Prekraj Pravna priroda pojam i obeleja Vreme i

§ Prekršaj Pravna priroda, pojam i obeležja Vreme i mesto izvršenja Subjekt i objekt Sticaj prekršaja

Pravna priroda prekršaja • Nedozvoljeno ponašanje fizičkih i pravnih lica u kom su podjednako prisutni elementi krivičnog i upravnog delikta. • Dve vrste prekršaja: • krivičnopravni prekršaji- slični krivičnom delu (npr. saobraćajni prekršaji i krivična dela ugrožavanja bezbednosti javnog saobraćaja) • upravni prekršaji- predstavljaju povredu propisa koje donosi uprava u oblastima važnim za funkcionisanje države (npr. prekršaji u oblasti poreza ili carine).

Pojam prekršaja • Prekršaj u formalnom smislu - utvrđujemo na osnovu postojanja dve ključne komponente ponašanja koje zakonodavac naziva prekršajem: a) da je takvo ponašanje definisano kao prekršaj odgovarajućim pravnim propisom (zakon, podzakonski akt, odluka organa samouprave i slično) i b) da je za njega predviđena prekršajna sankcija • Prekršaj u materijalnom smislu – utvrđujemo tako što jasno uviđamo razloge zbog kojih je neko ponašanje pravnim propisom kvalifikovano kao prekršaj - da predstavlja povredu društvene discipline, javnog poretka i sl.

Obeležja (elementi) prekršaja • RADNJA ili prouzrokovanje posledice ljudskom radnjom koja predstavlja povredu javnog poretka ili odgovarajućih propisa • Činjenje povrede od strane određenog subjekta– FIZIČKOG ILI PRAVNOG LICA i to na određenom objektu (licu ili stvari) • NORMIRANOST prekršaja u zakonskom ili podzakonskom aktu • PROTIVPRAVNOST, tj da je radnja protivna pravnom poretku u celini, kao i konkretnoj pravnoj normi sadržanoj u prekršajnom propisu i da je za njeno izvršenje propisana sankcija • KRIVICA UČINIOCA

Prekršajna radnja • Svako ljudsko ponašanje fizičkog ili pravnog lica (u ime pravnog lica konkretnu radnju mora izvršiti neki čovek) koje je navedeno u opisu pojedinog prekršaja iz odgovarajućeg propisa. • To ponašanje mora biti izraz čovekove volje i mora biti ispoljeno u spoljnom svetu - kao telesno držanje koje može biti aktivno ili pasivno.

Negativnost posledice prekršajne radnje • Prekršajna radnja je samo ona radnja koja izaziva određenu negativnu posledicu, koja se sastoji u povredi ili ugrožavanju zaštićenog pravnog dobra – ljudi, stvari ili pravnih normi • Ukoliko se prekršaj sastoji u ugrožavanju, onda on u suštini predstavnja samo apstraktnu ili konkretnu opasnost po zaštićeno pravno dobro, koje je od tolike važnosti da je i samo njegovo ugrožavanje kažnjivo. Kada bi takva prekršajna radnja ugrožavanja u nekom momentu rezultirala i stvarnom povredom zaštićenog dobra, sam prekršaj bi prerastao u krivično delo.

Subjekt prekršaja • Svako fizičko ili pravno lice koje svojim činjenjem ili nečinjenjem izvrši prekršajnu radnju. • Fizičko lice- nastupa kao čovek pojedinac koji prekršajnu radnju izvršava svojom voljom i u svoje lično ime. • Pravno lice- prekršajnu radnju izvršava fizičko lice, tj ovlašćeno lice.

Objekt prekršaja • Svako pravno dobro od pojedinačnog ili opšteg društvenog interesa koje je zaštićeno prekršajnim normama. • Razlikujemo tzv. zaštitni objekt prekršajne radnje.

Zaštitni objekt • Različite sfere društvenog života: javni red i mir, javni moral, bezbednost građana na javnim mestima, bezbednost građana u vezi sa korišćenjem municije i oružja, bezbednost građana u porodičnim odnosim, lične isprave, itd.

Objekt prekršajne radnje (napadni objekt) • Materijalni deo stvarnosti (neko fizičko/ pravno lice ili neka stvar) čija povreda ili ugrožavanje predstavlja posledicu prekršaja. • Primer: kod prekršaja propisanih po Zakonu o oružju i municiji zaštitni objekt je bezbednost građana u vezi sa korišćenjem oružja i municije, a napadni objekti na kojima se preduzima radnja pojedinih prekršaja mogu biti različite vrste oružja, delovi oružja, municija i sl.

Vreme izvršenja prekršaja • Prekršaj je izvršen u vreme kada je počinilac činjenjem ili nečinjenjem izvršio prekršajnu radnju, bez obzira na to kada je sama posledica nastupila • U slučaju činjenja, radi se o momentu kada je počinilac započeo i izvršio protivpravnu radnju, a u slučaju nečinjenja reč je o momentu kada je počinilac bio dužan da određenu radnju izvrši a to ne učini.

Značaj utvrđivanja vremena q Radi utvrđivanja: quzrasta počinioca qodgovornost izvršioca (po osnovu pravnog akta koji je važio u vreme izvršenja) qzastarelosti gonjenja/izvršenja quračunjivosti i vinosti qalibija

Započinjanje radnje izvršenja (Presuda Saveznog suda Pzs. 25/93 od 21. septembra 1993) • Za prekršaj iz čl. 189. st 1. tač. 4. Carinskog zakona odgovara i strano fizičko lice ako bez prijave carinarnici uveze ili pokuša da uveze drumsko motorno vozilo na osnovu saobraćajne dozvole u kojoj su izvršene ispravke oznake vozila • • Iz obrazloženja: Prema odredbi čl. 189. st. 1. tač. 4. Carinskog zakona kazniće se preduzeće ili drugo pravnolice ako bez prijave carinarnici uveze ili pokuša da uveze drumsko motorno vozilo na koje suutisnuti brojevi šasije ili motora vozila pod kojim je ono registrovano kod nadležnihsaobraćajnih organa u Jugoslaviji ili na koje su stavljene domaće registarske oznake (tablice) ili na osnovu saobraćajne knjižice u kojoj su izvršene ispravke oznake vozila, a čl. 198. st. 1. da će se domaće ili strano fizičko lice koje izvrši neku od radnji propisanih između ostalog i u čl. 189. st. 1. tač. 1 -11. kazniti za prekršaj novčanom kaznom propisanom u ovim odredbama za strano lice. Po nalaženju suda, tuženi organ je pravilno postupio kada je utvrdio da je kažnjeni time što je pokušao da uveze predmetno vozilo čiji se podaci nisu slagali sa podacima navedenim u saobraćajnoj dozvoli izvršio prekršaj. Pri tome je bez uticaja činjenica što se ne radi o državljaninu SRJ, niti o domaćem vozilu jer se za ovaj prekršaj može kazniti domaće ili strano fizičko lice koje pokuša da uz pomoć falsifikovane dokumentacije uveze vozilo. Polazeći od izloženog ne mogu se prihvatiti kao osnovani navodi kažnjenog da se u radnjama koje mu se stavljaju na teret ne stiču obeležja prekršaja iz čl. 189. st. 1. tač. 4. Carinskog zakona, jer je po oceni suda u prekršajnom postupku pravilno utvrđeno da je izvršio navedeni prekršaj. •

Mesto izvršenja prekršaja • Mesto gde je prekršaj izvršen (tj mesto gde je počinilac izvršio ili propustio da izvrši činjenje) , kao i mesto gde je posledica prekršaja nastupila u celini ili delimično. • Mestom izvršenja prekršaja učinjenog u saučesništvu smatra i ono mesto u kojem je saučesnik preduzeo radnju saučesništva. • Važno radi određivanja mesne nadležnosti organa.

Sticaj prekršaja • Kada isti učinilac sa jednom ili više radnji učini više prekršaja za koje mu se istovremeno sudi. • • Za sve učinjene prekršaje u sticaju za koje se prema učiniocu vodi jedinstveni postupak izriče se jedinstvena kazna. • Idealni sticaj- ako učinilac jednom radnjom učini više prekršaja • Realni sticaj - kada učinilac sa više radnji učinio više prekršaja

Prividni sticaj • Situacija kada se samo čini da postoji više prekršaja istog učinioca, a u stvari se radi o postojanju samo jednog prekršaja • Prividni idealni sticaj- kada se čini da je isti učinilac jednom svojom radnjom izvršio više prekršaja • Prividni realni sticaj- izgleda kao da je jedan učinilac sa više svojih radnji izvršio više prekršaja

Manifestacija prividnog sticaja • O prividnom sticaju govorimo kada se: • jedan prekršaj javlja kao poseban slučaj nekog drugog prekršaja, tako da uvek sadrži i obeležja onog opštijeg prekršaja • jedan prekršaj javlja kao prethodna faza ostvarenja drugog prekršaja, pa je kao takva prethodna faza već obuhvaćen izvršenjem drugog prekršaja • prekršaj koji je teži u prirodnom smislu obuhvata onaj koji je lakši od njega • propisima predvide dva posebna oblika istog prekršaja, koja učinilac oba izvrši.

Posebni slučajevi prividnog realnog sticaja • PRODUŽENI PREKRŠAJ: situacija kada jedan učinilac ponavlja vršenje istog ili istovrsnog prekršaja u sličnim situacijama ili uslovim koji čine da se to ponovljeno vršenje prekršaja u logičkom smislu smatra jednim prekršajem u produženom trajanju. • KOLEKTIVNI PREKRŠAJ: postoji kada učinilac u vidu zanata, zanimanja ili iz navike ponavlja vršenje prekršaja. • PREKRŠAJ SA INDIFERENTNIM BROJEM RADNJI: postoji kada se jedna situacija, bez obzira na broj izvršenih radnji (jedna ili više), smatra jednim izvršenjem jednog prekršaja.