POWSTANIA LSKIE PAMITAMY Pamitamy o naszej lskiej historii

  • Slides: 19
Download presentation
POWSTANIA ŚLĄSKIE – PAMIĘTAMY !!! Pamiętamy o naszej śląskiej historii …

POWSTANIA ŚLĄSKIE – PAMIĘTAMY !!! Pamiętamy o naszej śląskiej historii …

Tło historyczne powstaŃ ŚlĄskich Kiedy wybuchła I wojna światowa Śląsk był w większości w

Tło historyczne powstaŃ ŚlĄskich Kiedy wybuchła I wojna światowa Śląsk był w większości w rękach Niemiec, a jedynie niewielka jego część zwana Śląskiem Cieszyńskim, była w rękach Austrii. Ślązacy byli przymusowo powoływani do armii tych krajów. Szacuje się, że do armii tych poszło około 150 tysięcy mężczyzn. Ze Skrzyszowa do armii niemieckiej wcielono około 25% mężczyzn. Kierowano ich na front zachodni. Podczas trwania wojny, przez Śląsk nie przebiegała linia walk, ale mieszkańcy dotkliwie odczuli tragizm frontu. Do szpitali trafiali ranni, w sklepach brakowało żywności, panował głód, rodziny obawiały się o bliskich walczących w wojnie. Po zakończeniu wojny, dla ludzi pogrążonych w żałobie, dla rannych, inwalidów wojennych oraz dla tych, którym udało się szczęśliwie powrócić do domu, wojna stanowiła wyraźnie jedynie o interesie niemieckim i austriackim, czyli cudzym! Nikt nie chciał się także utożsamiać z przegranymi. Ślązacy liczyli, że Niemcy nie będą od tej pory prześladować ich za polskie tradycje i mowę. Co się nie stało ! W tej sytuacji Ślązacy zaczęli coraz bardziej popierać pomysł przyłączenia się do nowopowstającego niepodległego państwa polskiego. Śląsk był atrakcyjnym terenem, ze względu na bogactwa naturalne oraz wysoki rozwój przemysłu, gwarantował zatem środki finansowe. Polska i Niemcy chciały Śląska dla siebie, gdyż miały nadzieję, na szybki rozwój gospodarczy po zakończonej wojnie.

"Wojna od frontu i od zaplecza. Ślązacy w latach 1914 1918" – zdjęcia z

"Wojna od frontu i od zaplecza. Ślązacy w latach 1914 1918" – zdjęcia z wystawy Muzeum Śląskiego w Katowicach

Przyczyny wybuchu i powstania ŚlĄskiego 28 czerwca 1919 roku Traktat wersalski postanowił, że o

Przyczyny wybuchu i powstania ŚlĄskiego 28 czerwca 1919 roku Traktat wersalski postanowił, że o podziale Górnego Śląska zadecyduje plebiscyt – o przynależności do Polski czy Niemiec mieli zadecydować mieszkańcy. Przyczyny wybuchu powstania: Decyzja o plebiscycie nie zadowoliła żadnej ze stron; Nasiliły się prześladowania, Niemcy głosili poglądy, że Górnoślązacy nie są Polakami; Powstanie Oleskie w nocy z dnia 7 na 8 czerwca 1919 roku, jako zbrojne wystąpienie ludności przeciwko Niemcom; Strajk sierpniowy – od 11 do 14 sierpnia 1919 roku śląscy górnicy i hutnicy zażądali niedopuszczania do pracy członków bojówek niemieckich oraz zwolenników Niemiec (formacji – Grenschult Ost), żądano także zaniechania masowych zwolnień robotników, podwyżki płac oraz odwołania stanu oblężenia. Uczestniczyło w nim 140 tysięcy robotników; Masakra w Mysłowicach dnia 15 sierpnia 1919 roku przed bramą kopalni „Mysłowice” zebrało się około 3 tysięcy śląskich robotników wraz z żonami i dziećmi aby odebrać wynagrodzenie za pracę, którego termin wypłaty był przesuwany. Ludzie zmęczeni długim oczekiwaniem wtargnęli na teren kopalni. Oddział Grenschulzu ostrzelał ludzi. Zabili 7 górników, 2 kobiety oraz 13 – letniego chłopca. Było także mnóstwo rannych. TE WSZYSTKIE WYDARZENIA ZADECYDOWAŁY O ZBROJNYM POWSTANIU.

I powstanie ŚLĄSKIE – 1919 ROK I powstanie trwało od 17 do 26 sierpnia

I powstanie ŚLĄSKIE – 1919 ROK I powstanie trwało od 17 do 26 sierpnia 1919 roku. Przygotowała go nielegalna organizacja wojskowa, która powstała 11 stycznia 1919 roku Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (POW GŚ). Dowódcą został Alfons Zgrzebniok. Lokalnie powstanie przybrało charakter spontanicznego zrywu przeciwko niemieckiej administracji oraz niemieckim właścicielom zakładów przemysłowych. Powstanie miało jasnych celów. Powstańcy walczyć musieli przeciwko oddziałom armii niemieckiej. Oddziały powstańców były słabo uzbrojone oraz niezbyt dobrze kierowane w działaniach. Teren potyczek ograniczył się do po wiatów: rybnickiego, pszczyńskiego, bytomskiego, katowickiego i lublinieckiego. Powstanie, wobec braku możliwości pomocy ze strony Polski, która zgodnie z traktatem wersalskim nie mogła, podobnie jak Niemcy, interweniować bezpośrednio, zakończyło się pacyfikacją ludności polskiej. Wielu powstańców zostało zmuszonych w obawie przed represjami do opuszczenia Górnego Śląska. Najważniejsze obozy dla uchodźców ulokowano w Sosnowcu, Oświęcimiu i Zawierciu.

I powstanie na terenie gminy godów Powstanie rozpoczęło się w nocy a grupą szturmową

I powstanie na terenie gminy godów Powstanie rozpoczęło się w nocy a grupą szturmową dowodził Jan Salamon z Marklowic. Powstańcy ruszyli w nocy dnia 16 na 17 sierpnia 1919 roku przekraczając granicę w rejonie Skrbeńska. Zlikwidowali posterunek niemieckiej straży granicznej. Potem skierowali się do dworu gołkowickiego, gdzie swoją kwaterę miała kompania Grenzschutzu. Wspomogła ich grupa 16 osobowa z POW pod dowództwem Jana Wawrosza. Powstańcy przerwali linię telefoniczną i otworzyli ogień ruszając do natarcia. Niemcy spanikowali. Granaty ręczne wrzucone do komina zmusiły Niemców do poddania się. Wziętych do niewoli przekazano do jednostki wojskowej w Cieszynie. Tej samej nocy 14 osobowa grupa ruszyła w kierunku Łazisk. Dowódcami pododdziałów byli: Józef Balcar oraz Karol Wodecki. Powstańcy musieli się wycofać, gdyż Niemcy nie dali się zaskoczyć. Ranny został Józef Sitek ze Skrzyszowa. Aby opanować Godów Niemcy wysłali silną jednostkę , która zajęła teren dworca kolejowego na wzniesieniu zwanym Golgotą. 100 powstańców ruszyło do ataku. Od strony Skrzyszowa oddział pod dowództwem Mikołaja Witczaka zaskoczył Niemców. Powstańcy wykorzystali to i pobili Niemców. Jeńców przekazano dowódcy 7 Dywizji Piechoty stacjonującej w Cieszynie. Niemcy przygotowali zbrojny kontratak przy pomocy pancernego pociągu i odbili teren Godowa.

Niemiecki plakat propagandowy – „Polski wilk pragnie waszej ojczyzny” Alfons Zgrzebniok – dowódca POW,

Niemiecki plakat propagandowy – „Polski wilk pragnie waszej ojczyzny” Alfons Zgrzebniok – dowódca POW, pseudonim Rakoczy

Przygotowania do plebiscytu Plebiscyt miał zadecydować o przynależności Śląska. Po wejściu w życie postanowień

Przygotowania do plebiscytu Plebiscyt miał zadecydować o przynależności Śląska. Po wejściu w życie postanowień traktatu wersalskiego nad przebiegiem plebiscytu kontrolę przejęła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, skupiająca reprezentantów Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii. Na czele Komisji stał francuski generał Henri Le Rond. W lutym 1920 roku wkroczyły na Górny Śląsk także wojska alianckie, a opuściły obszar plebiscytowy regularne wojskowe oddziały niemieckie. Rząd polski na terenie plebiscytowym reprezentował Polski Komisariat Plebiscytowy z siedzibą w Bytomiu (mieszczący się w nieistniejącym już dzisiaj Hotelu „Lomnitz”). Komisarzem plebiscytowym został Wojciech Korfanty. Rząd niemiecki miał również swoją reprezentację – Niemiecki Komisariat Plebiscytowy z siedzibą w Katowicach. Kierował nim Kurt Urbanek. Niemcy i Polacy w trakcie walki propagandowej wykorzystywali także nielegalne organizacje wojskowe. POW zmieniła nazwę na Dowództwo Obrony Plebiscytu. Niemcy założyli organizację pod nazwą: Organizacja Wojskowa Górny Śląsk. Obydwie organizacje korzystały z pomocy swoich rządów w Warszawie i Berlinie. Pomoc miała charakter finansowy, materiałowy a także osobowy. Powstały konspiracyjne oddziały zbrojne. Wojciech Korfanty

Przyczyny wybuchu ii powstania ŚlĄskiego Przed wybuchem powstania stopniowo narastało napięcie spowodowane wydarzeniami: 25

Przyczyny wybuchu ii powstania ŚlĄskiego Przed wybuchem powstania stopniowo narastało napięcie spowodowane wydarzeniami: 25 kwietnia 1920 roku w Bytomiu, Gliwicach, Katowicach, Chorzowie, Mysłowicach, Pszczynie, Radzionkowie, Rudzie, Rybniku, Wirku, Wodzisławiu, Zaborzu i Zabrzu doszło do wieców protestacyjnych ludności przeciwko antypolskiemu terrorowi niemieckiemu. Domagano się likwidacji Policji Bezpieczeństwa, tzw. „Sipo”, która wspomagała i ochraniała niemieckie bojówki rozbijające polskie wiece; niemieckie bojówki zaatakowały polskie pochody świętujące obchody Konstytucji 3 maja; rozpoczął się strajk szkolny, w którym młodzież domagała się równouprawnienia dla języka polskiego w szkołach na Górnym Śląsku; 27/28 maja 1920 roku doszło do ataku niemieckich bojówek na Polski Komitet Plebiscytowy (PKP) w Bytomiu, zdemolowane zostały także lokale powiatowe PKP, m. in. w Głogówku i Koźlu; 17 sierpnia 1920 roku po fałszywej informacji w prasie niemieckiej o zdobyciu Warszawy przez Armię Czerwoną, w Katowicach bojówki niemieckie zaatakowały przy ul. Warszawskiej siedzibę powiatowego inspektora Międzysojuszniczej Komisji – pułkownika Blancharda. Żołnierze francuscy zmuszeni byli użyć broni, zabijając 10 ciu atakujących. W odwecie doszło do zlinczowania znanego polskiego lekarza doktora Andrzeja Mielęckiego, który opatrywał rannych. A potem doszło jeszcze do zdemolowania siedziby PKP w Katowicach w trakcie którego pobito doktora Henryka Jarczyka.

ii powstani. E ŚlĄskie – 1920 rok Wybuch powstania nastąpił w nocy z 17

ii powstani. E ŚlĄskie – 1920 rok Wybuch powstania nastąpił w nocy z 17 na 18 sierpnia 1920 roku. W krótkim czasie powstańcom udało się zająć niemal cały górnośląski okręg przemysłowy, z wyjątkiem nieatakowanych większych miast, w których stacjonowały wojska alianckie bądź silne oddziały niemieckiej policji bezpieczeństwa. Oddział powstańców z 19 na 20 sierpnia spalił część zabudowań we wsi Hołdunów w powiecie pszczyńskim, zamieszkałej od XVIII wieku przez ewangelickich kolonistów niemieckich. Powstanie zakończyło się po uzyskaniu przez stronę polską zapewnień o likwidacji SIP i powołaniu w jej miejsce polsko niemieckiej policji plebiscytowej. Powstańcy ze Skrzyszowa brali udział w zwycięskim natarciu na Wodzisław Śląski i nie ponieśli strat w ludziach. II powstanie śląskie zakończyło się sukcesem. Zapewniono bezpieczeństwo uczestnikom powstania. Powstanie to było znacznie lepiej zaplanowane i zrealizowane. Od początku jasno sprecyzowano w nim cel możliwy do osiągnięcia oraz ograniczono zasięg terytorialny. Rząd polski w Warszawie nie wspomógł powstania, ponieważ w tym czasie odbywała się kontrofensywa polska przeciw nacierającej na Warszawę Armii Czerwonej, która rozpoczęła się 16 sierpnia 1920 roku.

Powstanie zakończyło się 25 sierpnia 1920 roku. Z polskiej perspektywy II powstanie śląskie zasłużyło

Powstanie zakończyło się 25 sierpnia 1920 roku. Z polskiej perspektywy II powstanie śląskie zasłużyło na wysoką ocenę. Zwolennicy pozostania Górnego Śląska w państwie niemieckim musieli się od tej pory liczyć z tym, że utrzymanie całego terenu może okazać się niemożliwe. Zwolennicy przyłączenia do Polski uwierzyli, że można rywalizację z Niemcami wygrać.

III powstanie ŚLĄSKIE – 1921 ROK Plebiscyt z dnia 20 marca 1921 roku nie

III powstanie ŚLĄSKIE – 1921 ROK Plebiscyt z dnia 20 marca 1921 roku nie usatysfakcjonował żadnej ze stron. Polsce miało przypaść 25% rejonu plebiscytowego, głównie bez przemysłu ciężkiego. 30 kwietnia 1921 roku doszło do spotkania Korfantego z dowódcami wojskowymi i zapadła decyzja o wybuchu III Powstania w nocy z 2 na 3 maja. Akcję powstańczą rozpoczęto od wysadzenia dziewięciu mostów kolejowych, które umożliwiłyby transport posiłków niemieckich na obszar plebiscytowy. Liczebność sił powstańczych wynosiła 39 tysięcy członków, a w trakcie walk wzrosła do 45 tysięcy. Siły podzielono na trzy grupy operacyjne: Wschód, Północ oraz Południe. Do ważniejszych walk doszło w Katowicach, Królewskiej Hucie, Zabrzu oraz Gliwicach. Często interweniowały wojska alianckie. W ciągu tygodnia powstańcy opanowali cały teren plebiscytowy. Niemcy rozpoczęli mobilizację sił samoobrony w rejonie Raciborza. Z Polski ruszyły także oddziały ochotników, które dotarły na przedpola Kluczborka, po czym zostały zmuszone do wycofania się przez oddziały niemieckie. Największą bitwą tej fazy powstania były walki o Kędzierzyn oraz o pobliski port na Odrze tzw. Przystań Kozielską (4 10 maja). Korfanty ogłosił 10 maja 1921 roku zwieszenie broni. Tymczasem Niemcy po początkowym szoku rozpoczęli mobilizację sił. Po zmobilizowaniu swych jednostek w rejonie Krapkowic i Kluczborka, generał wydał rozkaz natarcia w kierunku Góry Św. Anny, aby złamać front powstańczy.

Ofensywa ruszyła w nocy z 20 na 21 maja 1921 roku. Niemcy po zaciętych

Ofensywa ruszyła w nocy z 20 na 21 maja 1921 roku. Niemcy po zaciętych walkach zajęli wzgórze, będące dogodnym terenem do rozwinięcia natarcia w rejon przemysłowy. Do najkrwawszych walk doszło w rejonie Lichynia, Leśnicy, Zalesia, Januszkowic, Krasowa oraz Łąk Kozielskich. Choć powstańcy prowadzili do 24 czerwca kontrofensywę, nie udało im się ponownie zdobyć Góry Św. Anny oraz odzyskać inicjatywy na froncie. Tymczasem Niemcy prowadzili walki mające na celu otworzyć drogę na Tarnowskie Góry. Do krwawych starć doszło w Zębowicach, a w Oleśnie prowadzono walki uliczne. 4 czerwca ruszył niemiecki atak na Kędzierzyn. Miasto przechodziło z rąk do rąk by ostatecznie zostać zajętym przez Niemców. Walki ucichły dopiero po zawieszeniu broni 12 czerwca 1921 roku. Południowa pozycja powstańców w rejonie Olzy i Odry koło Wodzisławia Śląskiego także przyjęła na siebie wzmocniony niemiecki atak. Powstańcom udało się utrzymać ten strategiczny teren. W trzecim powstaniu Skrzyszów został opanowany przez wojska powstańcze już w pierwszych godzinach. W skrzyszowskim lesie Buczyna nastąpiła koncentracja wojsk pod dowództwem Izydora Wawrosz z Gołkowic. Większość powstańców ze Skrzyszowa weszła w skład 9 kompani dowodzonej przez Józefa Balcar z Godowa, a przede wszystkim 12 kompanii 3 batalionu, dowodzonej przez Franciszka Wysłucha ze Skrzyszowa. Oddziały udały się w kierunku Wodzisławia. Część sił wsparła działania w Jastrzębiu. Niemcy odpierali skutecznie atak na Wodzisław. Dopiero drugie natarcie zakończone zostało zwycięstwem. W walkach poległ skrzyszowianin Maksymilian Sigel, a wśród rannych znalazł się Ludwik Sitek.

Dopiero zawieszenie broni ustabilizowało sytuację na froncie. Była to słuszna decyzja Korfantego, który zdawał

Dopiero zawieszenie broni ustabilizowało sytuację na froncie. Była to słuszna decyzja Korfantego, który zdawał sobie sprawę, że niemiecka przewaga może odwrócić sytuację powstańców na ich niekorzyść. Część dowódców z grupy , , Wschód” nie zgodziła się z jego decyzją, wszczynając , , bunt” i obwołując Karola Grzesika naczelnym wodzem w dniu 3 czerwca. Następnego dnia Korfanty z wiernymi oddziałami zapobiegł rozprzestrzenieniu się buntu. 25 czerwca podpisano rozejm w Błotnicy Strzeleckiej. Jednostki polskie oraz niemieckie wycofywały się z terenu plebiscytowego od 28 czerwca do 5 lipca 1921 roku. Powstańcy ruszający do walki Wysadzony most na Odrze Powstańcy w Rybniku

Co daŁo OSTATNIE powstanie ? ? ? Rząd polski oficjalnie odciął się od odpowiedzialności

Co daŁo OSTATNIE powstanie ? ? ? Rząd polski oficjalnie odciął się od odpowiedzialności za powstanie. W dniu 12 sierpnia Rada Najwyższa obradowała w sprawie Górnego Śląska. W wyniku powstania Międzysojusznicza Komisja Rządząca oraz Komisja Plebiscytowa podjęła 12 października 1921 decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Obszar przyznany Polsce powiększony został do około 1/3 spornego terytorium. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla. Rada Ambasadorów zaakceptowała tę decyzję 20 października 1921. Miało to ogromne znaczenie dla gospodarczego bytu II Rzeczypospolitej. Cel powstania został w dużej mierze osiągnięty. W części Górnego Śląska włączonej do Polski 66% mieszkańców deklarowało się jako polskojęzyczni, a 55, 8% głosów oddano za Polską.

pamiĘtamy … Dużo w Polsce mówi się o Powstaniu Warszawskim, mało kto jednak wiedział

pamiĘtamy … Dużo w Polsce mówi się o Powstaniu Warszawskim, mało kto jednak wiedział o POWSTANIACH ŚLĄSKICH. Dużo rodowitych Ślązaków zna swoją historię i jest z niej dumnych. Obchody 100 lecia Powstań Śląskich to dobra inicjatywa, która przybliża historię naszego regionu. Mamy Muzeum Powstań Śląskich. Postanowiono wiele pomników, ale niewielu z nas przechodząc obok, przeglądając zdjęcia, wie że to „pomnik powstańczy”. Powstały filmy. Powstało wiele ciekawych inicjatyw – od konkursów, prelekcji, paneli dyskusyjnych, wystaw a także rekonstrukcji bitew powstańczych. Na terenie naszej gminy także organizowane były uroczystości jubileuszowe. Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach

Rekonstrukcja – Godów, 2019 rok Pomnik w Wodzisławiu Śląskim Pomnik w Godowie – przed

Rekonstrukcja – Godów, 2019 rok Pomnik w Wodzisławiu Śląskim Pomnik w Godowie – przed remontem Ze strony Muzeum w Świętochłowicach

„ Ślązacy – podobnie jak Czesi – do lat czterdziestych (XIX wieku) byli uważani

„ Ślązacy – podobnie jak Czesi – do lat czterdziestych (XIX wieku) byli uważani za jeden naród” (Dan Gawrecki – współczesny historyk czeski) Bibliografia: Dzieje Śląska, Polski, Europy; autor: Marek Szołtysek, Wydawnictwo „Śląskie ABC” Historia narodu śląskiego; autor: Dariusz Jerczyński, Wydawca Instytut Ślunskij Godki, Katowice 2013 Dzieje Skrzyszowa na tle historii Górnego Śląska i Ziemi Wodzisławskiej ; autor: s. M. Czesława Smolorz, Wydawca –Zgromadzenie Sióstr Służebniczek NMP NP (Służebniczki Śląskie) Wrocław 2016 Kartki z dziejów Skrzyszowa, autor: Ludwik Piechaczek, Eugeniusz Tolarz, Wydawca Studio A 2 na zlecenie Wiejskiego Ośrodka Kultury w Skrzyszowie, 2002 r. Gazetka „Jesteśmy”, numer 167, sierpień 2019, Wydawca Gminne Centrum Kultury, Sportu i Turystyki w Godowie Strona internetowa: muzeumpowstanslaskich. pl/ strona internetowa: edus. ibrbs. pl strona internetowa: wikipedia strona internetowa: historiagornegoslaska. blogspot. com strona internetowa: nowahistoria. interia. pl strona internetowa: historiaposzukaj. pl Opracowała: Róża Kałusek