Prawo Publiczne Gospodarcze SSA III 1 Pojcie PPG

Prawo Publiczne Gospodarcze (SSA III) 1. Pojęcie PPG 2. Zasady ogólne i swoiste PPG 3. Wolność działalności gospodarczej i jej ograniczenia.

Geneza Prawa Gospodarczego: 1/ koncepcja liberalna (leseferyzm); 2/ koncepcja interwencjonistyczna. a. ZASADA - wolność podmiotów gospodarujących i gwarancja własności prywatnej b. WYJĄTEK - uzasadnione interesem publicznympaństwowe kierownictwo procesami gospodarczymi.

Prawo gospodarcze Reguluje stosunki społeczne związane z działalnością gospodarczą prywatne Reguluje stosunki prawne o charakterze poziomym, kształtujące się między przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcami a konsumentami. publiczne Reguluje stosunki o charakterze pionowym powstające między organami państwa a przedsiębiorcami (reguluje stosunek państwa do gospodarki, ustalając granice dopuszczalności tej ingerencji). 3

PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE – całokształt norm i zasad prawnych regulujących proces oddziaływania państwa na gospodarkę za pośrednictwem organów specjalnie w tym celu utworzonych, mających pewne kompetencje, za pomocą których ustalają one sytuację adresata. SYSTEMATYKA PRAWA GOSPODARCZEGO PUBLICZNEGO I. KONSTYTUCYJNE PRAWO GOSPODARCZE - całokształt norm (zasad ) konstytucyjnych o istotnym znaczeniu dla gospodarki. II. ADMINISTRACYJNE PRAWO GOSPODARCZE - całokształt norm prawnych regulujących proces państwowego oddziaływania na gospodarkę za pomocą określonych prawem środków i form działania, z udziałem organów administracji publicznej. Należy więc odróżnić: a. prawo gospodarcze publiczne w ogólności- całokształt norm, za których państwo oddziałuje na gospodarkę b. administracyjne prawo gospodarcze- całokształt norm regulujących organizację i zasady funkcjonowania organów administracji publicznej w zakresie owego oddziaływania. 4

Funkcja gospodarcza państwa obejmuje: 1/ działania organizatorskie; 2/ działania koordynacyjne; 3/ działania reglamentacyjne; 4/ działania regulacyjne; 5/ działania ochronne; 6/ działania kontrolne i nadzorcze. 5

Zasady prawa publicznego gospodarczego: a/ wyznaczają kierunek działań prawodawczych; b/ ukierunkowują proces interpretacji przepisów prawnych; c/ wskazują kierunki stosowania prawa; d/ ukierunkowują sposób czynienia użytku z różnych, przysługujących określonym podmiotom praw. 6

Problematyka wyodrębniania zasad prawa publicznego gospodarczego • podstawowe zasady PPG nie różnią się od podstawowych zasad prawa publicznego; • brak w doktrynie jednolitego katalogu zasad: a/ zasada wolności gospodarczej jako podstawowa zasada PPG (M. Zdyb); b/ zasady ogólne prawa publicznego oraz zasady swoiste administracyjnego prawa gospodarczego (A. Chełmoński); c/ zasady ustroju politycznego i gospodarczego (K. Strzyczkowski). 7

Zasady ogólne prawa publicznego I 1/ w prawie publicznym zarówno jednostka, jak i władza publiczna poddana jest prawu ustanowionemu, akceptowanemu i stosowanemu według ustalonych w danym społeczeństwie reguł; Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Art. 77. 1. Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. 2. Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. 2/ prawo jednostki do sądu Art. 45. 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. 8

Zasady ogólne prawa publicznego II 3/ tworzenie podstaw do zapewnienia dobra publicznego Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 24. Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. 4/ domniemanie, że administracja realizuje dobro publiczne w formach niewładczych, wykorzystanie władztwa publicznego jest wyjątkiem od tego domniemania. Np. procedura dot. decyzji wywłaszczeniowej 9

Zasady ogólne prawa publicznego III 5/ W dziedzinie zarządu mieniem publicznym czynności prawne i inne działania organów administracji publicznej powinny być zgodne nie tylko z normami prawa prywatnego, ale także z odpowiednimi normami prawa publicznego. Ø Prawo zamówień publicznych 6/ organ władzy publicznej ma obowiązek podjęcia działań, jeżeli dobro publiczne tego wymaga. Ø Obowiązek sankcjonowany środkami odpowiedzialności politycznej, służbowej, karnej. 7/ zasada równości wobec prawa i władz publicznych. Art. 32. 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. 2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. 10

Zasady ogólne prawa publicznego IV Przejawy ograniczenia zasady równości: - zróżnicowane sposoby ewidencji, - dyferencjacja obciążeń podatkowych, - ograniczenia dla obcokrajowców. 8/ zasada wolności gospodarczej Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. 11

Zasady ogólne prawa publicznego V 9/ zasada ochrony własności Art. 21. 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia. 2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. 10/ zasada trwałości decyzji. Ø wywłaszczenie prawa nabytego w drodze decyzji administracyjnej ( art. 161 k. p. a) 11/ administracja może władczo wkraczać za pomocą aktów generalnych, aktów administracyjnych w sferę praw i obowiązków jednostki wtedy i tylko wtedy gdy ma do tego wyraźne upoważnienie wynikające z przepisów ustrojowych, materialnych i proceduralnych. 12

Zasady ogólne prawa publicznego VI 12/ zasada ochrony praw nabytych, 13/ zasada odszkodowania za straty poniesione wskutek działania władzy publicznej. Ø Odszkodowanie za straty poniesione na skutek działania władzy publicznej należy się zawsze wtedy, gdy działanie było niezgodne z prawem oraz jeśli w wyniku legalnego działania władzy nastąpiło odjecie lub ograniczenia na cele publiczne prawa majątkowego. W pozostałych przypadkach odszkodowanie należy się jedynie wówczas, gdy przepisy wyraźnie przewidują takie odszkodowanie. 13

Zasady swoiste publicznego prawa gospodarczego A. zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego (policja gospodarcza); B. zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej (reglamentacja gospodarcza); C. zasada ochrony zasobów narodowych : zasobów naturalnych i dóbr kultury; D. zasada ochrony interesów politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą; E. zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym. 14

ZASADA WOLNOŚCI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ( PRAWO DO SWOBODNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ art. 20, 22, 65 K. ) Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 22. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Art. 65. 1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. 15

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lutego 2004 r. Art. 6 1. Podejmowanie, wykonanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. • 2. Właściwy organ nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. • 3. Właściwy organ, z wyłączeniem sądu powszechnego, nie może żądać ani uzależnić swoich rozstrzygnięć w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej od przedłożenia dokumentów w formie oryginału, po świadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki jest przewidziany przepisami ustaw szczególnych z uwagi na nadrzędny interes publiczny lub wynika z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo ratyfikowanych umów międzynarodowych. 16

Zasada wolności gospodarczej: Ø w znaczeniu przedmiotowym: • swoboda podejmowania działalności gospodarczej (wyjątek: koncesja, zezwolenie); • swoboda prowadzenia działalności gospodarczej (wyjątek: ograniczenia policyjne); • swoboda wyboru formy organizacyjno – prawnej prowadzenia działalności gospodarczej (wyjątek: banki, podmioty zagraniczne, działalność ubezpieczeniowa); • swoboda konkurowania z innymi przedsiębiorcami; • swoboda w zakresie zatrudniania; • swoboda w zakresie określenia czasu trwania działalności, zmiany jej profilu, itp. . 17

Zasada wolności gospodarczej: Ø w znaczeniu podmiotowym: § dla podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą (przedsiębiorców) stanowi publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek państwa nienaruszania swobody działania przedsiębiorców w sferze działalności gospodarczej § treść - roszczenie o zaniechanie przez organy publiczne nieuzasadnionej ingerencji w sferę wolności przedsiębiorców 18

Art. 22 Konstytucji RP • nie określa pojęcia ograniczeń wolności działalności gospodarczej; • ustanawia kryteria dopuszczalności ograniczeń: 1) w drodze ustawy (wymiar formalny) 2) ze względu na ważny interes publiczny (wymiar materialny) • brak dystynkcji między kryteriami, trzeba spełnić łącznie oba kryteria. • wszelkie ograniczenia wolności działalności gospodarczej mają charakter wyjątku i nie mogą być rozumiane w sposób rozszerzający • Wyrok TK z 10 kwietnia 2001 r. , U 7/00, OTK 2001, nr 3, poz. 56. 19

Prawne ograniczenia wolności gospodarczej Ø TYLKO W USTAWIE! Ø wymóg celu ze względu na który ograniczenie ma nastąpić (cel, interes publiczny) Ø wymóg ustanowienia odpowiednich prawnych nakazów i zakazów jako środków zapewniających realizację celu (muszą być prawnie dozwolone) Ø wymóg przydatności ograniczenia danego prawa Ø wymóg konieczności ograniczenia Ø wymóg zachowania tzw. proporcjonalności (test proporcjonalności) 20

Ograniczenia przedmiotowe: Ø Monopol państwa; Ø Działalność koncesjonowana; Ø Zezwolenie na działalność gospodarczą; Ø Regulowana działalność gospodarcza; 21

Ograniczenia podmiotowe zakaz podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej odnoszący się zarówno do osób fizycznych jak i osób prawnych. zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez powiaty i województwa samorządowe w zakresie wykraczającym poza zadania o charakterze użyteczności publicznej; Ø zakazy i ograniczenia dotyczące osób fizycznych pełniących niektóre funkcje publiczne – ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (uchwała SN z 29. 01. 1993 r. , III CZP 3/93; uchwała TK z 2. 06. 1993 r. , Dz. U. Nr 50, poz. 233); Ø na mocy odrębnych ustaw zakaz prowadzenia działalności odnosi się do: posłów, senatorów oraz radnych gmin, powiatów, województw (w zakresie wykorzystania mienia państwowego lub komunalnego), sędziów, prokuratorów, funkcjonariuszy Policji, ABW, AW, CBA, żołnierzy zawodowych i innych. Ø 22