Prawo i jego funkcje Prawo system norm zasad

Prawo i jego funkcje

Prawo – system norm (zasad) postępowania, których naruszenie grozi sankcją (karą).

Prawo musi być uporządkowanym zespołem norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy. Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle określony ład, niemożliwym byłoby posługiwanie się nim. Uporządkowanie to wyraża się w gałęziach prawa, w ramach których występują instytucje prawne. W Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9 gałęzi prawa: 1) prawo państwowe (konstytucyjne) – reguluje podstawowe prawa i obowiązki obywateli oraz działania najważniejszych instytucji wymienionych w konstytucji; 2) prawo cywilne – reguluje stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;

3) prawo rodzinne – reguluje osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli; 4) prawo pracy – reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy; 5) prawo administracyjne – reguluje strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku władczej działalności tych organów; 6) prawo finansowe – reguluje gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie, a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych, jest powiązane z prawem administracyjnym;

7) prawo gospodarcze – przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności; 8) prawo karne – określa, jakie czyny są przestępstwami, ustala kary za te przestępstwa, przy pomocy tego prawa państwo ochrania istniejący porządek 9) prawo procesowe – dzieli się na prawo cywilne procesowe i prawo karne procesowe, nie jest jednolitym zespołem norm.

Kiedy prawo jest skuteczne? Prawo można nazwać skutecznym kiedy: - jest jasne i precyzyjne – istnieje jedna interpretacja zrozumiała dla wszystkich; - jest ogólne – prawo musi być skierowane do szerokiego adresata; - spójne – kiedy jeden przepis nie wyklucza drugiego, ale go uzupełnia - możliwe do spełnienia - stabilne- prawo nie powinno być zmieniane zbyt często - podane do powszechnej wiadomości – przepisy prawa muszą być opublikowane, by każdy mógł się z nimi zapoznać

Publikacja aktów prawnych: Każdy obywatel ma obowiązek zapoznać się z prawami funkcjonującymi w jego kraju. Aby ułatwić dostęp do zapisów prawa, każdy przepis musi być opublikowany. W Polsce akty ogłasza się w dziennikach urzędowych: - Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej - Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” - Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski B” - dzienniki urzędowe ministrów kierujący swymi ministerstwami; - dzienniki urzędowe urzędów celnych; - wojewódzkie dzienniki urzędowe. Vacatio legis – okres pomiędzy ogłoszeniem aktu a jego wejściem w życie; w Polsce jest to okres 14 dni; to czas na zapoznanie się obywateli z przepisem i przygotowanie organów do jego realizacji;

Funkcje prawa

• FUNKCJA STABILIZACYJNA Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje stosunki między społeczeństwem a państwem. Poprzez funkcję stabilizacyjną utrwala porządek istniejący w społeczeństwie. • FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA Zmienia różne obszary życia społecznego – no. Gospodarkę, życie rodzinne itd. • FUNKCJA OCHRONNA Prawo chroni obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz wskazuje zachowania akceptowane w społeczeństwie.

• FUNKCJA ORGANIZACYJNA Prawo reguluje wymiar i rozkład czasu pracy. • FUNKCJA REPRESYJNA Prawo zawiera katalog kar wymierzanych za popełnienie niedozwolonych czynów. • FUNKCJA WYCHOWAWCZA Polega na wprowadzeniu w życie wzorców postaw, kształtowaniu tych postaw. • FUNKCJA GWARANCYJNA Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą określonych w nim zasad postępowania nie poniosą negatywnych konsekwencji ze strony państwa

• FUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓW Prawo pomaga rozwiązywać konflikty np. poprzez sądy. • FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa, np. umacniając system wartości.

Źródła prawa w polskim porządku prawnym - Konstytucja - orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - ratyfikowane umowy międzynarodowe - ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy - rozporządzenia - akty prawa miejscowego

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej, została uchwalona 2. 04. 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe • Ustawa – jest aktem prawnym o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana jest przez parlament. • Zakazy lub nakazy określonego postępowania są formułowane przez dyrektywę. Nie można orzec o jej prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu. • Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. • Rozporządzenia zbliżone są swoim charakterem do ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.

• Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. • Uchwały organizacji międzynarodowych; • Zwyczaj międzynarodowy to norma (zasada) ukształtowana zwyczajowo. • Umowa międzynarodowa to porozumienie zawarte przez dwa lub więcej podmioty (kraje) prawa międzynarodowego. Umowy międzynarodowe mogą mieć różne nazwy, m. in. : traktat, konwencja, układ, porozumienie, statut, protokół, pakt, konkordat, konstytucja.

• Ratyfikacja to ostateczne wyrażenie woli związania się daną umową międzynarodową, przez kompetentny organ państwa. Tym organem może być głowa państwa lub parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy międzynarodowe ma prawo ratyfikować Prezydent RP.

Czy wiesz, że…. . Często na salach sądowych umieszcza się wizerunek Temidy - patronki zgromadzeń ludowych, opiekunki pokrzywdzonych i potrzebujących pomocy. Przedstawiano ją z rogiem obfitości. Tradycja utrwaliła wyobrażenie Temidy z zawiązanymi oczami, z wagą i mieczem.

Co zapamiętałem • • Co to jest prawo? Jakie znam gałęzie prawa? Co to jest vacatio legis? Jakie znam funkcje prawa? Jaki obowiązuje w Polsce system prawa? Gdzie publikujemy prawo? Czego symbolem jest Temida?

Dziękuję za uwagę!