e tregtisë ndërkombëtare 18 74

Këto prirje shpjegohen me qëndrime ndaj tregtisë ndërkombëtare Kyqi i suksesit: “ Tregti e lirë e produkteve të prodhuara nga specializimi i epërsisë krahasuese/konkurruese

Gana Nga të parat koloni të Afrikës Perëndimore që fitoi pavrsinë Presidenti i parë Kwame Nkrumah parashikoi: Tarifa të larta për shumcën e importeve Politikë subvencionimi për të prodhur vet shumicën e produkteve industriale Politika të tjera që shkurajonin eksportin

Klima , toka, lidhjet me rrugët ndërkombëtare për rritjen dhe eksportin e kakaos i jepnin Ganës epërsi absolute për prodhimin e saj.

ØGana ishte prodhues, eksportues më i madh i kakaos në vitin 1957

Autoritetet qeveritare krijuan një bord qeveritar për të kontrolluar tregun që kishin kompetencë caktimin e çmimit dhe ishte blerësi i vetëm i kakaos në Ganë

Bordi blente kakaon për 0. 25 cent Eksportonte për 0. 50

REZULTATI PAS 16 VITESH

Çmimet e blerjes së kakaos nga bordi u rrit për 6 herë Prodhuesit gnez paguheshin gjithnjë e më pak Çmimi i mallrave të konsumit në Ganë u rrit 22 herë Çmimi i blerjes nga prodhuesit në vendet fqinjë u rrit 32 herë

Prodhuesit ganez të kakaos e zhvendosën prodhimin e tyre në produkte dhe shërbime të tjera dhe si rezultat eksporti i kakaos ra afro një të tretën brenda 7 viteve

Përfundim “Orientimi jondërkombëtar i politikës tregtare dërgoi në orientimin e burimeve nga veprimtaria fitimprurëse e rritjes së kakos – ku ajo kishte përparësi absolute në tregun botëror-në kultivimin e produkteve të tjera dhe industri ku ajo nuk kishte epërsi. Përdorimi i pamjaftushëm i burimeve të veendit dëmtoi mjaft ekonominë ganeze dhe frenoi zhvillimin ekonomik International Business Charles Hill

Gana vendi më i zhvilluar i Afrikës Sot ndër më të varfrat

Koreja e Jugut Ø Politika e qeverisjes së Koresë ishin për tarifa të ulëta importi për produkte industriale dhe jo për produkte bujqësore dhe përdorimi i nxitësve për të inkurajuar eksportet koreane Ø Nga vitet e 50 -ta tarifat e importit u ulën progresivisht nga mesatarisht 60% në 20% në mesin e viteve 80 -ta. Ø Në shumicën e produkteve industriale u hoqën fare, ndërsa numëri i produkteve për të cilat vendoseshin kuota importi u pakësua mjet për 90% në fund të viteve 50 -ta Ø Në të njejëtën mënyrë Koreja e uli subvencionin që u jepte eksportusve nga 80% të çmimit të shitjes në 20% në vitin 1965 dhe zero në vitin 1984

Përfundim: Orientimi i Koresë së Jugut nga tregtia e jashtme u shpërblye me transformimin mrekullues ekonomik. Fillimisht prodhimet u zhvendosen nga bujqësia në industri që përdornin në mënyrë intensive punën , veçanërisht tekstilin dhe veshmbathjet

Ø Fuqia punëtore e madhe numerikisht, e mirëarsimuar, përbënte bazën e epërsisë krahasuese të Koresë në industrinë që kërkojnë shumë punë. Ø Kur kostoja e punës u rrit , sektorët ekonomik me kosto më të madhe ishin idustri që kërkojnë më shumë kapital , si automobila elektronik, gjysëmpërques, materiale të tjera të kohës.

Koreja e Jugut. Ndërsa në vitin 1950 70% e të punësuarve në vendi ishin në sektorin bujqësore, tani janë më pak se 20%. Në të njejëtën periudhë prodhimi në sektorin industrial është rritur së paku nga 10% në 30%

Ø Fuqia punëtore e madhe numerikisht, e mirëarsimuar, përbënte bazën e epërsisë krahasuese të Koresë në industrinë që kërkojnë shumë punë. Ø Kur kostoja e punës u rrit , sektorët ekonomik me kosto më të madhe ishin idustri që kërkojnë më shumë kapital , si automobila elektronik, gjysëmpërques, materiale të tjera të kohës.

Koreja e Jugut. Ndërsa në vitin 1950 70% e të punësuarve në vendi ishin në sektorin bujqësore, tani janë më pak se 20%. Në të njejëtën periudhë prodhimi në sektorin industrial është rritur së paku nga 10% në 30%

Gana shkurajoi tregtinë me vendet e tjera. Rezultati ishte zhvendosja nga burimi produktiv në burimin joproduktiv Koreja e Jugut inkurajoi tregtinë me vendet e tjera. Rezultati ishte zhvendosja e burimeve nga përdorimet në produktet ku ajo nuk kishte epërsi krahasuese drejt produkteve ku kishte epërsi. ILUSTRIMI I PËRFITIMEVE NGA TN

Internacional Business Charls W. Hill