Pomimo rozwoju techniki i cywilizacji czowiek jest nieodcznym

Pomimo rozwoju techniki i cywilizacji człowiek jest nieodłącznym elementem środowiska, którego ochrona jest warunkiem jego dalszego bytu i rozwoju. Życie ludzi zależy od czystości powietrza, wody i gleby.

Tlen jest człowiekowi niezbędny do oddychania. Pobieramy go wraz z powietrzem atmosferycznym, dlatego też musimy zadbać o to, aby było ono czyste. Powietrze najbardziej zanieczyszczają dymy z kominów fabrycznych, spaliny samochodowe i pyły, które występują często nad obszarami gęsto zaludnionymi i przemysłowymi. Zanieczyszczenia powietrza są szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin.

ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA POCHODZENIA NATURALNEGO POCHODZENIA ANTROPOGENICZNEGO ü Wybuchy wulkanów üPyły ü Pożary lasów üGazy ü Huragany ü Burze piaskowe ü Procesy rozkładu materii organicznej

SMOG Szczególnie niebezpiecznym zanieczyszczeniem powietrza jest smog. Jest to mieszanina zanieczyszczeń (np. dymu i spalin) i mgły lub pary wodnej.

SMOG FOTOCHEMICZNY („Los Angeles”) Powstanie: Powstaje ze spalin samochodowych zawierających węglowodory, tlenki azotu (NOx) oraz czad (CO) Wpływ na zdrowie człowieka: Atakuje drogi oddechowe, zmniejsza odporność na choroby. SIARKOWY („londyński”) Powstanie: Powstaje głównie w wyniku spalania węgla. Zawiera duże ilości sadzy, tlenków siarki oraz tlenku węgla. Wpływ na zdrowie człowieka: Działa na organizm parząco, poraża dogi oddechowe, szkodliwie działa na układ krążenia, powoduje liczne zachorowania i nagłe zgony.

WYBRANE ZANIECZYSZCZENIA GAZOWE Rodzaj zanieczyszczeń Powstawanie Wpływ na zdrowie człowieka Dwutlenek siarki (SO 2) Spalanie zanieczyszczonych siarką paliw. Zapalenie oskrzeli, choroby układu oddechowego, układu krążenia, choroby serca, uszkodzenie wątroby, zapalenie spojówek, Trójtlenek siarki (SO 3) Utlenianie dwutlenku siarki (SO 2) Wywołuje choroby takie jak dwutlenek siarki (SO 2) Związki azotu Procesy naturalne (np. wybuchy wulkanów), procesy produkcyjne (obróbka wysokotermiczna, komory paleniskowe elektrowni), spalanie paliwa w silnikach spalinowych. Białaczka, sinica u niemowląt, działanie zmieniające geny, obrzęk płuc, zapalenie oskrzeli i oskrzelików, niedotlenienie organizmu w wyniku zablokowania hemoglobiny, obniżenie odporności, drażniące działanie na drogi oddechowe i oczy, zaburzenia oddychania, choroby alergiczne, astma. Tlenek węgla (CO) Niezupełne spalenie węgla lub jego związków. Trwałe wiązanie się CO z hemoglobiną, niedotlenienie organizmu, uszkodzenie układu nerwowego, ciężkie zatrucia, a nawet śmierć, bóle i zawroty głowy. Dwutlenek węgla Spalanie paliw stałych, ciekłych i gazowych, oddychanie organizmów żywych. Nie stanowi bezpośredniego zagrożenia pod warunkiem, że nie nastąpi naruszenie równowagi biologicznej. Węglowodory aromatyczne Parowanie lub spalanie paliw, głównie węgla, ropy naftowej, palenie tytoniu Ostre i przewlekłe zatrucia układu oddechowego, uszkodzenia układów nerwowego i krwionośnego, działanie rakotwórcze (nowotwory płuc)

ZANIECZYSZCZENIA PYŁOWE PYŁY O DZIAŁANIU TOKSYCZNYM Pyły zawierające metale ciężkie, radioaktywne, azbestowe, fluorki, niektóre rodzaje nawozów mineralnych ØPowodują szybkie zatrucie organizmu. PYŁY SZKODLIWE Pyły zawierające krzemionkę, pyły drewna, bawełny, pyły glinokrzemianowe ØDziałanie pylicotwórcze bądź uczulające ØZmniejszają odporność na choroby zakaźne ØChoroby alergiczne ØAstma ØPylica płuc PYŁY NEUTRALNE Pyły żelaza, wapienia, gipsu, węgla ØDziałanie drażniące, Ø Blokują powierzchnię ochronną płuc, co prowadzi do zmniejszenia powierzchni oddechowej i wywołuje niedotlenienie organizmu ØPodrażnienie naskórka i śluzówki

METALE CIĘŻKIE KADM Cd MIEDŹ Cu CYNK Zn ARSEN As METALE CIĘŻKIE OŁÓW Pb RTĘĆ Hg NIKIEL Ni

Metale ciężkie to jedne z najgroźniejszych zanieczyszczeń. Dostają się one do środowiska ze spalinami i środkami ochrony roślin. Metale ciężkie: v Odkładają się w szpiku kostnym, śledzionie, nerkach, tkankach, wątrobie, włosach, uszkadzając te narządy v Uszkadzają układ nerwowy v Powodują anemię, zaburzenia snu, pogorszenie sprawności umysłowej, agresję v Mogą wywoływać zmiany nowotworowe (nowotwory skóry, kości, wątroby, płuc, jajników, gardzieli) i mutuagenne v Blokują syntezę enzymów v Uszkadzają układ krwionośny, limfatyczny, nerwowy, wydalniczy Jednym z najbardziej rozpowszechnionych metali ciężkich jest ołów. Jego źródłem są spaliny samochodów gaźnikowych. v Jest on trucizną ogólnoustrojową v Działa szkodliwie na układ krwiotwórczy, sercowo-naczyniowy, nerwowy, nerki v Może powodować bezpłodność v Wpływa hamująco na rozwój psychiczny dzieci v Może wywoływać uszkodzenia mózgu

DZIURA OZONOWA Dziura ozonowa jest to ubytek ozonu w ozonosferze, którego powodem jest zanieczyszczenie atmosfery związkami reagującymi z ozonem – freonami. BROMEK METYLU CZTEROCHLOREK WĘGLA FREONY TLENKI AZOTU CHLOREK METYLU

Następstwem powiększania się dziury ozonowej jest wzrost natężenia promieniowania ultrafioletowego. Promieniowania to zabija organizmy żywe. Dalsze zmniejszanie się ozonosfery może mieć fatalne skutki: wzrost zachorowań na raka skóry wzrost zachorowań na choroby oczu ( także zaćma i ślepota) liczne mutacje genetyczne

Woda jest podstawowym związkiem chemicznym, od którego zależy życie organizmów, w tym człowieka. Woda, którą spożywamy pobierana jest z rzek lub studni. Musimy pamiętać, aby była to woda czysta, nie zawierająca związków trujących dla organizmu ludzkiego. FUNKCJE WODY ŚRODOWISKO ŻYCIA SKŁADNIK POŻYWIENIA SKŁADNIK ORGANIZMÓW UMOŻLIWIA PRZEMIANĘ MATERII

ZANIECZYSZCZENIA WÓD SZTUCZNE ścieki odpady komunalne gruntowe spływy z terenów przemysłowych NATURALNE zasolenie zanieczyszczenie humusem i związkami żelaza CHEMICZNE BIOLOGICZNE spowodowane obecnością drobnoustrojów patogennych oleje benzyna smary ropa i jej składniki detergenty chemiczne środki ochrony roślin nawozy węglowodory aromatyczne sole metali ciężkich zasady fenole i krezole

GŁÓWNE ZANIECZYSZCZENIA CHEMICZNE WÓD Główne Źródła zanieczyszczeń zanieczyszczenia chemiczne wód Wpływ na zdrowie człowieka Detergenty Alergie Choroby układu pokarmowego Środki ochrony roślin, nawozy Gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie Flotacje przemysłowe Przemysł papierniczy, farbiarski, gumowy, szklarski i tekstylny Budownictwo Przemysł chemiczny Rolnictwo i leśnictwo Obniżają wartość składników odżywczych w żywności Białaczka Schorzenia psycho- i neurogenne

Związki metali ciężkich Transport samochodowy Garbarnie Ścieki przemysłowe Metalurgia, górnictwo, hałdy hutnicze, hutnictwo, przemysł zbrojeniowy Mogą powodować trwałe i nieodwracalne uszkodzenia różnych narządów Anemia Działanie rakotwórcze Blokowanie syntezy enzymów Węglowodory aromatyczne Petrochemia Przemysł chemiczny Ostre i przewlekłe zatrucia układu oddechowego Uszkodzenia układów nerwowego i krwionośnego Działanie rakotwórcze Radioizotopy Eksplozje jądrowe Awarie jądrowe Przemysł zbrojeniowy Odpady i ścieki Działanie kancerogenne i mutuagenne

RODZAJE ŚCIEKÓW ŚCIEKI BYTOWO-GOSPODARCZE PRZEMYSŁOWE OPADOWE Jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń wód na świecie są ścieki. Jest to mieszanina zużytej wody i różnego rodzaju substancji, usuwanych z terenów miast i zakładów przemysłowych.

KWAŚNE DESZCZE Kwaśne deszcze to opady atmosferyczne, które zawierają produkty przemian tlenków azotu, dwutlenku siarki, tlenków węgla. Skażone gazy ulatniają się w powietrze, a tam ulegają rozpuszczeniu w kroplach wody i przenosząc się w inne miejsca spadają w postaci kwaśnych deszczów. SKUTKI KWAŚNYCH DESZCZÓW Obumieranie drzew i runa leśnego Zakwaszanie gleb Uszkodzenie różnych budowli i konstrukcji Zakwaszanie niektórych wód

Źródła emisji tlenków azotu

Źródła emisji dwutlenku siarki

Gleba jest głównym elementem środowiska przyrodniczego. Jest ona miejscem życia wielu organizmów. Spełnia także dużo innych ważnych funkcji. Jej zanieczyszczenie powoduje zachwianie równowagi biologicznej.

RODZAJE ZANIECZYSZCZEŃ GLEB ZANIECZYSZCZENIA GLEB PRZEMYSŁOWE Związki siarki Związki sodu Związki azotowe Ropa naftowa i jej pochodne Związki metali ciężkich Substancje radioaktywne ROLNICZE Pestycydy Retardanty Nawozy mineralne Gnojowica Chemiczne środki ochrony roślin

Zdrowie człowieka i jego prawidłowy rozwój zależy od struktury i składu gleby. Dzieje się tak, ponieważ wraz z pokarmem dostarcza nam składników odżywczych. Gdy gleba jest zanieczyszczona składniki te mają na nas niekorzystny wpływ. Odkładanie się substancji toksycznych w roślinach powoduje zatrucie wszystkich ogniw łańcucha pokarmowego, więc także człowieka. Skażenie metalami ciężkimi może wywoływać u człowieka miażdżycę i nowotwory. Nadmiar gnojowicy powoduje wzrost zachorowań na brucelozę, pryszczycę, różycę i gruźlicę. Skażenie pestycydami może powodować liczne schorzenia u człowieka. Są to: alergie, nowotwory, patologiczne zmiany w układzie nerwowym i układzie krążenia, zaburzenia procesów biochemicznych, przemiany węglowodanowe, białkowe, osłabienie ochronnego działania skóry.

STAN ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W POLSCE W Polsce emitowanych jest bardzo dużo pyłów i gazów. Z 3063 tys. ton zanieczyszczeń 87, 2% stanowią gazy, a 12, 8% pyły. Gazy: SO 2, CO, NO i NO 2, węglowodory i inne Pyły: popiół lotny i pyły z produkcji cementu

Rozmieszczenie zanieczyszczeń w różnych częściach Polski jest zróżnicowane i związane z miejscem występowania zakładów przemysłowych i energetycznych. Najwięcej zanieczyszczeń występuje w rejonach: Krakowa, Katowic, Piotrkowa Trybunalskiego, Jeleniej Góry, Łodzi, Konina. Na obszarach tych występuje bardzo duże stężenie metali ciężkich, związków smołowych, benzopirenu, tlenków azotu, tlenków siarki.

NAJGROŹNIEJSZE ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W POLSCE Rodzaj Wpływ na zdrowie człowieka zanieczyszczenia Związki fluoru Bóle, zwyrodnienie kości i zębów Fluoroza kostna Alergie Uszkodzenie dróg oddechowych Różne schorzenia u dzieci Ołów Zaburzenia układu nerwowego u dzieci Opóźniony rozwój psychiczny Dwutlenek siarki Powoduje wiele schorzeń Prowadzi do zwiększenia liczby zgonów

Klonowa jest gminą typowo rolniczą. Przeważają gospodarstwa tradycyjne. Na terenie naszej gminy nie ma dużych zakładów przemysłowych, dzięki temu powietrze jest czyste. W niewielkim stopniu zanieczyszczone są jedynie gleby i wody, ponieważ rolnicy stosują nawozy i środki ochrony roślin.

Nieskażone środowisko naszej gminy sprzyja uprawom czystym ekologicznie i produkcji zdrowej żywności. Klonowa posiada doskonałe walory krajobrazowe, co sprzyja turystyce.

Szczęście człowieka w dużej mierze zależy od zdrowia. Ono z kolei uzależnione jest od czystości środowiska. Musimy więc dbać, aby powietrze, wody i gleby były nieskażone.