PRENATALNI UZRONICI INTELEKTUALNE OMETENOSTI Opta Specijalna Teratologija Deskriptivna

PRENATALNI UZROČNICI INTELEKTUALNE OMETENOSTI

Opšta Specijalna Teratologija Deskriptivna Eksperimentalna

Kongenitalno Hereditarno Termini Familijarno Nasledno

Efekat teratogenih faktora zavisi od: Øvrste na koju deluje Økvantiteta agensa Øodbrambenih sposobnosti organizma Øvremenskog perioda u kome je plod eksponiran

Kvantitativna alternacija supstanci Lekovi i hemikalije Vrste egzogenih teratogenih faktora Infektivni agensi Fizička sredstva i zračenja

Kongenitalne anomalije u odnosu na vreme delovanja teratogenog agensa: gametopatije blastopatije embriopatije fetopatije

Prenatalni uzroci IO su: • Infekcije • Otrovi • Lekovi • Jonizirajuće zračenje • Anoksija majke • Malnutricija majke • Endokrini faktori • Bolesti majke • Hemolitičko oboljenje fetusa i novorođenčeta

Infekcije ploda mogu izazvati: Virusi Bakterije Gljivice i protozoe

Rubeolarna embriopatija

Katarakta Pigmentna retinopatija Mikroftalmija Mikrocefalija Hepatomegalija IO Autizam Bolesti srca Posledice infekcije rubeolom Splenomegalija Oštećenje sluha

Citomegalovirus

Hidrocefalus, mikrocefalus Cerebralne kalcifikacije, intrakranijalne hemoragije Izmenjeni dermatoglifi Konvulzije Posledice CMV Oštećenje sluha, oštećenje vida, IO

Herpes simplex

Intrauterina infekcija HSV Promene na koži • Lezije • Hipo- i hiper- pigmentacija • Aplasia cutis Promene na očima • Mikroftalmija • Retinalna displazija • Optička atrofija Neurološki poremećaji • Mikrocefalija • Encefalomalacija • Intrakranijalne kalcifikacije

Ostale virusne infekcije INFLUENZA MORBILLI VARICELLA HERPES ZOSTER POLIOMYELITIS ECHO VIRUSI COXSACKIE VIRUSI GRUPE B VIRUS HEPATITISA

Bakterijske infekcije se lako dijagnostikuju, brzo i efikasno se leče, a same bakterije teško prolaze placentarnu barijeru. Kod težih infekcija postoji mogućnost delovanja bakterijskih toksina na mozak ploda.

Spirohetne infekcije – sifilis (lues)

Spirohetne infekcije – sifilis (lues) Hutchinsonov trijas oboljenja očiju sedlast nos promene na koži somatska retardacija intelektualna ometenost

Parazitarna oboljenja kao što su kongenitalna toksoplazmoza (Toxoplasmosis congenita) i malarija takođe mogu da dovedu do pojave IO.

OTROVI Øolovo Øživa (Minamata bolest) Ømangan Øbakar Øcink Øalkoholna embriopatija

Deficit mangana Ø ataksija i gubitak ravnoteže Ø retrakcija glave Ø multiple skeletne malformacije Ø nedostatak otolita

“Sindrom čelične kose” Ø abnormalan metabolizam bakra Ø prematuritet Ø hipotermija Ø prolongirana žutica Ø mikrognatija Ø ingvinalne kile Ø kriptorhizam Ø svetla kosa izgleda čelične vune

LEKOVI Sve do 1960. godine, kada se dogodila talidomska afera, nije se razmišljalo o teratogenom dejstvu lekova.

Kongenitalne anomalije nastale upotrebom Talidomida: • • • Teški defekti ekstremiteta Poremećaji na očima Ređe nedostatak unutrašnjeg uha i kongenitalno oštećenje srca

Većina lekova lako prolazi placentarnu barijeru. Teratogeni uticaj na plod najveći je u periodu embriogeneze. Neki lekovi mogu imati nepoželjne efekte i u drugoj polovini trudnoće.

Viktorin et al. (2017). Association of Antidepressant Medication Use During Pregnancy With Intellectual Disability in Offspring Da li se antidepresivi tokom trudnoće mogu dovesti u vezu sa IO? Trudnice koje su uzimale SSRI Trudnice koje su uzimale druge antidepresive Trudnice koje nisu uzimale antidepresive Nije potvrđena veza antidepresiva i IO. Pre se može govoriti o uticaju drugih faktora kao što su psihijatrijsko oboljenje ili starost roditelja.

Posebno je opasna upotreba psihoaktivnih supstanci tokom trudnoće!

Uticaj kokaina Direktan • Lako se metaboliše preko placente i tako utiče na tkivo fetusa • Smanjuje protok krvi u placenti i lišava fetus kiseonika i hranljivih materija. Karakteristike majke • Obično su samohrane • Nešto su nižeg IQ-a • Češća je pojava antisocijalnog poremećaja ličnosti • Veći je rizik od suicida • Ne učestvuju u prenatalnoj nezi

JONIZUJUĆE ZRAČENJE

Odloženi efekti jonizujućeg zračenja somatski genetski teratogeni transgeneracijski

Efekti zračenja in utero Teratogeni efekti Mortalitet • Resorpcija ploda • Povećan broj spontanih abortusa i mrtvorođene dece • Povećana neonatalna smrtnost Retardacija rasta • Nizak rast • Manji obim lobanje • Najizrazitiji od 8 -15 nedelje • Mikrocefalija praćena IO • Hidrocefalus • Spina bifida • Alopecija • Polidaktilija • Amelija • Rascepi usana i nepca

ANOKSIJA MAJKE Anoksija majke dovodi do teškog oštećenja mozga ploda.

Uzroci anoksije mogu biti: Ø uterina hemoragija Ø placentarna insuficijencija Ø teška anemija majke Ø davanje anestetika Ø namerno ili zadesno trovanje ugljenmonoksidom Ø teške srčane lezije Ø tromboza krvnih sudova placente Ø teška hipertenzija itd.

MALNUTRICIJA MAJKE ü opšta neishranjenost ü nedostatak pojedinih sastojaka u ishrani (vitamina, cinka, mangana, gvožđa, joda, proteina i sl. )

ENDOKRINI FAKTORI diabetes mellitus poremećaji lučenja tireoidnog hormona poremećen metabolizam kortizona nekritičko uzimanje progesterona kontraceptivna sredstva

BOLESTI MAJKE Ø epilepsija Ø anemija Ø astma Ø EPH gestoze Ø sindrom placentarne insuficijencije Ø encefalopatija Ø mehaničke povrede Ø spoljna temperatura Østres

HEMOLITIČKO OBOLJENJE FETUSA I NOVOROĐENČETA Rh pozitivan fetus, koji se razvija u Rh negativnoj majci, šalje svoje eritrocite u majčin krvotok koji se posle izvesnog vremena raspadaju. Majka stvara antitela na Rh pozitivan faktor, oni prolaze placentu i vrše hemolizu fetalnih Rh pozitivnih eritrocita.