Prawo egzekucyjne cz administracyjna Prowadzca mgr Diana Szwejser

Prawo egzekucyjne – część administracyjna Prowadząca: mgr Diana Szwejser diana. szwejser@uwr. edu. pl

Zakres przedmiotowy ustawy 1. Zachowanie wierzycieli w sytuacji, kiedy zobowiązany nie wypełnia ciążących na nim obowiązków 2. Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez organy egzekucyjne 3. Środki przymusu wykonania lub zabezpieczenia obowiązków pieniężnych lub niepieniężnych

Zakres przedmiotowy ustawy • Ustawa reguluje postępowanie , którego celem jest przymuszenie zobowiązanego do wykonania ciążących na nim obowiązków (postępowanie egzekucyjne). Drugim aspektem regulowanym przez u. p. e. a jest zabezpieczenie czyli ułatwienie przyszłej egzekucji (postępowanie zabezpieczające). • Postępowanie egzekucyjne to szereg czynności faktycznych i proceduralnych wykonywanych przez organ egzekucyjny, zobowiązanego, inne

• Sankcją egzekucji administracyjnej są obwarowane akty nakładające obowiązki na jednostki. Sankcji nie stosujemy do aktów negatywnych i ustanawiających uprawnienia. • Akt negatywny- nie powoduje zmiany sytuacji jednostki gdyż nie przyznaje uprawnień ani nie nakłada obowiązków • Akt dający uprawnienia – raczej logiczne jest to, że podmiot dobrowolnie wykona

• Więc sankcja dotyczy aktów nakładających obowiązki –art. 1

Podmiotowe obowiązywanie • Zgodnie z art. 1 są to organy egzekucyjne, przez które rozumiemy, zgodnie z art. 1 a pkt 7 organy uprawnione do stosowania w całości lub części określone w ustawie środki służące doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym oraz zabezpieczenia wykonania tych obowiązków

Podmiotowe obowiązywanie • Od strony podmiotów wobec których egzekucja może być prowadzona, zakres stosowania ustawy dotyczy wszystkich zobowiązanych. • Wyjątki art. 14 § 1: - Immunitet dyplomatyczny, umowy międzynarodowe, zwyczaje wykluczają w zakresie, w jakim podmioty z nich korzystające podlegają jurysdykcji innych krajów, chyba, że chodzi o sprawę w której osoby te podlegają

Obowiązki o charakterze pieniężnym i niepieniężnym • Art. 2 § 1 –obowiązki o charakterze pieniężnym • art. 2 § 1 pkt 10 -12 – egzekucja obowiązków niepieniężnych • Przedmiotem egzekucji jest wykonanie obowiązków administracyjnych.

• Wyjątki: - Gdy egz. Administracyjnej poddano inny obowiązek np. egzekucja środka karnego przepadku, nawiązki na rzecz Skarbu Państwa prowadzona przez urząd skarbowy. - Gdy obowiązek administracyjnoprawny jest egzekwowany w trybie egzekucji sądowej (art. 3 § 1)- np. egzeukcja kar za naruszenie przez przewoźnika lotniczego przepisów prawa – art. 205 b ust. 6 Prawa lotniczego.

Zasady postępowania egzekucyjnego • Należy ich poszukiwać w rozdziale 1 oraz rozdziale 3: - Zasada prawnego obowiązku prowadzenia egzekucji administracyjnej – art. 6 - Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie – art. 7 § 1 - Zasada celowości – art. 7 § 2 - Zasada stosowania środka egzekucyjnego najmniej uciążliwego dla zobowiązanego – art. 7 § 2 in fine - Zasada niezbędności postępowania egzekucyjnego – art. 7 § 3 - Zasada poszanowania minimum egzystencji – art. 8 -10 - Zasada zagrożenia – art. 15

Zasada prawnego obowiązku prowadzenia egzekucji administracyjnej • Na wierzycielu ciąży obowiązek doprowadzenia do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel od tego obowiązku nie może odstąpić bez powołania się na ważne powody dotyczące interesu ogólnego lub interesu zobowiązanego, np. w przypadku prowadzenia negocjacji przez wierzyciela i dłużnika co do wstrzymania wykonania obowiązku. • Zobowiązany uchyla się od wykonania

• Wierzyciel jest bezczynny gdy nie podejmuje kroków w celu wszczęcia egz. bądź nie podejmuje działań w toku postępowania. • Na bezczynność-skarga. Przysługuje każdemu, kto wykaże, że na skutek niewykonania obowiązku doszło do naruszenia jego praw lub obowiązków o jakimkolwiek charakterze. • Czy zobowiązany ma prawo złożyć taką skargę? Tak, gdyż jego celem również może być szybkie

Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie • art. 7 u. p. e. a. • Ustawa wyznacza granice wyboru przez organ egzekucyjny środków egzekucyjnych, ograniczając je wyłącznie do środków wyliczonych i uregulowanych w ustawie. • Realizacja konstytucyjnej zasady praworządności • Mamy środki egz zarówno dla obowiązków o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym, nie wolno ich zamieniać

Zasada celowości • Art. 7§ 2 • Zasada, że organ ma stosować takie środki, które będą bezpośrednio zmierzać do wykonania obowiązku. Mamy kilka sposobów egzekwowania – art. 1 a pkt 12. organ, kiedy wybiera środek musi mieć na względzie efektywność oraz skuteczność • Pierwotnie chciano by organ miał swobodę w stosowaniu środków egzekucyjnych. Została ona jednak zachowana tylko w przypadku

Zasada stosowania środka egzekucyjnego najmniej uciążliwego dla zobowiązanego • Art. 7 § 2 in fine • NSA w wyroku z 9 lutego 2000 r. stwierdził, że wybór środków egz powinien być zastosowany tak, aby doprowadzić do wykonania obowiązku bez potrzeby stosowania kolejnych środków egzekucyjnych. Organ powinien zrezygnować ze stosowania tych środków, które są bardziej uciążliwe, jedynie wtedy, gdy osiągnięcie celu egzekucji jest możliwe przy wykorzystaniu niektórych środków egz

• Zasada ta nakazuje szukanie sposobu wykonania obowiązku respektującego interesy zobowiązanego. • Ocena stopnia dolegliwości środków egz nie może być oparta wyłącznie na kryterium kolejności wyliczenia ich w ustawie. • Zasady wyboru środka: Art. 119 § 1 i § 2 – grzywna w celu przymuszenia Art. . 148 – przymus bezpośredni stosuje się gdy

Zasada niezbędności • Art. 7 § 3 • Nie można prowadzić postępowania egzekucyjnego gdy obowiązek został: 1. Wykonany 2. Stał się bezprzedmiotowy np. zniszczeniu uległą rzecz, która miała być wydana przez zobowiązanego 3. Ustał opór zobowiązanego W tych wypadkach bezcelowe jest prowadzenie post. egz. W takim wypadku się je umarza

Zasada poszanowania minimum egzystencji • art. 8 -10 • Istota zasady opiera się na tym, że dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji na majątku tylko o tyle, o ile przez to nie będą zagrożone minimum utrzymania osoby zobowiązanej oraz tych osób, które ona utrzymuje w wykonaniu ustawowego obowiązku. • Zasada oznacza też, że na skutek egz zobowiązany nie może zostać pozbawiony

• Ustawa wskazuje co nie podlega egz. Jest to takie zabezpieczenie by zobowiązany nie musiał korzystać z pomocy społecznej. • Dlatego lepiej tę zasadę nazywać zasadą poszanowania godności zobowiązanego. • Zasadą jest, że zobowiązany odpowiada całym swym majątkiem. art. 8 -10 i 12 -13 to wyjątki, nie należy ich interpretować rozszerzająco (wyrok NSA z 7 marca 1997 r. , I SA/Gd 1180/96).

• Co warto zapamiętać, w sądowym tytule egz oraz sądowej klauzuli wykonalności może znajdować się zastrzeżenie o prawie zobowiązanego do powoływania się w toku post egz na ograniczenie odp do określonych przedmiotów albo do wysokości ich wartości (art. 792 k. p. c. ). Może to zob podnosić w u. p. e. a. • Nie tylko w art. 8 -10 mamy wyłączenia, także 96 g§ 3, inne odrębne • Samochód do wykonywania pracy nie jest zwolniony spod egz.

Zasada zagrożenia • Zanim rozpocznie się post egz należy wpierw zagrozić zobowiązanemu sankcjami egz adm, jeżeli dobrowolnie wykona on obowiązku. • Kiedy minął termin, wierzyciel przesyła pisemne upomnienie w którym zawiera to zagrożenie. • Post egz może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni bod doręczenia upomnienia. • Wyjątek od tej zasady to art. 150 § 3 u. p. e. a – przymus natychmiastowy, czyli zastosowanie

• Co jeśli nie doręczono upomnienia? Umorzenie post egz, jeśli upomnienie takie było obligatoryjne- art. 59 § 1 pkt 7 • Termin do wykonania obowiązku wynika z przepisów prawa materialnego, gdy go brak niezwłocznie po tym, jak obowiązek stał się wymagalny.

Zasada niekonkurencyjności form przymusu • Art. 16 • Jeśli czyn ma charakter przestępstwa, wykroczenia, przewinienia dyscyplinarnego, stosujemy odpowiednio przepisy karne, bez względu na stosowanie przepisów u. p. e. a. środki z tej ustawy są bowiem niezależne, nie mają charakteru represji

Zasada prawdy obiektywnej • Jej istota polega na tym, że organ powinien ustalić wszystkie niezbędne dane do prowadzenia egzekucji. • Ma on prawo: 1. Żądać wyjaśnień (uchylić się od odp można na podst art. 83 § 1 i 2 k. p. a. ). Jak bezprawnie odmawia to grzywna, w przypadku os. prawnej- na pracownika odpowiedzialnego za udzielanie inf 2. Zasięgać inf od organów adm publicznej i

Zasada zachowania pewnych względów wobec zobowiązanego • Należy unikać sprawiania zobowiązanemu niepotrzebnych dolegliwości i szkód, np. dokonywanie czynności w dni wolne lub w porze nocnej (21 -7)- tylko jeśli cel egz tego wymaga, tzn. gdy stwierdzenie, że dokonanie czynności egz w porze dziennej lub w dni robocze nie doprowadziłoby do wyegzekwowania obowiązku lub nie byłoby celowe. Należy przy tym wziąć pod uwagę czy nie jest to zbyt uciążliwe dla zobowiązanego.

• Zobowiązany nie powinien przez czynności egz ponosić szkody – inaczej przysługuje mu odszkodowanie od wierzyciela lub organów egz na podstawie k. c. – stanowi o tym art. 168 a § 1, 168 b.

Podstawy egzekucji • Podstawą prawną do prowadzenia egzekucji adm jest tytuł egzekucyjny. Brak jest w ustawie def legalnej, wymienia się tylko akty, z których wynikają obowiązki podlegające egz adm: 1. Akty indywidualne właściwych organów 2. Akty generalne 3. Inne akty

Akty indywidualne 1. decyzje, postanowienia oraz orzeczenia sądów – przez dec rozumie się akt indywidualny z którego wynikają obowiązki podlegające egz administracyjnej. Może mieć różne nazwy. 2. Podlegają wykonaniu decyzje nieostateczne jeśli nadano im rygor natychmiastowej wykonalności albo gdy dec podlega wykonaniu z mocy ustawy. Ale zasadą jest wykonalność dopiero ostatecznych 3. Postanowienie – wydane w toku

Akty indywidualne 3. Ugoda w post orzekającym – staje się ona wykonalna zgodnie z art. 120 k. p. a z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. 4. Orzeczenia sądowe- jeśli przepis przewiduje ich wykonalność na gruncie u. p. e. a

• Egzekucję adm stosuje się do obowiązków z zakresu spraw objętych właściwością organów adm rządowej oraz jst, wynikających bezpośrednio z przepisów prawa, przy czym zakres art. 3 należy interpretować zgodnie z art. 87 Konstytucji oraz prawem unijnym Czyli: przepisy takie będą podstawą egz, jeśli mieszczą się w zakresie adm rządowej i samorządu terytorialnego, oraz przepisy ustanawiają obowiązki bezpośrednio, czyli bez potrzeby ich konkretyzacji w drodze dec lub post

Tytuł wykonawczy • Sam obowiązek w akcie gen lub indywidualnym nie jest jeszcze podstawą do rozpoczęcia post egzekucyjnego. • Wymagany jest bowiem tytuł wykonawczy czyli dokument urzędowy, wystawiony przez wierzyciela, stwierdza się w nim, że obowiązek istnieje i jest wymagalny. • Tytułem wykonawczym może też być jednolity tytuł wykonawczy oraz zagraniczny tytuł wykonawczy.

Tytuł wykonawczy • Sporządza się według wzoru, określanego przez ministra finansów. • Zawiera: 1. oznaczenie wierzyciela 2. skazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także numeru identyfikacji podatkowej (NIP) lub numeru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), jeżeli zobowiązany taki numer posiada 3. treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek; 4. Itd. . Art. . 27 • Wzór ma ponadto umożliwiać elektroniczne przetwarzanie danych zawartych w tytule

Jednolity tytuł wykonawczy • Dokument wystawiony przez państwo członkowskie dochodzące należności z art. 2 parag. 1 pkt 8 • Dokument ten wystawia organ egz lub państwo członkowskie gdy występuje o udzielenie pomocy w zakresie należności pieniężnych

Zagraniczny tytuł wykonawczy • Sporządza centralne biuro łącznikowe przy dochodzeniu należności pieniężnych przez państwo członkowskie UE oraz państwa trzecie przekazanych do egzekucji adm na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których Polska jest stroną. • Zmiana tytułu wykonawczego dokonuje się wtedy jeśli w trakcie post egz powstanie zmiana np. zostanie wydana dec, ustalająca w inny sposób wysokość należności pieniężnej

Podmioty i uczestnicy • Podmioty: 1. Organ egzekucyjny 2. Wierzyciel 3. Zobowiązany 4. Osoba trzecia broniąca intersu prawnego lub faktycznego 5. Prokurator 6. PRO, RPD, org społeczna

Organ egzekucyjny • Def legalna – art. 1 a pkt 7 - organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków.

Właściwość rzeczowa • Do prowadzenia egzekucji obowiązków pieniężnych – może mieć organ pełną zdolność do prowadzenia egz co do całości środków egz lub zdolność może być ograniczona tylko do części środków określonych ustawą • Do stosowania wszystkich środków – naczelnik urzędu skarbowego- art. 19 § 1 • Ograniczoną- pozostałe paragrafy, np. właściwy organ gminy o statusie miasta,

• A co jeśli organ jest niewłaściwy - co stosować, część mówi, że 156 § 1 pkt. 1 k. p. a , ale chyba nie bo on jest stosowany po zakończeniu postępowania, bardziej przepis 65 § 1 k. p. a o uznaniu się za niewłaściwy i przekazaniu organowi właściwemu. Tak też NSA w wyroku z 24 listopada 1998 r.

Właściwość miejscowa obowiązków pieniężnych • Z nieruchomości –według miejsca jej położenia. Jeśli jednak nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub większej liczby organów - egzekucję prowadzi organ, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości, a jeżeli nie można w powyższy sposób ustalić właściwości, egzekucję z nieruchomości prowadzi organ wyznaczony przez ministra finansów • Z praw majątkowych lub ruchomości - ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby

Właściwość rzeczowa do prowadzenia obowiązków niepieniężnych • Wojewoda – także do egz obowiązków niepienieżnych wynikających z decyzji z zakresu adm rządowej wydanych przez przedsiębiorstwa państwowe, inne państwowe jedn organizacyjne, spółdzielnie, stowarzyszenia inne org społeczne • Właściwy organ jst – w zakresie zadań własnych, zleconych i zadań z zakresu adm rządowej • kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub

Właściwość miejscowa do prowadzenia obowiązków niepieniężnych • Właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym ustala się: • 1) w sprawach o odebranie rzeczy lub opróżnienie budynków i pomieszczeń - według miejsca wykonania obowiązku; • 2) w sprawach dotyczących nieruchomości oraz obiektów budowlanych - według miejsca położenia tej nieruchomości lub obiektu budowlanego, z tym że jeżeli nieruchomość

Egzekutor i poborca skarbowy • Egzekutor- wykonawca czynności organu egzekucyjnego co do obowiązków niepieniężnych, zgodnie z art. 1 a to pracownik obsługujący organ egzekucyjny, uprawniony do dokonywania czynności egzekucyjnych. • Poborca skarbowy - pracownik obsługujący organ egzekucyjny, uprawniony do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym

Organ rekwizycyjny i dłużnik zajętej wierzytelności • Organ rekwizycyjny- to również organ egzekucyjny, mający tą samą właściwość rzeczową, co organ prowadzący egz, któremu zostało zlecone wykonanie czynności egzekucyjnych, bo np. na jego terenie leży majątek zobowiązanego. Organowi temu przysługują prawa i obowiązki organu egz w zakresie zleconych czynności • Dłużnik zajętej wierzytelności- np. pracodawca, bank, do niego organ egz zwraca

Organy pomocnicze i asystujące • Organy pomocnicze- pomagają na wezwanie ezgekutora lub organu egz- są to Policja, ABW, AW, SG – art. 46 § 1. mogą oni interweniować tylko w razie oporu, który udaremnia lub utrudnia przeproawdzenie egz, albo istniej uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór się trafi. organy te nie mogą odmówić pomocy, działają na pisemne wezwanie, lub w sprawach pilnych- na ustne • Organy asystujące – organy wojskowe,

Wierzyciel • Art. 1 a pkt 13 - podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym. • Uprawnionym do żądania wykonania obowiązków jest: 1) w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego - właściwy do orzekania organ I

• W wielu typowych przypadkach organ egz i wierzyciel będą jednym i tym samym podmiotem. • Jeśli wierzyciel jest odrębny, będzie on miał także prawa procesowe tj. możliwość zażalenia, skargi na opieszałość, skargi do sądu adm (jeśli jest jednoczenie organem egz to te uprawnienia są bezprzedmiotwe)

Zobowiązany • Art. . 1 a pkt 20 - osoba prawna albo jednostka organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osoba lub jednostka, której zobowiązanie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że

Osoba trzecia • Może być zainteresowana wszczęciem postępowania niepodjętego np. gdy obowiązek wynika z orzeczenia sądowego, bezpośrednio z przepisu prawa a podmiot uprawniony nie podejmuje czynności w celu rozpoczęcia post egz- osobie trzeciej przysługują prawa wierzyciela. Jeśli wynikają z decyzji, to osobie przysługuje prawo do wniesienia skargi na bezczynność wierzyciela do organu wyższego stopnia.

Inne podmioty oraz uczestnicy • Podmioty: PRO, RPD, ORGANIZACJA SPOŁECZNA • Uczestnicy: 1. Świadkowie 2. Biegły skarbowy 3. Dozorca 4. Zarządca nieruchomości