Porodica pojam istorijat psiholoki znaaj Radoman Dimoski Opta

Porodica pojam, istorijat, psihološki značaj Radoman, Dimoski

Opšta definicija porodice • Grupa individua objedinjena krvnim srodstvom ili na osnovu bračne veze, u kojoj pojedinci zajednički žive. Sa psihološke tačke je bitno da ona obezbeđuje sigurnost, osećanje pripadanja i emocionalnu bliskost. U zdravoj porodici vlada briga za druge članove i altruizam.

Porodica kao društveni fenomen • Sociološke discipline posmatraju porodicu kao osnovnu jedinicu društva i određuju je kao istorijski promenljivu društvenu grupu koja ima svoje specifičnosti u kontekstu kulturalnih različitosti. • Podrazumeva da je porodica društvena grupa koja ima zajedničku biološku, ekonomsku i socijalnu osnovu, važnu ulogu u društvu i njegovom funkcionisanju i održavanju.

Socijalno okruženje porodice značajno utiče na razvoj i funkcionisanje porodice. Ono podrazumeva: • Pripadnost socijalnom sloju ili klasi • Političko okruženje (demokratsko, prosvećeno društvo ili ne, ratno okruženje, nasilje i sl. ) • Škola, prijatelji. . . • Religija

Savremena porodica • Od 60 -ih god. 20 -og veka značajne su promene i transformacije porodice: - vreme koje se posvećuje deci je smanjeno - zaposlenost žene, njene nove uloge i identitet - veća stopa razvoda braka - veći broj nevenčanih brakova - niža stopa radjanja (kontracepcija)

Varijeteti porodičnog života • Dvočlana porodica - samohrani roditelj i dete (deca) • Porodica kombinovana sa decom iz različitih brakova (polubraća, polusestre, maćeha, očuh) • Porodica sa jednim ili oba nebiološka roditelja • Porodica sa homoseksualnim roditeljskim parom

Olsonov model porodice (Olson i sar. ) Sadrži tri osnovne dimenzije: - Kohezivnost ili zajedništvo (emocionalna povezanost) - Fleksibilnost i adaptibilnost (niska -rigidnost granica do veoma visoke - haotičnost) - Komunikativnost (veštine govorenja, slušanja, uvažavanja i poštovanja drugih naspram isticanja pojedinih članova porodice) - Indikatori u praksi?

Istorijat izučavanja • Frojdova psihoanaliza stavlja u žižu psihičkog i psihoseksualnog razvoja ličnosti – odnosno uticaj bitnih figura na kreiranje ličnosti (pa time i odnose u porodici) • Bihejvioristi i teoretičari učenja istražuju oblikovanje ponašanja deteta u porodici putem različitih mehanizama učenja • Sociolozi 30 -ih god. 20 -og veka započinju proučavanje porodice i njenih odnosa sa društvom – zdrav pojedinac u zdravom društvu • 50 -ih im se pridružuju psihijatri, posebno socijalna psihijatrija (bračno savetovanje)iz koje izrasta PORODIČNA TERAPIJA

Psihoanaliza naglašava • Unutrašnju dinamiku porodičnih odnosa koja najviše zavisi od pojedinačnog emocionalnog funkcionisanja deteta i roditelja, odnosno kvaliteta prvih objektnih odnosa, naročito između bebe i majke; • Psihoanaliza naglašava značaj najranijih iskustava (i onih neverbalnih) i subjektivnih doživljaja • Naglašava značaj nesvesne determinisanosti

Doprinos empirijske psihologije i uključivanje rehabilitacionih nauka • 60 -ih godina 20 -og veka. U ovu oblast se uključuju psiholozi sa svojim empirijskim istraživanjima (i instrumentarijem) o uticaju porodice na razvoj ličnosti • Poslednjih decenija javlja se interesovanje defektologa za istraživanje porodice sa članom (detetom) koje ima neki oblik ometenosti i oblicima porodičnog doprinosa habilitaciji i rehabilitaciji i edukaciji (inkluzivno obrazovanje).

Empirijska psihološka istraživanja ukazala su na sledeće trendove: • Važnost nenarušene, celovite porodice za harmoničan razvoj ličnosti • Topli, srdačni emocionalni odnosi, ljubav majke (oca) prema detetu fundamentalno važni za stabilnu ličnost deteta • Važnost toplih i harmoničnih bračnih odnosa među partnerima za adekvatan psihički rast i razvoj deteta • Važnost odnosa sa braćom i sestrama (event. babama i dedama) • Privremeni ili trajni gubitak člana porodice-poremećaj celokupne strukture i dinamike porodičnih odnosa • Porodica ključno deluje na samopouzdanje deteta (npr. formiranje slike o sebi)

Socijalno psihološki značaj • Porodica je najsnažniji agens socijalizacije – posrednik, faktor preko koga se socijalizacija mladjih članova ostvaruje; • Po psihoanalizi, razvoj Nad ja (savesti) se vrši internalizacijom očevih zahteva koji su reprezenti zahteva i normi društva; • Implikacije za praksu? (drugi agens, škola)

Sistemski pristup porodici • Podrazumeva da se cela porodica sagledava kao jedan sistem, nadindividualni fenomen, u kojem svi članovi sistema deluju na funkcionisanje celog sistema; • Funkcionalna/disfunkcionalna porodica

Reakcije porodice na spoljne pritiske • Način izlaženja na kraj sa pritiscima određen je načinom kako porodica “iznutra” funkcioniše. Porodica može, kao celina, da reaguje na različite načine – od negiranja problema do mobilisanja snaga; (slično kao pojedinac) • Rezilijentonost porodice

Većina ljudi ima ” slepe mrlje” kada se radi o slabostima u njihovoj sopstvenoj porodici Ovo je uobičajena i prirodna reakcija na zastrašujuća osećanja koja se javljaju kao posledica nekog saznanja (npr. da postoji bračni trougao);