PROBLEM TARAMA LSTELER Problem tarama listeleri bireyi tanma

PROBLEM TARAMA LİSTELERİ

Problem tarama listeleri, bireyi tanıma tekniklerinden “kendini anlatma” teknikleri sınıfına girer. Problem tarama listesi bireylerin uyum ve gelişimini engelleyen sorunların ortaya çıkarılması için kullanılan bir tekniktir.

Bu teknikte çeşitli problem alanlarına ilişkin olarak listelenmiş ifadeler kullanılmaktadır. Bireyden kendisini yansıtan ifadeleri işaretlemesi istenmekte, sonuçlar bireysel veya grup olarak değerlendirilmektedir.

Problem tarama listeleri, bireyin gereksinimleri, kişisel sorunları, sağlık, bedensel gelişim, benlik algısı, sosyal destek sistemi, okul, öğretmenler, aile, gelecek, meslek seçme, insan ilişkileri gibi konularda bireyin yaşamakta olduğu sorunlar hakkında bilgi toplayan ve bireylerinin sorunlarının giderilmesi için yardım etmeyi amaçlayan bilgi toplama araçlarıdır.

Bu envanterin amacı: Bireyin sahip olduğu önemli problemleri saptayarak bu problemlerini çözmesi , için öğrenciye yardım etmek ve böylece öğrencinin bir bütün olarak gelişmesine, okula uyum sağlamasına ve akademik başarısının yükselmesine katkıda bulunmaktır.

Bireylerin sağlık, okul, öğretmen, ders, aile, toplumsal ilişkiler, kız-erkek arkadaşlığı, mesleki gelecek ve kişiliklerine ilişkin problemlerini kendi görüşleriyle ortaya çıkarmak ve bu problemlerin giderilmesi için çözüm yollarını belirlemek amacıyla uygulanır.

Psikolojik danışma ve rehberlikte bireyin çeşitli sorunlarının ortaya çıkarılması, bireyi kaygılardan ve onun çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapmasını engelleyen tüm sorunların belirlenebilmesi, sorunların çözümünü sağlamak üzere bireye yapılacak psikolojik danışma ve rehberlik yardımlarının programlanabilmesi, bireyin sorunlardan arınık bir bütün haline gelebilmesi ve başarılı olabilmesi için problem tarama listelerinden geniş ölçüde yararlanılmaktadır

Problem tarama sonucunda elde edilen verilerin güvenirliği, her öğrencinin problemlerini içtenlikle işaretlemiş olmasına bağlıdır. Bunu sağlamak için okulun problemleri saptanmak amaçlandığında öğrencilere isim yazdırmadan problemleri belirtmeleri istenebilir. Öğrencilerin kendileriyle ilgili problemler tespit edilmeye çalışıldığında ise isim yazdırmak ve öğrencilerin belirttikleri problemlerine ilişkin onlarla psikolojik danışma yapmak ve problemlerinin çözümüne yardımcı olmak gerekir.

Problem Tarama Listesi 7 alt bölümden oluşmaktadır. 1. Bölüm : Sağlık ve bedenle ilgili sorulardan, 2. Bölüm : Okul ve derslerle ilgili sorulardan, 3. Bölüm : Ev ve aile yaşamı ile ilgili sorulardan, 4. Bölüm : Arkadaş ilişkileri ve toplumla ilgili sorulardan, 5. Bölüm : Karşı cinsle ilgili sorulardan, 6. Bölüm : Para, meslek ve gelecekle ilgili sorulardan, 7. Bölüm : Kişilikle ilgili sorulardan oluşmaktadır.

Problem Tarama Listeleri en çok; a-Okulun ders programlarıyla, okul rehberlik programlarının hazırlanmasında ve düzenlenmesinde, b-Öğretmenlerin, öğrencileri ve öğrencilerin ilgi ve yetenekleri tanımalarında ve derslerini buna göre ele almalarında; buna göre yardımda bulunmalarında, c-Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini, ihtiyaçlarını, problemlerini tanımalarında büyük yarar sağlar.

Öğrenci Problem Tarama Listeleri, Öğrencinin kendisi hakkında vereceği bilgilere dayanan bir tekniktir. Bu ham bilgilerin uygun bir biçimde değerlendirilip yorumlanması gerekir. Değerlendirme ve yorumlamanın sağlıklı olması için, bu tekniğin uygulama öncesi, uygulama sırası, puanlama yapılırken ve yorumlama yapılırken bazı önemli noktalara uyulması gerekmektedir.

Problem tarama listeleri, kapsadığı problem alanları bakımından doğal olarak, bazı farklılıklar bulunabileceği gibi, listelerin hazırlandığı gelişim dönemleri ve yaş düzeyleri, okul kademeleri ve okulun özellikleri arasında da önemli farklılıklar vardır İlköğretim düzeyi için hazırlanmış bir problem öğretim veya yükseköğretim düzeyi ve yetişkinler için hazırlanmış problem tarama listeleri hem problem alanları hem de her problem alanında listelenen problem türleri bakımından birbirinden farklılıklar gösterebilir

Kısaca; problem tarama listeleri, o okulun özellikleri, öğrencilerin gereksinimlerini, gelişim dönemlerini dikkate alarak hazırlanmalıdır. ÖRNEK: İlköğretim öğrencileri için hazırlanacak problem tarama listesi yatılı lise öğrencileri için hazırlanan problem tarama listesinden farklı olacaktır.

Problem tarama listesinde kaç tane problem cümlesinin olacağı okul düzeyine, öğrencilerin ve gelişim dönemlerine, uzmanların zaman ve olanaklarına göre değişebilir. Buna güne kadar geliştirilen problem tarama listelerindeki problem cümlesi sayısı 30 ile 400 arasında değiştiği gözlenmektedir.

Problem cümlesinin çok olması birtakım sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Öğrenciler genellikle çok fazla sayıdaki maddeyi okumaktan kaçınmakta ve sıkıldığında rastgele işaretleme yapmaktadırlar. Ayrıca çok fazla madde içerisinden grubun çoğunluğunu ilgilendiren çok sayıda sorun saptandığında bu sorunların çözülmesi için öğrencilere belli bir zaman dilimi içinde yardımcı olmak pek mümkün olmamaktadır.

Sonuç olarak, uzmanlar veya ilgililer bir problem tarama listesine, uzmanların zamanı dikkate alınarak öğrencileri sıkmayacak sayıda 30 ile 50 arasında problem cümlesi koyabilir Problem tarama envanterlerini hazırlamak zor değildir. Psikolojik danışmanlar ve öğretmenler problem tarama listeleri hazırlayabilir, uygulayabilirler

Problem tarama listeleri hazırlanırken şu yol izlenebilir: 1. Problem tarama listesi uygulanacak gruba çeşitli problem alanlarıyla ilgili açık uçlu sorularak grubun problemleri hakkında kabaca bilgi toplanabilir. 2. Bu toplanan bilgiler, öğretmenler ile uzmanların gözlemleri birleştirilerek bir geçici problem tarama listesi hazırlanır. 3. Geçici problem tarama listesi üzerinde her problem cümlesi gözden geçirilir.

4. Maddeler amaca uygun bir biçimde yazıldıktan sonra bir de açıklama yazılarak bu geçici form deneme uygulaması için hazır hale getirilir. 5. Problem tarama listesi geçici formunun deneme uygulaması, esas uygulama grubuna benzer 30 -40 kişilik küçük bir gruba uygulanır. 6. Deneme uygulamasından sonra problem tarama listesi üzerinde gerekli düzeltmeler yapılarak esas form oluşturulur. Bu şekilde geliştirilmiş form hedef grup için uygulanır.

Örnek Liste ( ) 1. Arkadaşlarımla ilişkilerim iyi değil. ( ) 2. Annem babam benimle ilgilenmiyor. ( ) 3. Ders notlarım düşük. ( ) 4. Hangi alanı seçeceğime karar veremiyorum

Problem tarama listelerinin sonuçları öğrenciler, öğretmenler, yöneticiler ve veliler ile paylaşılabilir. Ancak sonuçların paylaşılmasında çok dikkatli olunmalıdır. Bir öğrencinin problemi öğrencinin rızası olmadan hiç kimse ile paylaşılmamalıdır. Kişisel nitelikli problem konunda, rehber öğretmen sınıfa girerek problem tarama listesinde bulunan problem cümlelerinden örnek verebilir ve bu tür problemleri olan öğrencilerin problemlerinin çözümü amacıyla rehberlik servisine başvurabilecekleri belirtilir.

Grup için ortak ve yaygın olan problemlerin neler olduğu ise her sınıfta uygun bir dille belirtilir. Bu problemlerin grup rehberliği veya diğer rehberlik etkinlikleri çerçevesinde ele alınarak çözülmesine çalışılacağı vurgulanabilir. Bu açıklamalarda belirtilen bireysel ve grup rehberliği çalışmaları zaman geçirilmeden başlatılmalıdır.

Problem tarama listeleri ile ilgili çeşitli açıklamaların ışığında; -tüm bir okulun eğitim programının yeniden düzenlenmesinde; -okul psikolojik danışma ve rehberlik programının örgütlenmesinde ve geliştirilmesinde; -bireylerin kendi problemlerini daha iyi anlamalarını sağlamada; -psikolojik danışmaya ihtiyaç gösteren çok problemli öğrencilerin belirlenmesinde; -psikolojik danışma sürecinin etkinliğinin artırılmasında; -öğrencilerin problemlerinin yaş, cinsiyet, sosyoekonomik durum gibi değişkenler bakımından nasıl farklılaştığını incelemede kolaylıkla kullanılabilmektedir

Öğrenci Problem Tarama Listeleri, öğrencinin kendisi hakkında vereceği bilgilere dayanan bir tekniktir. Bu ham bilgilerin uygun bir biçimde değerlendirilip yorumlanması gerekir. Değerlendirme ve yorumlamanın sağlıklı olması için, bu tekniğin uygulama öncesi, uygulama sırası, puanlama yapılırken ve yorumlama yapılırken bazı önemli noktalara uyulması gerekmektedir.

a-Uygulama öncesi yapılacak işler: 1. Problem tarama listesinin hangi amaç için kullanılacağı belirtilmeli ve açıklanmalıdır. Örneğin; amaç, rehberlik programı için öğrencilerin gereksinmelerini saptamak olabilir. 2. Problem tarama listesinin uygulanmasında nasıl bir yol izleneceği önemlidir. Örneğin; problem tarama listeleri, sınıf öğretmenleri tarafından öğrencilere verilecek ve doldurulduktan sonra toplanacak, değerlendirmek üzere psikolojik danışmana verilecektir.

3. Problem tarama listelerinin hangi gruplara, sınıflara uygulanacağı belirlenmelidir. Örneğin; okuldaki bütün sınıflardaki öğrencilere uygulanacaktır 4. Problem tarama listelerinin uygulama şekli belirlenmelidir. Listeler öğrencilere teker mi? Grup halinde mi verileceği, eğer gruplar halinde verilecekse grupların kaçar kişi olacağı, yani uygulama şekli belirlenir. Örneğin; 20 -30 kişilik, gruplar halinde uygulanacaktır

5. Problem tarama listelerinin hangi personel tarafından uygulanacağı belirtilir. Örneğin; sınıf öğretmenleri, rehber öğretmenleri tarafından uygulanacaktır. 6. Problem tarama listelerinin nerede yapılacağı belirtilmelidir. Örneğin; rehberlik ve eğitici çalışma saatlerinde, derslikte uygulanacaktır

7. Problem tarama listelerini uygulama süresi ve uygulama tarihi belirtilmelidir. Örneğin; bir ders saati içerisinde uygulanacak, bitirilemediği takdirde yarım saat kadar daha zaman verilecektir. Uygulama …. . /2010 tarihinde saat…. de yapılacaktır

b-Uygulama sırasında yapılacak işler: Listelerin yanıtlanmasında, uygulama sırasında alınacak önlemlerin önemi büyüktür. Uygulamanın öğrenciler tarafından tanınan ve bu konunun uygulamasını bilen kişiler tarafından, öğrencilerin sıkılmayacakları bir ortamda yapılması ve yanıtlanmasının yararı vardır.

Uygulama ve Değerlendirme Öğrencilere problem tarama listesi verilir ve öğrenci kendisine uygun gelen problem maddesinin karşısına (x) işaretini koyar ve kendisinde bulunmayan problem maddesine dokunmaz. Daha sonra başka bir kağıda problem maddelerinin karşısına işaretlenen problem maddeleri çetelenir ve kaç tane olduğu toplanır. Toplanan maddeler sınıf içinde ankete katılan öğrenci sayısına göre çetelenen öğrenci sayısının yüzdeliği alınır.

Aşağıdaki formül her problem maddesi için uygulanır ) Probl. Madd. işaretl. öğrenci sayısı x 100 Ankete katılan öğrenci sayısı