PREKRAJI IZ OBLASTI POREZA Sudija Osnovnog suda u

PREKRŠAJI IZ OBLASTI POREZA Sudija Osnovnog suda u Banja Luci Nives Ćetojević

UVOD NADLEŽNOST SUDOVA Zakonom o sudovima RS (Sl. gl. RS br. 111/04, 109/05, 37/06) propisana je stvarna i mjesna nadležnost sudova u RS. Tako je odredbama člana 24. a)navedenog Zakona propisano da su u prekršajnim predmetima iz oblasti carina i poreza mjesno nadležna prekršajna odjeljenja osnovnih sudova iz člana 24. tog Zakona, za cijelo područje koje je u nadležnosti odgovarajućeg okružnog suda(Banja Luka, Bijeljina, Doboj, Trebinje i Sokolac), dok je stvarna nadležnost propisana članom 26. tačka 3 Zakonom o sudovima RS kojim je propisano da je osnovni sud nadležan da u prvom stepenu i odlučuje u svim prekršajnim predmetima i zahtjevima za ponavljanje prekršajnog postupka.

Tako su za Okružni sud Banja Luka pripadajuće opštine za carinske i poreske prekršaje: 1. Banja Luka 8. Oštra Luka 15. Šipovo 2. Gradiška 9. Dubica 16. Jezero 3. Srbac 10. Prnjavor 17. Istočni Drvar 4. Laktaši 11. Novi Grad 18. Drinić 5. Kotor Varoš 12. Kostajnica 19. Kupres u RS 6. Čelinac 13. Krupa na Uni 20. Ribnik 7. Prnjavor 14. Mrkonjić Grad 21. Kneževo

INDIREKTNI I DIREKTNI POREZI U nadležnosti države Bi. H su indirektni porezi i to : -porez na dodanu vrijednost - PDV, - uvozne i izvozne dažbine (carina, takse) -akciza kao poseban porez, i predstavljaju prihode države i uplaćuju se na jedinstveni račun Uprave za indirektno oporezivanje Bi. H koja isti dan raspodjeljuje prihode na entitete i Brčko Distrikt Bi. H.

OSNOVNI PROPISI KOJI REGULIŠU OVU OBLAST SU: Zakon o sistemu indirektnog oprezivanja(Sl. list Bi. H br 44/03, 52/04) � Zakon o porezu na dodatu vrijednost(Sl. list Bi. H br. 9/05, 35/05) � Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dodatu vrijednost(Sl. list Bi. H br 93/05, 21/06, 60/06) � Pravilnik o registraciji i upisu u jedinstveni registar obveznika indirektnih poreza(Sl. list Bi. H br 28/07) � Zakon o akcizama u Bi. H(Sl. list Bi. H br 49/09) �

Sa uvođenjem poreza na dodanu vrijednost - PDV-a od 01. 2006. godine prestala je primjena poreza na promet proizvoda i usluga, odnosno došlo je do njegovog ukidanja, tj. PDV je, faktički, zamijenio porez na promet proizvoda i usluga na entitetskom nivou. UIO Bi. H je nastao spajanjem Federalne carinske uprave FBi. H i Republičke uprave carina RS, u čijem sastavu se nalazila i Carinska služba BDBi. H. To je samostalna upravna organizacija koja provodi zakonske i druge propise o indirektnom oporezivanju, politiku koju utvrđuje Upravni odbor UIO, kao i naplatu indirektnih poreza na teritoriji Bi. H. Stvaranje UIO je korak ka stvaranju jedinstvenog ekonomskog prostora u Bi. H i članstvu u Evropskoj uniji.

-----------------------Pravno, odnosno fizičko lice stiče status poreznog obveznika registracijom u UIO Bi. H koju je dužno izvršiti svako lice čiji oporezivi promet dobrima ili uslugama prelazi ili je vjerovatno da će preći prag od 50. 000, 00 KM godišnje. Lica koja izvrše oporezivi promet ispod navedenog praga u pojedinim slučajevima, mogu se dobrovoljno registrovati. (npr. ako žele izvršiti povrat PDV-a koji je nastao u vezi sa tim oporezivim prometom) čime stiču status obveznika PDV-a. Porezne stope su: standardna stopa 17% na oporezivi promet dobara i usluga i na uvoz dobara u Bi. H i nulta stopa na izvoz.

U nadležnosti entiteta (FBi. H i RS) i Brčko Distrikta Bi. H ostali su direktni porezi, i to: -porez na dobit fizičkih i pravnih lica, -porez na imovinu, - porez na prihod od imovine i imovinskih prava, - porez na prihod od autorskih prava, -porez na nasljeđe i poklon, -porez na dobitke od igara na sreću, -porez na ukupan prihod fizičkih lica (građana) i dr. , koji su regulirani posebnim zakonima i predstavljaju prihode entiteta, Brčko Distrikta Bi. H i kantona.

Osnovni propisi koji regulišu ovu oblast su: Zakon o poreskoj upravi-prečišćen tekst(Službeni glasnik RS br. 112/07, 22/08, 34/09) Zakon o porezu na dohodak(Službeni glasnik RS br 91/06, 128/06, 120/08) Pravilnik o primjeni Zakona o porezu na dohodak(Službeni glasnik RS br 68/08) Zakon o fiskalnim kasama(Službeni glasnik RS br 69/07) i Pravilnik o dinamici fiskalizacije u RS(Službeni glasnik RS br 55/08, 92/08118/08) Uredba o uslovima i načinu plaćanja gotovim novcem(Službeni glasnik RS br 97/03, 1/04) Zakon o porezima na imovinu, Zakon o porezu na dobit i dr.

PORESKA UPRAVA RS Poreska uprava Republike Srpske je nastala 2001. godine, spajanjem Finansijske policije RS i RUJP RS, te je u vrijeme osnivanja u svojoj nadležnosti imala i direkrnte i indirektne poreze, sve do osnivanja UIO Bi. H. Zakonom o poreskoj upravi iz 2001. godine bila su pored prekršaja propisana i krvična djela iz oblasti poreza(poreska utaja, lažna poreska isprava , podnošenje lažne poreske prijave , sprječavanje poreskog službenika u obavljanju službene dužnosti dr. ), međutim kasnijim izmjenama ovog Zakona ista su obrisana, jer su propisana i odredbama Krivičnog zakona RS. U skladu sa navedenim Zakonom, poreski obveznik je dužan podnijeti poresku prijavu nadležnoj poreskoj upravi, koja se sastoji od izvještaja i drugih relevantnih dokumenata u vezi sa poreskom obavezom. Poreska prijava se podnosi za svaku vrstu poreza kojoj podliježe određeni poreski obveznik u skladu sa poreskim zakonom. Faktički je ovim Zakonom prvi put propisano samooporezivanje od strane poreskih obveznika , jer je ranijim zakonima RUJP-a bila ta koja je utvrđivala poresku obavezu, izdavala rješenja poreskim obveznicima , nakon čega su oni plaćali utvrđenu poresku obavezu.

Pokretanje prekršajnog postupka Ovlašteni organ za pokretanje prekršajnog postupka iz oblasti poreza su Poreska uprava RS za direktne poreze i Uprava za indirektno oporezivanje Bi. H za indirektne poreze. Postupak se pokreće: -zahtjevom za pokretanje prekršajnog postupka -izdavanjem prekršajnih naloga

PRAKSA U praksi se često pojavljuje dodatni posao za sudiju prilikom vođenja postupka iz ove oblasti zbog nepreciznog činjeničnog stanja u zahtjevu za pokretanje prekršajnog postupka ili prekršajnom nalogu. Razlog za to su dugi periodi kontrole poslovanja poreskog obveznika od strane inspektora UIO Bi. H ili Poreske uprave RS, pa tako prekršajni nalog UIO Bi. H često glasi ovako: “što u periodu od 01. 03. 2007. godine do 10. 09. 2010. godine nije pravilno obračunao PDV u iznosu od 60. 000, KM čime je počinio prekršaj iz člana 32. Zakona o PDV-u“ i nakon toga je kao sankcija utvrđena novčana kazna od 30. 000, 00 KM. Obaveza PDV-a je mjesečna obaveza, PDV se obračunava i plaća do 10 u mjesecu za prethodni mjesec i tu nema prolongiranja obaveza , neplaćanje zbog pretplate i sl. Drugi primjer su zahtjevi za pokretanje prekršajnog postupka inspektora PU RS u kojima u 3 prekršaja opisan na 5 stranica zahtjeva u kojima je navedeno da je poreski obveznik počinio prekršaj iz 10 zakonskih propisa. I jedan i drugi se moraju precizirati da bi se po njima moglo postupati i to zbog eventualne zastare i primjene odogovarajućih propisa. Naročito imajući u vidu odredbe člana 10. Zakona o prekršajima RS koji određuje opšti minimum odnosno maksimum novčane kazne, o čemu često inspektori prilikom izdavanja prekršajnog naloga ne vode računa, dok je to za sudiju obaveza.

Počinioci prekršaja Prekršaje iz oblasti poreza mogu počiniti: -pravna lica -odgovorna lica u pravnom licu(izuzetak Zakon o poreskoj upravi) -preduzetnici i -fizička lica

Nadležnost suda određuje se prema sjedištu pravnog lica, odnosno prema sjedištu poslovne jedinice, ista je i u slučaju odgovornog lica u pravnom licu, dok je za preduzetnike i fizička lica nadležan sud u mjestu prebivališta istih. Dešava se da se prekršajni nalog izda radnji a ne fizičkom licu koji je vlasnik radnje, tako i zahtjev za pokretanje prekršaja protiv radnje i odgovonog lica u radnji. Najlakši način na koji se može prepoznati radi li se o pravnom licu ili preduzetniku je JIB koji za pravna lica počinje sa 44, a za preduzetnike sa 45 i sadrži ukupno 13 cifara. Ovo u slučaju kad je ovlašteni organ Poreska uprava RS. Ukoliko je to UIO Bi. H, kod njih se poreski obveznici identificiraju pomoću PIB-a, koji je u stvari JIB bez prvog broj (4) i ima ukupno 12 cifara. Za fizičko lice identifikacija se vrši pomoću JMB.

IZRICANJE SANKCIJA Kao u svim drugim prekršajnim postupcima, nakon utvrđivanja odgovornosti okrivljenog istom se određuje sankcija. Za prekršaje iz oblasti poreza to je novčana kazna i uslovna osuda, nije propisano oduzimanje imovinske koristi. Postoje određene specifičnosti u ovoj oblasti. Za prekršaje propisane Zakonom o porezu na dohodak, Zakonom o porezu na dobit i Zakonom o porezima na imovinu, propisana je samo dispozicija ali ne i sankcija, koja je propisana odredbama Zakona o poreskoj upravi. Ovaj Zakon nema odredbi o kažnjavanju odgovornih lica u pravnom licu za prekršaj počinjen od pravnog lica. I rok zastarjevanja pokretanja i vođenja prekršajnog postupka za prekršaje sankcionisane ovim Zakonom je duži, što je propisano i odredbama člana 28. Zakona o prekršajima RS.

ZAKLJUČAK Zakonodavac sigurno ima potrebe za intervencijama u oblasti prekršaja iz oblasti poreza, naročito imajući u vidu sankcije koje su fiksno propisane, obzirom da je poreski obveznik platio pripadajući porez zajedno sa kamatom i nakon toga plaća i visoku novčanu kaznu u ekonomskoj situaciji u kojoj jesmo. Bolje rješenje je propisivanje sankcije u većem rasponu, gdje bi sudija imao mogućnost uzeti u obzir olakšavajuće i otežavajuće okolnosti prilikom utvrđivanja visine novčane kazne.