Prawo zamwie publicznych kierunki zmian Micha Kania Katowice

Prawo zamówień publicznych – kierunki zmian Michał Kania Katowice, 13 lutego 2020 roku

Prawo zamówień publicznych – kierunki zmian • Stan polskiego rynku zamówień publicznych w 2018 roku • Funkcje nowoczesnej regulacji w zakresie zamówień publicznych • Geneza ustawy z dnia 11 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych • Koncepcja nowej ustawy Prawo zamówień publicznych oraz kierunki zmian Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 2

Stan polskiego rynku zamówień publicznych w 2018 roku Źródła: Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2018 roku https: //www. uzp. gov. pl/data/assets/pdf_file/ 0020/41555/Sprawozdanie-UZP-za-2018. pdf Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 3

Wielkość (Potencjał) rynku zamówień publicznych w Polsce • Wartość udzielonych zamówień publicznych - 202, 1 mld zł • Ok. 9, 55% produktu krajowego brutto (PKB), średnia w UE wynosi 14% PKB • Liczba zamawiających wyniosła 33 049 • Z tego 12 954 zamawiających wskazało, że udzielało zamówień na podstawie procedur określonych w ustawie – Prawo zamówień publicznych • Udzielono łącznie 143 881 zamówień Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 4

Poziom konkurencyjności rynku zamówień publicznych w Polsce • 97% zamówień na polskim rynku udzielono przedsiębiorstwom krajowym • W zamówieniach o wartości poniżej progów unijnych, średnia liczba ofert składanych podczas jednego postępowania wyniosła 2, 19 • W przypadku zamówień o wartościach powyżej progów unijnych średnia liczba ofert wyniosła 2, 09 • W 46% postępowań wpłynęła jedna oferta Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 5

Techniki sprzedażowe wykorzystywane na polskim rynku zamówień publicznych • 88% zamówień publicznych udzielono w trybie przetargu nieograniczonego • Tryb zamówienia z wolnej ręki zastosowano w 9, 45% postępowań • Tryby negocjacyjne zastosowano poniżej 1% udzielonych zamówień publicznych • Aukcje elektroniczne wykorzystane 75 razy (Oszczędności: 23 368 599, 44 zł) • Licytacje elektroniczne 270 razy (Oszczędności: 31 691 584, 42 zł) • Dialog techniczny zastosowano w 0. 18% ogółu postępowań Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 6

Zamówienia strategiczne na polskim rynku zamówień publicznych • Rozwiązania prośrodowiskowe – udział 1%, wartość 5% • Raport 2019 UE, 38 polskich miast w 50 najbardziej zanieczyszczonych w UE • Rozwiązania proinnowacyjne • Partnerstwo Innowacyjne wykorzystywane w 0, 01% zamówień publicznych • Globalny Indeks Innowacyjności za 2018: Polska – 39 miejsce, • Raport EU za 2018: Polska – 25 miejsce • Rozwiązania prospołeczne – udział 20%, wartość 33% Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 7

Stan polskiego rynku zamówień publicznych w 2018 roku • Niski poziom realizacji zamówień strategicznych • Niskim poziom konkurencyjności rynku • Oparcie o przetarg nieograniczony oraz zamówienia z wolnej ręki • Niski poziom penetracji możliwości i potencjału sektora prywatnego • Brak profesjonalizacji zakupów Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 8

Funkcje nowoczesnej regulacji w zakresie zamówień publicznych Źródła: Communication from the Commission to the Institutions: Making Public Procurement work in and for Europe, 2017 https: //ec. europa. eu/docsroom/documents/25612 Wytyczne Komisji Europejskiej: Ekologiczne zakupy, Bruksela 2016 https: //ec. europa. eu/environment/gpp/pdf/handbook_2016_pl. p df Zawiadomienie Komisji Wytyczne dotyczące zamówień publicznych na innowacje https: //ec. europa. eu/transparency/regdoc/rep/3/2018/PL/C-2018 -3051 -F 1 -PL-MAIN-PART-1. PDF The Advisory Panel on Streamlining and Codifying Acquisition Regulations https: //discover. dtic. mil/section-809 -panel/ Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 9

Funkcje nowoczesnej regulacji w zakresie zamówień publicznych • Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej • Europa 2020: Strategia Unii Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia • Dyrektywa 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie zamówień publicznych • Europejski Zielony Ład, Grudzień 2019 roku Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 • Zamówienia publiczne odgrywają kluczową rolę w strategii „Europa 2020” zawartej w komunikacie Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowanym „Europa 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” („strategia Europa 2020 na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”) jako jeden z instrumentów rynkowych wykorzystywanych w celu osiągnięcia inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, przy jednoczesnym zagwarantowaniu najbardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych. 10

Skuteczne zamówienia publiczne dla Europy • Zapewnienie szerszego stosowania strategicznych zamówień publicznych • Profesjonalizacja nabywców publicznych • Poprawa dostępu do rynków zamówień publicznych • Poprawa przejrzystości i uczciwości oraz lepsze dane • Wspomaganie transformacji cyfrowej w dziedzinie zamówień publicznych • Współpraca na rzecz wspólnych zamówień Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 11

Wytyczne Komisji Europejskiej: Ekologiczne zakupy, Bruksela 2016 • Ekologiczne zakupy! Podręcznik dotyczący zielonych zamówień publicznych. Wydanie trzecie, 2016 rok • Przykłady zielonych zamówień • energooszczędne komputery; • meble biurowe z drewna pozyskanego w zrównoważony sposób; • niskoenergetyczne budynki; • papier odzyskany w wyniku recyklingu; • usługi w zakresie sprzątania z wykorzystaniem środków czyszczących przyjaznych dla środowiska; • pojazdy elektryczne, hybrydowe lub o niskiej emisji; • energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 12

Nowoczesne zamówienia publiczne w perspektywie działań rządu U. S. • Nastawienie na osiąganie celów strategicznych, nawet kosztem konkurencji • Zwiększenie roli trybów promujących innowacje • Nacisk na ścisłą współpracę z sektorem prywatnym • Współpraca wyłącznie z , , uczciwymi’’ wykonawcami • Wykorzystywanie elektronizacji zamówień publicznych • Profesjonalizacja zamówień publicznych • Centralizacja zakupów publicznych Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 13

Koncepcja nowej ustawy Prawo zamówień publicznych oraz kierunki zmian Źródła: Uzasadnienie do projektu ustawy z 11 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych https: //www. sejm. gov. pl/Sejm 8. nsf/Przebieg. Proc. xsp? n r=3624 Ustawa z dnia 11 września 2019 roku Prawo zamówień publicznych http: //prawo. sejm. gov. pl/isap. nsf/download. xsp/WDU 2 0190002019/O/D 2019. pdf Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 14

Kluczowe problemy zamówień publicznych w Polsce • brak powiązania wydatków z realizacją polityki oraz celów strategicznych państwa; • wybieranie rozwiązań najtańszych zamiast najbardziej efektywnych w dłuższym okresie • nieproporcjonalny do potencjału udział przedsiębiorców z sektora MŚP w rynku zamówień publicznych • nieefektywne zarządzanie procesem zakupowym od planowania udzielenia zamówienia, przygotowania postępowania po podsumowanie jego realizacji • koncentracja zamawiających na spełnieniu wymogów formalnych zamiast na uzyskaniu najlepszego jakościowo produktu lub usługi Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 15

Kluczowe problemy zamówień publicznych w Polsce • niski odsetek zamówień udzielonych w innych trybach niż przetarg nieograniczony i wolna ręka (negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, negocjacje bez ogłoszenia oraz partnerstwo innowacyjne i licytacja elektroniczna stanowią zaledwie 1, 27% postępowań); • zmniejszające się zainteresowanie wykonawców rynkiem zamówień publicznych • niejednolitość orzecznictwa KIO i sądów powszechnych w przedmiocie zamówień publicznych • brak wyodrębnionej i uproszczonej procedury udzielania zamówień poniżej progów unijnych • rozproszony i nieefektywny system kontroli Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 16

Kierunki zmian w nowej ustawie Prawo zamówień publicznych Nowa ustawa ma ukierunkować polskie zamówienia publiczne na: • Realną implementację celów/zamówień strategicznych (art. 17, 83 ) • Wdrożenie wspólnej polityki zakupowej (art. 21) • Intensywną współpracę z sektorem prywatnym (art. 84, 129, 275) • Poprawę sytuacji wykonawców (art. 431, 433, 443) • Faktyczne wdrożenie elektronizacji zamówień publicznych (art. • Poprawa otoczenia instytucjonalnego (art. 493, 580, 591) Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 17

Zasada efektywności Art. 17. 1. Zamawiający udziela zamówienia w sposób zapewniający: 1) najlepszą jakość dostaw, usług, oraz robót budowlanych, uzasadnioną charakterem zamówienia, w ramach środków, które zamawiający może przeznaczyć na jego realizację, oraz 2) uzyskanie najlepszych efektów zamówienia, w tym efektów społecznych, środowiskowych oraz gospodarczych, o ile którykolwiek z tych efektów jest możliwy do uzyskania w danym zamówieniu, w stosunku do poniesionych nakładów. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 18

Analiza potrzeb zamawiającego Art. 83. 1. Zamawiający publiczny, przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia, dokonuje analizy potrzeb i wymagań, uwzględniając rodzaj i wartość zamówienia. 2. Analiza, o której mowa w ust. 1, obejmuje w szczególności: 1) badanie możliwości zaspokojenia zidentyfikowanych potrzeb z wykorzystaniem zasobów własnych; 2) rozeznanie rynku, w aspekcie: a) alternatywnych środków zaspokojenia zidentyfikowanych potrzeb, b) możliwych wariantów realizacji zamówienia albo wskazuje, że jest wyłącznie jedna możliwość wykonania zamówienia. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 19

Analiza potrzeb zamawiającego 3. Analiza zawiera: 1) orientacyjną wartość zamówienia dla każdego ze wskazanych wariantów, o których mowa w ust. 2 pkt 2 lit. b; 2) możliwość podziału zamówienia na części; 3) przewidywany tryb udzielenia zamówienia; 4) możliwość uwzględnienia aspektów społecznych, środowiskowych lub innowacyjnych zamówienia; 5) ryzyka związane z postępowaniem o udzielenie i realizacją zamówienia. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 20

Polityka zakupowa Art. 21. 1. Polityka zakupowa państwa określa priorytetowe działania Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze zamówień publicznych, a także pożądany kierunek działań zamawiających w zakresie udzielanych zamówień, który obejmuje w szczególności zakup innowacyjnych lub zrównoważonych produktów oraz usług, z uwzględnieniem: 1) aspektów normalizacyjnych; 2) kalkulacji kosztów w cyklu życia produktów 3) społecznej odpowiedzialności przedsiębiorców; 4) upowszechniania dobrych praktyk i narzędzi zakupowych; 5) stosowania aspektów społecznych. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 21

Konsultacje rynkowe Art. 84. 1. Zamawiający, przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia, może przeprowadzić wstępne konsultacje rynkowe, w celu przygotowania postępowania i poinformowania wykonawców o swoich planach i wymaganiach dotyczących zamówienia. 2. Zamawiający zamieszcza informację o zamiarze przeprowadzenia wstępnych konsultacji rynkowych oraz o ich przedmiocie na stronie internetowej zamawiającego. 3. Prowadząc konsultacje rynkowe, zamawiający może w szczególności korzystać z doradztwa ekspertów, władzy publicznej lub wykonawców. Doradztwo to może być wykorzystane przy planowaniu, przygotowaniu lub przeprowadzaniu postępowania o udzielenie zamówienia, pod warunkiem że nie powoduje to zakłócenia konkurencji ani naruszenia zasad równego traktowania wykonawców i przejrzystości. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 22

Promocja trybów pozaprzetargowych Art. 129. 1. Zamawiający publiczni oraz zamawiający subsydiowani, udzielają zamówienia w jednym z następujących trybów: 1) przetargu nieograniczonego; 2) przetargu ograniczonego; 3) negocjacji z ogłoszeniem; 4) dialogu konkurencyjnego; 5) partnerstwa innowacyjnego; 6) negocjacji bez ogłoszenia; 7) zamówienia z wolnej ręki. 2. Zamawiający może udzielić zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego i przetargu ograniczonego, a w pozostałych trybach zamawiający może udzielić zamówienia w przypadkach określonych w ustawie. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 23

Promocja trybów pozaprzetargowych Art. 275. Zamawiający udziela zamówienia w trybie podstawowym, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a następnie zamawiający: 1) wybiera najkorzystniejszą ofertę bez przeprowadzenia negocjacji, albo 2) może negocjować treść ofert w celu ich ulepszenia, o ile przewidział taką możliwość, albo 3) negocjuje treść ofert złożonych w celu ich ulepszenia. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 24

• Ograniczenie zbyt jednostronnego kształtowania postanowień umów przez zamawiających • Wzmocnienie regulacji dotyczących fazy wykonania i ewaluacji umowy w sprawie zamówienia publicznego Umowa w sprawie zamówienia publicznego Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 • Zwiększenie przejrzystości regulacji, przez zebranie przepisów dotyczących umów obecnie rozproszonych w wielu miejscach ustawy w jednym dziale 25

Obowiązek współdziałania przy wykonaniu umowy Art. 431. Zamawiający i wykonawca wybrany w postępowaniu o udzielenie zamówienia obowiązani są współdziałać przy wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego, zwanej dalej „umową”, w celu należytej realizacji zamówienia. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 26

Klauzule abuzywne w umowie Zakaz rażąco nieproporcjonaln ego kształtowania treści postanowień umowy Art. 433. Projektowane postanowienia umowy nie mogą przewidywać: 1) odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione okolicznościami lub zakresem zamówienia; 2) naliczanie kar umownych za zachowanie wykonawcy niezwiązane bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem umowy lub jej prawidłowym wykonaniem; 3) odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający; 4) możliwości ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 27

Art. 436 ust. 4 b Obligatoryjna klauzula dotycząca zmiany wysokości wynagrodzenia Umowa zawiera postanowienia określające w szczególności: w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy: zasady wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia, w przypadku zmiany: • stawki podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, • wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę albo wysokości minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, • zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne, • zasad gromadzenia i wysokości wpłat do pracowniczych planów kapitałowych, o których mowa w ustawie z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2215 oraz z 2019 r. poz. 1074) ‒ jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 28

Wynagrodzenie częściowe, zaliczki Art. 443. 1. Zamawiający płaci wynagrodzenie w częściach, po wykonaniu części umowy, lub udziela zaliczki, w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 29

Art. 446. 1. Zamawiający sporządza raport z realizacji zamówienia, w którym dokonuje oceny tej realizacji, w przypadku gdy: 1) na realizację zamówienia wydatkowano kwotę wyższą co najmniej o 10% od wartości ceny ofertowej; Raport z realizacji zamówienia 2) na wykonawcę zostały nałożone kary umowne w wysokości co najmniej 10% wartości ceny ofertowej; 3) wystąpiły opóźnienia w realizacji umowy przekraczające co najmniej 30 dni; 4) zamawiający lub wykonawca odstąpił od umowy w całości lub w części, albo dokonał jej wypowiedzenia w całości lub części. 2. Zamawiający może sporządzić raport w przypadkach innych niż określone w ust. 1. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 30

3. Raport zawiera: Raport z realizacji zamówienia 1) wskazanie kwoty, którą wydatkowano na realizację zamówienia, oraz porównanie jej z kwotą wynikającą z szacowania wartości zamówienia oraz ceną całkowitą, podaną w ofercie albo maksymalną wartością nominalną zobowiązania zamawiającego wynikającą z umowy, jeżeli w ofercie podano cenę jednostkową lub ceny jednostkowe; 2) wskazanie okoliczności, o których mowa w ust. 1 oraz przyczyn ich wystąpienia; 3) ocenę sposobu wykonania zamówienia, w tym jakości jego wykonania; 4) wnioski co do ewentualnej zmiany sposobu realizacji przyszłych zamówień publicznych lub określenia przedmiotu zamówienia, z uwzględnieniem celowości, gospodarności i efektywności wydatkowania środków publicznych. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 31

Art. 493. Komitet do spraw Kontroli w Zamówieniach Publicznych, zwany dalej „Komitetem”, jest organem doradczym ministra właściwego do spraw gospodarki. Poprawa otoczenia instytucjonalnego Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 32

Art. 579. 1. Na orzeczenie Izby oraz postanowienie Prezesa Izby, o którym mowa w art. 519 ust. 1, stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje skarga do sądu. 2. W postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia skargi stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego o apelacji, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Poprawa otoczenia instytucjonalnego Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 Art. 580. 1. Skargę wnosi się do Sądu Okręgowego w Warszawie – sądu zamówień publicznych, zwanego „sądem zamówień publicznych”. 33

ADR w zamówieniach publicznych Art. 591. 1. W sprawie majątkowej, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, każda ze stron umowy, w przypadku sporu wynikającego z zamówienia publicznego, może złożyć wniosek o przeprowadzenie mediacji lub inne polubowne rozwiązanie sporu: 1) do Prezesa Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli szacunkowa wartość zamówienia publicznego została ustalona jako równa lub przekraczająca w złotych równowartość kwoty 10 000 euro dla dostaw lub usług oraz 20 000 euro dla robót budowlanych oraz wartość przedmiotu sporu przewyższa 100 000 złotych, albo 2) do innego ośrodka mediacyjnego. Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 34

Zakładane efekty reformy Prawa zamówień publicznych • zapewnienie możliwości kształtowania polityki państwa poprzez zamówienia publiczne • zwiększenie liczby postępowań przeprowadzonych w trybach negocjacyjnych • zwiększenie liczby przeprowadzonych wstępnych konsultacji rynkowych • zwiększenie liczby ofert składanych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 35

Zakładane efekty reformy Prawa zamówień publicznych • zwiększenie udziału MŚP w postępowaniach • zapobieganie wykluczeniu społecznemu i gospodarczemu • ujednolicenie orzecznictwa KIO i sądów powszechnych dotyczącego zamówień publicznych • zwiększenie efektywności kontroli zamówień publicznych Katowice, OIRP, 13. 02. 2020 36