POWSTANIA LS KIE Powstania lskie Byy 3 powstania

POWSTANIA ŚLĄS KIE

Powstania Śląskie Były 3 powstania śląskie: ■ I powstanie śląskie – od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919 r. ■ II powstanie śląskie od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920 r. ■ III powstanie śląskie – od 2/3 maja do 5 lipca 1921 r.

Przyczyny wybuchu powstań 11 listopada 1918 przyniósł porozumienie z podparyskiego Compiegne, które gwarantowało zawieszenie broni, a tym samym kres I wojny światowej. Wiele państw europejskich jeszcze długo potem borykało się ze zmianami ustrojowymi, wewnętrznymi konfliktami i weryfikacją granic. Takie problemy dotknęły między innymi Niemiec, które po abdykacji cesarza stały się republiką federacyjną. Przyłączenia do Polski domagała się Wielkopolska i Śląsk zagarnięte przez Niemców w czasie rozbiorów. Bunt na Górnym Śląsku miała stłumić dywizja piechoty armii niemieckiej, która jednak, w porównaniu z siłami polskimi, była nieliczna i niezmotywowana. Wobec niemilknących sprzeciwów władze niemieckie wydały zarządzenie, według którego za zdradę stanu uznawano każdy przejaw poparcia dla przyłączenia Górnego Śląska do ziem polskich.

I Powstanie Wystąpienie zbrojne zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Rozpoczęło się z rozkazu Maksymiliana Iksala lub osoby z kręgów dowódczych POW Górnego Śląska w nocy z 16 na 17 sierpnia i trwało do 24 sierpnia 1919. Powstańcami niezadowolonymi z terroru i represji niemieckich dowodził Alfons Zgrzebniok. Powstanie objęło powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, ry bnicki, tarnogórski oraz część raciborskiego. Pierwsze Powstanie Śląskie było – według historycznych opracowań - spontanicznym zrywem polskiej ludności, którego celem miało być przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Upadło po 10 dniach, przygotowując jednak grunt do dwóch kolejnych powstań w następnych latach.

II Powstanie Wystąpienie zbrojne trwające od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920, mające na celu usunięcie z obszaru plebiscytowego niemieckich organów bezpieczeństwa oraz utworzenie mieszanej policji polsko-niemieckiej opartej na zasadzie parytetu. II powstanie śląskie to jedna z czterech zakończonych sukcesem polskich insurekcji, obok wielkopolskiego (1806), sejneńskiego (1919) i wielkopolskiego (1918– 1919).

III Powstanie Wystąpienie zbrojne od 2/3 maja do 5 lipca 1921 mające na celu przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy, Wojciech Korfanty. „Zwycięstwo osiągniemy za wszelka cenę i nie ma takiego mocarza na świecie, który by mógł nas okuć ponownie w kajdany germańskie" - pisał 3 maja w odezwie do rodaków Korfanty. Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi. Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W III Powstaniu Śląskim wzięło udział około 60 tys. Polaków - jak podają źródła historyczne, 1218 spośród nich poległo, 794 odniosło rany.

Zasięg Powstań śląskich

Podział Górnego Śląska W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km kw. , zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu i 46 proc. Ludności. W Polsce znalazły się m. in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo - na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni. „Cud nad Wisłą uratował Polskę od zguby, cud nad Odrą dał Polsce Śląsk. Cudu nad Wisłą i cudu nad Odrą nie stworzył żaden dyktator, żaden mocarz, który wziął odpowiedzialność za losy narodu, ale duch narodu, jego solidarność narodowa, duch obywatelski i poczucie odpowiedzialności każdego obywatela” oceniał Korfanty efekty powstań. (PAP)

Ciekawostki W 1919 roku do powstania poszło 15 tysięcy chłopa. Rok później było ich już 20 tysięcy. W III Powstaniu Śląskim uczestniczyło co najmniej 60 tysięcy ludzi. To dużo, zważywszy, że w tym czasie cała populacja Rejencji Opolskiej liczyła ok. 2 mln 200 tys. mieszkańców. Polaków (według spisu powszechnego z 1910 roku) było na Górnym Śląsku ponad 1 mln 250 tys. Możemy śmiało przyjąć, że prawie z każdej polskiej, górnośląskiej rodziny ktoś walczył. I pokażcie mi drugie polskie powstanie z takim procentowym udziałem społeczeństwa! Wojska Powstańcze (taką oficjalną nazwę przyjęli powstańcy w 1921 roku) miały wybitnie plebejski charakter. Motywacją do walki był nie tylko polski patriotyzm, ale również niechęć do pruskich feudałów, właścicieli zakładów przemysłowych i administracji państwowej. Polscy Górnoślązacy uważali, iż są traktowani jak ludzie drugiej kategorii na własnej ziemi i szli do powstań, żeby to zmienić.

Skutki Powstań Śląskich Bilans powstań śląskich doprowadził do podziału Górnego Śląska między Rzeczpospolitą i Niemcy, przy czym stronie polskiej, po interwencji Ligi Narodów, przypadły tereny dobrze rozwinięte przemysłowo, co zostało zatwierdzone w Katowicach 16 lipca 1922 roku. Sytuacja na Śląsku nie poprawiła się jednak. W części niemieckiej prowadzono antypolskie akcje, znieważano Ślązaków i bojkotowano polskie organizacje.

KONIE! Marcel Woźniak