PROBLEME DAYALI RENME zge DOAN 245150 Problem Nedir

PROBLEME DAYALI ÖĞRENME Özge DOĞAN 245150

Problem Nedir ?

Problem, zihni karıştırması nedeniyle karşılaşan, birey tarafından çözme isteği uyandıran ve ilk defa karşılaşılması nedeniyle de standart bir çözüm yolu bulunmayan, sadece çözmeye çalışan kişinin sahip olduğu bilgi birikiminin doğru şekilde kullanılması sonucu çözülmesi mümkün olan sorun olarak tanımlanabilir.

Problem Çözmeye Dayalı Öğrenme İlerlemeci eğitim felsefesinin ve araştırma stratejisinin savunucusu John Dewey tarafından ortaya atılmıştır. Probleme dayalı öğrenme yapılandırmacılığa dayanmaktadır ve yapılandırmacılık gibi Dewey ve Piaget’nin çalışmaları doğrultusunda ortaya çıkmıştır.

Probleme dayalı öğrenmede, ortaya atılan problemin ilgi ve merak uyandırıcı olması bir ön koşuldur. Piaget’e göre öğrenme, bireylerin şaşkınlık ortamında düşünme ile çıkmalarının sonucunda gerçekleşen bir durumdur. Farklı ve daha önce karşılaşılmayan bir problem öğrencinin ilgisini çekmekte, derse karşı güdülenmeyi arttırmaktadır.

Problem çözmeye dayalı öğrenme, öğrencileri karmaşık bir durum veya olay ile karşıya bırakır. Onlara, söz konusu olan olaya ‘sahiplenme’ veya olaydan ‘sorumlu olma’ rolünü yükler. Öğrenciler, gerçek problemi tanımlarlar ve araştırma yoluyla geçerli bir çözüme varmada her ne gerekli ise öğrenirler. Öğretmenler, gerçek hayattan problemler seçerek, rol oynayarak, öğrencilere çeşitli sorular yönelterek ve öğrencileri kendileriyle mücadele etmeye yönlendirerek, onlara rehberlik ederler.

Öğretim Stratejisi Geleneksel öğretim Problem Çözmeye Dayalı Öğrenme Amaç Öğretmenin Rolü Öğrencinin Rolü Bilgi Öğrencilerin öğrendikleri bilgileri kendilerinden istendiğinde olduğu gibi tekrar etmelerini sağlamak. Uzman olarak öğretmen, bilgiyi elinde bulundurur ve öğrencilerinin düşünmelerini yönetir. Kontrol edici olarak öğretmen, öğrenci öğrenmesini yönetir ve öğrencileri değerlendirir. Alıcı olarak öğrenci, pasiftir ve boş bir depo olarak algılanır. Takip edici olarak öğrenci, öğretmen önderliği ve liderliği için bekler. Bilgi, öğretmen tarafından organize edilir ve öğrencilere sunulur. Öğrencilerin bir problem durumuna çözüm üretebilmeleri için onların kendi bilgilerini yine kendilerinin inşa etmelerini sağlamak. Bir bilişsel rehber olarak öğretmen, öğrencileri bir problem durumu ile karşıya bırakır. Bir kaynak kişi olarak öğretmen, öğrencilere sorular yöneltir, öğrencilerin dünyası ile ilişkiler kurar ve öğrenci öğrenmesini yönlendirir. Birer problem çözücü olarak öğrenciler, karşılaştıkları problemlere, var olan kaynakları değerlendirerek, çeşitli çözüm önerileri üretirler. Birer katılımcı olarak öğrenci, öğrenme sürecinde aktiftirler ve problemi içerden araştırırlar. Bilginin çok az bir bölümü öğretmen tarafından sunulur; bilginin büyük bir bölümü ise öğrenciler tarafından toplanır ve inşa edilir.

Probleme Dayalı Öğrenme Sürecinin Bileşenleri Probleme dayalı öğrenme süreci temelde dört bileşenden oluşmaktadır. ü Problem veya problem senaryoları ü Öğrenci ü Eğitim yönlendiricisi ü Değerlendirme Bu bileşenlerin hepsi doğru şekilde örgütlenebilir ve birbirinin tamamlayıcısı olursa sürecin etkinliği artar.

İyi Yapılandırılmış Problemlerin Temel Özellikleri ü İlgi çekici olmalı, öğrencileri harekete geçirerek onları araştırmaya motive etmelidir. ü Mümkün olduğunca gerçek dünyadan seçilmelidir. ü Akıl yürütmeyi temel almalıdır. ü Problem kompleks olmalıdır. ü Problem iş birliğine uygun olmalıdır. ü Problem tartışma yaratacak şekilde açık uçlu olmalıdır, tek cevaplı olmalıdır. ü Problemin soruları öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik olmalıdır.

ü Öğrencilerin ön bilgileriyle bağlantılı, daha sonra öğrenilecek bilgilerle köprü vazifesi görür nitelikte olmalıdır. ü Problem, farklı bakış açılarını ortaya çıkarabilir özellikte olmalıdır. ü Öğrencilerin her aşamada kararını belirtmesine olanak tanımalıdır.

İyi Yapılandırılmamış Problemlerin Özellikleri ü Problemin bazı öğeleri ya bilinmemekte ya da eksik olarak bilinmektedir. ü Çözüm için istenilenler net olarak belirli değildir. ü Çözümün kalitesinin değerlendirilebileceği birden fazla ölçüt sayısı vardır. ü Kontrol edilebilecek parametre sayısı azdır.

Problem Çözme Aşamaları ü Problemin farkına varma ü Problemi tanımlama ve sınırlama ü Problemin çözümü için hipotezler oluşturma ü Veri toplama ü Verileri değerlendirme ve çözümleme ü Genellemelere ve sonuçlara ulaşma

Faydalı Yönleri ü Öğrenci merkezlidir. ü Öğrencileride karşılaşacakları problemleri bilimsel metodla nasıl çözümleyebileceklerini öğrenirler. ü Öğrenciler ders kitaplarının dışındaki yazılı kaynaklara ve kaynak kişilere ulaşmayı öğrenirler. ü Öğrenmeye karşı ilgi ve istek uyandırır.

ü Öğrenci grup çalışmasına hazır hale gelir; yardımlaşma ve başkalarının görüşlerinden faydalanmayı öğrenir. ü Öğrencenin aktif olarak katıldığı, bilgi ve duygusal öğrenmenin bir arada olduğu bir öğretim metodudur. ü Öğrencilere kendine güven ve sorumluluk kazandırır. ü Daha kalıcı öğrenme oluşturur

ü Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutum kazandırır. ü Öğrenmeyi daha sağlam ve mantıklı bir temele dayandırır. ü Öğrencilerde, cesaretle önerilerde bulunma veya hipotezler ileri sürme yeteneği gelişir. ü Öğrencilere kara vermede acele edilmemesi gerektiği düşüncesini benimsetir.

Sınırlılıkları ü Çok zaman alan bir yöntemdir. ü Öğrenciler, bazı problemleri algılayacak veya doğru algılayacak olgunluğa erişememiş veya o tür şartlar içinde yaşamıyor olabilirler. ü Problemin çözümü için gerekli kaynaklar veya araç-gereç bulunmayabilir. ü Tabiat ve fen bilgisi derslerinde kolay uygulanmasına rağmen bazı derslerde uygulanması mümkün olmayabilir. ü Bu metodda, öğrenmenin değerlendirmesi zordur.

Geleneksel ve problem çözmeye dayalı öğrenme sınıflarının karşılaştırılması GELENEKSEL SINIFLAR • Öğretmen merkezlidir. • Kitaplardan öğrenme esastır. • Çok miktarda öğretmen konuşmaları vardır. • Ders kitaplarına dayalı beceriler ve ev ödevleri söz konusudur. • Sınıfta formal bir oturma planı uygulanır. • Dersler daima sınıfta yapılır. • Öğrenciler, öğretmenler tarafından aktarılan bilgileri birer sünger gibi emerler. • Sıkıcıdır. PROBLEM ÇÖZMEYE DAYALI ÖĞRENME SINIFLARI • Öğrenci merkezlidir. • Gerçek hayat problemlerinden öğrenme esastır. • Bütün sınıfın katılımı ile gerçekleşen tartışmalar esastır. • Gerçek hayat becerileri söz konusudur. • Sınıfta informal bir oturma planı uygulanır. • Bazı dersler sınıf dışında yürütülür. • Öğrenciler, bilgileri edinir, yorumlar ve uygular. • İlginç ve eğlencelidir.

Probleme Dayalı Öğrenme Sürecinde Değerlendirme Probleme dayalı öğrenme yönteminde ki ölçme değerlendirme anlayışı diğer yaklaşımlardan farklıdır. Öğrenciler, sadece klasik sınavlardaki (yazılı, sözlü) sorulara verdikleri doğru cevaplara göre değerlendirilmemektedir. PDÖ yönteminde temel felsefe öğrencilerin olayları kavrama gücü, yetişkin rolünü kazanma düzeyi, grup eforu, bağımsız çalışma becerisi gibi kriterler de ölçme değerlendirmeye tabi tutulmaktadır.

Bunların yanı sıra gruplardaki öğrencilerden çalışmalarındaki gözlemlere dayanarak arkadaşlarını, kendilerini ve gerekirse öğretmeni değerlendirmeleri istenir. Tabii ki bunların yanında eğitimcinin işlenen konu ile ilgili öğrencilerin bilişsel düzeydeki değişmeyi ölçtükleri ölçme araçları da (çoktan seçmeli-açık uçlu soru) kullanılmaktadır. Eğitimci tüm bu veriler ışığında, öğrencisini değerlendirmeye yönelik karar verir.

PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ

ARGÜMANTASYON Argümanyasyon ilk defa Toulmin (1958) tarafından ele alınmıştır. Toulmin, bilim insanlarının destek ve gerekçelerden ulaştıkları iddialar ile kanıtları birleştirmek için argümantasyonu kullandıklarını belirtmiştir. Argümantasyon (dayanaklandırma) bir bilginin doğruluğunu kanıtlamak veya yanlışlığını ispat etmek için kanıt bulma tekniğidir.

5 N 1 K Sınıfa sunulan problemin daha iyi anlaşılması için probleme ilişkin farklı sorularla problemin öğrenciler tarafından irdelenmesi sağlanmalıdır. Böylelikle öğrenci sorgulayarak düşünmeyi de öğrenecektir. Bunun için en uygun yol ise 5 n 1 k tekniğidir. Problem çözmede probleme ilişkin bilgi toplama tekniğidir. Ne? Nerede? Ne zaman? Neden? Nasıl? ve Kim? Sorularının baş harflerinden ve baş harflerin tekrarlanma sayısından ismini almaktadır.

SINAMA YANILMA En çok başvurulan tekniklerden biridir. Eğer bilgi ve tecrübe eksikse, yeterli araştırma ve inceleme vakti yoksa, problem iyi tanımlanmamış, sınırlanmamış veya üzerinde fazla düşünülmemişse bu teknikle çözülmeye çalışılır. Eğitsel değeri yoktur. Ancak, eğer bir probleme sınama-yanılma yoluyla çözüm aranacaksa, mümkün çözümler arasından en isabetlisini seçme yolu da öğretilmelidir.

TÜMEVARIM Özel durumlardan veya örneklerden genel bir sonuca ulaşmaktır. Tabiattaki bir çok varlık ve olay dikkatli bir şekilde gözlemlenir. Bunlar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar bulunur. Daha sonra benzerliklerden, ‘soyutlama’ veya ‘genelleme’ denilen tekniklerle genel kurala veya yasaya ulaşılır.

TÜMDENGELİM Genel ilkelerden özel durumlara giden bir akıl yürütme şeklidir. Tümevarım tekniğinin tersidir. Daha önceden ulaşılmış bazı genel yasalar veya kurallar, formüller çocuğa verilir ve bunu birçok tekil olaya uygulaması istenir.

SORU: Bir öğretmen, öğrencilerine bir problem durumu sunar. Öğrenciler problem durumuyla ilgili bildiklerini ortaya koyarak problemi tanımlarlar. Bu sınıfta probleme dayalı öğrenme sürecine göre bundan sonra yapılacak iş aşağıdakilerden hangisidir. (KPSS 2005) A) Problem çözümünde ihtiyaç duyulacak bilgiler listelenir. B) Öneriler, çözümler ya da hipotezler belirlenir. C) İhtiyaç duyulan bilgilerle ilgili araştırma yapılır. D) Öğrenciler problemle ilgili önerilerini birbirleriyle paylaşır. E) Öğrenciler elde ettikleri bulguları birbirleriyle paylaşırlar.

SORU: Aşağıdakilerden hangisi, probleme dayalı öğrenmenin özelliklerinden biri değildir? (KPSS 2001) A) Öğretmenin değişik çözüm yollarını öğrencilere sunması B) Düşünme süreçlerinin kullanılması için zengin fırsatlar sağlaması C) Problemin çözümü için belli bir formül ya da kalıbın olamaması D) Öğrencilerin bilgi toplamada aktif olarak rol alması E) Öğrencilerin, problemin çözümünde bireysel olarak ya da grup içinde sorumluluk alması

SORU: Aşağıdakilerden hangisinin temel özelliği bireylerde üst düzey düşünme becerilerinin gelişimini sağlamaktadır? (KPSS 2003) A) B) C) D) E) Problem çözme İş birliğine dayalı çalışma Laboratuar çalışmaları Demonstrasyon İnceleme-araştırma

SORU: Aşağıdakilerden hangisi, probleme dayalı öğrenme senaryolarında bulunması gereken en önemli özelliktir? (KPSS 2005) A) Her biri uygulanabilir nitelikte birçok çözümünün olması B) Araştırmayı gerektirmesi C) Merak uyandırıcı ve ilgi çekici olması D) Gerçek yaşamla ilgili olması ve çok yönlü düşünmeyi gerektirmesi E) Gözlem yapmayı gerektirmesi

SORU: Öğrencilerin karşılaştıkları toplumsal durumlar için yaratıcı çözüm yollarını nasıl ürettikleri hakkında bilgi edinmek isteyen bir öğretmen, aşağıdaki öğretme-öğrenme yaklaşımlarının hangisini öncelikle tercih etmelidir? (KPSS 2006) A) B) C) D) E) Sunuş yoluyla öğrenme Probleme dayalı öğrenme Tam öğrenme Buluş yoluyla öğrenme Bireyselleştirilmiş öğretim

SORU: Problem çözme becerisini geliştirmede aşağıdakilerden hangisi başlangıç aşaması olarak ele alınmalıdır ? (KPSS 2006) A) Çözüm önerilerinin üretilmesi B) Çözüm önerilerinden en uygun olanının denemesi C) Problemle ilgili bilgi toplanması D) Problemin parçalarının neler olduğunun belirlenmesi E) Problemin tanımlanması

SORU: Aşağıdakilerden hangisi ‘probleme dayalı öğrenme’ yaklaşımının temel özelliklerinden biri değildir? (KPSS 2007) A) Bilgi derinlemesine çalışılarak anlamlandırılır B) Öğrenci alt düzey düşünme becerilerini kullanır C) Hem öğrenme ürünü hem süreç önemlidir D) Öğretmen ve öğrenci birlikte öğrenirler E) Eğitim programı esnek bir biçimde hazırlanır.

SORU: Öğrencilerinin yaratıcılığını ve problem çözme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmen, öğretim sürecinde aşağıdaki uygulamalardan hangisine özellikle yer vermelidir? (KPSS 2008) A) Çok farklı kaynaklardan yararlanarak elde ettiği bilgileri B) C) D) E) ‘anlatım’ yöntemiyle aktarma Öğrencilere iyi yapılandırılmış, sınırları iyi belirlenmiş ‘ödevler’ verme Dersin konusuna uygun ‘benzetim’ yöntemini kullanma Uygun fırsatlar yaratarak ‘beyin fırtınası’ tekniğini uygulama İçinde çelişkileri olan konuları ‘görüş geliştirme’ ve ‘münazara’ yöntemlerini uygulayarak tartışma

Kaynaklar • • • Vural, B (Ed) (2004). Öğretim Faaliyetlerinde Yöntem-Teknik ve Etkinlikler. İstanbul: Hayat Yayıncılık. Büyükalan Filiz, S. (Ed) (2013). Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları. Ankara: Pegem Akademi. Çepni, S. (Ed) (2012). Fen ve Teknoloji Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi. Şaban, A. (2004). Öğrenme Öğretme Süreci. Ankara: Nobel Yayınları. Öğretim İlke ve Yöntemleri (2014). Ankara: İhtiyaç Yayıncılık.