POMOC PSYCHOLOGICZNOPEDAGOGICZNA I KSZTACENIE SPECJALNE ZADANIA SZKOY W

POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA I KSZTAŁCENIE SPECJALNE ZADANIA SZKOŁY W ŚWIETLE NOWYCH REGULACJI PRAWNYCH Warszawa; 2011. 1

Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach: Þ w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487) Þ w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1490) Þ w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1489) Þ w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 109, poz. 631) Þ w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. poz. 1491) Þ w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych Þ w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1488) Þ w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1492)

Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach: Þw sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487) Þ w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1490) Þw sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. poz. 1491) PRZEDSZKOLA I SZKOŁY OGÓLNODOSTĘPNE I INTEGRACYJNE

Nowe regulacje prawne zawarte zostały w rozporządzeniach: Þw sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1487) Þw sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. z 2010 r. Nr 228, poz. 1489) Þ w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych (Dz. U. z 2011 r. Nr 109, poz. 631) Þ w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2010 r. poz. 1491) PRZEDSZKOLA I SZKOŁY SPECJALNE ORAZ OŚRODKI

Od czego zacząć? 1. Wspólna analiza przepisów prawa przemyślany, skuteczny w odniesieniu do danego zespołu nauczycieli sposób (np. : zebranie rady pedagogicznej, analiza aktów prawnych w małych grupach, spotkanie informacyjne z ekspertem zewnętrznym, e-learning wewnątrzszkolny, korzystanie z zasobów platform edukacyjnych i portali, w tym strony internetowe MEN, ORE, Sejmu RP, warsztaty z zakresu praktycznego zastosowania znowelizowanego prawa itp. ). 2. Analiza kwalifikacji i kompetencji nauczycieli oraz właściwe ich wykorzystanie. 3. Ogólnoszkolna debata/dyskusja o jakości dotychczasowych rozwiązań oraz zakresie zmian: co już robimy, co robimy dobrze i widzimy efekty, które rozwiązania wpisują się w założenia nowej koncepcji, które sprawdzone rozwiązania można zaadaptować, co trzeba zmodyfikować, co należy wprowadzić nowego , co i kto wzmocni posiadane przez przedszkole/szkołę/placówkę zasoby, z których rozwiązań powinniśmy zrezygnować.

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole polega na: • rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych • rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wynikających w szczególności ze: 1) szczególnych uzdolnień; 2) niepełnosprawności; 3) choroby przewlekłej; 4) niedostosowania społecznego; 5) zagrożenia niedostosowaniem społecznym; 6) specyficznych trudności w uczeniu się; 7) zaburzeń komunikacji językowej; 8) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; 9) niepowodzeń edukacyjnych; 10) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; 11) trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą; 12) innych potrzeb dziecka. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487).

By nie pogubić zdolności Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty Art. 66. ust. 1. Na wniosek lub za zgodą rodziców albo pełnoletniego ucznia dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, może zezwolić uczniowi na indywidualny program lub tok nauki oraz wyznaczyć nauczyciela-opiekuna. Odmowa udzielenia zezwolenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. 7

By nie pogubić zdolności Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki (Dz. U. z 2002 r. nr 3, poz. 28). Wniosek o udzielenie zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki: • może złożyć sam uczeń (pełnoletni), jego rodzice, wychowawca klasy lub nauczyciel prowadzący zajęcia, których dotyczy wniosek – za zgodą rodziców • składa się do dyrektora za pośrednictwem wychowawcy klasy Do wniosku: • wychowawca dołącza opinię o predyspozycjach, możliwościach i oczekiwaniach ucznia, dotychczasowe osiągnięcia. 8

By nie pogubić zdolności Dyrektor szkoły: • zasięga opinii rady pedagogicznej • zasięga opinii publicznej poradni psychologiczno – pedagogicznej • zezwala na indywidualny program lub tok nauki w przypadku pozytywnej opinii rady pedagogicznej i pozytywnej opinii poradni • zezwala po upływie co najmniej jednego roku, a w uzasadnionych przypadkach – po śródrocznej klasyfikacji ucznia • zezwolenie wydaje na czas określony, nie krótszy niż jeden rok szkolny • wyznacza nauczyciela – opiekuna i ustala zakres jego obowiązków Uwaga! W przypadku zezwolenia umożliwiającego realizację w ciągu jednego roku szkolnego programu nauczania z więcej niż dwóch klas, wymaga się także pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. W przypadku zmiany szkoły uczeń może kontynuować indywidualny program lub tok nauki po uzyskaniu zezwolenia dyrektora szkoły, do której został przyjęty. 9

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna Nauczyciel rozpoznaje indywidualne potrzeby ucznia oraz jego możliwości • • zauważa i reaguje informuje dyrektora uczestniczy w zespołowym planowaniu wsparcia dla ucznia podejmuje działania na obowiązkowych, dydaktyczno – wyrównawczych i specjalistycznych (jeśli posiada kwalifikacje) zajęciach Specjalistyczna diagnoza pozostaje w rękach specjalistów

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna • Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia dydaktycznowyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć. • Godzina zajęć dydaktyczno-wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych trwa 60 minut. • W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie godzin zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując łączny czas zajęć ustalony dla danego ucznia.

Kształcenie specjalne organizuje się dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) niesłyszących; słabo słyszących; niewidomych; słabo widzących; z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją; z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim; z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym; z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera; z niepełnosprawnościami sprzężonymi. dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych, integracyjnych, specjalnych oraz ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489 i 1490).

Kształcenie specjalne w gimnazjum Kształcenie specjalne dla dzieci i młodzieży: z chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi, z zaburzeniami zachowania, zagrożone uzależnieniem, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęły naukę w szkole lub oddziale integracyjnym, mogą kontynuować naukę w szkole lub oddziale aż do ukończenia szkoły danego typu. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490).

Kształcenie specjalne- uczeń niepełnosprawny w mojej szkole Kształcenie specjalne może być organizowane we wszystkich typach szkół: • w szkołach podstawowych • w gimnazjach • w szkołach ponadgimnazjalnych oraz we wszystkich rodzajach szkół: • ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi • ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi • integracyjnych • specjalnych na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez poradnie psychologiczno - pedagogiczną

Kształcenie specjalne – uczeń niepełnosprawny w mojej szkole W szkolnym planie nauczania należy dodatkowo uwzględnić dla uczniów niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności, następujące zajęcia rewalidacyjne: 1) korekcyjne wad postawy 2) korygujące wady mowy 3) orientacji przestrzennej i poruszania się 4) nauki języka migowego 5) inne, wynikające z programów rewalidacji* *rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych

Kształcenie specjalne Starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców, zapewnia mu odpowiednią formę kształcenia, uwzględniając rodzaj niepełnosprawności, w tym stopień upośledzenia umysłowego (dotyczy szkół specjalnych i ośrodków)* Jeżeli orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zaleca natomiast kształcenie dziecka odpowiednio w przedszkolu specjalnym albo w przedszkolu, szkole podstawowej lub gimnazjum, ogólnodostępnych lub integracyjnych, odpowiednią formę kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia jednostka samorządu terytorialnego właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań własnych należy prowadzenie przedszkoli lub szkół* *ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

Kształcenie specjalne W szkołach zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej: obligatoryjnie w szkołach integracyjnych oraz w szkołach z oddziałami integracyjnymi; możliwość zatrudnienia po uzyskaniu zgody organu prowadzącego w szkołach ogólnodostępnych Pomoc nauczyciela zatrudnia się obligatoryjnie: w przedszkolu specjalnym, w klasach I-IV szkoły podstawowej specjalnej i w oddziale specjalnym zorganizowanym w szkole ogólnodostępnej dla dzieci/uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Pomoc nauczyciela można zatrudnić (za zgodą organu prowadzącego): w klasach V-VI szkoły podstawowej dla uczniów, o których mowa powyżej w przedszkolu ogólnodostępnym, przedszkolu ogólnodostępnym z oddziałami integracyjnymi w szkole ogólnodostępnej, szkole ogólnodostępnej z oddziałami integracyjnymi oraz w szkole integracyjnej.

Kształcenie specjalne Finansowanie zadań oświatowych, w tym kształcenia specjalnego: Jednostki samorządu terytorialnego otrzymują zwiększoną subwencję oświatową na uczniów niepełnosprawnych i przewlekle chorych Standard dla każdego ucznia – 4 717, 01 zł Przykładowe wagi subwencyjne Dodatkowo dla uczniów gimnazjów – waga P 26=0, 04 Dodatkowo dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych – waga P 7=0, 082 Dodatkowo dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów na terenach wiejskich w małych miastach – waga P 1=0, 38 Dodatkowo dla ucznia niepełnosprawnego: waga P 2=1, 40 – z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, waga P 3=2, 90 – niewidomi, słabo widzący, z niepełnosprawnością ruchową, waga P 4=3, 60 – niesłyszący, słabo słyszący, z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, waga P 5=9, 50 - z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim i

Kształcenie specjalne Finansowanie kształcenia specjalnego: Waga P 6=0, 80 - dodatkowo dla ucznia niepełnosprawnego w oddziale integracyjnym Zwiększona subwencja dla ucznia przewlekle chorego: waga P 2=1, 40 – dla uczniów z chorobami przewlekłymi waga P 24=0, 60 – dla uczniów klas terapeutycznych waga P 22=1, 00 - dla ucznia w szkole zorganizowanej w zakładzie opieki zdrowotnej Dzieci niepełnosprawne i przewlekle chore objęte wychowaniem przedszkolnym otrzymują wagę P 28=4, 00 *rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego– opracowywane na każdy rok budżetowy

Szkolny zespół nauczycieli i specjalistów Zespół nauczycieli specjalistów planuje i koordynuje udzielanie uczniom w szkole pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Spotkania zespołu zwołuje, w miarę potrzeb, osoba koordynująca pracę Zespołu. Zespół tworzy dyrektor przedszkola, szkoły i placówki dla ucznia posiadającego: – orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, – orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, – orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, – opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii), – wobec którego nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno- pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych działań pedagogicznych (niezwłocznie po otrzymaniu informacji).

Szkolny zespół nauczycieli i specjalistów Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu? 1. Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w pracach Zespołu w części dotyczącej ich dziecka (o terminie posiedzenia Zespołu i możliwości uczestnictwa w jego pracach dyrektor zawiadamia rodziców ucznia). 2. Przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – na wniosek dyrektora. 3. Inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni specjaliści – na wniosek rodzica ucznia. Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu obowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych podczas spotkania.

Zadania do realizacji Opinia, rozpoznanie nauczycieli = karta indywidualnych potrzeb ucznia + plan działań wspierających Nie dotyczy opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego = – indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny (IPET) dla ucznia niezależnie od szkoły, do której uczęszcza

Sprawdziany i egzaminy zewnętrzne Egzaminy zewnętrzne: • dostosowanie warunków i form sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych dla uczniów niepełnosprawnych w zależności od rodzaju niepełnosprawności; • dostosowanie warunków sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym; w gimnazjach: od 01. 09. 2011 r. w szkołach podstawowych i ponadgimnazjalnych – od 01. 09. 2012 r.

Zadania do realizacji W roku szkolnym 2011/2012: • do 30 września 2011 r. zespół nauczycieli i specjalistów w przedszkolach, gimnazjach i placówkach specjalnych: Ø opracował plan działań wspierających (PDW) Ø dokonał wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia objętego kształceniem specjalnym Ø dostosował indywidualne programy edukacyjne do wymogów rozporządzenia Ø opracował indywidualne programy edukacyjno – terapeutyczne (IPET) dla uczniów, którzy powinni zostać objęci kształceniem specjalnym od roku 2011/2012 (np. uczniów klas pierwszych) Ø realizuje zadania wynikające z przyjętych ustaleń w zakresie pomocy psychologiczno – pedagogicznej i kształcenia specjalnego Ø oceni efektywność udzielanego wsparcia i zaplanuje działania na rok szkolny 2012/2013 przed opracowaniem arkusza organizacji na ten rok (marzec-kwiecień 2012 r. )

Zadania do realizacji W roku szkolnym 2011/2012 dyrektor: w ogólnodostępnej i integracyjnej szkole podstawowej i ponadgimnazjalnej Ø przygotowuje radę pedagogiczną do realizacji zadań wynikających z przepisów prawa, analizuje zasoby szkoły (bazowe, kadrowe) Ø tworzy do 31 marca 2012 r. – zespół nauczycieli i specjalistów Ø organizuje pierwsze spotkanie zespołu nauczycieli i specjalistów, prowadzących zajęcia z uczniem na zasadach, wynikających z ustanowionego prawa wewnątrzszkolnego oraz wyznacza osobę koordynującą pracę zespołu lub osobę koordynującą pracę kilku zespołów Zespół: Ø dokonuje oceny efektywności udzielanej dotychczas pomocy Ø zakłada karty indywidualnych potrzeb dla uczniów Ø rekomenduje dyrektorowi rodzaj wsparcia dla uczniów Dyrektor: Ø uwzględnia rekomendacje zespołu w arkuszu organizacji szkoły na rok szkolny 2012/2013 Ø składa arkusz do organu prowadzącego Ø po zatwierdzeniu arkusza informuje na piśmie rodziców ucznia o zaplanowanych dla niego formach pomocy

Edukacja dla wszystkich i dla każdego z osobna Gdyby wszyscy byli tacy sami, nikt nikomu nie byłby potrzebny ks. J. Twardowski Dziękuję bardzo. Warszawa 2011 rok.