Polskie szkolnictwo wysze i nauka po 1989 roku

Polskie szkolnictwo wyższe i nauka po 1989 roku 24 września 2011 r. Karol Musioł

Dawno, dawno temu …… …uniwersytety uznano powszechnie za fundament każdego cywilizowanego państwa.

W akcie fundacyjnym Kazimierza Wielkiego z 12 maja 1364 roku znajdujemy takie słowa „. . . postanowiliśmy w mieście naszym Krakowie wyznaczyć, obrać, ustanowić i urządzić miejsce, na którym by Studium Powszechne w każdym dozwolonym wydziale kwitnęło, a dla przyszłości na wieczne czasy tym pismem jego istnienie zapewnić chcemy.

Niechże więc tam będzie nauk przemożnych perła, aby wydała męże dojrzałością rady znakomite, ozdobą cnót świetne i w różnych umiejętnościach wyuczone; niechaj otworzy się orzeźwiające źródło nauk, a z jego pełności niech czerpią wszyscy naukami napoić się pragnący. ”

Władysław Jagiełło tak uzasadniał swą wolę: „Widzimy bowiem i naocznie spostrzegamy, jak Paryż powołaniem i zgromadzeniem uczonych, biegłych i rozumnych, Francję opromienia i ozdabia, jak Bolonia i Padwa Italię wzmacnia i zdobi, jak Praga Czechy oświeca i wynosi, albo jak Oksford całą Germanię rozjaśnia i użyźnia”.

A w kolejnym zdaniu pisał: „Po to za zrządzeniem najwyższej potęgi, rozlicznych ziem dostąpiliśmy panowania i otrzymaliśmy koronę Królestwa Polskiego, abyśmy je blaskiem uczonych osób oświecili, ich naukami jego niedostatki i cienie usunęli, z innymi krajami je zrównali”.

Uniwersytet krakowski miał wypełniać zadania postawione mu przez króla fundatora. Wśród nich dokument fundacyjny wymieniał: • wzmocnienie władzy królewskiej i wzrost potęgi państwa, • walkę z błędami i wadami społeczeństwa, • rozwój nauki. Moim zdaniem, taka jest misja i takie są zadania uczelni w Polsce po dziś dzień. No może, bez wzmacniania władzy królewskiej

Nie tak dawno temu, od 1989 roku… …rozpoczął się okres głębokich zmian w szkolnictwie wyższym.

Problemy szkolnictwa wyższego w Polsce po 1989 roku Historyczne q Pięćdziesiąt lat w „lodówce” q Brak infrastruktury do badań naukowych q „Wyjazdowe” uprawianie nauki

Problemy szkolnictwa wyższego… Aktualne q Zbyt szeroka akceptacja przeciętności, tak w dziedzinie nauczania jak i badań naukowych q Droga kariery naukowej w Polsce faworyzuje badania naukowe z „drugiej linii” q Nauczanie „masowe”

Aktywność naukowa

… Europe has a quality problem. In academia, for example, (ERAB ) the EU produces 33% of global research papers and has 34% of the papers most oftencited by other researchers, the US is far more influential, producing 29% of papers and earning 42% of citations

Najważniejsze zadania to: q Podniesienie jakości badań naukowych • ocena osiągnięć naukowych a nie składanego latami dorobku naukowego, • publikowanie wyników badań w lepszych czasopismach, • ocena aktywności naukowej pracowników (wraz z konsekwencjami). q Włączenie polskich uczelni w europejską przestrzeń badawczą i dydaktyczną • powołanie PAWA dysponującej stypendiami, • ulokowanie w Polsce europejskich instytucji badawczych, • szybkie zwiększenie znajomości angielskiego.

q Zmiana mentalności pracowników uczelni. • lekceważenie interesu uczelni (problem własności intelektualnej) • tolerowanie na uczelniach zachowań nagannych • często optymalizowane są zarobki a nie jakość pracy dydaktycznej czy badawczej q Zwiększenie finansowania szkolnictwa wyższego (finansowanie uczelni to inwestycja)

Historia UJ rozpoczęła się od Collegium Maius Dziś uczelnie w Polsce otrzymują podobny dar – fundusze europejskie, na zakup własnego Collegium: Maius, Novum czy Innego. Za pięć - sześć lat, niedostatki w infrastrukturze dydaktycznej oraz badawczej przestaną być, zasadnym do tej pory, wyjaśnieniem kiepskich pozycji polskich uczelni w światowych czy europejskich rankingach.

Czy jesteśmy skazania na sukces? Szanse czy zagrożenia? I. Wolność w nauczaniu (XVI w) II. Swoboda w prowadzeniu badań naukowych (podstawowe- stosowane) III. Autonomia uczelni

Jestem optymistą • Młodym Polkom i Polakom chce się trochę więcej niż ich rówieśnikom w innych krajach. • Nasi studenci bardzo dobrze sobie radzą. sobie w rywalizacji międzynarodowej. • Mentalność „z dawnych lat” zmienia się szybciej niż się spodziewałem. • Uczelnie będą coraz lepiej zarządzane. • Rozwiną się badania naukowe (NCN, NCBR). • Dlatego zwiększy się R polskich uczelni.

Twierdzenie o lokalnych geniuszach: Krzysztof Ciesielski i Zdzisław Pogoda "Dla każdego matematyka istnieje otoczenie o promieniu R, w którym jest on najwybitniejszy"

Podobnie jest z uczelniami. Wokół każdej można narysować okrąg w którym jest najlepsza.

Mniej ważne jest to, czy uczelnia jest publiczna czy niepubliczna, czy ma 648 czy 20 lat Ważniejsze jest to, jakie duże ma R

Wszystkim studentom, pracownikom i rektorom, uczelni publicznych i niepublicznych, życzę takiego R To dla porównania