Prace nad Perspektyw uczenia si przez cae ycie

Prace nad „Perspektywą uczenia się przez całe życie” w tym Krajowymi Ramami Kwalifikacji. Aspekty ważne dla kształcenia na kierunkach ścisłych. Wrocław, 11 października 2010 r.

Podstawowe wymiary LLL w ELLI versus PLLL ELLI PLLL (European Lifelong Learning Index) (Perspektywa Uczenia się przez całe życie) wiedzieć „szerokość” (od nieformalnego i pozaformalnego do formalnego), działać „wysokość” (od najniższych do najwyższych kompetencji i kwalifikacji) wspólnie żyć „długość” (od najmłodszych do najstarszych lat) być W PLLL mniejszy nacisk kładzie się na kapitał społeczny (uczyć się, aby żyć razem) oraz osobistą sferę życia (uczyć się, aby być). Różnica ta jednak nie wynika z różnicy podstawowych założeń merytorycznych.

Wymiary uczenia się przez całe życie

Obraz uczenia się w Polsce w świetle benchmarkow programu Education&Training UE 1 2 3 4 5 Najważniejsze wskaźniki rozwoju edukacji w Europie z wyznaczonymi celami do osiągnięcia w latach 2000 -2010 Cele do osiągnięcia do roku 2010 Liczba młodzieży z niskimi osiągnięciami w czytaniu (według badania PISA) Obniżenie tej liczby UE 2000 -2006: +13, 1% (zmiana odwrotna od o co najmniej 20% zakładanej) Finlandia -31, 4% (najszybszy postęp) Polska -30, 2% (niemal równie szybki postęp) Liczba osób wcześnie kończących naukę, tj. osób w wieku 18 -24 lat bez wykształcenia średniego lub zasadniczego, które nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu Obniżenie tej liczby UE 2008: 14, 9% (stan gorszy od do najwyżej 10% zakładanego) Polska 5, 0% (najlepszy stan w UE) Republika Czeska 5, 6% Liczba osób w wieku 20 -24 lat z wykształceniem co najmniej na poziomie średnim lub zasadniczym Zwiększenie tej liczby do co najmniej 85% UE 2008: 78, 5% (stan niższy od zakładanego) Słowacja 92, 3%, Republika Czeska 91, 6%, Polska 91, 3% (najlepsze wyniki w UE) Liczba absolwentów kierunków matematycznych, nauk przyrodniczych i technicznych Zwiększenie tej liczby o co najmniej 15% UE 2000 -2006: +33, 6% (postęp wyższy od zakładanego) Portugalia +164, 0% Słowacja +129, 9% Polska +123, 3% (wysoki postęp) Liczba osób w wieku 25 -64 lat uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu (w okresie 4 tygodni przed badaniem) Zwiększenie tej liczby do co najmniej 12, 5% UE 2008: 9, 5% (stan niższy od zakładanego) Szwecja 32, 4% (najwyższy poziom uczestnictwa w LLL) Dania 30, 2% (wysoki poziom) Polska 4, 7% (niski poziom uczestnictwa w LLL) Stan realizacji celów (według dostępnych danych z lat 2006 -2008) - Polska jest wśród liderów UE w osiąganiu zakładanych celów rozwoju edukacji w Europie

Obraz uczenia się w Polsce w świetle ELLI

Powody tworzenia Perspektywy uczenia się przez całe życie 1. Opieranie rozwoju na wiedzy 2. Nowy model kariery wzrost znaczenia kompetencji (kluczowych i profesjonalnych) oraz kwalifikacji (kompetencji potwierdzonych świadectwem) wymóg uczenia się w różnych miejscach i formach oraz przez całe życie (lifewide lifelong learning – LLL) tradycyjny model – uczenie się formalne w młodości, zdobycie zawodu, utrzymanie go możliwie najdłużej nowy model – zdolność LLL i adaptacji do szybkich zmian w gospodarce i społeczeństwie, udział w kreowaniu zmian 6

Powody tworzenia Perspektywy uczenia się przez całe życie 3. Kompleksowa i spójna polityka LLL 4. LLL w planie porządkowania strategii rozwoju obejmuje cały zakres uczenia się, nie tylko uczenie się formalne zapewnia ciągłość uczenia się w różnych miejscach, formach i okresach życia Plan zakłada, że wszystkie strategie rozwoju określą działania na rzecz podnoszenia poziomu kompetencji (kluczowych, profesjonalnych) i kwalifikacji we właściwym sobie zakresie Perspektywa ma pomóc w kompleksowym i spójnym podejściu do uczenia się w strategiach rozwoju 7

Powody tworzenia Perspektywy uczenia się przez całe życie uznawanie wartości różnych form uczenia się 5. Wdrażanie w Polsce zasad polityki LLL uzgodnionej w UE obejmowanie polityką LLL wszystkich osób w każdym wieku rozwijanie partnerstwa na rzecz LLL ocenianie i uznawanie kompetencji (nadawanie kwalifikacji) niezależnie od miejsca, sposobu i czasu uczenia się ułatwianie nowego modelu kariery – dostosowanego do szybszych zmian w gospodarce i społeczeństwie postawienie osoby uczącej się w centrum zainteresowania polityki, w tym zindywidualizowanie kształcenia i szkolenia skuteczne inwestowanie w uczenie się 8

Powody tworzenia Perspektywy uczenia się przez całe życie Wszystkie strategie rozwoju dotyczą m. in. uczenia się i jego efektów – kompetencji i kwalifikacji LLL rozwoju wsi i rolnictwa zrównoważonego 9. Strategia Narodowego RP Bezpieczeństwa 8. Strategia LLL 7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego LLL 6. Strategia rozwoju kapitału społecznego LLL 5. Sprawne państwo 4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko LLL 3. Strategia rozwoju transportu LLL 2. Strategia rozwoju kapitału ludzkiego 1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Perspektywa ma zapewnić spójność podejścia do uczenia się, kompetencji i kwalifikacji LLL Krajowy system kwalifikacji – efekt działań państwa na rzecz rozwoju kwalifikacji Kwalifikacje – kompetencje ocenione i zaświadczone przez właściwe instytucje Kompetencje – faktyczne efekty uczenia się Uczenie się w różnych miejscach, formach, okresach życia [LLL] 9

Wybrane elementy diagnozy Rozwój upowszechnienia wykształcenia wyższego wśród osób w wieku 30 -34 lata w okresie 2000 -2008 (jeden z głównych wskaźników strategii Europa 2020) W Polsce wystąpił w latach 2000 -2008 największy w Europie (po Malcie) wzrost liczby osób w wieku 30 -34 lata z wykształceniem wyższym (wzrost o 137, 6%) [Raport Komisji Europejskiej z 25 listopada 2009 r. ] 10

Wybrane elementy diagnozy Stopa wzrostu liczby absolwentów nauk matematycznych, przyrodniczych i technicznych w latach 2000 -2007 Źródło: DG EAC, obliczenia na podstawie danych Eurostat (UOE), 2000 -2007

Wybrane elementy diagnozy Liczba szkół wyższych z poszczególnych krajów umieszczonych w rankingu 500 najlepszych na świecie według Uniwersytetu Jiao Tong w Szanghaju – rok 2010 (w układzie 20, 100, 200, 300, 400 i 500 najlepszych) Academic Ranking of World Universities, Jiao Tong University, 2010

Wybrane elementy diagnozy Liczba uczelni danego kraju na liście szanghajskiej (region Europa) Źródło: Raport o Kapitale Intelektualnym Polski na podstawie Academic Ranking of World Universities, 2007

Wybrane elementy diagnozy Młodzież ze słabymi osiągnięciami w matematyce Źródło: PISA database, OECD, 2006

Wybrane elementy diagnozy Wysoka jest stopa bezrobocia absolwentów (od niespełna 50% do 20% w latach 20032008, obecnie 24%), w tym zwłaszcza silny jest jej związek z wykształceniem – silniejszy niż z miejscem zamieszkania i płcią; ponadto, mała jest odporność absolwentów szkół zawodowych, zwłaszcza zasadniczych, na zjawiska kryzysowe w gospodarce – wtedy stopa ich bezrobocia może sięgać nawet ok. 70% Stopa bezrobocia absolwentów w Polsce w latach 20032010 – według wykształcenia MEN, na podstawie danych GUS z Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności

Wybrane elementy diagnozy Stopa bezrobocia wśród ludności z wyższym wykształceniem w wieku 2564 lat w Unii Europejskiej i w Polsce w latach 1999 -2009 (%) Źródło: Eurostat, 2010

Wybrane elementy diagnozy Zgodność pierwszej pracy z zawodem wyuczonym (dla ludności w wieku 15 -34 lata po zakończeniu/przerwaniu formalnej edukacji) Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy – II kwartał 2009 roku, GUS

Wybrane elementy diagnozy • w Polsce jest mniejsza niż w najbardziej rozwiniętych krajach UE i OECD podaż pracy dla osób poniżej 25 roku życia, w tym pracy dającej możliwość uczenia się pozaformalnego, tj. uczenia się w pracy i poprzez pracę (np. w II kw. 2009 dla osób w wieku 15 -24 lat współczynnik aktywności zawodowej wynosił 32, 9% a wskaźnik zatrudnienia 26, 6%) • najwyższa stopa bezrobocia dotyczy osób młodych w wieku 1524 lat; • mała jest progresja wartości świadectw na rynku pracy od poziomu świadectwa szkoły zasadniczej do dyplomu licencjata – istotną wartość pracodawcy przypisują dopiero dyplomowi magistra

Kierunki działania Wzmacnianie konkurencyjności 1. Rozwijanie aktywności, innowacyjności i kreatywności w uczeniu się Wzmacnianie spójności 2. Stosowanie podejścia opartego na efektach uczenia się w krajowym systemie kwalifikacji 3. Podnoszenie poziomu kompetencji profesjonalnych ważnych dla gospodarki i społeczeństwa obywatelskiego 4. Ułatwianie wszystkim nabywania kluczowych kompetencji 5. Opieranie polityki na faktach 19

Kierunki działania Europejskie Ramy Kwalifikacji (ERK) dla uczenia się przez całe życie (zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23. kwietnia 2008 r. ) Cele: • poszerzanie i uznawanie wiedzy, umiejętności i kompetencji obywateli – czynnik kluczowy dla rozwoju osobistego, konkurencyjności, zatrudnienia i spójności społecznej • ułatwianie międzynarodowej mobilności pracowników i osób uczących się • spełnienie wymogów w zakresie popytu i podaży na europejskim runku pracy

Kierunki działania Wyzwania: • utrwalić podejście oparte na efektach uczenia się – to, co osoba ucząca się rzeczywiście wie, rozumie, potrafi wykonać • stworzyć krajowe struktury i system w zakresie uznawania efektów uczenia się – formalnego, pozaformalnego i nieformalnego • opracować standardy i system zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu

Kierunki działania Główne cele wprowadzenia Polskich Ram Kwalifikacji • przejście z systemu edukacji opartego na „nauczaniu i treściach programowych” do systemu opartego na „efektach uczenia się” • stworzenie systemu dogodnego dla realizacji strategii uczenia się przez całe życie • uelastycznienie systemu edukacji – stworzenie praktycznych możliwości szybkiego reagowania na nowe potrzeby społeczeństwa i rynku pracy • • • zapewnienie większej integracji wszystkich trzech sektorów edukacji w Polsce (ogólnej, wyższej , zawodowej) stworzenie warunków ułatwiających uznawanie kwalifikacji nadawanych w Polsce w innych krajach, zwłaszcza w państwach członkowskich UE zrealizowanie zobowiązań wynikających z uregulowań w ramach UE

Kierunki działania Deskryptory poziomów i deskryptory efektów uczenia się

Kierunki działania Efekty Polskie Ramy Kwalifikacji uczenia się 1 Efekty 2 Efekty „n” Deskryptory Efektów Uczenia się właściwe dla poziomu i profilu Zgodność zapewniona przez system jakości Deskryptory poziomu PRK Europejskie Ramy Kwalifikacji Kwalifikacja jako zbiór efektów uczenia się (po walidacji) Zgodność zapewniona przez Zgodność wykazana w budowę PRK i wykazana w Raporcie Referencyjnym RR RR