Predmet Teorija knjievnosti Drama jedanaesto predavanje Dramski tekst

Predmet: Teorija književnosti Drama – jedanaesto predavanje

Dramski tekst • prilagođen je pozorišnom izvođenju. Sastoji se od: : • popisa lica ili osoba - stoji na početku dramskog teksta • didaskalija - kratki opisi i upute redatelju i glumcima • dijaloga - upravni govor dva lika koji izražava suprotnosti među likovima • monologa - govor jednog lika kada govori sam sa sobom; služi za prikazivanje razmišljanja i idejnih stavova likova

• Spoljašnja kompozicija drame sastoji se od: – čina (akta) - veća dramska cjelina – prizora (scene) - manji dijelovi predstave koji se izmjenjuju ulaskom ili izlaskom nekog lika na pozornicu; obično ih ima 10 -15 u jednom činu, ali to nije strogo pravilo

Unutrašnja kompozicija drame sastoji se od: • dramske radnje koja se ostvaruje izmjenom dramskih situacija • dramske situacije koja predstavlja odnos među likovima na sceni, najčešće je suprostavljen • dramskog sukoba koji se rađa iz suprostavljenih odnosa među likovima i razvija se tokom dramske kompozicije

• dramske kompozicije koju čine – uvod ili ekspozicija - dio u kom se upoznaju likovi i okolnosti radnje – zaplet ili komplikacija - dio u kom počinje sukob; naziva se još i tačka bez povratka – vrhunac ili kulminacija - dio ispunjen napetošću koja proizilazi iz dramskog sukoba – preokret ili peripetija - trenutak kad se u radnji dogodi nešto suprotno od onoga što se očekuje – rasplet - završni dio drame

Pravilo o trojnom jedinstvu • Strogo klasično pravilo prema kojem radnja mora teći u skladu sa tri jedinstva: mjesta, vremena i radnje. • Jedinstvo mjesta znači da se radnja odvija na jednom mjestu, jedinstvo vremena znači da se radnja morala dogoditi u jedinstvenom, neprekinutom vremenu, a jedinstvo radnje znači da nema isprepletanja dviju ili više usporednih radnji.

Razvoj drame • Grčka komedija i tragedija imale su važan uticaj na razvoj drame u svim evropskim književnostima. U srednjem vijeku razvija se poseban tip drame koji nastaje na osnovi crkvenih vjerskih obreda, nazivaju se misteriji, mirakuli i moraliteti, a u našoj književnosti su to prikazanja. • Renesansna komedija slijedi antičku tradiciju.

• Vrhunac dramske umjetnosti u renesansi vezan je uz stvaralaštvo Viljema Šekspira. • U razdoblju klasicizma dolazi do ponovnog oživljavanja antičke drame. • Razdoblje romantizma ošto se suprostavlja normama klasicističke drame. Prikazuje se najčešće motiv odmetništva i sukob pojedinca s društvom. • U 20. vijeku javlja se teatar apsurda. U takvim dramama, koje se odupiru tradiciji evropske drame, razvija se težnja da se iskaže izgubljenost, osamljenost, tjeskoba i strah modernog čovjeka (S. Beckett).