PRIVREDNO PRAVNI SISTEM I POLITIKA Pravni fakultet Univerziteta

II. MODUL OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA - 2. dio PRIREDIO Prof. dr. Faruk Jašarević Copyright

CILJEVI IZLAGANJA n ELABORIRATI OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo -

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n RAZMATRANJE PRIVREDNOG SISTEMA BIH DANAS, UZIMAJUĆI U OBZIR

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH. . . Ø I Ø UOBIČAJENE OPĆE ELEMENTE, MOGUĆE

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n POTVRDA OVE KONSTATACIJE JE U Ø IZVORNOM ZADATKU

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH. . . ØI ØKOMPLEKSNOSTI OSNOVNIH DETERMINANTI U ODREĐENJU PRIVREDNOG

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n U SPEKTRU DETERMINANTI, S RAZLIČITIM INTENZITETOM UTJECAJA NA

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH. . . Ø USTAVNI SISTEM BIH KAO NAJOPĆIJI OKVIR

3. 1. USTAVNI SISTEM I PRIVREDNI SISTEM n USTAVNO – PRAVNI SISTEM DRŽAVE, UTEMELJEN

3. 1. USTAVNI SISTEM I PRIVREDNI SISTEM n USTAV BIH TREBA PROCJENJIVATI SA STANOVIŠTA

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U POGLEDU PRIRODE PRIVREDNOG SISTEMA RADI SE O

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE. . . Ø I Ø BROJNIM EKONOMSKIM I SOCIJALNIM

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U PREAMBULI USTAVA STOJI DA U n “ŽELJI

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U NORMATIVNOM DIJELU, OSIM ONOGA ŠTO SE ODNOSI

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n . . . TO SE POTVRĐUJE PREKO n

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n USTAVNO DEFINIRANA PRIRODA PRIVREDNOG SISTEMA PRETPOSTAVLJA DA SE

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE. . . Ø I Ø U OKVIRU EKONOMSKO -

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE § NEOVISNO RADI LI SE O Ø SISTEMATSKIM PROPISIMA

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n UPRAŽNJAVANJA TEKUĆIH MJERA EKONOMSKE POLITIKE OPĆEG ZNAČAJA, ŠTO

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n n KAO I OSLANJANJE NA AD HOC ODLUKE

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE. . . n PROBLEMATIZIRA ODNOS SISTEMA I MJERA EKONOMSKE

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n OVO IMA OBESHRABRUJUĆI UČINAK PO PODUZETNIŠTVO I PRIVATNU

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n U OSNOVI NORMATIVNO UREĐENJE EKONOMSKOG PROSTORA ZAJEDNICE, ŠTO

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n . . . PREDSTAVLJA ELEMENT DRUŠTVENOG SISTEMA (NEPOSREDNI

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n n USTAV BIH NORMIRA U OSNOVI FEDERALNU STRUKTURU

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n KLJUČNI ARGUMENT ZA OVAKVO ODREĐENJE STATUSA BIH, JESTE

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n n . . . KOJA PODRAZUMIJEVA TIPIČNE ELEMENTE

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n BOSNA I HERCEGOVINA PREDSTAVLJA JEDINSTVENO EKONOMSKO PODRUČJE, I

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø PUNE SLOBODE U KRETANJU OSOBA, ROBA,

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n U NADLEŽNOSTI INSTITUCIJA BIH SU: Ø VANJSKOTRGOVINSKA POLITIKA

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ØUSPOSTAVLJANJE I FUNKCIONIRANJE ZAJEDNIČKIH I MEĐUNARODNIH KOMUNIKACIJSKIH

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø MONETARNA POLITIKA S CENTRALNOM BANKOM I

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n NAVEDENE NADLEŽNOSTI INSTITUCIJA BIH DAJU ARGUMENTE ZA KONSTATACIJU

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n DODATNE NADLEŽNOSTI BIH (ČLAN III TAČ. 5) ODNOSE

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ØOVLASTI KOJE “. . . SU POTREBNE

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø PRERASPODJELU OVLASTI U KORIST BIH O

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n BIH PREDSTAVLJA JEDINSTVENO EKONOMSKO PODRUČJE S PROJEKTIRANIM TIPIČNIM

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n POLAZEĆI OD KARAKTERA USTAVNIH ODREDBI I ZADATKA DA

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ČIME ĆE SE, Ø NA EFEKTAN NAČIN

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRIVREDE OBUHVATA Ø PROCES PRIJELAZA

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . ODNOSNO Ø OD DRŽAVNOG (ADMINISTRATIVNOG)

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n PRAKTIČNO, NAKON PLANETARNOG SLOMA SOCIJALISTIČKIH EKONOMIJA,

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n n TRANZICIJA SADRŽINSKI OBUHVATA SVE SEGMENTE

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRETPOSTAVLJA KROZ DUŽE RAZDOBLJE PODUZIMANJE

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRIVREDE I DRUŠTVA U OVOM

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n I NIJE PROBLEM U DEFINIRANJU CILJEVA

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n NUŽNOST TRANZICIJE PRIVREDE BIH NA TRŽIŠNE

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . ØDA POSTOJEĆE STANJE I ODNOSI

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n KLJUČNE TAČKE TRANZICIJE PRIVREDE IMAJU ZA

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . Ø TRŽIŠTE KAO TEMELJNI MEHANIZAM

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n KAKO JE ZA TRŽIŠNE PRIVREDNE SISTEME BITNA PRETPOSTAVKA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø DIO ŠIREG PRESTRUKTURIRANJA PRIVREDE Ø I

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n TO PODRAZUMIJEVA DA JE U ODNOSU NA POSTOJEĆE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE ZNAČI PODUZIMANJE NORMATIVNIH PROMJENA I AKTIVNOSTI

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n PRVO, DEFINIRANJE REŽIMA I DOMETA DRŽAVNE SVOJINE, PRIMJERENE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE Ø Ø OGRANIČENJE OBIMA OVOG VLASNIŠTVA U UKUPNOJ SVOJINSKOJ

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n DRUGO, DENACIONALIZACIJA I RESTITUCIJA ODUZETE IMOVINE PO OSNOVU

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n TREĆE, PRODAJA STANOVA U DRUŠTVENOJ SVOJINI, NOSIOCIMA STANARSKOG

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ČETVRTO, PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA I USPOSTAVLJANJE PRIVATNOG

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n OD ČETIRI VIDA TRANSFORMACIJE POSTOJEĆE VLASNIČKE STRUKTURE POSEBAN

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø IZMJENA STRUKTURE KAPITALA OSNOVNIH NOSILACA PRIVREDNE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA NIJE SAMA SEBI SVRHA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USPOREDO S PRIVATIZACIJOM NEOPHODNO JE USTANOVITI OSTALE MEHANIZME

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . ØUNUTARNJU ORGANIZACIJU PREDUZEĆA ØLIBERALIZACIJU PRIVREĐIVANJA U SMISLU

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n KRUCIJALNO PITANJE NAKON EKONOMSKOG SLOMA DIREKTIVISTIČKIH PRIVREDA JE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n SVAKAKO NE ZBOG ČINJENICE DA SE OVAKVOM VLASNIČKOM

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n . . . NEGO ŠTO SE POTVRDILO DA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n NIJE SPORNO DA JE Ø PRETPOSTAVKA Ø I

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ONO ŠTO JE SPORNO JESTE Ø NA KOJI

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USPRKOS ZAJEDNIČKIH IMENITELJA U POGLEDU ZATEČENE VLASNIČKE STRUKTURE,

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n . . . ZAJEDNIČKI OPĆEPRIHVAĆENI PRISTUP BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n PROCES PRIVATIZACIJE, NEOVISNO OD ISKUSTVA BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH DRŽAVA,

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n n MODEL PRIJENOSA IMOVINE FIZIČKIM OSOBAMA (SVIM PUNOLJETNIM

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n IZBOR JEDNOG OD MODELA S RAZLIČITIM IZVEDBENIM VARIJANTAMA,

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . n n (1) “UBRZANE” I POSTEPENE PRIVATIZACIJE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n n (3) NEELASTIČNOSTI SOCIJALNIH JAVNIH IZDATAKA I TZV.

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n UNIVERZALNI I PO SVIM IZNESENIM ZAHTJEVIMA USPJEŠAN METOD

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n POJEDINE SU DRŽAVE UZ PRIHVATANJE JEDNOG OD MODELA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USVAJANJEM OKVIRNOG ZAKONA O PRIVATIZACIJI PREDUZEĆA I BANAKA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n UZ USVAJANJE POPRATNIH PROPISA I FORMIRANJEM AGENCIJE I

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø IZRADA POČETNE BILANCE PREDUZEĆA Ø DEFINIRANJE

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ENTITETSKI ZAKONI O PRIVATIZACIJI, KREĆUĆI SE U OKVIRIMA

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø ADEKVATNOSTI NORMATIVNIH I INSTITUCIONALNIH PRETPOSTAVKI PRIVATIZACIJE

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA, USVAJANJEM ODGOVARAJUĆIH

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n NE POTCJENJUJUĆI Ø UČINKE OVIH ZAKONA Ø I

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n . . . TREBA ISTAĆI DA SE PREDUZEĆA

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n LIMITIRAJUĆI FAKTOR ZA OVO POTVRĐIVANJE JE Ø STRUKTURA

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n n FORMA U OVOM DOMENU U POGLEDU TRANZICIJE

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA BIH, POSEBAN

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n PRETPOSTAVKA ZA OVO JESTE Ø POBOLJŠANJE OPĆEG FINANCIJSKOG

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n PRIVATIZACIJA I SANACIJA BANAKA MEĐUSOBNO SU USKO POVEZANE,

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n RESTRUKTURIRANJE BANKARSKOG SISTEMA, ŠTO ZA POSLJEDICU IMA STVARANJE

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n n FUNKCIONIRANJE UKUPNE INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREĐIVANJA (PREDUZEĆA), I

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n PRESTRUKTURIRANJE BANAKA JE NEZAOBILAZNA I ZNAČAJNA POLUGA UKUPNOG

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n BUDUĆI DA JE FUNKCIONALNI OKVIR PRIVREĐIVANJA, KAO OPĆI

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n . . . TO TRŽIŠNI MEHANIZAM U SISTEMU

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n TRŽIŠNI MEHANIZAM REPRODUCIRA EKONOMSKU STRUKTURU I DOMETE EKONOMSKE

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n NORMATIVNO GLEDAJUĆI TRŽIŠNI MEHANIZAM TREBA OBUHVATITI Ø TRŽIŠTE

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n IZUZEV TRŽIŠTA ROBA I USLUGA U DOBROJ MJERI

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n . . . OSTALI VIDOVI TRŽIŠTA (U SMISLU

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n ZAKONIMA SU USTANOVLJENI NEKI ELEMENTI Ø TRŽIŠTA NOVCA

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n VEĆINA OVIH ZAKONA DATIRA IZ VREMENA “PRVIH VIZIJA”

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n U PROCESU TRANZICIJE PRIVREDE U BIH, NEZAOBILAZNU PRETPOSTAVKU

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n SADAŠNJI FUNKCIONALNI OKVIR PRIVREĐIVANJA (S NEPOTPUNIM ALOKATIVNIM, SELEKTIVNIM

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U POSTOJEĆIM UVJETIMA TEK ZAPOČETE TRANZICIJE

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U SADAŠNJIM UVJETIMA EFEKTI DOBITI U

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n PREDUZEĆA U NEDEFINIRANIM DRUŠTVENIM UVJETIMA PRIVREĐIVANJA

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA. . . ØTEHNIČKE I TEHNOLOŠKE INOVACIJE ØDUGOROČNIJE

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n FUNKCIONALNA OVISNOST Ø MOTIVA PRIVREĐIVANJA PREDUZEĆA

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n . . . ZNATNO SE DEFORMIRA

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U OVAKVIM UVJETIMA Ø STIMULATIVNI UČINCI

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA REFLEKTIRAJU SE

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n U UVJETIMA Ø AKTUALNE TRANZICIJE PRIVREDE, I

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n . . . EKONOMSKA ULOGA DRŽAVNE STRUKTURE

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n SVI NEDOSTAJUĆI ELEMENTI TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA SU NEMINOVNO

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n NAGLAŠENIJI SU Ø REGULATIVNA FUNKCIJA DRŽAVE (I

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n PREUZIMAJUĆI TERET TRANZICIJE, U KONTEKSTU AKTUALNE OBNOVE

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE. . . ØOSIGURANJE PRETPOSTAVKI ZA PROCESE TRANZICIJE PRIVREDE,

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n NAZNAČENI PRAVCI DJELOVANJA U AKTUALNIM BH PRILIKAMA

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE. . . Ø ŠTO Ø UKUPAN PROCES TRANZICIJE

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n U POKUŠAJU PRECIZNIJEG DEFINIRANJA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP SE MOŽE DEFINIRATI

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP NAJČEŠĆE NASTAJE NA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n START-UP PREDSTAVLJA FIRMU KOJA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n FRANŠIZING (ENGL. FRANCHISING) JE

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n . . . TJ.

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n U TRANZICIJSKIM EKONOMIJAMA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n UČEŠĆE MSP NA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP SE OSLANJA NA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n MSP SEKTOR IGRA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n U ODGOVARAJUĆEM OKRUŽENJU, POJEDINA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MIKRO-EKONOMSKA TEORIJA JE PRIHVATILA

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n n OVI KRITERIJI

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA. . . n n 1.

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA. . . n 3. POSLOVI

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n MSP POSTOJE I

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n ODREDNICA KOJA DEFINIRA

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n SPECIFIČNO ZA ZEMLJE U

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ NIŽEG

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n OVA KATEGORIJA PRIVLAČI

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ SREDNJEG

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ VIŠEG

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n SVJETSKA BANKA TAKOĐER PRAVI

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n VRSTE MIKRO PREDUZEĆA Copyright

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n PERFORMANSE Copyright © Faruk

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n ŠTO SE TIČE SEKTORSKE

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n KLJUČNA OPREDIJELJENOST SEKTORIMA Copyright

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n VODEĆI AMERIČKI TEORETIČAR MENADŽMENTA

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n PRIKAZANA MSP SA JEDNIM

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n n (1) FIRMA

4. 3. UZROCI POSLOVNIH I FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP n MEĐUNARODNA ORGANIZACIJA RADA RAZLIKUJE SEDAM

4. 3. UZROCI POSLOVNIH I FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP n n n n (1) POČETNA

4. 3. UZROCI POSLOVNIH I FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP n n U SAD 60 -80%

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n INTEGRALNI MODEL REGULIRANJA, PODRAZUMIJEVA PRAVNO-FINANCIJSKE

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n PRAVNI I FINANCIJSKI FAKTORI

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n PRAVNO FINANCIJSKI MODEL STVARANJA MALOG

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n POTREBE ZA INTEGRALNIM REGULIRANJEM POSLOVANJA

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n OPTIMIZIRATI BILO KOJI DRUŠTVENI SISTEM

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n OVAKAV STAV JE POSLJEDICA OČEKIVANJA

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n POVELJA O MALIM

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n (3) BOLJE ZAKONODAVSTVO

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n (8) JAČANJE TEHNOLOŠKOG

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n EUROPSKI INTEGRALNI MODEL ZA PODRŠKU

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n PODUZETNIČKA PRAKSA POKAZUJE KAKO SU

Slides: 177

Download presentation

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n RAZMATRANJE PRIVREDNOG SISTEMA BIH DANAS, UZIMAJUĆI U OBZIR Ø ODREĐENJE KAO UKUPNOST RAZLIČITIH OBLIKA I METODA DRUŠTVENE ORGANIZACIJE PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 4

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH. . . Ø I Ø UOBIČAJENE OPĆE ELEMENTE, MOGUĆE JE VIŠE U SMISLU PROJEKCIJE NEGO KROZ ANALIZU REALNE INSTITUCIONALNE OSNOVE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 5

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n POTVRDA OVE KONSTATACIJE JE U Ø IZVORNOM ZADATKU PRIVREDNOG SISTEMA, DA ZAJEDNO SA OSTALIM OBLICIMA DRUŠTVENE AKTIVNOSTI, STVARA VIŠE ILI MANJE ADEKVATAN AMBIJENT ZA EKONOMSKI RAZVOJ. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 6

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH n U SPEKTRU DETERMINANTI, S RAZLIČITIM INTENZITETOM UTJECAJA NA DEFINIRANJE OSNOVNIH ELEMENATA I UKUPNOG OBLIKOVANJA PRIVREDNOG SISTEMA BIH, KAO DJELATNE DRUŠTVENE AKTIVNOSTI, POSEBNO SE ISTIČU: . . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 8

3. OSOBENOSTI PRIVREDNOG SISTEMA BIH. . . Ø USTAVNI SISTEM BIH KAO NAJOPĆIJI OKVIR EKONOMSKOG SISTEMA Ø TRANZICIJA PRIVREDE NA TRŽIŠNE OSNOVE I Ø AKTUELNA OBNOVA I RAZVOJ PRIVREDE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 9

3. 1. USTAVNI SISTEM I PRIVREDNI SISTEM n USTAVNO – PRAVNI SISTEM DRŽAVE, UTEMELJEN USTAVOM KAO NAJVIŠIM PRAVNIM I POLITIČKIM AKTOM, PREDSTAVLJA OSNOVU ZA USTROJSTVO EKONOMSKOG, ODNOSNO PRIVREDNOG SISTEMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 10

3. 1. USTAVNI SISTEM I PRIVREDNI SISTEM n USTAV BIH TREBA PROCJENJIVATI SA STANOVIŠTA ISPUNJENJA OVOG TRADICIONALNOG ZADATKA, U SMISLU ZNAČENJA USTAVNIH ODREDBI U POGLEDU Ø NORMIRANJA PRIRODE PRIVREDNOG SISTEMA, I Ø UREĐIVANJA EKONOMSKOG PROSTORA BIH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 11

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U POGLEDU PRIRODE PRIVREDNOG SISTEMA RADI SE O Ø TRŽIŠNOM SISTEMU PRIVREĐIVANJA, SA SVIM OSOBENOSTIMA (DOMANANTNO PRIVATNO VLASNIŠTVO, EKONOMSKE SLOBODE, TRŽIŠNI MEHANIZAM I ZAKONITOSTI PONUDE I POTRAŽNJE, OGRANIČENA EKONOMSKA ULOGA DRŽAVE, KONCEPT OTVORENE PRIVREDE). . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 12

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U PREAMBULI USTAVA STOJI DA U n “ŽELJI DA PROMOVIRAJU OPĆU DOBROBIT I EKONOMSKI RAZVOJ KROZ ZAŠTITU PRIVATNOG VLASNIŠTVA I PROMOCIJU TRŽIŠNE EKONOMIJE” Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 14

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n U NORMATIVNOM DIJELU, OSIM ONOGA ŠTO SE ODNOSI NA NAJŠIRI KORPUS LJUDSKIH PRAVA I OSNOVNIH SLOBODA (ČLAN II USTAVA), UKLJUČUJUĆI I PRAVO NA IMOVINU I PUNE EKONOMSKE SLOBODE. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 15

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n USTAVNO DEFINIRANA PRIRODA PRIVREDNOG SISTEMA PRETPOSTAVLJA DA SE Ø PREKO NORMATIVNOG USTROJSTVA POJEDINIH ELEMENATA PRIVREDNOG SISTEMA I SEKTORA REPRODUKCIJE. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 17

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE § NEOVISNO RADI LI SE O Ø SISTEMATSKIM PROPISIMA Ø ILI Ø TEKUĆIM MJERAMA, PREPOZNAJE SE NJIHOVO ZAJEDNIČKO ISHODIŠTE – TRŽIŠNI SISTEM PRIVREĐIVANJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 19

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n UPRAŽNJAVANJA TEKUĆIH MJERA EKONOMSKE POLITIKE OPĆEG ZNAČAJA, ŠTO SE GRANIČI SA PROBLEMATIKOM PRIVREDNO SISTEMSKOG REGULIRANJA EKONOMSKIH TOKOVA, (ZAMJENA ZA NEDOSTATNE ILI NEPOSTOJEĆE SISTEMSKE PROPISE). . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 20

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE. . . n PROBLEMATIZIRA ODNOS SISTEMA I MJERA EKONOMSKE POLITIKE, I n OTVARA PROSTOR ZA KONSTANTNO GENERIRANJE DILEMA O PRIRODI PRIVREDNOG SISTEMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 22

3. 1. 1. PRIRODA PRIVREDE n OVO IMA OBESHRABRUJUĆI UČINAK PO PODUZETNIŠTVO I PRIVATNU INICIJATIVU KAO KLJUČNE KARIKE ZA n POSTOJEĆE UVJETE PRIVREĐIVANJA, I n ZA UKUPNU TRANZICIJU PRIVREDE BIH NA TRŽIŠNE OSNOVE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 23

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n U OSNOVI NORMATIVNO UREĐENJE EKONOMSKOG PROSTORA ZAJEDNICE, ŠTO SE ODNOSI NA RASPODJELU EKONOMSKO - POLITIČKIH OVLASTI IZMEĐU POJEDINIH NIVOA VLASTI U DRŽAVI. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 24

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n . . . PREDSTAVLJA ELEMENT DRUŠTVENOG SISTEMA (NEPOSREDNI DODIR S POLITIČKIM I ADMINISTRATIVNIM USTROJSTVOM), KOJI DETERMINIRA Ø OSTALE SEGMENTE PRIVREDNOG SISTEMA I Ø UKUPNO OBLIKOVANJE DRUŠTVENOG OKVIRA PRIVREĐIVANJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 25

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n n USTAV BIH NORMIRA U OSNOVI FEDERALNU STRUKTURU IAKO U NJEGOVOM TEKSTU NEMA DECIDNIJEG DEFINIRANJA TIPA DRŽAVE, NESUMNJIVO JE DA SE RADI O FEDERACIJI, ISTINA SA NEŠTO LABAVIJOM STRUKTUROM Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 26

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n KLJUČNI ARGUMENT ZA OVAKVO ODREĐENJE STATUSA BIH, JESTE U DOMENU n PODJELE EKONOMSKO - POLITIČKIH OVLASTI IZMEĐU DRŽAVE BIH I ENTITETA U NJENOM SASTAVU. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 27

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø PUNE SLOBODE U KRETANJU OSOBA, ROBA, USLUGA I KAPITALA ŠIROM BIH (ČLAN I TAČ. 4. USTAVA), I Ø EKONOMSKO - POLITIČKIH OVLASTI ORGANA I INSTITUCIJA BIH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 30

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ØUSPOSTAVLJANJE I FUNKCIONIRANJE ZAJEDNIČKIH I MEĐUNARODNIH KOMUNIKACIJSKIH SREDSTAVA ØREGULIRANJE MEĐUENTITETSKOG SAOBRAĆAJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 32

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø MONETARNA POLITIKA S CENTRALNOM BANKOM I JEDINSTVENOM VALUTOM (ČLAN VII USTAVA) Ø I Ø FINANCIRANJE (BUDŽET) I OPOREZIVANJE NA NIVOU BIH (ČLAN VIII USTAVA) Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 33

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ØOVLASTI KOJE “. . . SU POTREBNE ZA OČUVANJE SUVERENITETA, TERITORIJALNOG INTEGRITETA, POLITIČKE NEOVISNOSTI I MEĐUNARODNOG SUBJEKTIVITETA BIH”. . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 36

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . Ø PRERASPODJELU OVLASTI U KORIST BIH O PITANJIMA SA KOJIMA SE SLOŽE ENTITETI U DOMENU KORIŠTENJA ENERGETSKIH RESURSA I U ZAJEDNIČKIM EKONOMSKIM PROJEKTIMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 37

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR n POLAZEĆI OD KARAKTERA USTAVNIH ODREDBI I ZADATKA DA OBLIKUJU EKONOMSKE ODNOSE, KLJUČNI KORAK JE Ø POTVRDA USTAVNIH ODREDBI PREKO ODGOVARAJUĆIH SISTEMSKIH ZAKONA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 39

3. 1. 2. EKONOMSKI PROSTOR. . . ČIME ĆE SE, Ø NA EFEKTAN NAČIN ISKORISTITI UNIVERZALNO SVOJSTVO I MOĆ EKONOMSKIH PRINCIPA I ODNOSA U UREĐENJU “NEEKONOMSKIH PODRUČJA” U DRŽAVI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 40

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRIVREDE OBUHVATA Ø PROCES PRIJELAZA S MODELA SOCIJALISTIČKE (NETRŽIŠNE) EKONOMIJE NA MODEL TRŽIŠNE EKONOMIJE. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 41

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . ODNOSNO Ø OD DRŽAVNOG (ADMINISTRATIVNOG) REGULIRANJA NA SAMOREGULIRANJE PRIVREDNIH TOKOVA UZ TRŽIŠNI MEHANIZAM Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 42

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n PRAKTIČNO, NAKON PLANETARNOG SLOMA SOCIJALISTIČKIH EKONOMIJA, GOTOVO SVE BIVŠE SOCIJALISTIČKE ZEMLJE U VEĆEM ILI MANJEM INTENZITETU NALAZE SE U OVOM SLOŽENOM PROCESU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 43

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n n TRANZICIJA SADRŽINSKI OBUHVATA SVE SEGMENTE Ø SISTEMA PRIVREĐIVANJA, I Ø USTROJSTVA DRUŠTVENE (DRŽAVNE) ZAJEDNICE TRANZICIJA NIJE JEDNOKRATAN ČIN Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 44

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRETPOSTAVLJA KROZ DUŽE RAZDOBLJE PODUZIMANJE NIZA AKTIVNOSTI I POTEZA U PRIVREDI I DRUŠTVU, ČIJE JE ISHODIŠTE UTEMELJENJE Ø TRŽIŠNOG SISTEMA PRIVREĐIVANJA, I Ø DEMOKRATSKOG POLITIČKOG REŽIMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 45

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n TRANZICIJA PRIVREDE I DRUŠTVA U OVOM SMISLU SE JAVLJA KAO IZNUĐEN PROCES, IZ Ø EKONOMSKIH Ø SOCIJALNIH, I Ø POLITIČKIH RAZLOGA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 46

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n I NIJE PROBLEM U DEFINIRANJU CILJEVA OVIH PROCESA NEGO U IZBORU METODA, ODNOSNO KLJUČNIH POTEZA I DINAMIKE PROCESA TRANZICIJE, SUKLADNO SPECIFIČNIM EKONOMSKIM I NEEKONOMSKIM OSOBENOSTIMA SVAKE ZEMLJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 47

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n NUŽNOST TRANZICIJE PRIVREDE BIH NA TRŽIŠNE OSNOVE PROIZLAZI IZ ČINJENICE Ø DA JE USTAV NORMIRAO TRŽIŠNI SISTEM PRIVREĐIVANJA I. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 48

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . ØDA POSTOJEĆE STANJE I ODNOSI U TOKOVIMA REPRODUKCIJE NISU KOMPATIBILNI S USTAVNIM ODREĐENJEM PRIRODE PRIVREDNOG SISTEMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 49

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM n KLJUČNE TAČKE TRANZICIJE PRIVREDE IMAJU ZA POSLJEDICU Ø PROMJENU VLASNIČKE STRUKTURE Ø IZMJENU INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 50

3. 2. TRANZICIJA PRIVREDE I PRIVREDNI SISTEM. . . Ø TRŽIŠTE KAO TEMELJNI MEHANIZAM ORGANIZIRANJA I USMJERAVANJA PRIVREDNIH TOKOVA, I Ø INOVIRANU EKONOMSKU ULOGU DRŽAVE I DRUGIH MAKROEKONOMSKIH SUBJEKATA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 51

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n KAKO JE ZA TRŽIŠNE PRIVREDNE SISTEME BITNA PRETPOSTAVKA DOMINACIJA PRIVATNOG VLASNIŠTVA, TO ZNAČI DA JE IZMJENA POSTOJEĆE VLASNIČKE STRUKTURE U BIH. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 52

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n TO PODRAZUMIJEVA DA JE U ODNOSU NA POSTOJEĆE STANJE U KOJEM DOMINANTAN STATUS IMA DRUŠTVENA, DRŽAVNA SVOJINA, U DOGLEDNO VRIJEME NEOPHODNO IZGRADITI STANDARDNU STRUKTURU VLASNIŠTVA I KAPITALA TRŽIŠNIH PRIVREDA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 54

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE Ø Ø OGRANIČENJE OBIMA OVOG VLASNIŠTVA U UKUPNOJ SVOJINSKOJ STRUKTURI NAD SREDSTVIMA I KAPITALOM, I SITUIRANJE JAVNOG SEKTORA PRIVREDE U FUNKCIJI DOPUNE I KOREKCIJE TRŽIŠNIH ZAKONITOSTI, ODNOSNO PRIVATNE INICIJATIVE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 57

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n DRUGO, DENACIONALIZACIJA I RESTITUCIJA ODUZETE IMOVINE PO OSNOVU REFORMI I DRUGIH “REVOLUCIONARNIH” ODLUKA O PODRŽAVLJENJU PROIZVODNIH FONDOVA U VRIJEME KONSOLIDACIJE SOCIJALISTIČKE REVOLUCIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 58

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ČETVRTO, PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA I USPOSTAVLJANJE PRIVATNOG VLASNIŠTVA KAO DOMINANTNOG U POSTOJEĆIM DRUŠTVENIM, ODNOSNO DRŽAVNIM PREDUZEĆIMA I BANKAMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 60

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n OD ČETIRI VIDA TRANSFORMACIJE POSTOJEĆE VLASNIČKE STRUKTURE POSEBAN ZNAČAJ IMA PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA, JER. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 61

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø IZMJENA STRUKTURE KAPITALA OSNOVNIH NOSILACA PRIVREDNE AKTIVNOSTI U OVOM PRAVCU Ø ZNAČI ISPUNJENJE TEMELJNE PRETPOSTAVKE ZA IZGRADNJU TRŽIŠNOG PRIVREDNOG SISTEMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 62

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n PRIVATIZACIJA PREDUZEĆA I BANAKA NIJE SAMA SEBI SVRHA NEGO JE SREDSTVO ZA POSTIZANJE ŠTO VEĆE EFIKASNOSTI U FUNKCIONIRANJU UKUPNE PRIVREDE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 63

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USPOREDO S PRIVATIZACIJOM NEOPHODNO JE USTANOVITI OSTALE MEHANIZME TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA Ø FUNKCIONIRANJE TRŽIŠTA KAPITALA I RADA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 64

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n KRUCIJALNO PITANJE NAKON EKONOMSKOG SLOMA DIREKTIVISTIČKIH PRIVREDA JE KAKO POTISNUTI DRŽAVNU, ODNOSNO DRUŠTVENU SVOJINU, KAO DOMINANTNI OBLIK VLASNIŠTVA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 66

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n SVAKAKO NE ZBOG ČINJENICE DA SE OVAKVOM VLASNIČKOM STRUKTUROM REPRODUCIRA EKONOMSKA I SOCIJALNA STRUKTURA TZV. SOCIJALISTIČKIH DRUŠTAVA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 67

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n . . . NEGO ŠTO SE POTVRDILO DA DRŽAVNA, ODNOSNO DRUŠTVENA SVOJINA, ZBOG ODSUSTVA KONKURENCIJE I MOTIVACIJE, KAO I OGRANIČAVANJE EKONOMSKIH SLOBODA, REZULTIRAJU GLOBALNOM NEEFIKASNOŠĆU U PRIVREĐIVANJU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 68

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n NIJE SPORNO DA JE Ø PRETPOSTAVKA Ø I Ø TEMELJNA POLUGA TRANZICIJE PRIVREDE NA TRŽIŠNE OSNOVE UTEMELJENJE VLASNIČKE STRUKTURE U KOJOJ DOMINIRA PRIVATNO VLASNIŠTVO Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 69

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ONO ŠTO JE SPORNO JESTE Ø NA KOJI NAČIN UČINITI OVAJ NUŽNI ISKORAK? Ø KOJOM DINAMIKOM DEFINIRATI POTEZE NA OVOM PLANU? Ø UZ KOJU EKONOMSKU I SOCIJALNU CIJENU IZVRŠITI VLASNIČKU PRETVORBU? Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 70

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USPRKOS ZAJEDNIČKIH IMENITELJA U POGLEDU ZATEČENE VLASNIČKE STRUKTURE, U UVJETIMA RAZLIČITIH EKONOMSKIH I POVIJESNIH I PRIRODNIH PRETPOSTAVKI IZOSTAO JE. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 71

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n . . . ZAJEDNIČKI OPĆEPRIHVAĆENI PRISTUP BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH ZEMALJA U POGLEDU Ø DINAMIKE I NAČINA PRIVATIZACIJE, I Ø UKUPNE TRANZICIJE OVIH PRIVREDA NA TRŽIŠNE OSNOVE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 72

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n PROCES PRIVATIZACIJE, NEOVISNO OD ISKUSTVA BIVŠIH SOCIJALISTIČKIH DRŽAVA, SVODI SE NA TRI PRISTUPA: n MODEL PRODAJE PUTEM INTERNIH I EKSTERNIH DIONICA, S VEĆIM ILI MANJIM POPUSTOM, ODNOSNO BEZ IKAKVIH POPUSTA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 73

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n n MODEL PRIJENOSA IMOVINE FIZIČKIM OSOBAMA (SVIM PUNOLJETNIM GRAĐANIMA ILI SAMO ZAPOSLENIM OSOBAMA) I INSTITUCIONALNIM PRAVNIM OSOBAMA FOND ZA RAZVOJ, MIO/PIO FOND. . . ) KOMBINIRANI METOD, KOJIM SE U RAZLIČITIM VARIJACIJAMA NASTOJE KOMBINIRATI ELEMENTI I “PRODAJE” I “PRIJENOSA” Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 74

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n n (3) NEELASTIČNOSTI SOCIJALNIH JAVNIH IZDATAKA I TZV. PRVOBITNE AKUMULACIJE KAPITALA U VRIJEME TRANZICIJE SOCIJALISTIČKIH PRIVREDA (4) PRAVNE SIGURNOSTI KOJU TREBA DA GARANTIRA DRŽAVA I TZV. SPONTANITETA PRIVATIZACIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 77

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n POJEDINE SU DRŽAVE UZ PRIHVATANJE JEDNOG OD MODELA NASTOJALE UGRADITI SVOJE SPECIFIČNOSTI, OPRAVDANO ILI NE, ŠTO JE REZULTIRALO, NE SAMO DA SVAKA OD ZEMALJA IMA SVOJ “MODEL”, NEGO I DA SU REZULTATI SPOMENUTIH PRISTUPA BILI RAZLIČITI OD DRŽAVE DO DRŽAVE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 79

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n USVAJANJEM OKVIRNOG ZAKONA O PRIVATIZACIJI PREDUZEĆA I BANAKA U BIH, KAO I ODGOVARAJUĆIH ENTITETSKIH ZAKONA O PRIVATIZACIJI PREDUZEĆA, U BIH SU OSIGURANE NORMATIVNE PRETPOSTAVKE ZA VLASNIČKU TRANSFORMACIJU TEK U 1998. GODINI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 80

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n UZ USVAJANJE POPRATNIH PROPISA I FORMIRANJEM AGENCIJE I DIREKCIJE ZA PRIVATIZACIJU ZAPOČETI SU PRVI KORACI U OVOM DOMENU: Ø UTVRĐIVANJE OPĆIH POTRAŽIVANJA GRAĐANA (CERTIFIKATI). . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 81

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø IZRADA POČETNE BILANCE PREDUZEĆA Ø DEFINIRANJE SREDSTAVA PLAĆANJA U POSTUPKU PRIVATIZACIJE, I Ø AKTIVNOSTI U POSTUPKU MALE PRIVATIZACIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 82

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE n ENTITETSKI ZAKONI O PRIVATIZACIJI, KREĆUĆI SE U OKVIRIMA NAZNAČENOG KOMBINIRANOG METODA, PORED NIZA ISTOVRSNIH RJEŠENJA SADRŽE U NEKIM BITNIM TAČKAMA I RAZLIČITO NORMATIVNO REGULIRANJE, ČIME SE OTVARAJU PITANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 83

3. 2. 1. SVOJINSKO PRESTRUKTURIRANJE. . . Ø ADEKVATNOSTI NORMATIVNIH I INSTITUCIONALNIH PRETPOSTAVKI PRIVATIZACIJE Ø I Ø EKONOMSKE I SOCIJALNE “CIJENE” UKUPNE VLASNIČKE TRANSFORMACIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 84

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA, USVAJANJEM ODGOVARAJUĆIH ZAKONA O PREDUZEĆIMA ODNOSNO PRIVREDNIM DRUŠTVIMA, MOGAO BI SE STEĆI UTISAK DA JE U OVOM DOMENU TRANZICIJA OTIŠLA NAJDALJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 85

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n NE POTCJENJUJUĆI Ø UČINKE OVIH ZAKONA Ø I Ø ORGANIZIRANJE PREDUZEĆA U ODNOSU NA DRUŠTVENU ZAJEDNICU KAO NOVIH SUBJEKATA PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 86

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n LIMITIRAJUĆI FAKTOR ZA OVO POTVRĐIVANJE JE Ø STRUKTURA SREDSTAVA I KAPITALA KOJA NIJE PRIMJERENA TRŽIŠNOM PRIVREDNOM SISTEMU, I Ø ODSUSTVO NEKIH BITNIH INSTITUTA TRŽIŠNOG MEHANIZMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 88

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n n FORMA U OVOM DOMENU U POGLEDU TRANZICIJE JE ZADOVOLJENA SADRŽINA, ODNOSNO FUNKCIONALNI ASPEKTI INSTITUCIONALNE OSNOVE TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA SU JOŠ U SAMOM ZAČETKU ZA NAJVEĆI BROJ PREDUZEĆA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 89

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n U POGLEDU INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREDNOG SISTEMA BIH, POSEBAN ZNAČAJ IMA RESTRUKTURIRANJE BANKARSKOG SISTEMA U FINANCIJSKOM, MENADŽERSKOM I UPRAVLJAČKOM SMISLU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 90

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n PRETPOSTAVKA ZA OVO JESTE Ø POBOLJŠANJE OPĆEG FINANCIJSKOG STANJA BANKARSKOG SISTEMA, I Ø OPERACIJE SANACIJE BANAKA (BANKARSKOG SISTEMA) KAKO BI BILE U STANJU IZVRŠITI SVOJE OSNOVNE FUNKCIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 91

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n RESTRUKTURIRANJE BANKARSKOG SISTEMA, ŠTO ZA POSLJEDICU IMA STVARANJE LIKVIDNIH BANAKA, PREDSTAVLJA BITNU PRETPOSTAVKU ZA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 93

3. 2. 2. INSTITUCIONALNA OSNOVA n n FUNKCIONIRANJE UKUPNE INSTITUCIONALNE OSNOVE PRIVREĐIVANJA (PREDUZEĆA), I PROCES PRIVATIZACIJE, MA O KAKVOM SE MODELU PRIVATIZACIJE RADI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 94

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n BUDUĆI DA JE FUNKCIONALNI OKVIR PRIVREĐIVANJA, KAO OPĆI ELEMENT PRIVREDNOG SISTEMA, U OSNOVI, IZRAZ PRETHODNIH ELEMENATA, ODNOSNO VLASNIČKE STRUKTURE I STATUSA OSNOVNIH NOSILACA PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 96

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n TRŽIŠNI MEHANIZAM REPRODUCIRA EKONOMSKU STRUKTURU I DOMETE EKONOMSKE MOĆI, ČIME JE I OGRANIČEN NJEGOV POVRATNI UTJECAJ NA Ø PROMJENU VLASNIČKE STRUKTURE, I Ø POTVRĐIVANJE PREDUZEĆA KAO ROBNIH PROIZVOĐAČA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 98

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n NORMATIVNO GLEDAJUĆI TRŽIŠNI MEHANIZAM TREBA OBUHVATITI Ø TRŽIŠTE REZULTATA PRIVREĐIVANJA (ROBA I USLUGA) Ø I Ø TRŽIŠTE FAKTORA PRIVREĐIVANJA (RADA, KAPITALA, ZNANJA) Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 99

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n . . . OSTALI VIDOVI TRŽIŠTA (U SMISLU PRAVNO UREĐENIH I ORGANIZIRANIH ODNOSA I ZAKONITOSTI ŠTO STOJE U VEZI SA PONUDOM I POTRAŽNJOM ELEMENATA PROIZVODNJE) JOŠ NISU NI NORMATIVNO REGULIRANI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 101

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n ZAKONIMA SU USTANOVLJENI NEKI ELEMENTI Ø TRŽIŠTA NOVCA I KAPITALA Ø I Ø TRŽIŠTA RADA, ALI JE TO DALEKO OD CJELOVITOG NORMIRANJA OVOG ZNAČAJNOG DIJELA TRŽIŠNOG MEHANIZMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 102

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n VEĆINA OVIH ZAKONA DATIRA IZ VREMENA “PRVIH VIZIJA” TRANZICIJE, ŠTO ZNAČI DA, SASVIM POUZDANO, ZAHTIJEVAJU PREISPITIVANJE U ODNOSU NA SADAŠNJE UVJETE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 103

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n U PROCESU TRANZICIJE PRIVREDE U BIH, NEZAOBILAZNU PRETPOSTAVKU ČINI Ø KREIRANJE ZAKONA I DRUGIH PROPISA KOJIMA ĆE SE REGULIRATI FUNKCIONIRANJE TRŽIŠTA KAPITALA I TRŽIŠTE RADA, I Ø USTANOVLJAVANJE INSTITUCIJA OVIH TRŽIŠTA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 104

3. 2. 3. TRŽIŠNI MEHANIZAM n SADAŠNJI FUNKCIONALNI OKVIR PRIVREĐIVANJA (S NEPOTPUNIM ALOKATIVNIM, SELEKTIVNIM I DISTRIBUTIVNIM UČINCIMA) BIT ĆE LIMITIRAJUĆI FAKTOR UKUPNE TRANZICIJE BH PRIVREDE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 105

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U POSTOJEĆIM UVJETIMA TEK ZAPOČETE TRANZICIJE PRIVREDE, I IMAJUĆI U VIDU PRETHODNE ELEMENTE PRIVREDNOG SISTEMA BIH, RAZUMLJIVO JE DA DOBIT, KAO MOTIV PRIVREĐIVANJA, IMA ZNATNO REDUCIRANIJE EFEKTE U ODNOSU NA TRŽIŠNI PRIVREDNI SISTEM Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 106

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U SADAŠNJIM UVJETIMA EFEKTI DOBITI U POGLEDU EFIKASNOSTI PRIVREĐIVANJA SU Ø KRATKOROČNOG KARAKTERA, I Ø NEMAJU “UGRAĐEN MEHANIZAM” KAPITALIZACIJE DOBITI RADI ŠTO VEĆE DOBITI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 107

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n PREDUZEĆA U NEDEFINIRANIM DRUŠTVENIM UVJETIMA PRIVREĐIVANJA NISU ORIJENTIRANA NA DUGOROČNIJE UVEĆANJE KONKURENTSKE SPOSOBNOSTI, PO OSNOVU ULAGANJA U. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 108

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA. . . ØTEHNIČKE I TEHNOLOŠKE INOVACIJE ØDUGOROČNIJE INVESTICIJE, I ØVEĆE POSLOVNE RIZIKE, SVE ONO ŠTO JE IMANENTNO MOTIVU PRIVREĐIVANJA U STABILNIM TRŽIŠNIM PRIVREDAMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 109

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n FUNKCIONALNA OVISNOST Ø MOTIVA PRIVREĐIVANJA PREDUZEĆA KAO ROBNIH PROIZVOĐAČA, I Ø MOTIVA POJEDINAČNOG ANGAŽIRANJA U PROCESU PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 110

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n . . . ZNATNO SE DEFORMIRA U ODNOSU NA TRŽIŠNU PRIVREDU U PUNOM KAPACITETU, S OBZIROM NA TO DA SU U OVOM SLUČAJU NEOPRAVDANO PREFERIRANA POJEDINAČNA MOTIVACIJA U ODNOSU NA KAPITALIZACIJU DIJELA DOBITI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 111

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n U OVAKVIM UVJETIMA Ø STIMULATIVNI UČINCI POREZNOG SISTEMA SU SMANJENI U KORIŠTENJU RESURSA I REZULTATA PRIVREĐIVANJA Ø ILI Ø UČINCI POREZNOG SISTEMA IMAJU KRATKOROČNE EFEKTE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 112

3. 2. 4. REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA n REDUCIRANI EFEKTI MOTIVA PRIVREĐIVANJA REFLEKTIRAJU SE Ø NA EFIKASNOST PRIVREĐIVANJA U OKVIRU DRUŠTVENE ZAJEDNICE, ODNOSNO Ø UMANJENI SU UČINCI I U POGLEDU UVEĆANJA PROIZVODNIH MOĆI, I U ODNOSU NA UKUPNI EKONOMSKI RAZVOJ Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 113

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n U UVJETIMA Ø AKTUALNE TRANZICIJE PRIVREDE, I Ø OSJETNE RAZLIKE IZMEĐU USTAVNO DEFINIRANE PRIRODE PRIVREDNOG SISTEMA I NJEGOVIH OPĆIH ELEMENATA U ODNOSU NA DJELATNI SISTEM PRIVREĐIVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 114

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n SVI NEDOSTAJUĆI ELEMENTI TRŽIŠNOG PRIVREĐIVANJA SU NEMINOVNO POKRIVENI TZV. DRUŠTVENOM AKTIVNOŠĆU, ŠTO SE ODNOSI NA ORGANIZACIJU I USMJERAVANJE EKONOMSKIH TOKOVA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 116

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n NAGLAŠENIJI SU Ø REGULATIVNA FUNKCIJA DRŽAVE (I ENTITETA), ODNOSNO PRIVREDNO SISTEMSKO NORMIRANJE TOKOVA REPRODUKCIJE, I Ø OPERATIVNO UČEŠĆE DRŽAVE U PRIVREĐIVANJU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 117

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n PREUZIMAJUĆI TERET TRANZICIJE, U KONTEKSTU AKTUALNE OBNOVE BIH PRIVREDE, DRUŠTVENA AKTIVNOST ISTOVREMENO IMA DVA GENERALNA PRAVCA DJELOVANJA: . . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 118

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE. . . ØOSIGURANJE PRETPOSTAVKI ZA PROCESE TRANZICIJE PRIVREDE, I ØSMANJIVANJE REGULATIVNE ULOGE DRŽAVE U KORIST MEHANIZAMA TZV. SAMOREGULIRANJA TRŽIŠNOG SISTEMA PRIVREĐIVANJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 119

3. 2. 5. EKONOMSKA AKTIVNOST DRŽAVE n NAZNAČENI PRAVCI DJELOVANJA U AKTUALNIM BH PRILIKAMA SU Ø VELIKIM DIJELOM DETERMINIRANI NIZOM NEEKONOMSKIH SOCIJALNIH, POLITIČKIH, POVIJESNIH I DRUGIH FAKTORA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 120

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n NAKON VIŠE OD PETNAEST GODINA LOŠEG UPRAVLJANJA I IZOLACIJE, PRIVREDA BIH SE SADA SUOČAVA SA OGROMNIM PODUHVATOM REKONSTRUKCIJE I TRANZICIJE KA TRŽIŠNOJ EKONOMIJI, ŠTO PODRAZUMIJEVA REINTEGRACIJU SA SVJETSKIM I ZAPADNIM TRŽIŠTEM Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 122

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n AKO SE IZUZME POLJOPRIVREDA I TURIZAM, ONDA SEKTOR MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA (MSP) VJEROVATNO NUDI NAJBOLJE IZGLEDE ZA PRIVREDNI RAST I ZAPOŠLJAVANJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 123

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n S OBZIROM DA 3 -5% LJUDI U POPULACIJI IMA PODUZETNIČKI DUH KOJI JE NEOPHODAN ZA OTKRIVANJE NOVIH POSLOVNIH IDEJA, MOŽE SE ZAKLJUČITI DA OVAJ CILJ NIJE NEREALAN Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 124

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n GLAVNA PRETPOSTAVKA JE, DA MENADŽMENT I POSEBNO SPECIFIČNI FINANCIJSKI MENADŽMENT MSP MOŽE POSTATI EFIKASAN, TE DA NA TOJ OSNOVI SEKTOR MSP MOŽE RASTI ZNAČAJNO I TRAJNO DOPRINIJETI EKONOMSKOM I SOCIJALNOM RAZVOJU BIH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 125

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n UVJET JE, DA VLASNICI PREDUZEĆA ODGOVORNO VODE RAČUNA O OPSTANKU, RASTU I RAZVOJU MSP, TE DA CILJEVI MSP NE BUDU SVEDENI SAMO NA PROFITABILNOST I OSOBNO BOGAĆENJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 126

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI n n EKONOMSKA POLITIKA NE SMIJE UVODITI, VEĆ OTKLANJATI RESTRIKCIJE ZA MSP TRENUTNE KARAKTERISTIKE I PROBLEMI MSP SEKTORA MOGU SE OPISATI NA SLJEDEĆI NAČIN: . . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 127

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø Ø ODVOJEN PRAVNI OBUHVAT PREDUZEĆA I PODUZETNIKA NEADEKVATNE POSLOVNE INFORMACIJE I RAČUNOVODSTVENI STANDARDI KOJI BI OLAKŠALI INVESTICIONE ODLUKE U MSP SEKTORU. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 128

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø Ø NEDOVOLJNA ŠTEDNJA I OPĆI NEDOSTATAK PRIVATNIH SREDSTAVA ZA INVESTIRANJE NEDOSTATAK ZNANSTVENIH ISTRAŽIVANJA O MEHANIZMIMA FINANSIRANJA, KREDITIRANJA I POSLOVANJA MSP. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 129

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø Ø NEPRIHVATANJE POSLOVNIH BANAKA ZDRAVE KONKURENCIJE MIKROKREDITNIH FIRMI I ZADRUGA, TE SPECIFIČNOSTI MSP SEKTORA MARGINALNA JE PRIMJENA RAČUNARA I VJEŠTINA SAVREMENOG FINANCIJSKOG MENADŽMENTA U MSP SEKTORU. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 130

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø NISKA RAZINA SVIJESTI VLASNIKA MSP DA SU MENADŽMENT VJEŠTINE I ZNANJA RELATIVNO SLABI I NEODGOVARAJUĆI, TE NEDOSTATNO KORIŠTENJE INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA (IT) I INFORMACIONIH SISTEMA PODRŠKE MENADŽMENTU (MIS) U SEKTORU MSP. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 131

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø Ø IZRAŽENI OTPORI PROMJENAMA, KONTINUIRANOM UČENJU I USAVRŠAVANJU MSP NEOSIGURN ŠIROKI SPEKTAR SPECIFIČNIH STIMULATIVNIH SEKTORSKIH MJERA I SREDSTVA ZA MSP (STIMULIRANJE KREATIVNOSTI, PRONALAZAŠTVA, INOVACIJA. . . ). . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 132

4. ZNAČAJ SEKTORA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH I NJEGOVI KLJUČNI PROBLEMI Ø Ø NEKREATIVNO KORIŠTENJE ALATA MODERNOG FINANCIJSKOG MENADŽMENTA SPECIFIČNIH ZA MSP NISKA RAZINA KONKURENTNOSTI MSP, ŠTO SE MOŽE POPRAVITI KROZ OBRAZOVANJE I TRENING ZA PODUZETNIŠTVO, BOLJE UVJETE ZA OSNIVANJE NOVIH FIRMI I BOLJE REGULATORNO OKRUŽENJE. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 133

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n U POKUŠAJU PRECIZNIJEG DEFINIRANJA MSP BITNO JE ISTAĆI DA ČESTO, U ZEMLJAMA U RAZVOJU, OVE FIRME OBUHVATAJU I MIKRO PREDUZEĆA KAO I TEK ZAPOČETE BIZNISE KOJI SU REGISTRIRANI ILI ČEKAJU REGISTRACIJU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 134

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP SE MOŽE DEFINIRATI KAO: FIRMA KOJA U TRŽIŠNIM EKONOMIJAMA NASTAJE NA INOVACIJI I UZ POMOĆ PODUZETNIČKOG DUHA, KOJOM OBIČNO UPRAVLJAJU VLASNICI ILI DJELOMIČNI VLASNICI NA PERSONALIZIRAN NAČIN Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 135

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP NAJČEŠĆE NASTAJE NA JEDAN OD SLJEDEĆA TRI OSNOVNA NAČINA: n (1) START-UP n (2) KUPOVINOM ILI INTEGRACIJOM SA POSTOJEĆIM MSP n (3) FRANŠIZOM MSP Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 136

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n FRANŠIZING (ENGL. FRANCHISING) JE POSLOVNI ODNOS DVIJU PRAVNIH OSOBA – DAVAOCA I KORISNIKA FRANŠIZE – KOJE SE UGOVOROM OBVEZUJU DA ĆE ZAJEDNO SLIJEDITI POLITIKU UDRUŽENOG POSLA POD JEDNIM IMENOM I PREMA ZAJEDNIČKIM UVJETIMA DJELOVANJA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 138

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n . . . TJ. DA ĆE OSTVARITI BLISKU SURADNJU U PROIZVODNJI, PROMOCIJI I/ILI DISTRIBUCIJI PROIZVODA, ODNOSNO USLUGA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 139

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n U TRANZICIJSKIM EKONOMIJAMA MSP JE FIRMA KOJA ČESTO NASTAJE I FORMALIZACIJOM BIZNISA IZ SIVE, PA I CRNE EKONOMIJE BUDUĆNOST TAKVIH FIRMI JE NEIZVJESNA U ODNOSU NA FIRME NASTALE U LEGALNOJ SFERI KROZ PROCESE INOVACIJA I PODUZETNIČKI DUH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 140

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n UČEŠĆE MSP NA TRŽIŠTU JE RELATIVNO MALO ILI NEDOVOLJNO VELIKO DA BI TE FIRME IMALE PRISTUPA BERZI RADI PRIVLAČENJA NOVOG KAPITALA ZA RAZVOJ TIPIČNO JE DA MSP NEMA PRISTUPA INSTITUCIONALNIM IZVORIMA FINANCIRANJA (OSIM KOMERCIJALNIH KREDITA KOJI SU SKUPI) Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 141

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MSP SE OSLANJA NA ŠTEDNJU VLASNIKA, PORODICE I PRIJATELJA, PA NEKI EKONOMISTI SMATRAJU DA DUGOROČNI RAST POREZA NA DOHODAK I IMOVINU INHIBIRA (ZADRŽAVA, SPRIJEČAVA) RAST OVOG SEKTORA PRIVREDE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 142

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n MSP SEKTOR IGRA VAŽNU ULOGU U UKUPNOM RAZVOJU PRIVREDE, U DINAMIČKOM I STATIČKOM SMISLU RIJEČI, JER NAJVIŠE OMOGUĆAVA OTVARANJE NOVIH RADNIH MESTA OTUDA TRANZICIJSKE EKONOMIJE MORAJU FINO DOZIRATI RAZINU OPOREZIVANJA, KAKO SE NE BI UGROZIO OPSTANAK MSP Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 143

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n U ODGOVARAJUĆEM OKRUŽENJU, POJEDINA MALA PREDUZEĆA MOGU OSTVARITI DOVOLJAN RAST I NA KRAJU ČAK UGROZITI I VELIKE FIRME, DOKAZUJUĆI TIME DA SU PROMJENE I OBNAVLJANJE ESENCIJALNA KARAKTERISTIKA TRŽIŠNE EKONOMIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 144

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n MIKRO-EKONOMSKA TEORIJA JE PRIHVATILA DA SE KATEGORIJA VELIČINE PREDUZEĆA DEFINIRA NA OSNOVU BROJA ZAPOSLENIH ILI VISINE GODIŠNJEG OBRTA FIRME Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 145

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n n OVI KRITERIJI ZNAČAJNO VARIRAJU, ZAVISNO OD TOGA O KOJOJ ZEMLJI, INSTITUCIJI ILI CILJU JE RIJEČ PRECIZNA DEFINICIJA U OVOM SMISLU NIJE OPĆEPRIHVAĆENA U TEORIJI AMERIČKI KOMITET ZA PRIVREDNI RAZVOJ DEFINIRAO JE SLJEDEĆA ČETIRI UVJETA ZA PRIPADNOST MSP SEKTORU: Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 146

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA. . . n n 1. VLASNIŠTVO I KONTROLA U RUKAMA VLASNIKA 2. KAPITAL NABAVLJA POJEDINAC ILI MALA SKUPINA OSOBA. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 147

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA. . . n 3. POSLOVI PREDUZEĆA SU PO KARAKTERU LOKALNI I NE DOMINIRAJU DATOM INDUSTRIJOM n 4. PREDUZEĆE, PO OBIMU PRODAJE, MORA BITI MALO U POREĐENJU SA NAJVEĆIM PREDUZEĆIMA U ISTOJ OBLASTI POSLOVANJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 148

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n MSP POSTOJE I POSLUJU U OBLASTI MALOPRODAJE, VELIKOPRODAJE, SEKTORU USLUGA I U PROIZVODNJI VISOKO-SPECIJALIZIRANE POTRAŽNJE SA ASPEKTA STATISTIKE I RAČUNOVODSTVA ODREĐUJU SE KAO FIRME SA MANJE OD 50 ZAPOSLENIH U INDUSTRIJI, ODNOSNO MANJE OD 20 ZAPOSLENIH U OSTALIM SEKTORIMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 149

4. 1. POJAM I SPECIFIČNOSTI MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA n n ODREDNICA KOJA DEFINIRA VELIČINU MSP NIJE JEDINSTVENA U SVIJETU, MADA SE BROJNI AUTORI PRIKLANJAJU AMERIČKOJ KLASIFIKACIJI DA JE TO ISPOD 500 ZAPOSLENIH, A TAKVIH JE SKORO 99% SVIH FIRMI U TOJ ZEMLJI PROSJEČNO U RAZVIJENIM PRIVREDAMA MSP UČESTVUJU U UKUPNOJ EKONOMIJI OD 40% DO 60% Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 150

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ NIŽEG SOCIJALNOG SLOJA, PREDSTAVLJAJU BIZNISE NA GRANICI PREŽIVLJAVANJA ILI MARGINALNO PROFITABILNE BIZNISE MSP IZ OVE SKUPINE UKLJUČUJU POJEDINCE KOJI SE, IAKO NE NAJSIROMAŠNIJI, NALAZE NA RUBU EKONOMIJE I POKUŠAVAJU DA SE INTEGRIRAJU Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 152

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n OVA KATEGORIJA PRIVLAČI NAJVEĆI BROJ ŽENA RADNICA I PODUZETNIKA TIPIČNO SE RADI O MINI-PEKARAMA, PRODAVNICAMA KOZMETIKE I HRANE, SERVISIMA ZA BICIKLE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 153

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ SREDNJEG SOCIJALNOG SLOJA IMAJU INTERES ZA EKSPANZIJU FINANCIJSKI ODRŽIVOG I RELATIVNO STABILNOG PORODIČNOG BIZNISA TO SU RAZNI SERVISI, PROIZVODNJA NAMJEŠTAJA, PLASTIČNIH IGRAČKA I SLIČNO Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 154

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n MSP IZ VIŠEG SOCIJALNOG SLOJA SU PROFITABILNA I TEHNOLOŠKI NAPREDNA PREDUZEĆA SA POTENCIJALOM DA RAZVIJU EKONOMIJU OBIMA I OSTANU U FORMALNOM SEKTORU EKONOMIJE RADI SE IZRADI DIJELOVA ZA AUTOINDUSTRIJU, SKLAPANJU APARATA ZA DOMAĆINSTVO. . . Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 155

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n SVJETSKA BANKA TAKOĐER PRAVI POSEBNU PODJELU PREMA VRSTI MIKRO I MALIH BIZNISA, PERFORMANSAMA KOJE OSTVARUJU I SEKTORU PRIVREDE KOJEM PRIPADAJU, ŠTO SE MOŽE PRIKAZATI GRAFIČKI NA SLJEDEĆI NAČIN: Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 156

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n ŠTO SE TIČE SEKTORSKE OPREDIJELJENOSTI, UOČAVAJU SE ČETIRI KLJUČNE OBLASTI U KOJIMA SE FORMIRAJU MALA PREDUZEĆA, ŠTO SE GRAFIČKI MOŽE PRIKAZATI NA SLJEDEĆI NAČIN: Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 159

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n VODEĆI AMERIČKI TEORETIČAR MENADŽMENTA HENRY MINTZBERG, OVAKO JE PRIKAZAO JEDNOSTAVNU STRUKTURU START-UP I PODUZETNIČKIH FIRMI: Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 161

4. 2. NASTANAK I OBLICI MSP U UVJETIMA TRANZICIJE n n n (1) FIRMA IMA NEOGRANIČENU ODGOVORNOST U POGLEDU OTPLATE DUGOVA (2) FIRMA TEŠKO PRIBAVLJA KAPITAL ZA EKSPANZIJU (3) VLASNIK IMA OGRANIČENE SPOSOBNOSTI I VJEŠTINE ZA SLOŽENIJE POSLOVNE ARANŽMANE KADA MSP OSTVARUJE RAST Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 163

4. 3. UZROCI POSLOVNIH I FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP n n n n (1) POČETNA KRIZA (2) GOTOVINSKA KRIZA (3) KRIZA DELEGIRANJA (4) KRIZA VOĐSTVA (5) FINANCIJSKA KRIZA (6) KRIZA NAPRETKA I RASTA (7) KRIZA SUKCESIJE ILI ZAMJENE MENADŽMENTA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 165

4. 3. UZROCI POSLOVNIH I FINANCIJSKIH NEUSPJEHA MSP n n U SAD 60 -80% SVIH NOVIH PODUHVATA U MALOM BIZNISU PROPADNE JEDAN OD OSNOVNIH OPERATIVNIH FINANCIJSKIH UZROKA NEUSPJEHA SVAKE FIRME, A MALIH FIRMI POSEBNO, JE NEDOVOLJNO REINVESTIRANJE DOBITI, ŠTO SKRAĆUJE ŽIVOTNI CIKLUS FIRME ILI UBRZAVA DEZANGAŽMAN MSP SA TRŽIŠTA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 166

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n INTEGRALNI MODEL REGULIRANJA, PODRAZUMIJEVA PRAVNO-FINANCIJSKE FAKTORE KOJI KAO IMPULSI SPROVODE IZVJESNA AUTONOMNA ILI IZVEDENA DJELOVANJA NA OSTALE FAKTORE RAZVOJA MALIH PREDUZEĆA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 167

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n PRAVNI I FINANCIJSKI FAKTORI NISU JEDINI, ALI NA DANAŠNJEM STEPENU PRIVREDNOG RAZVOJA IMAJU POSEBAN ZNAČAJ ONI PREDSTAVLJAJU KLJUČNE FAKTORE IZ EUROPSKOG INTEGRALNOG MODELA ZA PODRŠKU MSP ZASNOVANOG NA POVELJI O MALIM PREDUZEĆIMA EUROPSKE UNIJE Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 168

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n PRAVNO FINANCIJSKI MODEL STVARANJA MALOG PREDUZEĆA PREDSTAVLJA LOGIČAN PODSKUP ODGOVARAJUĆEG EUROPSKOG MODELA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n POTREBE ZA INTEGRALNIM REGULIRANJEM POSLOVANJA I FINANCIRANJA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH POSTAJU SVE VEĆE I IMAJU ZA CILJ OSTVARENJE OPTIMALNOG REGULATORNOG I RAZVOJNOG RJEŠENJA, KOJE UVAŽAVA VELIKI BROJ OGRANIČENJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 170

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n OPTIMIZIRATI BILO KOJI DRUŠTVENI SISTEM PODRAZUMIJEVA Ø TIPIČAN VIŠEKUTNI PRISTUP STVARNOSTI, Ø GDJE Ø SVAKI KUT DAJE NEKU DRUGU SLIKU VRLO SLOŽENE STVARNOSTI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 171

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n OVAKAV STAV JE POSLJEDICA OČEKIVANJA OD OVOG SEKTORA PRIVREDE U POGLEDU n DALJNJEG RESTRUKTURIRANJA DOMAĆE PRIVREDE n RASTA BRUTO DOMAĆEG PROIZVODA, I n RJEŠAVANJA PITANJA STRUKTURNE NEZAPOSLENOSTI Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 172

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n POVELJA O MALIM PREDUZEĆIMA EUROPSKE UNIJE PREDVIĐA SLJEDEĆIH DESET ELEMENATA INTEGRALNOG MODELA ZA PODRŠKU MSP SEKTORU: (1) OBRAZOVANJE I OBUKA ZA PODUZETNIŠTVO (2) JEFTINIJE I BRŽE OSNIVANJE PREDUZEĆA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 173

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n (3) BOLJE ZAKONODAVSTVO I PROPISI (4) RASPOLOŽIVE VJEŠTINE (5) POBOLJŠANJE ONLINE PRISTUPA (6) BOLJA ISKORIŠTENOST PREDNOSTI JEDINSTVENOG TRŽIŠTA (7) OPOREZIVANJE I FINANCIJSKA PITANJA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 174

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n n n (8) JAČANJE TEHNOLOŠKOG KAPACITETA MALIH PREDUZEĆA (9) USPJEŠNI MODELI ELEKTRONSKOG POSLOVANJA I VRHUNSKE PODRŠKE MALIM PREDUZEĆIMA (10) RAZVOJ ČVRŠĆEG I EFIKASNIJEG PREDSTAVLJANJA INTERESA MALIH PREDUZEĆA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 175

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n EUROPSKI INTEGRALNI MODEL ZA PODRŠKU MSP PREDSTAVLJA POLAZNU TAČKU ZA INTEGRALNI PRAVNOFINANCIJSKI OKVIR POSLOVANJA MALIH I SREDNJIH PREDUZEĆA U BIH Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 176

5. EUROPSKI INTEGRALNI MODEL USPJEŠNOG RAZVOJA MSP SEKTORA n PODUZETNIČKA PRAKSA POKAZUJE KAKO SU SPEKTAR OVIH ELEMENATA, TAKO I NJIHOVA PRIMJENA, KLJUČNI ZA PRIBLIŽAVANJE BIH EUROPSKIM INTEGRACIJAMA Copyright © Faruk Jašarević Sarajevo - B&H 177