PRO INNO EUROPE IP 4 INNO 5 A

PRO INNO EUROPE/ IP 4 INNO 5 A MODÜLÜ I. III. IV. V. FİKRİ HAKLAR GENEL KORSAN TAKLİT PATENT YARGILAMASI ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI 1

I. FİKRİ HAKLAR A. FİKRİ HAK KAVRAMI B. FİKRİ HAKLAR 1) 2) ESER SAHİBİNİN HAKLARI VE BAĞLANTILI HAKLAR SINAİ HAKLAR • MARKA • PATENT-FAYDALI MODEL • ENDÜSTRİYEL TASARIM • COĞRAFİ İŞARETLER 2

A. FİKRİ HAK KAVRAMI Ø Ø Ø FİKİR – AKLIN YARATICI FAALİYETİNİN HENÜZ İFADE EDİLMEMİŞ ŞEKLİ OLARAK TANIMLANABİLİR / BU HALİYLE TEK BAŞINA KORUNMAZ / FİKRİN DIŞ DÜNYAYA YANSITILMIŞ, SOMUTLAŞTIRILMIŞ İFADE TARZI KORUNUR GAYRİ MADDİ – SOMUT VE ELLE TUTULABİLİR DEĞİL, MUTLAK – KİŞİYE SIKIYA BAĞLI, HERKESE KARŞI İLERİ SÜRÜLEBİLEN, HAK ÜZERİNDE BAŞKACA BİR İŞLEME GEREK KALMAKSIZIN DOĞRUDAN EGEMENLİK SAĞLAYAN FİKRİ ÜRÜN - SOYUT / GAYRİMADDİ ÜRÜN / EŞYA OLMAMA / SOMUTLAŞTIĞI EŞYADAN (CİSİMDEN) FARKLI (RESİM-YAĞLI BOYA TABLO ARASINDAKİ İLİŞKİ) FİKRİ ÜRÜN VE MÜLKİYET - EŞYA HUKUKUNA ÖZGÜ KLASİK MÜLKİYETİN KONUSU DEĞİL; BUNUNLA BİRLİKTE, ÖĞRETİDE, MÜLKİYET KAVRAMI GENİŞ ANLAMDA, FİKRİ ÜRÜN ÜZERİNDEKİ MUTLAK HAKKIN ÖZEL İNHİSARİ NİTELİĞİNİ BELİRTMEK AMACIYLA KULLANILMAKTADIR. FİZİKİ MÜLKİYETİN (FİKRİ ÜRÜNÜN SOMUTLAŞTIĞI EŞYANIN) DEVRİ- FİKRİ MÜLKİYETİN(FİKRİ HAKKIN) DEVRİ SONUCUNU DOĞURMAZ. 3

A. FİKRİ HAK KAVRAMI KORUMA o o KORUMA FİKRİN İFADE BİÇİMİNE GÖRE ŞEKİLLENMEKTEDİR. BAZI FİKİR ÜRÜNLERİ BİR YASA’DAN VE BAZILARI BİRDEN ÇOK YASA’DAN YARARLANARAK, BELGELİ YA DA DOĞAL OLARAK KORUNMAKTADIR. SÖZGELİMİ, FİKİR VE SANAT ESERLERİ DOĞAL KORUMADAN, PATENTLER BELGELİ KORUMADAN, ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR İSE (ÜRÜNÜN İNSAN DUYULARI İLE ALGILANAN İKİ YA DA ÜÇ BOYUTLU GÖRÜNÜŞLERİ) FSEK, TTK-HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİ, ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN KORUNMASI HAKKINDA KHK HÜKÜMLERİ ÇOKLU (KÜMÜLATİF) KORUMADAN YARARLANMAKTADIR. GERÇEK HAK SAHİBİ OLMADIĞI HALDE, KENDİSİNİ HAK SAHİBİ OLARAK İLERİ SÜREN KİŞİLER “HAKKI GASP EDEN” OLARAK KORUMADAN YARARLANAMAZLAR. FİKRİ HAKLAR MEVZUATINDA BU KİŞİLERE YÖNELİK BAŞLATILACAK YASAL YOLLAR İLE YAPTIRIMLAR DÜZENLENMİŞTİR. İLERİDE PATENT YARGILAMASI BÖLÜMÜNDE BAHSEDİLECEKTİR. 4

B. FİKRİ HAKLAR ESER SAHİBİNİN HAKLARI VE BAĞLANTILI HAKLAR a. (5846 SY. FSEK) ESER §İNSANIN FİKRİ ÇABASININ ÜRÜNÜ §SALT FİKİRLER DEĞİL, BİÇİM KAZANDIRILMIŞ, İFADE EDİLMİŞ, ÜRÜN ŞEKLİNDE SOMUTLAŞMIŞ FİKİRLER KORUNUR §SAHİBİNİN HUSUSİYETİNİ TAŞIMA (SUBJEKTİF ŞART) / SAHİBİNİN KİŞİLİĞİNDEN ALDIĞI ÖZELLİK, ONUN BİREYSEL VE ÖZNEL ANLATIMI (USLÜBU), FİKRİ İFADE EDİŞ TARZI, SAHİBİNİN YARATICILIĞINI YANSITAN, İÇERİK VE ŞEKİL AÇISINDAN BÜTÜNLÜĞE SAHİP ÖZGÜN ANLATIM TARZI §TESPİT EDİLEBİLİRLİLİK / SAHİBİNİN HUSUSİYETİNİ YANSITACAK DÜZEYDE ŞEKİLLENMİŞ OLMA (OBJEKTİF ŞART) §FSEK’TE SAYILAN ESER KATEGORİLERİ : İLİM VE EDEBİYAT, MUSİKİ, GÜZEL SANATLAR, SİNEMA, İŞLENME VE DERLEMELER b. ESER SAHİPLİĞİ VE HAKLARI §ESERİ MEYDANA GETİREN GERÇEK KİŞİDİR / YARATMA GERÇEĞİ İLKESİ §ESER SAHİPLİĞİ KARİNELERİ (MD 11/I, II – 12/I, II) §SINAİ HAKLARDAN FARKLI OLARAK, TESCİL SİSTEMİ BENİMSENMEMİŞTİR §ESERİN MEYDANA GETİRİLMESİYLE HAK KENDİLİĞİNDEN DOĞAR (DOĞAL KORUMA İLKESİ) §MALİ VE MANEVİ HAKLAR c. BAĞLANTILI HAKLAR ESERİN HALK KİTLELERİNE ULAŞTIRILMASINA VE YAYILMASINA DOĞRUDAN ARACILIK EDEN, ESER SAHİBİ HAKLARINA BAĞLI VE ONA KOMŞU GÖRÜNÜMDEKİ İCRACI SANATÇILAR, FONOGRAM VE FİLM YAPIMCILARI İLE RADYO-TV KURULUŞLARININ KENDİ ÜRÜNLERİ ÜZERİNDEKİ HAKLARI İFADE EDER. 5

B. FİKRİ HAKLAR SINAİ HAKLAR q MARKA (556 SY. MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KHK) n. BİR İŞLETMENİN MAL VE HİZMETLERİNİ DİĞER BİR İŞLETMENİN MAL VE HİZMETLERİNDEN AYIRTETMEK AMACIYLA KULLANILAN İŞARET n. ESAS UNSUR – YAN UNSUR nİŞLEVLERİ; § AYIRTETME İŞLEVİ § KÖKEN (MENŞE) İŞLEVİ § GARANTİ İŞLEVİ n. KURAL OLARAK TESCİL EDİLDİĞİ MAL VE HİZMETLER İÇİN KORUMA SAĞLAR / TANINMIŞ MARKALAR FARKLI MAL VE HİZMETLER İÇİN DE KORUMA SAĞLAR n. TESCİLDEN SONRA KULLANMA ZORUNLULUĞU (5 YIL) n. TESCİL İLE KORUNUR / ÜLKESELLİK PRENSİBİ - İSTİSNA : TANINMIŞ MARKALAR nİSTİSNALARI : TESCİLDEN ÖNCE KULLANILMIŞ VE TESCİLE KONU MAL VE HİZMETLERLE İLGLİ BU KULLANIM SONUCU AYIRTEDİCİLİK KAZANMIŞ MARKALAR / TANINMIŞ MARKALAR / SONRAKİ MARKANIN KULLANIMINI YASAKLAMA HAKKI VEREN TESCİLSİZ MARKA VEYA TİCARET SIRASINDA KULLANILAN BİR İŞARET (UNVAN, İŞLETME ADI GİBİ) / RÜÇHAN HAKKI (6 AY) / TESCİLSİZ İŞARET ÜZERİNDE İSMİ, FOTOĞRAFI, TELİF HAKKI VEYA HERHANGİ BİR MÜLKİYET HAKKI BULUNAN KİŞİ 6

B. FİKRİ HAKLAR SINAİ HAKLAR PATENT (551 SY. PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KHK) n YENİ – TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMUNA DAHİL OLMAYAN, BAŞVURUDAN ÖNCE DÜNYANIN HİÇBİR YERİNDE KAMUYA SUNULMAMIŞ OLMALIDIR n TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMUNU AŞAN (BULUŞ BASAMAĞI) – BULUŞ İLGİLİ OLDUĞU TEKNİK ALANDAKİ BİR UZMAN TARAFINDAN TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMUNDAN (ÖNCEKİ TEKNİKTEN) AŞİKAR BİR ŞEKİLDE ÇIKARILAMAYAN BİR FAALİYET SONUCU GERÇEKLEŞMİŞ OLMALIDIR n SANAYİYE UYGULANABİLİR OLAN – SANAYİNİN HERHANGİ BİR DALINDA ÜRETİLEBİLİR VE UYGULANABİLİR OLMALIDIR n TESCİLLE KORUNUR VE UZATILAMAYAN 20 YIL İÇİN VERİLİR (İNCELEMELİ / İNCELEMESİZ PATENT –FAYDALI MODEL) n BULUŞLARA VERİLEN BELGEDİR. n BULUŞ - TEKNİK ALANA AİT BİR ÇÖZÜMDÜR / TEKNİK BİR PROBLEMİ ÇÖZER/ TEKNİK BİR SONUÇ DOĞURUR. n BULUŞ YENİ BİR YÖNTEM/METOD(YENİ ÜRÜN YA DA MADDENİN ELDE EDİLMESİ İÇİN VERİLEN), YENİ BİR ÜRÜN (YENİ BİR ÜRÜN YA DA MADDE İÇİN VERİLEN) OLABİLDİĞİ GİBİ SORUNA GETİRİLEN YENİ BİR ÇÖZÜM DE OLABİLİR. n PATENT-HERKESE AÇIK, HERKES TARAFINDAN OKUNABİLİR 7

II. KORSAN o o o BİR FİKİR VE SANAT ESERİNİN İZİNSİZ ÇOĞALTILARAK YAYILAN SÖZGELİMİ KİTAP, KASET, CD VE DVD GİBİ SES VE/VEYA GÖRÜNTÜ TAŞIYICI MATERYALLERİNİ İFADE ETMEK İÇİN KULLANILMAKTADIR KORSAN EYLEMLER = YASADIŞI EYLEMLER ESERİN İZİNSİZ ÇOĞALTILMASI, YAYILMASI SÖZLEŞMEYİ AŞKIN KULLANIM –SÖZLEŞME VAR, İZNİ AŞAN KULLANIM KORSAN ÜRÜNLER n. ALENEN YOL, CADDE, MEYDAN VE SOKAKLARDA SEYYAR TEZGAHLARDA n. ALENEN DÜKKAN RAFLARINDA n. YOL, CADDE, MEYDAN VE SOKAKLARDA BİRTAKIM SEYYAR SATICILARIN ELİNDE BİR İKİ NÜSHA HALİNDE NUMUNE OLARAK BULUNDURULARAK, SATIŞ MEKANINA UZAK BAZI DEPOLARDA GİZLİ OLARAK SATILMAKTADIR. KORSAN ÇEŞİTLERİ n. BANDROLSÜZ ESERLER n. SAHTE BANDROLLÜ ESERLER n. YOL, PAZAR, MEYDAN, İSKELE, KALDIRIM, KÖPRÜ VE BENZERİ YERLERDE SATILAN BANDROLLÜ ESERLER n. A ESERİNE ALINAN BANDROLLERİN B ESERİNDE KULLANILMASI n. ESERE EKLEME VE ÇIKARMALAR YAPILMASI n. UCUZ SERİ OLARAK PİYASAYA SÜRÜLEN KASETLERİN İÇİNİN SİLİNEREK KARTONETLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ SURETİYLE TEKRAR PİYASAYA SÜRÜLMESİ n. ESERLERİN İŞARET VE RUMUZLARININ BULUNMAMASI 8

II. KORSAN o KORSAN EYLEMLER İLE FSEK KAPSAMINDA MÜCADELE n n n o ESER SAHİBİ VE/VEYA MALİ HAK SAHİPLERİ İLE BAĞLANTILI HAK SAHİPLERİ ELİYLE MÜCADELE TOPLU HAK YÖNETİMİ / MESLEK BİRLİKLERİ ELİYLE MÜCADELESİ GENEL KOLLUK VE ZABITANIN YASADIŞI ÇOĞALTILMIŞ VE YAYIMLANMIŞ NÜSHALARLA MÜCADELESİ (ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK-2004 YILINDA YAPILAN YASA DEĞİŞİKLİĞİ) KORSAN ÇOĞALTIMIN / HAKSIZ KOPYALAMANIN ÖNLENMESİ n n İŞARET BULUNDURMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ (MD. 44) / BUNUNLA, ÇOĞALTMA HAKKINI DEVRALANLARIN ESERİ SÖZLEŞMEDE KARARLAŞTIRILANDAN DAHA ÇOK SAYIDA ÇOĞALTARAK HAKKI İHLAL ETMELERİ ÖNLENMEKTEDİR. BANDROL – FİKİR VE SANAT ESERLERİNİN İZİNSİZ ÇOĞALTIMLARININ VE TAKLİT EDİLMELERİNİN ÖNLENMESİ AMACIYLA, FİKİR VE SANAT ESERLERİNİN ÇOĞALTILMIŞ NÜSHALARI İLE SÜRELİ OLMAYAN YAYINLAR ÜZERİNE YAPIŞTIRILAN, SÖKÜLMESİ HALİNDE PARÇALANAN VE YAPIŞTIRILDIĞI MADDENİN ÖZELLİĞİNİ KAYBETTİREN NİTELİKTE GÜVENLİK ŞERİDİ İÇEREN HOLOGRAFİK ÖZELLİKLİ BİR GÜVENLİK ETİKETİDİR (BANDROL UYGULANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK) 9

II. KORSAN o HUKUKİ PROSEDÜR n n DELİL TESPİTİ (GECİKİLMESİ HALİNDE KAYBOLMASINDAN KUŞKU DUYULAN DELİLLERİN ZAMANINDA EMNİYET ALTINA ALINMASI) TECAVÜZÜN MEN’İ, DURDURMA VE TAZMİNAT DAVALARI TAZMİNAT – SÖZLEŞME OLMASI DURUMUNDA İSTEYEBİLECEĞİ MALİ HAK BEDELİNİN ÜÇ KATI İHTİYATİ TEDBİR –SOKAK, İŞYERLERİ, KONUT VE GÜMRÜKLERDE ARAMA, TOPLAMA, EL KOYMA, İMHA GÜMRÜKLERDE EL KOYMA (FSEK MD. 77, GÜMRÜK KANUNU 57, PARİS SÖZLEŞMESİ MD. 9) n n KORSAN ÜRÜNLERİN GÜMRÜKLERDEN İTHALİ VEYA İHRACI SIRASINDA MUAYENE MEMURLARI TARAFINDAN RE’SEN VEYA ESER SAHİBİNİN TALEBİ ÜZERİNE TESPİT EDİLMELERİ HALİNDE GÜMRÜK KANUNU’NUN 57. MADDESİ UYARINCA GÜMRÜK İŞLEMLERİ DURDURULUR HAK SAHİPLERİNE YETKİLİ MAHKEMELERDE DAVA AÇMAK YA DA İHTİYATİ TEDBİR KARARI ALMAK İÇİN 10 GÜNLÜK SÜRE VERİLİR TEDBİRLİ KORSAN ÜRÜNLER DAVA SONUNA KADAR GÜMRÜKTE BEKLETİLİR MAHKEME KARARI SONUCUNDA EL KOYULAN ÜRÜNÜN KORSAN OLDUĞUNA KARAR VERİLİRSE, (a) İMHA, (b) EŞYANIN NİTELİKLERİ DEĞİŞTİRİLEREK SAHİBİNE TESLİM, (c) EŞYANIN DEVLETE TERKİ İŞLEMLERİNDEN BİRİNİN UYGULANMASINA KARAR VERİLEBİLİR. 10

II. KORSAN o CEZAİ PROSEDÜR n n n o KORSANIN ZARARLARI n n n o ESER SAHİBİNİN MALİ VE MANEVİ HAKLARINA KARŞI YAPILMIŞ TECAVÜZLER ŞİKAYETE BAĞLI SİNEMA VE MÜZİK ESERLERİ İLE SÜRELİ OLMAYAN YAYINLARIN ÇOĞALTILMIŞ NÜSHALARININ BANDROLSÜZ SATIMI GENEL KOLLUK VE ZABITA TARAFINDAN KENDİLİĞİNDEN TAKİP EDİLEREK ÖNLENEBİLECEKTİR 2 -4 VEYA 3 -6 YIL HAPİS, 10. 000 -50. 000. -YTL VEYA 50. 000 -150. 000. -YTL YA DA 20. 000 -200. 000. -YTL AĞIR PARA CEZASI VEYA ZARARIN AĞIRLIĞINA GÖRE HER İKİSİNE BİRDEN KARAR VERİLMEKTEDİR KAYITDIŞI EKONOMİ NEDENİYLE DEVLETİN VERGİ KAYBI ELDE EDİLEN GELİRİN ORGANİZE SUÇ ÖRGÜTLERİNE GİTMEKTE VE YASADIŞI İŞLERİN FİNANSMANINDA KULLANILMAKTADIR ESER SAHİPLERİNİN YARATICILIKLARI ENGELLENMEKTEDİR YABANCI SERMAYE YATIRIMINI ENGELLEMEKTEDİR YAZILIM SEKTÖRÜ GELİŞMEMEKTEDİR YERLİ ÜRETİM DURMA NOKTASINA GELMEKTE VE İTHALATA BÜYÜK BEDELLER ÖDENMEKTEDİR KORSANLA MÜCADELEDE TEMEL GEREKSİNİMLER n n İNZİBATİ TEDBİRLER YETERLİ DEĞİL EN ÖNEMLİ ARAÇ EĞİTİM TOPLUMSAL BİLİNCİN YERLEŞTİRİLEREK GELİŞTİRİLMESİ HUKUKİ VE CEZAİ YAPTIRIMLARIN ETKİNLİĞİ 11

II. KORSAN o İSTATİSTİKİ BİLGİLER n n ULUSLARARASI ALANDA o 1999 YILINDA 510 MİLYON KORSAN CD ÜRETİLİRKEN BU RAKAM 2002 YILINDA 1. 1 MİLYAR ADEDE ULAŞMIŞ, GÜNÜMÜZDE BU SAYI KATLANARAK ARTMAYA DEVAM ETMEKTEDİR. o BU RAKAM DÜNYADA SATILAN HER 3 CD’DEN BİRİNİN KORSAN OLMASI DEMEKTİR o MÜZİK SEKTÖRÜNÜN YILLIK KAYBI 4. 6 MİLYAR DOLARAK HESAPLANMAKTADIR TÜRKİYE’DE o MÜZİK ESERLERİNDE KORSAN KULLANIM ORANI ORTALAMA OLARAK %60 SEVİYESİNDE o KORSAN ÜRETİMİN %70 ORANINDA YURT İÇİNDE, GERİ KALANININ İSE YASA DIŞI YOLLARLA YURDA SOKULDUĞU o MÜZİK SEKTÖRÜNÜN YILLIK CİROSU 1991 YILINDA 200 MİLYON DOLAR İKEN 2001 YILINDA 50 MİLYON DOLAR SEVİYESİNE DÜŞMÜŞTÜR o DEVLETİN VERGİ KAYBININ 2004 YILI İTİBARİYLE 37 MİLYON YTL OLDUĞU TAHMİN EDİLMEKTEDİR o YAYINCILIK SEKTÖRÜNDEKİ KORSAN ORANI %60 CİVARINDA, BU ORAN YAKLAŞIK 300 MİLYON YTL’LİK BİR KORSAN PAZARI OLDUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR o BU SEKTÖRDE EN FAZLA KORSAN ÜRETİMİ KÜLTÜR YAYINLARI İLE İTHAL KİTAP PAZARINDA OLMAKTA, KORSANIN İKİNCİ YUKSEK OLDUĞU ALANIN DERS KİTAPLARI OLDUĞU TAHMİN EDİLMEKTEDİR o YAZILIM SEKTÖRÜNDEKİ KORSAN KULLANIM ORANLARI %54, DÜNYADAKİ %39, TÜRKİYE ORTALAMASI DÜNYA ORTALAMASININ ÜZERİNDEDİR o KORSAN YAZILIM KULLANIMININ %10 KADAR GERİLEMESİ HALİNDE BT SEKTÖRÜNÜN %100’DEN FAZLA BÜYÜYEREK 3. 8 MİLYARLIK HACME ULAŞACAĞI, EKONOMİYE 830 MİLYON DOLAR KATKI SAĞLANACAĞI, 2. 300 YENİ İSTİHDAM SAĞLANACAĞI VE 59 MİLYON DOLAR EK VERGİ GELİRİ ELDE EDİLECEĞİ TAHMİN EDİLMEKTEDİR. (BKZ. 2004 DEĞİŞİKLİKLERİ İLE 5846 SAYILI FİKİR VE SANAT EDERLERİ KANUNU VE FİKİR HAKLARININ KORUNMASI İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER, Av. Erdem TÜRKEKUL, Av. Murat TURHAN, Av. Fatih GÜÇLÜ, Ağustos 2004, DÖSİMM Basımevi, sh. 110 -112) 12

III. TAKLİT o TAKLİT, BİR ÜRÜN YA DA MARKA GİBİ ÜRÜNÜ TANITICI İŞARETİN MENŞEİ VE KAPSAMI İTİBARİYLE TÜKETİCİYİ/KULLANICIYI YANILTICI NİTELİKTEKİ AYNISININ YA DA AYIRTEDİLEMEYECEK KADAR BENZERİNİN HAK SAHİBİNİN İZNİ OLMAKSIZIN TİCARİ AMAÇLA ÜRETİLMESİ (ÇOĞALTILMASI) o TAKLİT İÇİN BENZERLİĞİN ÖTESİNDE AYNİYET YA DA AYIRTEDİLEMEYECEK ÖLÇÜDE BENZERLİK ARANMAKTADIR. o SALT BENZERLİK, KARIŞTIRMAYA (İLTİBASA) NEDEN OLURKEN, AYNILIK YA DA AYIRTEDİLEMEYECEK KADAR BENZERLİK TAKLİDE NEDEN OLUR. o o TAKLİT VE KORSAN KAVRAMLARI / FİKRİ HAKLAR HUKUKUNDA TAKLİT, GENELLİKLE MARKA HUKUKUNA ÖZGÜ, KORSAN İSE ESER HUKUKUNA ÖZGÜ OLARAK KULLANILAN KAVRAMLARDIR. UYGULAMADA, BİRİ DİĞERİ YERİNE KULLANILMAKTADIR. BU SAYEDE, n n HAK SAHİBİNİN ÜRÜNÜNDEN YA DA TANITMA VASITASINDAN HAKSIZ KAZANÇ ELDE EDİLMESİ KARIŞIKLIĞA YOL AÇILARAK HAK SAHİBİNİN UZUN YILLAR SÜREN EMEK VE HARCAMALARI SONUCUNDA ELDE ETMİŞ OLDUĞU MÜŞTERİ KİTLESİNDEN FAYDALANILMASI AMAÇLANIR. 13

III. TAKLİT o o o TAKLİT KAVRAMI FİKRİ HAKLAR MEVZUATIMIZDA 556 SY. MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KHK’DA (KISACA “MARKKHK” DİYE ANILACAKTIR) VE 551 SAYILI PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KHK’DA MARKA VE PATENT HAKKINA TECAVÜZ HALLERİ ARASINDA DÜZENLENMİŞTİR. ANCAK, TANIMI YAPILMAMIŞTIR. 556 SY. KHK’NIN 61. MADDESİNDE, MARKA SAHİBİNİN İZNİ OLMAKSIZIN MARKAYI VEYA AYIRTEDİLMEYECEK KADAR BENZERİNİ KULLANMAK SURETİYLE MARKAYI TAKLİT ETMEK VE TAKLİT MARKALI ÜRÜNLERİ TİCARET ALANINA ÇIKARMAK MARKA HAKKINA TECAVÜZ OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR. 551 SAYILI KHK’NIN 136. MADDESİNDE PATENT SAHİBİNİN İZNİ OLMAKSIZIN BULUŞ KONUSU ÜRÜNÜ KISMEN VEYA TAMAMEN ÜRETME SONUCU TAKLİT ETMEK VE TAKLİT EDİLEN ÜRÜNÜ TİCARET ALANINA ÇIKARMAK PATENT HAKKINDA TECAVÜZ OLARAK KABUL EDİLMİŞTİR. 14

III. TAKLİT o GÜMRÜK KANUNU’NUN 57 VD. İLE GÜMRÜK YÖNETMELİĞİ’NİN 105 -111. MADDELERİNDE FİKRİ HAKLARA TECAVÜZ HALİNDE GÜMRÜK İDARELERİNCE UYGULANACAK ÖNLEM VE YAPTIRIMLAR DÜZENLENEREK, MARKA, ESER, TASARIM VE PATENT HUKUKUNA ATIFLA TAKLİT EŞYANIN TARİFİ YAPILMIŞTIR. BUNA GÖRE; n n o o TAKLİT EŞYA, ambalajı da dahil olmak üzere, yetkisiz olarak hak sahibinin geçerli tescilli markası ile aynı ticari markayı veya esas yönleri itibariyle bu ticari markadan ayırt edilemeyen bir ticari markayı taşıyan ve bu yolla fikri hakların korunması mevzuatına göre güvence altına alınan hakkı ihlal eder mahiyetteki eşyayı, TELİF HAKKINA TABİ TAKLİT EŞYA, bir telif hakkı, komşu hakkı veya tasarım hakkına konu eşyanın hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması mevzuatına göre güvence altına alınan hakkını, ulusal kanunlar altında tescil edilmiş olsun olmasın, ihlal eder mahiyette, hak sahibinden veya bu hak sahibi tarafından üretim yapılan ülkede yetkilendirilen kişiden izinsiz olarak kopyalanan ve bu kopyalar kullanılarak üretilen eşyayı ve patent veya faydalı model hakkını ihlal eder mahiyetteki eşyayı İFADE EDER. GÜMRÜK MEVZUATINDA TAKLİT MARKA YA DA TAKLİT MARKALI EŞYA KAVRAMININDAN DAHA GENİŞ BİR KAPSAMA SAHİP “HAK SAHİBİNİN YETKİLERİNE TECAVÜZ EDER MAHİYETTEKİ EŞYA”’DAN BAHSEDİLMİŞTİR. BÖYLELİKLE, MARKA MEVZUATINDA SADECE TAKLİT MARKALI MALLARA YÖNELİK OLARAK GETİRİLEN GÜMRÜK İŞLEMLERİNİN DURDURULMASI ÖNLEMİ, GÜMRÜK KANUNU İLE TECAVÜZ TEŞKİL EDEN EŞYAYA DA (TAKLİT OLMASA DA) UYGULANABİLİR HALE GETİRİLMİŞTİR. 15

III. TAKLİT o o MARKKHK’DA SADECE TAKLİT MARKALI MALLARIN ÜRETİLMESİ, TİCARET MEVKİİNE SUNULMASI EYLEMİ DEĞİL, MARKANIN TAKLİT EDİLMESİ EYLEMİ (MD. 61(b)) DE MARKADAN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ HALLERİ ARASINDA DÜZENLENMİŞTİR. TAKLİT MARKA KULLANIMI VE TAKLİT MARKALI MALLARIN TİCARET ALANINA ÇIKARTILMASI YOLUYLA GERÇEKLEŞTİRİLEN MARKAYA TECAVÜZ FİİLLERİNE YÖNELİK OLARAK HAK SAHİBİNİN TALEPLERİ: n n n n DAVA ÖNCESİNDE VEYA DAVA SIRASINDA İHTİYATİ TEDBİR TALEBİ (MARKANIN TÜRKİYE SINIRLARI İÇİNDE MARKA HAKKINA TECAVÜZ TEŞKİL EDECEK ŞEKİLDE KULLANILMAKTA OLDUĞUNUN YA DA TECAVÜZÜN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ KONUSUNDA CİDDİ VE ETKİN ÇALIŞMALAR YAPILDIĞININ KANITLANMASI GEREKMEKTEDİR) TECAVÜZ FİİLLERİNİN DURDURULMASI TECAVÜZÜN GİDERİLMESİ, ZARARIN TAZMİNİ (FİİLİ ZARAR+YOKSUN KALINAN KAZANÇ / MARKA SAHİBİNİN MUHTEMEL GELİRİ VEYA TECAVÜZ EDENİN ELDE ETTİĞİ KAZANÇ VEYA VARSAYIMSAL LİSANS BEDELİ) MARKA HAKKINA TECAVÜZ DOLAYISIYLA ÜRETİLMESİ VE KULLANILMASI CEZAYI GEREKTİREN EŞYA İLE BU EŞYALARI ÜRETMEYE YARAYAN ARAÇ CİHAZ, MAKİNE GİBİ VASITALARA EL KONULMASI EL KONULAN ÜRÜNLER ÜZERİNDE KENDİSİNE MÜLKİYET HAKKININ TANINMASI MARKA HAKKINA TECAVÜZÜN DEVAMINI ÖNLEMEK ÜZERE TEDBİRLERİN ALINMASI – ÜRÜNLER VE ARAÇLAR ÜZERİNDEKİ MARKALARIN SİLİNMESİ VE KAÇINILMAZ İSE İMHASI MAHKEME KARARININ İLANI 16

IV. PATENT YARGILAMASI o o 551 SY. PATENT HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA KHK (KISACA “PATENT KHK” DİYE ANILACAKTIR) MD. 7, 9 VE 10. MADDELERİ UYARINCA “YENİ, TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMUNU AŞAN VE SANAYİYE UYGULANABİLİR” NİTELİKTEKİ BULUŞLARA PATENT VERİLİR. PATENT KONUSU “ÜRÜN/ŞEY” YA DA “ÜRÜN İMALATINDA UYGULANAN USUL/YÖNTEM” OLABİLİR. PATENT TÜRLERİ n İNCELEMELİ –PATENT VERİLME KRİTERLERİNE UYGUN OLAN BULUŞLARA VERİLEN PATENT / SÜRE : 20 YIL n İNCELEMESİZ – İNCELEMELİ OLARAK VERİLMESİ GEREKEN PATENTİN VE ONUN DOĞURACAĞI HAKLARIN BAŞVURUDAN İTİBAREN 7 YIL SÜRE İLE ERTELENMESİ AMACIYLA PATENT VERİLME KRİTERLERİNE UYGUN OLMAYAN BULUŞLARA VERİLEN PATENT/ SÜRE : 7 YIL n İNCELEMESİZ’DEN İNCELEMELİ PATENTE GEÇİŞ MÜMKÜNDÜR PATENTTEN DOĞAN HAKLAR, PATENT BAŞVURUSU SAHİBİ/ PATENT SAHİBİ TARAFINDAN; n PATENT BAŞVURUSUNUN İLGİLİ BÜLTENDE YAYINLANDIĞI TARİHTEN İTİBAREN VE BAŞVURU YÜRÜRLÜKTE KALDIĞI SÜRECE YA DA n KARŞI TARAF BAŞVURUDAN VE KAPSAMINDAN YAYINDAN ÖNCE HABERDAR EDİLMİŞ İSE, HABERDAR EDİLDİĞİ TARİHTEN İTİBAREN 3. KİŞİLERE KARŞI İLERİ SÜRÜLEBİLİR. n BUNUNLA BİRLİKTE, PATENT KHK’SINA 22. 06. 2004 TARİH VE 5194 SAYILI YASA İLE EKLENEN HÜKME GÖRE, “MAHKEME, PATENTİN VERİLDİĞİNE İLİŞKİN İLANIN İLGİLİ BÜLTENDE YAYINLANMASINDAN ÖNCE ÖNESÜRÜLEN İDDİALARIN GEÇERLİLİĞİ İLE İLGİLİ KARAR VEREMEZ”. 17

IV. PATENT YARGILAMASI o İSTEMLER n n n PATENT BAŞVURULARININ VEYA VERİLMİŞ PATENT BELGESİNİN KORUNAN UNSURLARI İSTEMLERDE BELİRTİLİR PATENT YARGILAMASINDA İSTEMLERİN YORUMLANMASI BÜYÜK ÖNEM TAŞIR İSTEMLERİN YORUMLANMASINDA TEMEL ALINMASI GEREKEN İLKELER o İSTEMLER TARİFNAME VE RESİMLER ESAS ALINARAK YORUMLANMALIDIR, o İSTEMLERİN BİR YANDAN PATENT SAHİBİNE HAKKI OLAN KORUMAYI SAĞLAYACAK VE DİĞER YANDAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE DE KORUMANIN KAPSAMI AÇISINDAN MAKUL DÜZEYDE KESİNLİK İFADE EDECEK ŞEKİLDE BİRLİKTE YORUMLANMALIDIR o KELİMESİNE YORUM / EŞDEĞERLİLİK o EŞDEĞERLER DOKTRİNİ : PATENT İLE KORUNAN BİR BULUŞUN İSTEMLERİNDEN HERHANGİ BİRİNDE AÇIKLANAN VE KORUMA TALEP EDİLEN UNSURLAR İLE İŞLEV, ARAÇ VE SONUÇLAR BAKIMINDAN AYNI/EŞDEĞER SONUCU ORTAYA ÇIKARAN UNSURLAR EŞDEĞER OLARAK YORUMLANMALIDIR 18

IV. PATENT YARGILAMASI o TECAVÜZ HALLERİNDE YAPILMASI GEREKEN TÜM DEĞERLENDİRMELERİN; n n o HEM BULUŞUN İLGİLİ OLDUĞU TEKNİK ALANDA UZMAN, HEM DE PATENT İŞLEMLERİ İLE KORUMA KAPSAMI HAKKINDA YETERLİ DÜZEYDE BİLGİ SAHİBİ OLAN KİŞİLERCE YAPILMASI ÖNEM TAŞIMAKTADIR. PATENT YARGILAMASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEMELER n n n PATENT KHK’SININ 146. MADDESİ KAPSAMINDA HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU’NUN 15. 10. 2003 TARİH VE 436 SAYILI KARARI İLE FİKRİ HAKLARDAN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDE FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK VE CEZA MAHKEMELERİNİN (İHTİSAS MAHKEMELERİ) GÖREV YAPMASINA KARAR VERİLMİŞTİR. BUGÜN İTİBARİYLE İSTANBUL’DA 4 ADET UZMAN HUKUK MAHKEMESİ, 3 ADET CEZA MAHKEMESİ, BEYOĞLU’NDA 1 ADET UZMAN HUKUK, 1 ADET UZMAN CEZA MAHKEMESİ / ANKARA’DA 1 ADET UZMAN CEZA MAHKEMESİ, 4 ADET UZMAN HUKUK MAHKEMESİ / İZMİR’DE 1 ADET UZMAN CEZA MAHKEMESİ GÖREV YAPMAKTADIR. YETKİLİ MAHKEME o o PATENT SAHİBİNİN AÇACAĞI DAVALARDA DAVACININ İKAMETGAHI VEYA SUÇUN İŞLENDİĞİ VEYA TECAVÜZ FİİLİNİN ETKİLERİNİN GÖRÜLDÜĞÜ YERDEKİ 3. KİŞİNİN PATENT SAHİBİ ALEYHİNE AÇACAĞI DAVALARDA DAVALININ İKAMETGAHI VEYA SUÇUN İŞLENDİĞİ VEYA TECAVÜZ FİİLİNİN ETKİLERİNİN GÖRÜLDÜĞÜ YERDEKİ PATENT SAHİBİNİN TÜRKİYE’DE İKAMET ETMEMESİ HALİNDE ONUN PATENT SİCİLİ’NDE KAYITLI PATENT VEKİLİNİN İŞYERİNİN BULUNDUĞU YERDEKİ VEYA PATENT VEKİLİNİN KAYDI SİLİNMİŞSE TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜNÜN MERKEZİNİN BULUNDUĞU YERDEKİ PATENT YARGILAMASI / PATENTE TECAVÜZ VE PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ BAŞLIKLARI ALTINDA İNCELENEBİLİR. 19

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ / o o GENEL DAVA AÇMAYA VE TEDBİR TALEP ETMEYE YETKİLİ OLANLAR n PATENT SAHİBİ n İNHİSARİ LİSANS SAHİBİ n SÖZLEŞMEDE AÇIKÇA YASAKLANMAMIŞSA İNHİSARİ OLMAYAN LİSANS SAHİBİ (İLK ÖNCE PATENT SAHİBİNE TECAVÜZLE İLGİLİ BİLDİRİM YAPAR, PATENT SAHİBİ BİLDİRİMİ REDDEDER VEYA 3 AY İÇİNDE DAVA AÇMAZ İSE) DAVA VE TEDBİR TALEP ETMEYE YETKİLİDİR PATENTE TECAVÜZ HALLERİ n BULUŞ KONUSU ÜRÜNÜ KISMEN VEYA TAMAMEN ÜRETME SONUCU TAKLİT ETMEK n TECAVÜZ YOLUYLA ÜRETİLEN ÜRÜNLERİ TİCARET ALANINA ÇIKARTMAK, TİCARİ AMAÇLA ELDE BULUNDURMAK, UYGULAMAYA KOYMAK SURETİYLE KULLANMAK n BULUŞ KONUSU USULÜ KULLANMAK VEYA BULUŞ KONUSU USULLE ELDE EDİLEN ÜRÜNLERİ TİCARET ALANINA ÇIKARTMAK n KENDİSİNE LİSANS YOLUYLA TANINAN HAKLARI İZİNSİZ GENİŞLETMEK n YUKARIDAKİ FİİLLERİ TEŞVİK ETMEK YA DA ONLARA İŞTİRAK ETMEK n KENDİSİNDE BULUNAN ÜRÜNLERİN NEREDEN ALINDIĞINI VE NASIL SAĞLANDIĞINI BİLDİRMEKTEN KAÇINMAK 20

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ / GENEL o HAK SAHİBİNİN TALEPLERİ n DAVA ÖNCESİ TALEPLER A. B. n HUKUK DAVALARI A. B. C. D. o İHTİYATİ TEDBİR DELİL TESPİTİ PATENTTEN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ FİİLLERİNİN DURDURULMASI TECAVÜZÜN GİDERİLMESİ MADDİ VE MANEVİ ZARARIN TAZMİNİ PATENTE TECAVÜZÜN MEVCUT OLMADIĞININ TESPİTİ (OLUMSUZ TESPİT DAVASI) n CEZAİ HÜKÜMLER ZAMANAŞIMI SÜRESİ n BK. MD. 60 PATENTE TECAVÜZDEN ZARAR GÖREN TARAFIN ZARARI VE ZARAR VERENİ ÖĞRENMESİNDEN İTİBAREN 1 YIL VE HER HALDE ZARARA SEBEP OLAN FİİLİN MEYDANA GELMESİNDEN İTİBAREN ON YIL GEÇMESİYLE ZAMANAŞIMINA UĞRAYACAKTIR (DAHA UZUN CEZA ZAMANAŞIMI SÜRESİ UYGULANIR) 21

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ / DAVA ÖNCESİ TALEPLER A. İHTİYATİ TEDBİR n n n DAVA KONUSU PATENTİN TÜRKİYE’DE KULLANILMAKTA OLDUĞUNUN VEYA DAVA KONUSU PATENTİN KULLANILMASI İÇİN CİDDİ VE ETKİN ÇALIŞMALAR YAPILDIĞININ İSPATI GEREKİR. BUNA EK OLARAK, GECİKMESİNDE/ERTELENMESİNDE SAKINCA OLAN HALLERDE VEYA HEMEN VERİLMEMESİ HALİNDE HAK SAHİBİ AÇISINDAN SONRADAN TELAFİSİ GÜÇ ZARARLAR DOĞABİLECEĞİ ANLAŞILAN HALLERDE DE TEDBİR KARARI VERİLMEKTEDİR. DAVA ÖNCESİNDE, DAVA İLE BİRLİKTE VEYA DAVA SÜRECİNDE HER ZAMAN TALEP EDİLEBİLİR. GENELLİKLE DELİL TESPİTİ İSTEMİYLE BİRLİKTE DAVA ÖNCESİNDE TALEP EDİLMEKTEDİR. DELİLLERİN TESPİTİNE YÖNELİK OLARAK HAZIRLANAN BİLİRKİŞİ RAPORU OLUMLU, KENDİ İÇİNDE TUTARLI VE KARŞI YANIN İTİRAZLARI YERSİZ BULUNUR İSE TEDBİR KARARI VERİLMEKTEDİR. TEDBİR KARARININ VERİLDİĞİ TARİ, HTEN İTİBAREN 10 GÜN İÇİNDE ESAS DAVANIN AÇILMASI ZORUNLUDUR. AKSİ HALDE TEDBİR KENDİLİĞİNDEN KALKMAKTADIR. TEDBİR İSTEMİ, GENELLİKLE TEBLİGATSIZ VE DURUŞMASIZ OLARAK İNCELENMEKTEDİR. 22

IV. PATENT YARGILAMASI A. İHTİYATİ TEDBİR n n n UYGULAMADA MAHKEMELER, PATENT UYUŞMAZLIĞININ TEKNİK YÖNÜ AĞIR BASAN BİR UYUŞMAZLIK TÜRÜ OLMASI NEDENİYLE TEDBİR KARARI VERMEKTE ÇEKİMSER DAVRANMAKTADIRLAR. BU DA, DAVA BOYUNCA HAKSIZ KULLANIM DEVAM ETTİĞİ İÇİN İLERİDE PATENT SAHİBİ AÇISINDAN TELAFİSİ MÜMKÜN OLMAYAN ZARARLARA YOL AÇABİLMEKTEDİR. ESAS HÜKMÜN ETKİNLİĞİNİ TAMAMEN SAĞLAYACAK NİTELİKTE OLMALI VE AŞAĞIDAKİ TEDBİRLERİ KAPSAMALIDIR o TECAVÜZ TEŞKİL EDEN FİİLERİN DURDURULMASI o PATENTTEN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ EDİLEREK ÜRETİLEN VEYA İTHAL EDİLEN ŞEYLER VEYA PATENTİ VERİLMİŞ USULÜN İCRASINDA KULLANILAN VASITALARA, TÜRKİYE SINIRLARI İÇİNDE VEYA GÜMRÜK VEYA SERBEST LİMAN GİBİ BULUNDUKLARI HER YERDE EL KONULMASI VE BUNLARIN SAKLANMASI o HERHANGİ BİR ZARARIN TAZMİNİ BAKIMINDAN TEMİNAT VERİLMESİ – BU TEMİNAT TALEP SAHİBİ TARAFINDAN HUMK 96, 110 MADDELERİ UYARINCA BANKA TEMİNATI, NAKİT, TAŞINMAZ MAL, REHİN VB. ŞEKİLLERDE VERİLEBİLECEKTİR. 23

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ / DAVA ÖNCESİ TALEPLER B. DELİL TESPİTİ n n n DAVANIN KARARA BAĞLANMASINA YARDIMCI OLACAK DELİLLERİN KAYBOLMASINI ÖNLEMEK İÇİN UYGULANAN BİR ÇEŞİT DAVAYA BAĞLI İŞLEMDİR TECAVÜZ SAYILABİLECEK OLAYLARIN (MADDİ OLGULARIN) VE DELİLLERİN ÖNCEDEN TESPİTİNDE PATENT SAHİBİNİN HUKUKİ YARARI BULUNMALIDIR. UYGULAMADA, DELİL TESPİTİ TEBLİGATSIZ VE DURUŞMASIZ OLARAK o DOSYA ÜZERİNDEN VEYA o YERİNDE UZMAN BİLİRKİŞİLERİN VE TARAFLARIN KATILIMIYLA KEŞİF İNCELEMESİ YAPILMAK SURETİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTE, o KEŞİF SONRASINDA BİLİRKİŞİ RAPORU HAZIRLANMAKTA o ANILAN RAPORA GÖRE, BAŞVURU SIRASINDA DELİL TESPİTİNİN YANISIRA İHTİYATİ TEDBİR İSTEMİNDE DE BULUNULMUŞSA, MAHKEME TARAFINDAN KARŞI YANA İTİRAZLARINI SUNMAK İÇİN SÜRE VERİLEREK, GENELLİKLE DURUŞMALI OLARAK, BU KONUDA KARAR VERİLMEKTEDİR. 24

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ n / DAVA ÖNCESİ TALEPLER DELİL TESPİTİNE KONU OLABİLECEK MADDİ OLAYLAR : o o o TECAVÜZ, PATENT KONUSU ÜRÜNÜN ÜRETİM SONUCU TAKLİT EDİLMESİ YOLUYLA GERÇEKLEŞİYORSA, ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN HAKSIZ ÜRETİM FİİLİ TECAVÜZ YOLUYLA ÜRETİLEN ÜRÜNLERİN TİCARET ALANINA ÇIKARILMASI, TİCARİ AMAÇLA ELDE BULUNDURULMASI, İTHALİ, UYGULAMAYA KOYMAK SURETİYLE KULLANMA FİİLLERİ BULUŞ KONUSU USULÜN KULLANIMI, BULUŞ KONUSU USULDEN DOĞRUDAN DOĞRUYA ELDE EDİLEN ÜRÜNLERİN SATIMI, DAĞITIMI VD. FİİLLERİ SÖZLEŞMEYE DAYALI LİSANS YOLUYLA VERİLMİŞ HAKLARIN İZİNSİZ GENİŞLETİLMESİ, YUKARIDAKİ FİİLLERE İŞTİRAK, YARDIM, TEŞVİK 25

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ A. / HUKUK DAVALARI TECAVÜZÜN DURDURULMASI n YA ORTADA DEVAM EDEN TECAVÜZ FİİLİ VARDIR YA DA DURMUŞ ANCAK TEKRARLANMA OLASILIĞI OLAN BİR TECAVÜZ FİİLİ VARDIR. HER İKİ DURUMDA DA TALEP EDİLEBİLİR n PATENT KHK’SINDA SAYILAN TECAVÜZ EYLEMLERİNİN TÜMÜ BU KAPSAMDA DURDURULABİLİR YA DA BU EYLEMLER DURDURULMUŞ OLSA BİLE BİR DAHA TEKRARLANMAMASI AMACIYLA DAHA ÖNCE BU ANLAMDA, TEDBİREN EL KONULAN TAKLİT ÜRÜNLERİN VE BUNLARIN ÜRETİMİNDE DOĞRUDAN DOĞRUYA KULLANILAN ARAÇLARIN o ŞEKİLLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ VEYA o TECAVÜZÜN ÖNLENMESİ İÇİN KAÇINILMAZ İSE İMHA EDİLMESİ TALEP EDİLEBİLİR. n BU YÖNDEKİ KARAR, MAHKEMENİN PATENTTEN DOĞAN HAKKIN VARLIĞININ VE HAKKIN TECAVÜZE UĞRADIĞININ TESPİTİ ARDINDAN VERİLEBİLECEKTİR. 26

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ / HUKUK DAVALARI B. TECAVÜZÜN GİDERİLMESİ / ORTADAN KALDIRILMASI q q q DAVA İLE TECAVÜZÜN MADDİ SONUÇLARI ORTADAN KALDIRILARAK, TECAVÜZDEN ÖNCEKİ DURUM SAĞLANMAYA ÇALIŞILIR BU ÖZELLİĞİ NEDENİYLE BİR TÜR ESKİ HALE GETİRME DAVASIDIR HAK SAHİBİ, TECAVÜZÜN GİDERİLMESİ VE MADDİ VE MANEVİ ZARARIN TAZMİNİ İSTEYEBİLECEKTİR TAKLİT ÜRÜNLERE, BUNLARIN ÜRETİMİNDE DOĞRUDAN DOĞRUYA KULLANILAN ARAÇLARA VE PATENTE BAĞLI BİR USULÜN KULLANIMINI SAĞLAYAN ARAÇLARA EL KONULMASI İSTENEBİLECEKTİR EK OLARAK, PATENT SAHİBİ EL KONULAN ÜRÜN VE ARAÇLAR ÜZERİNDE MÜLKİYET HAKKI TANINMASI İSTENEBİLECEKTİR TECAVÜZÜN SADECE DURDURULMASI HAK SAHİBİNİ KORUMAYA YETMEYECEKTİR, BU DURDURMA ANCAK TECAVÜZÜN MADDİ SONUÇLARININ DA ORTADAN KALDIRILARAK TECAVÜZDEN ÖNCEKİ DURUMUN SAĞLANMASI YOLUYLA PRATİK BİR DEĞER TAŞIYACAKTIR. 27

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ C. / HUKUK DAVALARI TAZMİNAT q q TAZMİNAT SADECE PATENT SAHİBİNİN UĞRADIĞI FİİLİ KAYBIN DEĞERİNİ DEĞİL, AYRICA PATENT HAKKINA TECAVÜZ DOLAYISIYLA YOKSUN KALINAN KAZANCI DA KAPSAMAKTADIR. YOKSUN KALINAN KAZANCIN HESAPLANMASINDA PATENT SAHİBİNİN SEÇİMİNE BAĞLI OLARAK AŞAĞIDAKİ YÖNTEMLERDEN BİRİNİ KULLANABİLECEKTİR; q PATENTE TECAVÜZ EDENİN REKABETİ OLMASAYDI, PATENT SAHİBİNİN PATENTİ KULLANMASI İLE ELDE EDEBİLECEĞİ MUHTEMEL GELİRE GÖRE q PATENTTEN DOĞAN HAKKA TECAVÜZ EDENİN PATENT KONUSU BULUŞU KULLANMAKLA ELDE ETTİĞİ KAZANCA GÖRE q PATENTTEN DOĞAN HAKKA TECAVÜZ EDENİN, BULUŞU BİR LİSANS ANLAŞMASI İLE HUKUKA UYGUN ŞEKİLDE KULLANMIŞ OLMASI HALİNDE ÖDEMESİ GEREKEN LİSANS BEDELİNE GÖRE 28

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ C. / HUKUK DAVALARI TAZMİNAT q BU HESAPLAMA İÇİN; q PATENT SAHİBİNİN TİCARİ DEFTERLERİNİN KORUNAN BULUŞLA İLGİLİ ÜRÜNÜN ÜRETİM, PAZARLAMA, MALİYET, KAR GİBİ VERİLERİNİ İÇERECEK ŞEKİLDE HAZIR OLMASI q KARŞI YANIN TİCARİ DEFTERLERİNİN AYNI ŞEKİLDE HAZIR OLMASI q PATENT SAHİBİNE AİT PATENT BELGESİNİN/BULUŞUN BAŞKALARI TARAFINDAN KULLANIMINI SAĞLAYAN LİSANS SÖZLEŞMELERİNİN HAZIR OLMASI GEREKLİDİR q YOKSUN KALINAN KAZANCIN ARTIRIMI TALEP EDİLEBİLİR q BULUŞUN İTİBARININ (İLACIN SAĞLIK KURALLARINA AYKIRI BİR BİÇİMDE ÜRETİLMESİ, REÇETESİZ SATILMASI YOLUYLA) ZEDELENMESİ HALİNDE PATENT SAHİBİ MANEVİ TAZMİNAT İSTEYEBİLİR q TAZMİNAT İSTENMEYECEK KİŞİLER : PATENT SAHİBİNE TAZMİNAT ÖDEMİŞ OLAN KİŞİ TARAFINDAN PİYASAYA SÜRÜLMÜŞ ÜRÜNLERİ KULLANAN KİŞİLERE KARŞI TECAVÜZ VE TAZMİNAT DAVALARI AÇILAMAZ. 29

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ /HUKUK DAVALARI D. PATENTE TECAVÜZÜN MEVCUT OLMADIĞI DAVASI (OLUMSUZ TESPİT DAVASI) n n n DAVAYI MENFAATİ OLAN HERKES PATENT SAHİBİNE KARŞI AÇABİLİR FİİLLERİNİN PATENTEN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ TEŞKİL ETMEDİĞİNE KARAR VERİLMESİNİ TALEP EDEBİLİR DAVAYI AÇMADAN ÖNCE KENDİSİNİN TÜRKİYE GİRİŞTİĞİ YA DA GİRİŞECEK OLDUĞU SINAİ FAALİYETİ VEYA BU AMAÇLA YAPMIŞ OLDUĞU CİDDİ VE FİİLİ GİRİŞİMLERİN PATENTTEN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ TEŞKİL EDİP ETMEDİĞİ HAKKINDA PATENT SAHİBİNDEN GÖRÜŞ BİLDİRMESİNİ NOTER ARACILIĞI İLE TALEP EDER PATENT SAHİBİ, BU BİLDİRİMİN TEBLİĞİNDEN İTİBAREN 1 AY İÇİNDE YANIT VERMEZ VEYA OLUMSUZ YANIT VERİRSE BU DAVA AÇILABİLİR BU DAVA PATENTTEN DOĞAN HAKLARA TECAVÜZ NEDENİYLE KENDİSİNE DAVA AÇILMIŞ KİŞİLER TARAFINDAN AÇILAMAZ DAVA PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ DAVASI İLE BİRLİKTE AÇILABİLMEKTEDİR 30

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ /CEZAİ HÜKÜMLER o PATENT KHK’SINDA BELİRTİLEN SUÇ TÜRLERİ n GERÇEĞE AYKIRI BEYAN/İŞLEMLER (1 -2 YIL HAPİS, 14. 000 -27. 000. -YTL AĞIR PARA CEZASI VEYA HER İKİSİNE) o BULUŞ SAHİBİNİN BELİRTİLMESİ AÇIKLAMASINI GERÇEĞE AYKIRI OLARAK YAPANLAR o PATENTLİ BİR EŞYA YA DA AMBALAJI ÜZERİNE KONULMUŞ PATENTLİ OLDUĞUNU BELİRTEN İŞARETİ YETKİSİ OLMADAN KALDIRANLAR o KENDİSİNİ HAKSIZ OLARAK PATENT BAŞVURUSU YA DA PATENT SAHİBİ OLARAK GÖSTERENLER n HAK SAHİBİ OLMADIĞI HALDE HAK SAHİBİ GİBİ İŞLEM YAPMA/DAVRANMA (23 YIL HAPİS, 27. 000 -46. 000. -YTL AĞIR PARA CEZASI VEYA HER İKİSİNE) o HAK VE ALAKASI OLMADIĞI YA DA TASARRUF YETKİSİ BULUNMADIĞINI BİLMESİ GEREKTİĞİ HALDE PATENTİ DEVREDEN, LİSANSLAYANLAR o BU HAKLA İLGİLİ LİSANSI BAŞKASINA VERENLER, REHNEDENLER, HERHANGİ BİR TASARRUFTA BULUNANLAR o PATENT KONUSU BULUŞUN SAHİBİ OLMADIĞI VEYA PATENTİN KORUMA SÜRESİNİN BİTTİĞİ VEYA PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ VEYA ÜRÜNÜN KORUNAN BİR PATENTLE İLGİLİ OLDUĞU KANISINI UYANDIRACAK ŞEKİLDE İŞARETLER KOYAN VEYA BU AMAÇLA GAZETELERDE, İLAN VE REKLAMLARDA BU TARZDA YAZI VE İŞARET KULLANANLAR n TECAVÜZ (2 -4 YIL HAPİS, 27. 000 -46. 000. -YTL AĞIR PARA CEZASI VEYA HER İKİSİNE) 31

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ /CEZAİ HÜKÜMLER o o o FİİL VE FAİLDEN HABERDAR OLDUKTAN SONRA 2 YIL İÇİNDE ŞİKAYETTE BULUNULMASI GEREKİR. ŞİKAYETLER, HAKKINA TECAVÜZ EDİLENLER, TECAVÜZ HALLERİ DIŞINDAKİ HALLERDE TPE, GERÇEĞE AYKIRI BEYANLAR VE PATENT HAKKININ SONA ERMESİNE RAĞMEN PATENT HAKKININ VAR OLDUĞU KANISINI UYANDIRACAK FİİLLER BAKIMINDAN TÜKETİCİ DERNEKLERİ ÇALIŞANLAR TARAFINDAN DOĞRUYA VEYA EMİR ÜZERİNE İŞLENMİŞ OLMASI HALİNDE, ÇALIŞANLAR VE SUÇUN İŞLENMESİNE MANİ OLMAYAN İŞLETME SAHİBİ, MÜDÜR VEYA TEMSİLCİSİ VE İŞLETMEYİ FİİLEN YÖNETEN KİŞİ AYNI SURETTE CEZALANDIRILIR 32

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTE TECAVÜZ /DAVALININ SAVUNMALARI o o o o FİİLİN PATENTTEN DOĞAN HAKKIN KAPSAMINDA OLMAMASI –OLUMSUZ TESPİT PATENTTEN DOĞAN HAKKIN TÜKETİLMESİ n PATENT SAHİBİ VEYA ONUN İZNİ İLE TÜRKİYE’DE SATIŞA SUNULMUŞ OLAN PATENTLİ ÜRÜNLERLE İLGİLİ FİİLLER PATENTTEN DOĞAN HAKKIN KAPSAMI DIŞINDA KALACAKTIR. DAVALININ ÖN KULLANIM HAKKINA SAHİP OLMASI n PATENT BAŞVURUSUNUN YAPILDIĞI TARİH İLE RÜÇHAN HAKKI TARİHİ ARASINDA BULUŞU İYİNİYETLİ OLARAK ÜLKE İÇİNDE KULLANMAKTA OLAN VEYA KULLANIM İÇİN CİDDİ VE GERÇEK TEDBİRLER ALMIŞ KİŞİLERİN PATENT KONUSUNU AYNI ŞEKİLDE KULLANMAYA DEVAM ETMELERİNİ VEYA ALINMIŞ TEDBİRLERE UYGUN OLARAK KULLANMAYA BAŞLAMALARINI ÖNLEMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR. PATENT SÜRESİNİN SONA ERMİŞ OLMASI LİSANS SÖZLEMESİ’NİN VARLIĞI KUSURSUZLUK SAVUNMASI n PİYASAYA SÜRÜLMÜŞ OLAN PATENTLİ ÜRÜNÜ KULLANAN TÜKETİCİLERİN TAZMİNATTAN SORUMLU TUTULABİLMESİ İÇİN PATENT SAHİBİNİN PATENTİN VARLIĞINDAN VE TECAVÜZDEN BU KİŞİLERİ HABERDAR ETMESİ VE KULLANIMIN KUSURLU BİR DAVRANIŞ TEŞKİL ETMESİ GEREKMEKTEDİR. PATENTE TECAVÜZÜN OLMADIĞININ MAHKEME KARARIYLA TESPİT EDİLMİŞ OLMASI PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜNE İLİŞKİN SAVUNMALAR 33

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ o PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ İÇİN; n n o PATENT KONUSUNUN, PATENT VERİLEBİLİRLİLİK ŞARTLARINA SAHİP OLMADIĞININ VEYA BULUŞUN, BULUŞ KONUSUNUN İLGİLİ OLDUĞU TEKNİK ALANDA BİR UZMANIN ONU UYGULAMAYA KOYABİLMESİNİ MÜMKÜN KILACAK YETERLİKTE, AÇIK VE TAM OLARAK TANIMLANMADIĞININ VEYA, PATENT KONUSUNUN, YAPILMIŞ OLAN BAŞVURUNUN KAPSAMI DIŞINA ÇIKTIĞI VEYA PATENTİN BULUŞUN BÜTÜNLÜĞÜ İLE İLGİLİ 45 NCİ MADDE ANLAMINDA AYRILMIŞ OLAN BİR BAŞVURUYA VEYA PATENT İSTEME HAKKININ GASBI İLE İLGİLİ 12. MADDEYE GÖRE YAPILAN BİR BAŞVURUYA DAYANDIĞI VE ONLARIN KAPSAMLARINI AŞTIĞININ VEYA, PATENT SAHİBİNİN, PATENT İSTEME HAKKI İLE İLGİLİ 11. MADDEYE GÖRE PATENT İSTEME HAKKINA SAHİP BULUNMADIĞININ İSPAT EDİLMESİ GEREKMEKTEDİR. PATENT SAHİBİNİN, PATENT İSTEME HAKKI İLE İLGİLİ 11. MADDEYE GÖRE PATENT İSTEME HAKKINA SAHİP BULUNMADIĞI HAKKINDAKİ İDDİA, ANCAK BULUŞU YAPAN VEYA HALEFLERİ TARAFINDAN İLERİ SÜRÜLEBİLİR. 34

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ o BU DURUMDA, “PATENT İSTEME HAKKININ GASBI” İLE İLGİLİ 12. MADDE HÜKÜMLERİ UYGULANIR VE HAK SAHİBİ n n n GASBIN SÖZKONUSU OLDUĞU DAVA KONUSU ÖNCEKİ PATENT BAŞVURUSUNUN KENDİ BAŞVURUSU OLARAK KABUL EDİLMESİNİ VEYA AYNI RÜÇHAN HAKKINDAN YARARLANARAK AYNI BULUŞ İÇİN YENİ BİR PATENT BAŞVURUSU YAPABİLİR (BU BAŞVURU İLK BAŞVURUNUN TARİHİ İTİBARİYLE İŞLEM GÖRÜR. BU DURUMDA, GASBIN SÖZKONUSU OLDUĞU BAŞVURU HÜKÜMSÜZ KALIR) VEYA GASBIN SÖZKONUSU OLDUĞU BAŞVURUNUN REDDEDİLMESİNİ TALEP EDEBİLİR. o BU TALEPLER MAHKEME KARARININ KESİNLEŞTİĞİ TARİHTEN İTİBAREN 3 AY İÇİNDE TPE’NE İLETİLİR 35

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ o o o BİR DE “PATENTİN GASBI” DÜZENLEMESİ VARDIR. BU DA TESCİLE BAĞLANMIŞ PATENT BELGELERİNİN SAHİBİNE KARŞI PATENTİN TESCİLİNE İLİŞKİN İLAN TARİHİNDEN İTİBAREN 2 YIL İÇİNDE VEYA PATENT SAHİBİ KÖTÜNİYETLİ İSE PATENT KORUMA SÜRESİNCE DAVA YOLUYLA TALEP EDİLEBİLİR. DAVA KABUL İLE SONUÇLANIRSA, GERÇEK HAK SAHİBİ PATENT SAHİBİ OLARAK SİCİLDE TESCİL EDİLİR VE BU TARİHTEN ÖNCE YAPILMIŞ LİSANS VB. TASARRUF İŞLEMLERİ SİCİLDEN TERKİN ETTİRİLİR. HÜKÜMSÜZLÜK TALEBİ n PATENTİN BAZI İSTEMLERİ İÇİN YAPILABİLİR (KISMİ HÜKÜMSÜZLÜK). n PATENT BELGESİNİN KORUMA SÜRESİNCE (20 YIL) VE KORUMA SÜRESİ SONA ERDİKTEN SONRA 5 YIL İÇİNDE İLERİ SÜRÜLEBİLİR. HÜKÜMSÜZLÜĞÜ TALEP HAKKI, ZARAR GÖREN KİŞİLER İLE CUMHURİYET SAVCILARI KANALIYLA İLGİLİ RESMİ MAKAMLAR VE PATENT İSTEME HAKKI SAHİBİNE (BULUŞ SAHİBİ VEYA HALEFİNE) AİTTİR. PATENT İSTEME HAKKINA SAHİP KİŞİLER, HÜKÜMSÜZLÜK YA DA AYNI PATENTİN KENDİSİNE VERİLMESİ TALEBİ İLE DAVA AÇABİLİRLER. 36

IV. PATENT YARGILAMASI PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ o o o HÜKÜMSÜZLÜĞE KARAR VERİLMESİ HALİNDE, KARARIN SONUÇLARI GEÇMİŞE ETKİLİ OLARAK DOĞAR VEYA PATENT BAŞVURUSUNA, HUKUKİ BAKIMDAN SAĞLANAN KORUMA, HÜKÜMSÜZLÜK KAPSAMINDA DOĞMAMIŞ SAYILIR. UYGULAMADA TARTIŞMALI. BU KARAR, PATENTİN HÜKÜMSÜZ SAYILMASINDAN ÖNCE n PATENTE TECAVÜZ NEDENİYLE VERİLEN HUKUKEN KESİNLEŞMİŞ VE UYGULANMIŞ KARARLARI, n YAPILMIŞ VE UYGULANMIŞ SÖZLEŞMELERİ ETKİLEMEZ. İNCELEMELİ VE İNCELEMESİZ PATENTLERİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ n İNCELEMELİ PATENTLERDE SORUN YOK n İNCELEMESİZ PATENTLERDE, İNCELEMELİ PATENTLERDE OLDUĞU GİBİ PATENT BAŞVURUSUNUN İNCELEMESİ YAPILMADIĞINDAN DAVA YOLUYLA İNCELENMESİ TALEP EDİLDİĞİNDE HEM TPE HEM DE MAHKEME TARAFINDAN PATENTİN VERİLİP VERİLMEMESİ KONUSUNDA İKİ AYRI İNCELEME YAPILMAK ZORUNDA KALINACAKTIR Kİ BU PRATİKTE FARKLI İKİ SONUCUN DOĞMASINA YOL AÇABİLECEKTİR. BUNUNLA BİRLİKTE, İNCELEMESİZ DE OLSA PATENT BELGESİ HÜKÜM İFADE EDEN BİR BELGE OLDUĞUNDAN VE SADECE MAHKEME TARAFINDAN HÜKÜMSÜZLÜĞÜNE KARAR VERİLEBİLDİĞİNDEN BU YÖNDE TALEPTE BULUNULABİLECEKTİR. BU SÜREÇTE, PATENT SAHİBİ İNCELEME TALEP EDERSE, MAHKEME TPE NEZDİNDEKİ İNCELEMEYİ BEKLETİCİ MESELE SAYABİLECEKTİR. (Y. 11. HD. 25. 04. 2002 T. 2002/81 E. ve 2002/3895 K. SAYILI İNANCI) 37

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) o o TARAFLAR ARASINDA DOĞMUŞ YA DA İLERİDE DOĞABİLECEK UYUŞMAZLIKLARIN MAHKEME DIŞINDAKİ ÇÖZÜM YOLLARI / YÖNTEMLERİ UYUŞMAZLIK YÖNETİMİ / MAHKEME YARGISINA ALTERNATİF OLABİLECEK YÖNTEMLER TARAFLAR HANGİ ADR’YE BAŞVURMAK İSTEDİKLERİNE SERBESTÇE KARAR VEREBİLİR, YENİ YOLLAR GELİŞTİREBİLİR VE BU YOLLARIN İŞLEYİŞ KURALLARINI BELİRLEYEBİLİRLER. TERCİH EDİLMESİNİN NEDENLERİ; n DAVA YARGILAMASINA GÖRE DAHA AZ MASRAFLI VE ÇABUKTUR n GİZLİLİK ESASTIR n TARAF ÖZERKLİĞİ-KONTROLÜ ESASTIR n DAHA ÇOK TARAFLARIN DOĞRUDAN KATILIMINA (TARAF ALENİYETİNE) OLANAK TANIR n ESNEK VE ILIMLI ÇÖZÜMLER SAĞLAR n TİCARİ İLİŞKİLERİN KORUNMASINI SAĞLAR n TARAFLARIN BAĞLI BULUNDUKLARI HUKUK SİSTEMLERİNE, DİLLERİNE VE KURUMSAL KÜLTÜRLERİNE KARŞI TARAFSIZDIR n KURUMLARIN, HAKEM VE ARABULUCULARIN TARAFSIZLIĞI ESASTIR 38

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) o MAHKEME YOLU TERCİH EDİLEBİLİR n n o EĞER TARAFLARIN MEVCUT UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNDE HERHANGİ BİR İŞBİRLİĞİ VE KATILIMI SÖZ KONUSU DEĞİLSE YANİ EĞER TARAFLAR TAMAMEN İŞBİRLİĞİNDEN UZAKLARSA VE BUNA BAĞLI OLARAK AKİT DIŞI TECAVÜZ/İHLAL İHTİLAFLARININ ORTAYA ÇIKMASI SÖZ KONUSU OLACAKSA MAHKEMEYE GİDİLMESİ DAHA UYGUN OLABİLİR. EĞER TARAFLARDAN BİRİSİ HAKLARININ KESİN OLARAK BELİRLENMESİ AMACIYLA SADECE TARAFLAR ARASINDAKİ MEVCUT İLİŞKİ İÇİN BİR HÜKÜM ELDE ETMEK YERİNE BENZER DURUMLARDA DA EMSAL TEŞKİL EDECEK BİR HÜKÜM ELDE ETMEK İSTİYORSA MAHKEMEYE GİDİLMESİ DAHA UYGUN OLABİLİR. UYGULAMADA EN ÇOK BAŞVURULAN ADR’LER “TAHKİM” VE “ARABULUCULUK”’TUR. 39

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o BİR HAK ÜZERİNDE UYUŞMAZLIĞA DÜŞMÜŞ OLAN İKİ TARAFIN ANLAŞARAK BU UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNÜ ÖZEL KİŞİLERE BIRAKMALARI VE UYUŞMAZLIĞIN ÖZEL KİŞİLERCE İNCELENİP KARARA BAĞLANMASI OLARAK TANIMLANABİLİR TARAFLAR AÇISINDAN KESİN VE BAĞLAYICIDIR o UNSURLARI o n n İKİ VEYA DAHA FAZLA TARAFIN VARLIĞI TARAFLAR ARASINDA MEVCUT VEYA İLERİDE DOĞABİLECEK BİR İHTİLAFIN BULUNMASI İHTİLAF KONUSUNDA UYGULANACAK HUKUKUN, TAHKİMİ YASAKLAMAMIŞ OLMASI TARAFLARCA UYUŞMAZLIĞIN HALLİNDE UYGULANACAK TAHKİM USULÜNÜN SEÇİLMİŞ YA DA BELİRLENMİŞ OLMASI o o TAHKİM SÖZLEŞMESİNDE YA DA SÖZLEŞME’DE YER ALAN TAHKİM ŞARTINDA 40

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) o TAHKİM UNSURLARI o o EĞER TAHKİM USULÜNÜ TARAFLAR SERBEST İRADELERİ İLE BELİRLEMİŞLERSE YA DA TAHKİM KURULUŞLARINI MEVCUT KURALLARINA ATIFTA BULUNARAK BELİRLEMİŞLERSE BUNA “AD HOC (GEÇİCİ) TAHKİM” EĞER TAHKİM USULÜNÜ TARAFLAR BELİRLEMEMİŞ VE FAKAT TAHKİMİN YÜRÜTÜLECEĞİ TAHKİM KURULUŞUNU SEÇMİŞLERSE, BU HALDE SEÇİLEN TAHKİM KURULUŞUNUN BELİRLEDİĞİ TAHKİM USULÜ UYGULANACAĞINDAN BUNA “KURUMSAL TAHKİM” DENİLMEKTEDİR KURUMSAL TAHKİM n n BU TÜR TAHKİMLERDE HAKEMLİK MÜESSESELERİ KURAL OLARAK TAHKİMİ İDARE ETMEKLE, HAKEMLER ARASINDA VE USUL HAKKINDA KOORDİNASYONU SAĞLAMAKLA, USULE UYULUP UYULMADIĞINI DENETLEMEKLE, TARAFLARIN İLERİ SÜRDÜĞÜ İDDİALAR İLE BAĞLI KALINMASINI VE İDDİANIN GENİŞLETİLMEMESİNİ SAĞLAMAKLA GÖREVLİDİR BU TÜR TAHKİMDE HAKEMLİK MÜESSESELERİ KENDİLERİNE GETİRİLEN OLAYLAR HAKKINDA BİZZAT HÜKÜM VEREMEMEKTEDİR. KARARLAR KURUMSAL TAHKİM MERKEZLERİ DENETİMİNDE FAKAT BAĞIMSIZ VE TARAFSIZ HAKEMLER TARAFINDAN ALINMAKTADIR. TARAFLAR HANGİ KURUMA GİDİLECEĞİNİ BELİRLERKEN O KURUMUN TERCİH ETTİKLERİ ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLUNU UYGULAYIP UYGULAMADIĞINI TESPİT ETMELİDİR, ÖR. WIPO, ICC. TARAFLAR AYRICA, KURUMUN USUL HUKUKU KURALLARI KOYUP KOYMADIĞINA, UZMAN HAKEMLERE ULAŞIP ULAŞAMADIĞINA VE İDARİ VE DENETLEYİCİ ALT YAPIYA SAHİP OLUP OLMADIĞINA DİKKAT ETMELİDİR. 41

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM q UNSURLARI n n n TARAFLARCA UYGULANACAK HUKUKUN BELİRLENMİŞ OLMASI; EĞER BELİRLENMEMİŞSE HAKEM UYUŞMAZLIĞA EN UYGUN OLAN HUKUK SİSTEMİ KURALLARINI UYGULAYABİLECEK, AKSİNE SÖZLEŞMEDE HÜKÜM YOKSA, POZİTİF HUKUK KURALLARININ YANISIRA ADALET VE NESAFET KURALLARI DAİRESİNDE DE KARAR VEREBİLECEKLERDİR HAKEMLERİN SEÇİLMİŞ OLMASI YA DA NE SURETLE TAYİN EDİLECEĞİNİN BELLİ EDİLMİŞ BULUNMASI (TEK HAKEM VEYA 3 KİŞİDEN OLUŞAN HAKEM HEYETİ) TAHKİM YERİNİN BELİRLENMİŞ OLMASI TARAFLARCA TAHKİM USULÜ SEÇİLDİKTEN SONRA KURAL OLARAK TARAFLAR BUNUNLA BAĞLI OLUP, DAVA YOLUNA GİDEMEZLER; GİTMELERİ HALİNDE TARAFLARDAN BİRİNİN TAHKİM İTİRAZINDA BULUNMASI HALİNDE MAHKEMELER GÖREVSİZLİK KARARI VEREREK DOSYADAN EL ÇEKERLER TARAFLAR ÜZERİNDE SERBESTÇE TASARRUFTA BULUNAMAYACAKLARI KONULARDA TAHKİME GİDEMEZLER. (BOŞANMA, AYRILIK, NAFAKA GİBİ KONULAR). 42

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o YER BAKIMINDAN TAHKİM TÜRLERİ; n ULUSAL TAHKİM (HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNUNA TABİ TAHKİM) o İHTİYARİ TAHKİM n TAHKİM SÖZLEŞMESİ n TAHKİM ŞARTI n TOBB’DA YÜRÜTÜLEN TAHKİM (BELİRLENMİŞ TAHKİM USULÜ VAR) n TİCARET ODALARINDA YÜRÜTÜLEN TAHKİM (BELİRLENMİŞ TAHKİM USULÜ VAR) n TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETİ n HAKEM KARARI MAHKEMEYE TEVDİ EDİLİP, TARAFLARA TEBLİĞE ÇIKARTILDIKTAN SONRA 15 GÜN İÇİNDE TEMYİZ EDİLEBİLİR, TEMYİZ EDİLMEZ İSE MAHKEME TARAFINDAN TASDİK EDİLEREK KARAR İCRA KABİLİYETİ KAZANIR o ZORUNLU TAHKİM n ZORUNLU TAHKİM, ÖZEL YASALAR GEREĞİNCE BAZI KAMUSAL KURULUŞLAR ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ HALİNDE, TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ, GREV VE LOKAVT KANUNU’NUN ÖNGÖRDÜĞÜ BAZI DURUMLARDA, NOTERLİK KANUNU VE AVUKATLIK KANUNU ÇERÇEVESİNDE VE DİĞER ÖZEL YASALARLA DÜZENLENMİŞ UYUŞMAZLIKLARDA UYGULAMA ALANI BULMAKTADIR. (3533 SAYILI ZORUNLU TAHKİM YASASI) 43

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o YER BAKIMINDAN TAHKİM TÜRLERİ; n ULUSLARARASI TAHKİM o YABANCILIK UNSURU –TARAFLARIN UYRUĞU, TAHKİMİN GERÇEKLEŞTİĞİ YER BELİRLEYİCİ, İKAMETGAH, İŞ MERKEZLERİ o ÇOĞUL YETKİLİ MAHKEME o BİRDEN FAZLA UYGULANACAK HUKUK o TAHKİM SÖZLEŞMESİ VEYA TAHKİM ŞARTI o YABANCI HAKEM KARARININ TANINMASI VE TENFİZİ n YABANCI HAKEM KARARI; 1958 TARİHLİ YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE İCRASINA İLİŞKİN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANLAŞMASI (NEW YORK ANLAŞMASI) KAPSAMINDA, DAVANIN ESASINA İLİŞKİN İNCELEME YAPILMADAN ULUSAL MAHKEME KARARI OLARAK TANINMAKTADIR. n YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE İCRASI HAKKINDAKİ NEWYORK SÖZLEŞMESİ n MİLLETLERARASI TİCARİ HAKEMLİK KONUSUNDA AVRUPA SÖZLEŞMESİ n MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDAKİ KANUN n MİLLETLERARASI TAHKİM KANUNU (2001) 44

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) o TAHKİM YABANCI HAKEM KARARLARI n TR’DE TANIMA VE TENFİZ KOŞULLARI (TANIMA VE TENFİZİN YAPILDIĞI YER HUKUKU YANİ TÜRK UYGULANIR) o TAHKİM SÖZLEŞMESİ VEYA KOŞULUNUN BULUNMASI VE BUNUN TABİ KILINDIĞI KANUNA UYGUN OLMASI o KARARIN GENEL AHLAK VE KAMU DÜZENİNE AYKIRI OLMAMASI o TAHKİM YOLU İLE UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNÜN MÜMKÜN OLMASI o TARAFLARIN HAKEM ÖNÜNDE TEMSİL EDİLMİŞ OLMASI o HAKEM SEÇİMİNDEN HABERDAR EDİNİLMİŞ VE SAVUNMA HAKKINA UYULMUŞ OLMASI o KARARIN TARAFLARIN ANLAŞMASINA VE HUKUKA UYGUN OLMASI o HAKEM KARARININ SÖZLEŞME VE TAHKİM ŞARTININ SINIRLARINI AŞMAMIŞ OLMASI o HAKEM KARARININ KESİNLEŞMİŞ VE İPTAL EDİLMEMİŞ OLMASI 45

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o WIPO TAHKİM VE ARABULUCULUK MERKEZİ n n n CENEVRE, İSVİÇRE’DE KURULMUŞ OLUP 1994’TEN BERİ FAALİYET GÖSTERMEKTEDİR FİKRİ HAKLAR HUKUKU ALANINDA, BİRDEN FAZLA ÜLKENİN DAHİL OLDUĞU SINIR ÖTESİ NİTELİKTEKİ KONULARDA KENDİ BELİRLEDİĞİ KURALLARA DAYANARAK ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI İLE HİZMET SUNMAKTADIR. İNTERNET ALAN ADI UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE YETKİLİ VE BU KONUDA EN YAYGIN ŞEKİLDE BAŞVURULAN KURUMDUR UYGULADIĞI UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ o ARABULUCULUK o TAHKİM o HIZLANDIRILMIŞ TAHKİM o UZMAN TESPİTİ : TARAFLARIN ARALARINDA ANLAŞARAK, UYUŞMAZLIĞI BELİRLEYECEKLERİ BİR VEYA DAHA FAZLA UZMANIN VERECEĞİ HÜKÜM DOĞRULTUSUNDA ÇÖZDÜKLERİ YÖNTEMDİR, AKSİ KARARLAŞTIRILMADIKÇA UZMANLARIN VERDİKLERİ KARARLAR BAĞLAYICIDIR o İNTERNET ALAN ADI UYUŞMAZLIKLARI ÇÖZÜM SERVİSİ BU YÖNTEMLER, o o SÖZLEŞMEYE DAYANAN ANLAŞMAZLIKLAR YANİ PATENT VE YAZILIM LİSANSI, “TRADEMARK COEXİSTENCE AGREEMENT”, İLAÇ DİSTRİBÜTÖRLÜĞÜ ANLAŞMALARI, AR-GE ANLAŞMALARI VB. İLE SÖZLEŞMEYE DAYANMAYAN ANLAŞMAZLIKLAR YANİ TECAVÜZ VB. DURUMLARDA UYGULANMAKTADIR. 46

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ o GENEL n n n İNTERNETİN SINIR AŞAN TİCARİ FAALİYETLER BAKIMINDAN DA OLDUKÇA ELVERİŞLİ BULUNMASI ULUSLARARASI E-TİCARETİN GELİŞMESİNE YOL AÇMAKTA; BUNA PARALEL OLARAK DA, ULUSLAR ARASI UNSURLU VE E-SÖZLEŞME TEMELLİ UYUŞMAZLIKLAR DOĞMAKTADIR ULUSLARARASI TİCARİ TAHKİMİN E-TİCARETİN GEREKLERİNE UYGUN GELİŞMEYİ SAĞLAYAMADIĞI AŞİKADIR ELEKTRONİK ORTAMDA ON-LINE ÇÖZÜM ELEKTRONİK ORTAMDA CEREYAN EDEN TİCARİ FAALİYETLERDEN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARIN “İNTERNET TAHKİMİ” YOLUYLA ÇÖZÜLMESİ ARTIK SIKÇA GÜNDEME GELMEKTEDİR. HATTA BU KONUDA HAZİRAN 2002 YILINDA CENEVRE’DE “UNİTED NATİONS ECONOMİC COMMİSSİON FOR EUROPE (UNECE)” TARAFINDAN İLK DEFA „FORUM ON ONLİNE DİSPUTE RESOLUTİON“ DÜZENLENMİŞ VE BU FORUMA OECD, ITU, ICC, ITC, WIPO, UNCTAD GİBİ BİRÇOK KURULUŞLAR YANINDA TİCARET ODALARININ VE ÜNİVERSİTELERİN TEMSİLCİLERİ KATILMIŞTIR ALTERNATİF ON-LINE ÇÖZÜM METODLARINDAN BİRİDİR 47

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ o TERCİH EDİLMESİNİN ÖZEL NEDENLERİ n HIZLI, EKONOMİK, KOLAY ULAŞILIR VE GÜVENİLİR BİR YOLLA ÇÖZÜM n ELEKTRONİK TİCARETİN GELİŞTİRİLEBİLMESİ VE GÜVENİN SAĞLANABİLMESİ İÇİN UYUŞMAZLIKLARIN KOLAY VE GÜVENİLİR BİR ÇÖZÜME KAVUŞTURULMASI İHTİYACI n SINIR AŞAN TİCARETTE YAŞANAN KANUNLAR İHTİLAFI PROBLEMLERİ n BAŞVURULARIN KOLAY, HIZLI VE MASRAFSIZ OLMASININ YANI SIRA YARGILAMA SÜRECİNİN DE İNTERNET ÜZERİNDEN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ n INTERNETİN YAPISINA UYGUN BİR ÇÖZÜM OLMASI 48

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ UDRP SYSTEM (THE UNIFORM DOMAIN NAME DISPUTE RESOLUTION POLICY / ALAN ADI UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ İÇİN YEKSENAK POLİTİKALAR) n ALAN ADI o ALAN ADLARI KULLANICILARA BİR ANLAM İFADE EDEN, KOLAYCA HATIRLANABİLEN KISALTMALARDAN OLUŞAN WWW. TK. GOV. TR GİBİ İNTERNET ADRESLERİDİR. o ALAN ADLARI İNTERNETTE KULLANICILARIN DOLAŞIM YETENEKLERİNİ KOLAYLAŞTIRAN MERKEZİ BİR FONKSİYON HİZMETİNİ GÖRMEKTEDİR. o HER ALAN ADINA KARŞILIK GELEN VE 192. 91. 247. 53 GİBİ SAYISAL BİR ADRES OLAN İNTERNET PROTOKOL (IP) NUMARASI BULUNMAKTADIR. o İNTERNET KULLANICISI, BİR ALAN ADINI BİLGİSAYARINA YAZDIĞI ZAMAN, İNTERNET YAZILIMI OTOMATİK OLARAK BU ALAN ADINI IP SAYISAL ADRESİNE DÖNÜŞTÜRÜR, İLGİLİ SERVİS SAĞLAYICI (SERVER) İLE BAĞLANTI KURAR VE ALAN ADINA KARŞI GELEN ANA SAYFA BİLGİSAYARDA GÖRÜNÜR. o ALAN ADLARI "BİRİNCİ-DERECE ALAN ADI" (TOP LEVEL DOMAİN-TLD) VE "İKİNCİDERECE ALAN ADI" (SECOND LEVEL DOMAİN-SLD) OLMAK ÜZERE EN AZ İKİ KISIMDAN OLUŞUR. "TK. GOV. TR" ALAN ADINDA "GOV. TR" BİRİNCİ-DERECE ALAN ADIDIR(TLD) VE "TK" İKİNCİ-DERECE ALAN ADIDIR(SLD). 49

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ UDRP SYSTEM q ALAN ADI o BİRİNCİ-DERECE ALAN ADLARI İKİ KATEGORİYE AYRILMIŞTIR: JENERİK BİRİNCİ DERECE ALAN ADLARI (GENERİC TOP LEVEL DOMAİNS-GTLDS) VE ÜLKE KODU BİRİNCİ DERECE ALAN ADLARI (COUNTRY-CODE TOP LEVEL DOMAİNS-CCTLDS). o YUKARIDAKİ ÖRNEĞİMİZE GÖRE "GOV" GTLD VE "TR" CCTLD'DİR. o HALİHAZIRDA KULLANILMAKTA OLAN 14 ADET GTLD VARDIR. BUNLARDAN ". COM. ", ". NET". ORG" VE ". İNFO" EN FAZLA ALAN ADI İHTİLAFININ ÇIKTIĞI GTLD’LERDİR. o TİCARİ ALAN ADLARININ VERİLMESİ 1993 YILINDA ABD TİCARET DEPARTMANI’NIN NETWORK SOLUTİONS INC. İLE GİRDİĞİ BİR SÖZLEŞME İLİŞKİSİ İLE BAŞLAMIŞTIR. o BU ANLAŞMA, SONU. COM, . ORG VE. NET İLE BİTEN ALAN ADLARINI KAPSIYORDU. 1998 YILINDA KAR AMACI GÜTMEYEN BİR KURUM OLARAK (WIPO-BİRLEŞİK DEVLETLER TİCARET BAKANLIĞI İŞBİRLİĞİ İLE) ICANN ( İNTERNET TAHSİSLİ SAYILAR VE İSİMLER KURUMU ) KURULDU. o ALAN ADI KORSANLIĞI (DOMAIN GRABBING/cybersquatting): İNTERNET ALAN ADLARININ ALIMI “İLK GELEN İLK ALIR/FIRST COMES FIRST SERVES” PRENSİBİNE DAYANDIRILMIŞTI. BUNDAN ÇIKAR SAĞLAMAK İSTEYENLER ÜNLÜ MARKALARI, KİŞİ İSİMLERİNİ, JENERİK İSİMLERİ VE POPÜLER İSİMLERİ ALAN ADI OLARAK ALDILAR VE BU ALAN ADLARINI ÇOK BÜYÜK MEBLAĞLAR KARŞILIĞINDA DEVRETMEYE/TRANSFER ETMEYE ÇALIŞTILAR. 50

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ UDRP SYSTEM n ALAN ADI o 1999 YILINDA ICANN, UDRP’Yİ HAYATA GEÇİRDİ. ICANN TAHKİM USULÜNÜN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN DE BAZI KURULUŞLAR YETKİLENDİRİLDİ. o BUNLARDAN DÜNYA FİKRİ MÜLKİYET TEŞKİLATI’NIN ( WIPO ) HAKEMLİK VE ARABULUCULUK MERKEZİ 1 ARALIK 1999 TARİHİNDE ICANN TARAFINDAN ALAN ADI UYUŞMAZLIKLARI ÇÖZÜMLERİNDE YETKİLİ KILINMIŞTIR. o 1 MART 2003 TARİHİ İTİBARİYLE 5 ADET SERVİS SAĞLAYICI n WORLD INTELLECTUAL PROPERTY ORGANIZATION (WIPO), n THE NATIONAL ARBITRATION FORUM (NAF), n DEC-DISPUTES. ORG/ERESOLUTION CONSORTIUM-KANADA n CPR INSTITUTE FOR DISPUTE RESOLUTION-NEW YORK VE n ASIAN DOMAIN NAME DISPUTE RESOLUTION CENTRE ( ADNDRC ) BULUNMAKTA OLUP, BU SERVİS SAĞLAYICILAR FİKRİ MÜLKİYET VE MARKALARA İLİŞKİN ŞİKAYETLERİ DEĞERLENDİRMEKTEDİRLER . 51

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ UDRP SYSTEM n UDRP SİSTEMİ o İSPAT n n n o ALAN ADININ TİCARİ BİR MARKA VEYA HİZMET MARKASI İLE AYNI VEYA KARIŞTIRILABİLECEK DERECEDE BENZER OLDUĞU ALAN ADINI ALAN KİŞİNİN BU ALAN ADINI ALMASINDA YASAL VEYA HAKLI BİR MENFAATİNİN BULUNMADIĞI ŞİKAYET EDİLENİN ALAN ADINI KÖTÜNİYETLE TESCİL ETTİRDİĞİNİ VE KULLANDIĞI (2001 ICANN-. BİZ UZANTILI ALAN ADLARI İÇİN UDRP İLE SEÇİMLİK OLARAK UYGULANAN “START-UP TRADEMARK OPPOSITION POLICY-STOP” KURALLARI KÖTÜNİYETLİ KAYIT VEYA KULLANIMIN İSPATINI YETERLİ GÖRMÜŞTÜR) KÖTÜNİYETLİ TESCİL VE KULLANIM (SINIRLI SAYIDA DEĞİL) n n ALAN ADININ TİCARET MARKASI VEYA HİZMET MARKASI SAHİBİNE VEYA ONUN TİCARİ RAKİBİNE FAHİŞ BEDELLERLE (TESCİL İÇİN GEREKEN MASRAFLARIN ÇOK ÜZERİNDE BİR BEDELLE) SATMA, KİRALAMA VEYA HERHANGİ BİR ŞEKİLDE DEVRETME AMACIYLA TESCİL ETTİRİLMİŞ OLMASI TİCARİ GAYE İLE HAREKET EDEREK, MARKA SAHİBİNİN MARKASINI ALAN ADINDA KULLANMASINI ÖNLEMEK İÇİN BU TESCİLİN YAPTIRILMIŞ OLMASI TESCİLİN TİCARİ RAKİPLERİN İŞLERİNE ZARAR VERMEK AMACIYLA YAPTIRILMIŞ OLMASI ALAN ADI İLE İNSANLARIN KAFASINDA KARIŞIKLIK YARATARAK İNTERNET KULLANICILARININ ALAN ADININ GÖSTERDİĞİ SİTEYE ÇEKİLMEK İSTENMESİ. 52

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ UDRP SYSTEM n UDRP SİSTEMİ o ALAN ADINI ALAN KİŞİNİN BU ALAN ADINI ALMASINDA YASAL VEYA HAKLI BİR MENFAATİNİN BULUNMADIĞI n n ALAN ADI SAHİBİNİN, KENDİSİNE TAHKİM USULÜNE BAŞVURULDUĞU BİLDİRİLMEDEN ÖNCE, ALAN ADI VEYA BUNA UYGUN BİR TERİMİ BİR MAL VEYA HİZMET ARZI İÇİN KULLANMIŞ VEYA KULLANILMASI İÇİN BİR TAKIM HAZIRLIKLAR YAPMIŞ OLMASI; VEYA ALAN ADI SAHİBİNİN, ALAN ADI ÜZERİNDE BİR MARKA YA DA HİZMET MARKASI VEYA KANUNİ HAKLARA SAHİP OLMADIĞI HALDE, TOPLUMDA BU ALAN ADI ALTINDA TANINMIŞ OLMASI; VEYA ALAN ADINI, SÖZKONUSU MARKAYI KARALAMAK VEYA TÜKETİCİLERİ YANLIŞ YÖNLENDİREREK TİCARİ KAZANÇ SAĞLAMA AMACI OLMAKSIZIN, KANUNİ SINIRLAR İÇİNDE DÜRÜST BİR ŞEKİLDE KULLANILMASI TRIPS MD. 17 – MARKKHK MD. 12 DÜRÜST / ADİL KULLANIM TANIMLANMIŞTIR 53

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o (İNTERNET TAHKİMİ) UDRP SYSTEM UDRP SİSTEMİ n UDRP KURALLARI UYUŞMAZLIĞIN 12 ADIMDA ÇÖZÜLMESİNİ AMAÇLAMAKTADIR. BU ADIMLAR: § ŞİKAYETÇİNİN ŞİKAYET DOSYASINI KAĞIT VE ELEKTRONİK FORMDA HAZIRLAMASI VE KAĞIT OLANINI POSTA İLE ELEKTRONİK KOPYAYI İSE ELEKTRONİK POSTA VEYA FAKSİMİL CİHAZI İLE GÖNDERMESİ. TARAFLAR İSTİSNAİ DURUMLAR DIŞINDA BİZATİHİ HAZIR BULUNMAK ZORUNDA DEĞİLDİRLER. § KURULUŞUN ELEKTRONİK POSTA VE KAĞIT NÜSHAYI ALDIĞINI BİLDİRMESİ. § UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM KURULUŞ’UNUN ALAN ADINI KAYDEDEN KURULUŞTAN KAYIT BELGELERİNİ İSTEMESİ. § BELGELER TEMİN EDİLDİKTEN SONRA ŞİKAYETİN TEKRAR İNCELENMESİ. EĞER BİR EKSİKLİK VARSA HER İKİ TARAFIN DA BU EKSİKLİKLERDEN HABERDAR EDİLMESİ. EĞER EKSİKLİKLER VERİLEN SÜRE İÇERİSİNDE GİDERİLMEZSE ÖN İNCELEME YAPILMAKSIZIN ŞİKAYETİN GERİ ÇEKİLDİĞİNE KARAR VERİLİR (FAKAT ŞİKAYETÇİ HERHANGİBİR ZAMANDA TEKRAR BİR ŞİKAYET DOSYASI HAZIRLAYARAK BAŞVURU YAPABİLİR). § EKSİKLİKLER TAMAMLANDIKTAN SONRA ŞİKAYETÇİNİN TAHKİM ÜCRETİNİ YATIRMASI. RESMİ İDARİ İŞLEMLER ÖDEME ÜZERİNE BAŞLAR. § İDARİ İŞLEMLERİN BAŞLAMASINDAN İTİBAREN 20 GÜN İÇERİSİNDE ŞİKAYET EDİLENİN ŞİKAYETE CEVAP VERMESİ. CEVAP VERMEZSE BU KÖTÜ NİYETLİ TESCİLE BİR İŞARET SAYILIR VE PROSEDÜR YÜRÜMEYE DEVAM EDER. § KURULUŞ HEM ŞİKAYETÇİYE HEM DE ŞİKAYET EDİLENE CEVABIN ALINDIĞINI VEYA ŞİKAYET EDİLENİN CEVAP VERMEDİĞİNİ TEBLİĞ EDER. § HAKEM ATAMASININ YAPILMASI (1 KİŞİLİK VEYA 3 KİŞİLİK). § HAKEM ATAMASINDAN İTİBAREN 14 GÜN İÇİNDE KARARIN VERİLMESİ ( YAZILI OLARAK ). § VERİLEN KARARIN TAHKİM DİVANI’NA GÖNDERİLMESİ VE DİVAN’IN KARARI ÜÇ GÜN İÇİNDE TARAFLARA VE ICANN’A BİLDİRMESİ. § ALEYHİNE KARAR ÇIKAN TARAF 10 GÜN İÇİNDE MİLLİ MAHKEME NEZDİNDE DAVA AÇABİLİR (BU DURUMDA HAKEM KARARI HEMEN UYGULANMAZ MAHKEME SONUCU BEKLENİR). § İNTERNET ALAN ADI TESCİLİNİ YAPAN KURULUŞUN KARARI UYGULAMASI 54

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET o TAHKİMİ TÜRKİYE’DEKİ ALAN ADI SİSTEMİ / WWW. NIC. TR n n n n EĞER BİR TLD ALTINDA DOĞRUDAN ALAN ADI TAHSİSİNİN YAPILMASI İSTENİYORSA, O ZAMAN TLD İDARİ SORUMLUSUNA BAŞVURMAK GEREKMEKTEDİR. BU İDARİ SORUMLU, GTLD'LER İÇİN ICANN TARAFINDAN AKREDİTE EDİLMİŞ HERHANGİ BİR KAYIT KURUMU; CCTLD'LER İÇİN İSE ÜLKELERİN KENDİ İDARİ SORUMLULARIDIR. TÜRKİYE İÇİN CCTLD ALAN İSMİ TAHSİSİNİN İDARİ SORUMLUSU ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ'DİR (ODTÜ). ODTÜ 1992 YILINDA INTERNIC'E KAYIT OLMUŞ VE BU TARİHTEN İTİBAREN ". TR" BİRİNCİ DERECE ALAN İSMİ VE ONUN ALTINDA YER ALAN “. GOV” GİBİ JENERİK BİRİNCİ DERECE ALAN ADLARININ YÖNETİMİ VE KOORDİNASYONUNDAN SORUMLU HALE GELMİŞTİR. ÜLKEMİZDE İNTERNET POLİTİKALARINI BELİRLEYECEK VE UYGULAYACAK BİR KURUM, KURULUŞ, OLUŞUM VB. NİN OLMAMASI VE GEREK İNTERNET GEREKSE DE ALAN ADLARI İLE İLGİLİ SORUNLARI ÇÖZECEK BİR MEKANİZMANIN EKSİKLİĞİ HİSSEDİLMİŞTİR. BU İTİBARLA, ANA İŞLEVİ ULAŞTIRMA BAKANLIĞI'NA DANIŞMANLIK OLMAK ÜZERE TÜRKİYE'DE İNTERNET'İN ALTYAPIDAN BAŞLAYARAK TÜM BOYUTLARI İLE HEDEFLERİNİ BELİRLEMEK, STRATEJİK KARARLARI ALMAK VE BU KARARLARIN UYGULANMASI SÜRECİNDE DANIŞMANLIK GÖREVİNİ YÜRÜTMEK VB. AMAÇLARLA ULAŞTIRMA BAKANLIĞI TARAFINDAN "İNTERNET KURULU" OLUŞTURULMUŞTUR. DAHA SONRA, ALAN ADLARI SİSTEMİNDE YAŞANAN SORUNLARIN ÇÖZÜLMESİ VE İNTERNET TOPLUMUNUN ORTAK GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI AMACIYLA "DNS ÇALIŞMA GRUBU" KURULMUŞTUR. DNS ÇALIŞMA GRUBU VE İNTERNET KURULU BÜNYESİNDE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR SONUCUNDA ". TR" ALAN ADLARI POLİTİKALAR, KURALLAR VE İŞLEYİŞLER" ADLI DOKÜMAN HAZIRLANMIŞ VE ". TR" ALAN ADININ YENİ YÖNETİM KURALLARI BELİRLENMİŞTİR. ". TR" ÜST DÜZEY ALAN ADININ ALTINDA YER ALAN JENERİK BİRİNCİ DÜZEY ALAN ADLARININ KİMLERE TAHSİS EDİLEBİLECEĞİ KURALLARA BAĞLANMIŞTIR. SÖZGELİMİ, “AV. TR” AVUKATLARA 55

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET o TAHKİMİ TÜRKİYE’DEKİ ALAN ADI SİSTEMİ / WWW. NIC. TR n ODTÜ / ". TR" ALAN ADLARI POLİTİKALAR, KURALLAR VE İŞLEYİŞLER" o o o ALAN İSMİ TALEPLERİ, BAŞKA KURUMLARIN İSİMLERİNİN ALINMAMASI AÇISINDAN İNCELENMEKTEDİR (KONTROL EDİLEBİLECEĞİ ÖLÇÜDE); AÇILAN DAVALARDA MUHATABIN İSMİ İLK TALEP EDEN TARAF OLDUĞU MAHKEME KARARI İLE KANITLANIP, DEĞİŞİKLİK TALEP EDİLMESİ HALİNDE “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ BUNA UYGUN DÜZELTMEYİ YAPMAKTADIR, KURUMLARIN SADECE KENDİ TİCARİ İSİMLERİ İLE DOĞRUDAN İLGİLİ İSİMİ KAYIT ETTİREBİLECEĞİ, JENERİK ALAN İSİMLERİNİN VERİLMEYECEĞİ BELİRTİLMEKTEDİR; İSTİSNA : “. WEB. TR” VE “. GEN. TR” ALT ALAN ADLARI, KİŞİSEL VE KURUMSAL BAŞVURUNUN YAPILABİLDİĞİ VE “İLK GELEN ALIR”, “ALAN ADI- KURULUŞ İLİŞKİSİ ARANMAZ” İLKELERİ İLE TAHSİS YAPILAN ALT ALAN ADLARIDIR. INTERNETTE KULLANIMIN YAYGINLAŞTIRILMASI AMACI o o o NİTEKİM, BELGEYE DAYALI OLARAK TAHSİS EDİLEN ALAN ADLARI İÇİN İLGİLİ KURULUŞÇA “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ’NE İLETİLEN BELGELER DEĞERLENDİRİLİRKEN; İLGİLİ BELGEDE YER ALAN MARKA, TİCARET UNVANI VB. 'NİN "AYIRT EDİCİ" VE "ESAS UNSURUNU" OLUŞTURAN İBARELER ESAS ALINIR. İLGİLİ UNVAN VEYA MARKANIN YARDIMCI UNSURUNU OLUŞTURAN VE FAALİYET ALANI YA DA SEKTÖRÜ VB. TANIMLAYAN UNSURLAR ESAS UNSUR OLARAK DEĞERLENDİRİLMEZ. ALAN ADI BAŞVURUSU YAPAN KURULUŞLARIN, BAŞVURDUKLARI BELGEYE DAYALI TAHSİS EDİLEN ALAN ADININ, RESMİ TESCİLLERİNDEKİ VEYA TESCİL BELGESİ OLARAK KABUL EDİLEN BELGEDEKİ UNVANLARINA UYGUN OLMASI GEREKMEKTEDİR. MARKA TESCİL BELGESİ İÇİN BAŞVURU YAPMIŞ FAKAT BAŞVURUSU SONUÇLANMAMIŞ KURULUŞLARA BAŞVURDUKLARI ALAN ADI, TESCİL BAŞVURULARI SONUÇLANANA DEĞİN GEÇİCİ OLARAK VERİLİR. ALAN İSİMLERİNE AİT BİLGİ GİZLİ OLMAYIP KAMUOYUNA AÇIK OLACAKTIR; MEVCUT BİR ALAN İSMİNİN YANLIŞLIKLA BİR BAŞKA KURUMA VERİLMİŞ OLMASI HALİNDE BU YANLIŞLIK FARKEDİLDİĞİ ANDA YENİDEN İLK SAHİBİNE İADE EDİLECEKTİR. 56

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ o TÜRKİYE’DEKİ ALAN ADI SİSTEMİ / WWW. NIC. TR n n n ALAN ADI WEB ÜZERİNDE İTİRAZ ASKISINA ÇIKARTILABİLİR 6 AY SÜRE İLE BU SÜRE İÇİNDE HERHANGİ BİR İTİRAZ GELMEMESİ DURUMUNDA, İLGİLİ ALAN ADI KESİNLEŞMİŞ OLARAK TAHSİS EDİLİR. GEREK 6 AYLIK İTİRAZ ASKISI SÜRESİ BOYUNCA, GEREKSE DE İTİRAZ ASKI SÜRESİ BİTİMİNDEN SONRA OLUŞABİLECEK HERHANGİ BİR İTİRAZ, UÇK (UYUŞMAZLIKLAR ÇÖZÜM KURULU)TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLİR VE KARARA BAĞLANIR HER TÜRLÜ TAHSİS EDİLMİŞ ALAN ADINA İTİRAZ SÜRESİ 6 AYDIR BU SÜRE SONRASINDA YAPILACAK İTİRAZ BAŞVURULARI, İTİRAZ GEREKÇESİ “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ’NİN İDARİ VEYA TEKNİK BİR HATASINDAN KAYNAKLANMIYOR YA DA SONUÇLANMIŞ BİR UÇK YA DA MAHKEME KARARINA DAYANDIRILMIYOR İSE “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ TARAFINDAN REDDEDİLİR. 57

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM o İNTERNET TAHKİMİ TÜRKİYE’DEKİ ALAN ADI SİSTEMİ / WWW. NIC. TR n UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM MEKANİZMASI (UÇM) o “. TR” ÜST DÜZEY ALANINA BAĞLI İKİNCİ DÜZEY ALANLAR ALTINDA TANIMLANAN ALAN ADLARI KONUSUNDA KİŞİLER VE/VEYA KURUMLAR ARASINDA DOĞABİLECEK UYUŞMAZLIKLARDA YA DA AYNI ALAN ADI ÜZERİNDE BİRDEN FAZLA KİŞİ VE/VEYA KURUMUN HAK İDDİA ETMESİ DURUMUNDA AŞAĞIDAKİ KURALLAR GEÇERLİDİR. n ALAN ADI HİZMETİ ALAN KİŞİ VE KURULUŞLARIN, GEREK 3. KİŞİ VE KURULUŞLAR İLE OLAN ANLAŞMAZLIKLARI, GEREKSE “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ’NİN YAPTIĞI İŞLEMLERE İLİŞKİN OLARAK İTİRAZ EDEBİLMELERİ İÇİN BAĞIMSIZ BİR UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM MEKANİZMASI OLUŞTURULMUŞ OLUP, İTİRAZLAR BU KURULA YAPILMAKTADIR. n ALAN ADI KONUSUNDA DOĞABİLECEK UYUŞMAZLIKLARDA “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ TARAF SAYILAMAZ. HER TÜR ANLAŞMAZLIĞIN, ALAN ADI KONUSUNDA HAK İDDİA EDEN KURULUŞLAR İLE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM KURULU (UÇK) ARASINDA ÇÖZÜMLENMESİ ESASTIR. n İTİRAZ SAHİBİ BİR ÖZEL YA DA TÜZEL KİŞİ OLABİLİR. n İTİRAZLAR, İTİRAZ SAHİBİ TARAFINDAN HAZIRLANACAK BİR DOSYA İLE, DNS ÇALIŞMA GRUBU VE/VEYA UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM KURULU'NUN ÖNGÖRECEĞİ VE YAYINLAYACAĞI BİÇİMDE YAPILIR. n İTİRAZ DOSYASININ İÇERİĞİ, İLGİLİ WEB SAYFALARINDA TANIMLANIR. n KARARLARDAKİ BELİRLEYİCİ ETKEN “ALAN ADININ KÖTÜ NİYETLİ TESCİL VE KULLANIMININ TESPİTİ” DİR. n KURUL’UN KARARLARI, HERHANGİ BİR İTİRAZ OLUP OLMADIĞINA BAKILMAKSIZIN, “. TR” ALAN ADI YÖNETİMİ TARAFINDAN UYGULANIR. n KURUL KARARLARINA KARŞI MAHKEME YOLU AÇIKTIR n ŞİKAYETİN KABULÜ HALİNDE, TALEBE GÖRE, ALAN ADININ ŞİKAYET SAHİBİNE DEVRİ, İPTALİ VEYA ALAN ADININ VE/VEYA KARIŞTIRILACAK DERECEDE BENZERİNİN GELECEKTE DE TESCİLİNİN ENGELLENMESİ KARARI VERİLİR 58

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) TAHKİM İNTERNET TAHKİMİ o TÜRKİYE’DEKİ ALAN ADI SİSTEMİ / WWW. NIC. TR n GENEL HUKUK KURALLARI İLE ÇÖZÜM o TÜRK TİCARET KANUNU HAKSIZ REKABET HÜKÜMLERİ 57/5 o TEDBİR İSTEMLİ BAŞVURU YAPILABİLİR o MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT o YURTDIŞINDAN YAPILIYORSA, DEVLETLER HUKUKU UYGULANIR, MOHUK’A GÖRE HAKSIZ FİİLİN YAPILDIĞI / ZARARIN MEYDANA GELDİĞİ YER HUKUKU YANİ TÜRK HUKUKU UYGULANIR, DAVA AÇILIR, KARAR ALINIR YURTDIŞINDA TANITILIP TENFİZ EDİLEBİLİR 59

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o o PROFESYONEL ANLAMDA MEDİASYON, ÖZELLİKLE ABD’DE 1960’LAR, KANADA, İNGİLTERE, ALMANYA, HOLLANDA, AVUSTURYA GİBİ DİĞER GELİŞMİŞ ÜLKELERDE İSE, 1980 YILLARDAN SONRA RESMİ VE RESMİ OLMAYAN KURUM VE ORGANİZASYONLAR ARACILIĞIYLA UYGULANIR OLMUŞTUR. MEDİASYON/ARABULUCULUK, İKİ VEYA DAHA FAZLA KİŞİ VEYA GRUP ARASINDA OLUŞAN FARKLILIK VE ÇATIŞMAYI MAHKEME DIŞI ÇÖZMEYE VE TARAFLAR ARASINDA ANLAŞMA SAĞLAMAYA YÖNELİK, TARAFSIZ BİR ÜÇÜNCÜ KİŞİ; ‘MEDİATÖR’ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN GÖNÜLLÜ, KABUL EDİLEBİLİR, BAĞLAYICILIĞI ANLAŞMA OLMASIYLA, İCRA YETENEĞİ İSE TARAFLARIN İSTEĞİ İLE BELİRLENEBİLEN GİZLİ BİR MÜZAKERE SÜRECİDİR. 60

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o UNSURLARI o o o o o MÜZAKERE SÜRECİ YARGILAMA DEĞİL (TAHKİMDEN FARKLI) SEÇİLEN TARAFSIZ ÜÇÜNCÜ KİŞİ TARAFLAR ARASINDA ANLAŞMA SAĞLAMAYA ÇALIŞIR (KONUSUNDA UZMAN VE BİLGİLİ – HUKUKÇU OLMAYABİLİR /INGİLTERE) GÖNÜLLÜ BİR SÜREÇ –TARAFLAR KENDİ İRADELERİ İLE BU SÜRECE DAHİL OLMAYI SEÇMİŞLERDİR. BUNDAN DOLAYI MÜZAKERE SÜRECİNİ BAŞLADIKLARI GİBİ BİTİREBİLİRLER TARAFLARIN HEPSİ BU SÜRECİ İSTEMELİ VE KATILMALIDIRLAR KABUL EDİLEBİLİRLİLİK - MEDİASYON BAŞLANGIÇ VE SÜREÇ AŞAMASINDA TARAFLARIN BİR ARABULUCUNUN VARLIĞINI ONAYLADIKLARI VE ONUN YÖNETECEĞİ SÜRECİ KABUL ETTİKLERİ ANLAMINA GELİR ÇIKAN SONUÇ TARAFLARCA KABUL EDİLMELİ VE KANUNLARLA ÇELİŞMEMELİDİR BAĞLAYICI DEĞİLDİR (TAHKİMDEN FARKLI) ÇIKAR KAZANCINA (WIN-WIN SOLUTION) DAYANAN ÇÖZÜM HEMEN HER ALANDA ARABULUCULUĞA GİDİLEBİLİR. BU MEDİASYONUN EN FAZLA VE YAYGIN OLARAK TERCİH EDİLEN ADR’LERDEN BİRİ OLMASINI SAĞLAMIŞTIR 61

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o GELİŞMİŞ ÜLKERLERDE (i. e AMERİKA) YARGIÇ UYUŞMAZLIĞIN ARABULUCULUK ELİYLE ÇÖZÜLMESİNİ TALEP EDEBİLİR n MAHKEME SIRASINDA TARAFLARIN DUYGUSAL İHTİYAÇLARI VE GERÇEK İLGİLERİ ORTAYA ÇIKMAYABİLİR. ÖZELLİKLE DAVADAN SONRA İLERİYE DÖNÜK İLİŞKİNİN DEVAMI SÖZ KONUSUYSA, ÖRNEĞİN BİR BOŞANMA DAVASINDA ÇOCUKLAR DA VARSA, YARGIÇ HER İKİ TARAFINDA KABULLENECEĞİ UYGUN BİR BOŞANMA SÜRECİNİN (ÇOCUKLARIN GELECEĞİ AÇISINDAN DAHA İYİ OLACAĞI GÖRÜŞÜYLE) MEDİATÖRLER ARACILIĞIYLA YÜRÜTÜLMESİ GEREKTİĞİNİ DÜŞÜNEBİLİR. n MEDİASYON SÜRECİNDE KONTROL TARAFLARIN ELİNDEDİR. TARAFLAR YAPILANDIRILMIŞ OLMAKLA BİRLİKTE BAZI GENEL KURALLAR DIŞINDA, MEDİASYON SÜRECİNDE KENDİ ÇATIŞMALARINI ÇÖZMEK İÇİN KENDİLERİ ALTERNATİFLER ÜRETİR VE O ALTERNATİFLER ARASINDAN ORTAK KABUL EDİLEBİLİR BİR ÇÖZÜM BULMAYA ÇALIŞIRLAR. TARAFLARIN KENDİ İRADELERİYLE KARAR ALMALARI, MEDİASYONUN GÜÇLÜ YANLARINDAN BİRİSİDİR. ÇÜNKÜ ORTAK ALINAN KARAR, ANLAŞMANIN TEMYİZE GİTME OLASILIĞINI MİNİMİZE EDER. n DAVA UZUN SÜREDE SONUÇLANMAYACAK GİBİ GÖRÜNÜYORSA, MAHKEME SÜRECİ VE MASRAFLARI DÜŞÜNÜLEREK, DAHA HIZLI VE UCUZ BİR ÇÖZÜME ULAŞMAK İÇİN DAVANIN MEDİATÖRLERLE DEVAMINI TALEP EDEBİLİR. BU DURUMDA DA, MEDİASYON SONUNDA ALINAN KARARLAR YARGICA İLETİLİR VE DAVAYI SONUÇLANIR. 62

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o o UYUŞMAZLIĞI KENDİ İSTEKLERİYLE BİR MEDİATÖRÜN EŞLİĞİNDE ÇÖZMEYE KARAR VEREN TARAFLAR, UYUŞMAZLIK KONUSUNU MEDİATÖRE İLETEREK, TARAFSIZ, ÖNYARGIDAN UZAK MEDİATÖR EŞLİĞİNDE, SORUNLARINI TARTIŞMA VE KENDİLERİ İÇİN EN İYİ ÇÖZÜMÜ YİNE KENDİ HAYAL GÜÇLERİYLE SINIRLANABİLECEK ÖZGÜRLÜKTE ÇÖZÜME ULAŞTIRMA İMKANI BULURLAR MEDİASYONUN EN ÖNEMLİ ÖZELLİĞİ; TARAFLARA, GEÇMİŞTEKİ SORUNLARDAN SIYRILARAK GELECEĞİ, BİR DAHA AYNI SORUNLARIN YAŞANMASINI ÖNLEYECEK ŞEKİLDE PLANLAMA İMKANI VERMESİDİR. MEDİATÖRÜN MESLEKİ BECERİLERİ, GÖRÜNÜRDEKİ SORUNLARDAN ÇOK, TARAFLARIN GERÇEK İLGİLERİNİ ORTAYA ÇIKARMAKTA KULLANILIR. İSTEKLERİN VE İLGİLERİN NETLEŞTİĞİ MEDİASYON SÜRECİNDE KARŞILIKLI ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE MÜZAKERE İLE MAHKEMEDE ULAŞILMASI HAYAL BİLE EDİLEMEYECEK ETKİLİ VE ADİL ANLAŞMALARA ULAŞMAK MÜMKÜN OLMAKTADIR 63

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o o 1970'Lİ YILLARIN SONUNA DOĞRU MAĞDUR-SALDIRGAN UZLAŞMASI (VICTIM-OFFENDER MEDIATION) ABD DE KONUŞULMAYA VE TARTIŞILMAYA BAŞLANMIŞTI. BU GÖRÜŞLERİN TEMELİNDE, SANIK İLE YAKINAN ARASINDA UZLAŞMA SAĞLANABİLDİĞİ TAKDİRDE, ZAMAN VE PARA OLARAK TASARRUF SAĞLAMA AMACI YATIYORDU. CEZA HUKUKUNDA BU UZLAŞMA VE UZLAŞTIRMA UYGULAMASI DÜNYA DA ÇOCUK MAHKEMELERİNDE (JUVENILE COURTS) GÖRÜLEN SUÇLARA DA YAYILARAK GELİŞTİ. ARABULUCULUK-TAHKİM YÖNTEMİ 64

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o MEDİASYONUN KULLANIM ALANLARI: n n n n ASLINDA AİLE DANIŞMANLIĞI’NIN BİR PARÇASIDIR. BOŞANMAK İSTEYEN EŞLERİ GELECEKTEKİ DEĞİŞEN ROLLERİNE HAZIRLAMAK, GERÇEKLE YÜZLEŞEBİLMELERİNE YARDIMCI OLURKEN DUYGUSAL DENGELERİNE ULAŞMALARINA DESTEK VERMEKTİR. PEK ÇOK BATILI ÜLKE MAHKEMELERİNDE ALTERNATİF ÇÖZÜM BULMAK VE BARIŞÇI YOLLARDAN SONUCA ULAŞMAK İÇİN KULLANILAN YÖNTEMLERDEN BİRİDİR. İŞ HAYATINDA KİŞİNİN ÇALIŞTIĞI FİRMAYA UYUMUNDA; FİRMALARIN DEĞİŞİK KADEMELERİNDE ÇALIŞANLAR ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARI ÖNLEMEDE; FARKLI FİRMALARIN BİRLEŞMELERİ SONUCUNDA OLUŞAN FİRMA KÜLTÜR ÇATIŞMALARININ AŞILMASINDA; ULUSLARARASI BOYUTTA FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARDAKİ ULUSLARARASI, KÜLTÜR ÇATIŞMALARINI ÖNLEMEDE BAŞVURULAN YÖNTEMLERDEN BİRİSİDİR. DOĞAL ÇEVREYE VERİLEN ZARARLARIN ÖNLENMESİNDE KULLANILAN YOLLARDAN BİRİSİDİR. OKUL YAŞAMINDA ÖĞRENCİ-ÖĞRETMEN-VELİ ÜÇGENİNİN HER KOMBİNASYONUNDA OLUŞABİLEN ÇATIŞMA VE ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMLENMESİNDE KULLANILAN BİR YÖNTEMDİR. ORGANİZASYONLARIN İNSAN İLİŞKİLERİNDE İLETİŞİM EKSİKLİĞİNDEN DOĞAN ÇATIŞMALARINI ÖNLEMEDE BAŞVURULAN BİR YOLDUR. POLİTİK ANLAMDA ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DİPLOMATLARIN SICAK SAVAŞI ÖNLEMEK İÇİN KULLANDIKLARI YÖNTEMDİR. KAN DAVALARININ ÇÖZÜMÜNDE 65

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK (MEDIASYON) o MEDİATÖRLER NE YAPAR? n n n n n MÜZAKERE SÜRECİ HAKKINDA BİLGİLENDİRİRLER İLETİŞİM OLUŞTURMAK SURETİYLE TARAFLARIN BİRBİRLERİYLE İLETİŞİM KURMASINA YARDIMCI OLURLAR YA DA MEVCUT İLETİŞİMİ DAHA YAPICI BİR HALE GETİRİRLER. KULLANILACAK YÖNTEMLERİ BELİRLEYİP MÜZAKERE SÜRECİNE BAŞKANLIK EDERLER. TARAFLARI PAZARLIK YÖNTEMLERİ HAKKINDA BİLGİLENDİRİRLER. TARAFLARA USULE YÖNELİK KONULARDA YARDIMCI OLURLAR VE TARAFLARIN FARKLI KAYNAKLARDAN YARARLANMALARINI SAĞLAMAK SURETİYLE UZLAŞMA SEÇENEKLERİNİ ÇOĞALTIRLAR. TARAFLARIN SORUNLARA FARKLI AÇILARDAN YAKLAŞMALARINI SAĞLARLAR VE HER İKİ TARAFI DA TATMİN EDECEK BİR ÇÖZÜM BULUNMASINA YARDIMCI OLURLAR. TARAFLARIN MANTIKLI VE UYGULANMASI MÜMKÜN OLAN KARARLAR ALMALARINA YARDIMCI OLURLAR VE TARAFLARIN, GERÇEKLİKTEN UZAK VE AŞIRIYA KAÇAN NİYETLERİNİ GÖZDEN GEÇİRMELERİNİ SAĞLARLAR. TARAFLARIN ALMAK İSTEDİKLERİ BİR KARARIN DOĞURABİLECEĞİ OLUMSUZ SONUÇLAR HAKKINDA SORUMLULUK ÜSTLENİRLER. BU SAYEDE GÜVENİLİRLİKLERİ DEVAM ETTİRİP TARAFLARIN DESTEĞİNİ KAZANIRLAR. SIRASINDA İLERLEME KAYDEDİLMESİNİ SAĞLAMAK AMACIYLA İNİSİYATİFİ ELE ALIRLAR VE USULE YÖNELİK YA DA SOMUT KONULARDA TAVSİYELERDE BULUNURLAR. 66

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK(MEDIASYON) TÜRKİYE’DE ARABULUCULUK o o o TÜRKİYE’DE, PROFESYONEL ANLAMDA MEDİASYON, BİLİNEN VE TERCİH EDİLEN BİR YÖNTEM DEĞİLDİR. ÇATIŞMALARDA, KISITLI OLARAK DENEYİMLENEN MEDİASYON UYGULAMALARI, GELENEKSEL ARABULUCULUK YÖNTEMİ OLARAK GÖZLENMEKTEDİR Kİ, BU DA, ÇATIŞMA İÇİNDE OLAN TARAFLARIN, MEVKİSİNİ VEYA TOPLUMDAKİ SAYGINLIĞINI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURARAK, TARAFSIZ OLDUĞUNU DÜŞÜNDÜKLERİ BİR BÜYÜĞE DANIŞMAK VEYA ONDAN YARDIM VE ÇÖZÜM İSTEMEK ŞEKLİNDE GERÇEKLEŞMEKTEDİR. BU TİP GELENEKSEL UYGULAMALAR, DAHA ÇOK AİLE, TİCARİ HAYAT VE KOMŞULUK İLİŞKİLERİNDE YAŞANMAKTADIR. ARABULUCULUK TÜRK HUKUK SİSTEMİNE İLK ÖNCE İŞ HUKUKUNDA GİRDİ. KANUNLA DÜZENLENMİŞ TAHKİMİN YERİNİ KANUNLA DÜZENLENMİŞ ARABULUCULUK ALDI. MESLEK ODALARI DA TAHKİM VE ARABULUCULUK YAPILANMASI İÇİN ÇALIŞMALARINI ARTTIRDILAR 67

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK(MEDIASYON) TÜRKİYE’DE ARABULUCULUK o o o YÜRÜRLÜK TARİHİ 01 HAZİRAN 2005 OLAN CEZA MUHAKEMELERİ KANUNUNUN 253. MADDESİNDE GETİRİLEN UZLAŞMA VE UZLAŞTIRICI AVUKAT TANIMLARI İLE ARABULUCULUK (YA DA KANUNA UYGUN DEYİM İLE UZLAŞTIRICILIK) CEZA HUKUKUNDA YERİNİ ALDI. KANUNUN METNİNE BAKTIĞIMIZ ZAMAN UZLAŞTIRMACILIKDAKİ AMAÇ, SALDIRGAN-MAĞDUR ARASINDA -SALDIRGANIN MAĞDURUN ZARARINI KARŞILAMIŞ OLMASI ŞARTIYLA- BİR UZLAŞMA GERÇEKLEŞEBİLİRSE DAVANIN HİÇ AÇILMAMASINI YA DA ORTADAN KALDIRILMASINI SAĞLAMAKTIR. BU NEDENLE, UZLAŞMANIN TCK DA YERİNİ ALMASININ NEDENİNİ "ZAMAN VE PARA TASARRUFU SAĞLAMAK" OLARAK AÇIKLAMAK YANLIŞ OLMAYACAKTIR. AVUKATLIK KANUNU ‘NUN 35/A MADDESİNİN UYGULANMASI – GİZLİLİK ESAS- MÜZAKERE SÜRECİNDE AVUKATLARCA VEYA TARAFLARCA YAPILAN BEYAN VE İKRARLAR, UZLAŞMANIN SAĞLANAMAMASI HALİNDE GEÇERLİ OLMAYIP, UZLAŞMA KONUSUYLA İLGİLİ OLARAK AÇILMIŞ VE DAHA SONRA AÇILACAK DAVALARDA TARAFLAR ALEYHİNE DELİL OLARAK KULLANILAMAZ 68

V. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ARABULUCULUK(MEDIASYON) TÜRKİYE’DE ARABULUCULUK o o o HUKUK UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK KANUNU TASARISI n YARGILAMAYA ALTERNATİF n MASRAFLARI DÜŞÜK n HAKİMİN YARGILAMA SÜRECİNDE MEDİASYON İÇİN TARAFLARI TEŞVİKİ n İHTİYARİ n ARABULUCU – HUKUKÇU OLMAYABİLİR, 4 YILLIK YÜKSEK ÖĞRENİM MEZUNU, KONUSUNDA BİLGİLİ VE UZMAN OLMAYABİLİR n GİZLİLİK / İHLALİ CEZAYA TABİ n ARABULUCU YOL GÖSTERİR / KARAR VERMEZ n SONUÇ TUTANAĞI MAHKEME İLAMI GÜCÜNDE n KARARIN KANUNUN EMREDİCİ HÜKÜMLERİ İLE KAMU DÜZENİNE VE GABİN KURUMUNA UYGUN OLMASI ARANMAZ (İSVİÇRE UYGULAMASININ AKSİNE) n SÜREYE BAĞLI DEĞİL n TARAFLAR İSTEDİKLERİ USUL VE ESASI UYGULAYABİLİRLER MEDİTÖRLER DERNEĞİ ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM DERNEĞİ 69