POLSKIE PASTWO PODZIEMNE 1939 1945 RUCH OPORU Ruchem

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE 1939 -1945

RUCH OPORU Ruchem oporu określa się walkę społeczeństwa znajdującego się pod okupacją lub społeczeństwa w państwie totalitarnym przeciwko władzom okupacyjnym i ich administracji lub przeciwko reżimowi totalitarnemu. Nazwa ta narodziła się we Francji (w jęz. franc. resistance)

PAŃSTWO PODZIEMNE Sytuacja , gdy na terytorium okupowanym ruch oporu obejmuje wszystkie dziedziny życia społecznego, tworzy konspiracyjne struktury, stanowiące odpowiednik aparatu legalnego państwa, a jednocześnie jest w stanie spowodować przestrzeganie przez ludność wydawanych przez siebie norm prawnych i rozporządzeń

WYJĄTKOWOŚĆ POLSKIEGO RUCHU OPORU 1. Klęska wojenna wywołała w ludności chęć odwetu 2. Eksterminacyjna polityka okupanta zaostrzała opór 3. Terytorium Polski miało wyjątkowe znaczenie strategiczne

POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE • • • 1 Cele powstania Polskiego Państwa Podziemnego. koordynacja działań mających na celu wyzwolenie Polski spod okupacji niemiecko - sowieckiej i współpraca podziemia w kraju z rządem na emigracji. objęcie ziem polskich pod okupacją działalnością administracyjną , która reprezentowałaby legalne władze polskie w momencie wyzwolenia. scalenie wszystkich organizacji zbrojnych w jedną armię podziemną i podporządkowanie jej rozkazom Naczelnego Wodza. tworzenie programu odbudowy państwa polskiego po wojnie.

BIERNY OPÓR 1. ü ü ü Samoorganizowanie się społeczeństwa Przeciwdziałanie nastrojom defetystycznym Zwalczanie środowisk i osób kolaborujących Bojkot zarządzeń okupanta Zwalczanie propagandy niemieckiej Wydawanie i kolportowanie własnych czasopism Dywersja psychologiczna wśród Niemców Dokument potwierdzający zdanie radia okupantowi.

BIERNY OPÓR 2. Przeciwdziałanie próbom wynaradawiania i niszczenia materii narodowej ü Ochrona dzieł sztuki, zabytków, bibliotek ü Organizowanie własnej sieci nauczania ü Patriotyczna rola Kościoła ü Twórczość literacka ü Konspiracyjne teatry i filharmonie ü Działalność naukowa Kamil Baczyński Tadeusz Gajcy Kto mi odda moje zapatrzenie i mój cień, co za tobą odszedł? Ach, te dni jak zwierzęta mrucząc, jak rośliny - są coraz młodsze. I niedługo już - tacy maleńcy, na łupinie z orzecha stojąc, popłyniemy porom na opak jak na przekór wodnym słojom.

BIERNY OPÓR 3. Przeciwdziałanie skutkom okupacji w sferze gospodarczej i politycznej ü Stworzenie własnego obiegu gospodarczego („ szmugiel”, „czarny rynek”) ü Sabotaż w przemyśle ü „akcja antykontyngentowa” na wsi ü Odbudowa przedwojennych struktur życia politycznego

PION POLITYCZNO - ADMINISTRACYJNY

PION POLITYCZNY Polityczny Komitet Porozumiewawczy ( II 1940 -III 1943) • konspiracyjny ośrodek polityczny stanowiący reprezentację głównych stronnictw politycznych w Polsce • Skład przedstawiciele : SN, SP, SL, PPSWRN ( przewodniczącym Kazimierz Pużak – PPS) Krajowa Reprezentacja Polityczna ( III 1943 - I 1944) • Skład: przedstawiciele SN, SP, SL, PPSWRN Rada Jedności Narodowej ( I 1944 - VII 1945) • Skład: przedstawiciele SN, SP, SL, PPS-WRN oraz drobniejszych ugrupowań politycznych(poza komunistami) • Deklaracja „ O co walczy naród polski” 15 III 1944 • - Granice Polski – poszerzone na północy i zachodzie, • na wschodzie zgodnie z układem z 1921 r. • - reforma rolna( parcelacja majątków o powierzchni • większej niż 50 ha; nadziały ziemi dla chłopów 8 -15 ha • - demokracja parlamentarna • - autonomia dla mniejszości narodowych Kazimierz Pużak

PION ADMINISTRACYJNY Delegatura Rządu na Kraj ( XII 1940 -VII 1945) • Na czele delegat rządu ( od IV 1944 w randze wicepremiera) • Kolejni delegaci: Cyryl Ratajski, Jan Piekałkiewicz, Jan Stanisław Jankowski • Delegaturze Rządu na Kraj podporządkowane delegatury okręgowe i powiatowe, departamenty: Informacji(prasa podziemna), Oświaty i Kultury (TON), Rada Pomocy Żydom „Żegota” • Celem działalności: organizacja administracji w okupowanym kraju oraz przygotowanie warunków do objęcia władzy przez rząd londyński po wyzwoleniu Polski Krajowa Rada Ministrów( 1944 -III 1945) • organ władzy wykonawczej polskiego państwa podziemnego • skład: delegat rządu na kraj( wicepremier) i jego trzej zastępcy(w randze ministrów) • działalność KRM przerwało aresztowanie członków przez NKWD Cyryl Ratajski Jan Piekałkiewicz Jan Stanisław Jankowski

ARESZTOWANI PRZEZ NKWD PRZYWÓDCY POLSKI PODZIEMNEJ

PION WOJSKOWY – SŁUŻBA ZWYCIĘSTWU POLSKI Służba Zwycięstwu Polski( 27 IX - 13 XI 1939) • Dowódca: Michał Tokarzewski – Karaszewicz • Organizacja polityczno – wojskowa • Celem – przygotowanie kraju do działań konspiracyjnych • Bazą organizacji – działacze sanacyjni

PION WOJSKOWY – ZWIĄZEK WALKI ZBROJNEJ Związek Walki Zbrojnej ( 13 XI 1939 - 14 II 1942) • Dowódcy: Kazimierz Sosnkowski, Stefan Rowecki(„Grot”) • Celem głównym – przygotowanie powszechnego powstania zbrojnego, akcja scaleniowa • Zadania bieżące: działalność wywiadowcza, propagandowa, ograniczona walka

PION WOJSKOWY – ARMIA KRAJOWA Armia Krajowa (II 1942 - I 1945) • Dowódcy: Stefan Rowecki(„Grot”), Tadeusz Komorowski („Bór”), Leopold Okulicki („Niedźwiadek”) • Organizacja w zamierzeniu masowa – kontynuacja akcji scaleniowej(włączenie większości oddziałów NOW, większości BCH (III 1943), części NSZ(1944) • Celem nadrzędnym – powstanie powszechne • Bieżąca – informacja i propaganda, sabotaż, dywersja, wywiad

DZIAŁALNOŚĆ AK działania zbrojne, takie jak sabotaż oraz dywersja. Niszczono zatem linie komunikacyjne (polski ruch oporu przeprowadził m. in. akcję o kryptonimie "Wachlarz"; niszczono szczególnie szyny kolejowe), dewastowano urządzenia przemysłowe, gromadzono i produkowano broń,

DZIAŁALNOŚĆ AK • prowadzono działalność wywiadowczą, przeprowadzano akcje odwetowe na urzędnikach i funkcjonariuszach okupacyjnej administracji (np. zamach na Kutscherę). Działacze ruchu oporu prowadzili poza tym działania zbrojne, walki o charakterze partyzanckim, wywoływali powstania Przechwycona przez wywiad AK rakieta V 2

DZIAŁALNOŚĆ AK • W okresie 1941 -1944 oddziały AK wysadziły 38 mostów, wykoleiły bądź spaliły 1175 pociągów, uszkodziły ponad 19 000 wagonów, spaliły 272 wojskowe magazyny, poważnie uszkodziły 4326 samochody wojskowe. Tylko w latach 1943 -1944 jej żołnierze zlikwidowali ponad 2000 agentów wroga. Gen. August Emil Fieldorf ps. "Nil"

SZARE SZEREGI • Szare Szeregi ( to kryptonim wiązku Harcerstwa polskiego przyjęty podczas wojny ) – zajmowały się głównie kolportażem wydawnictw prasy podziemnej , ulotek , służbą łącznikową i małym sabotażem)

PARTYZANTKA POWRZEŚNIOWA • Działania związane z ruchem oporu pojawiły się już jesienią 1939 r. • Pierwszymi partyzantami byli żołnierze , którzy nie złożyli broni po klęsce w kampanii wrześniowej • Ich największe grupy działały w lasach województw : lubelskiego , kieleckiego i Borach Tucholskich. Najbardziej znanym był oddział majora Henryka Dobrzańskiego ( pseudonim Hubal )

ORGANIZACJE BOJOWE UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH • Polski ruch oporu związany był najczęściej z ugrupowaniami politycznymi i tak : ramieniem zbrojnym : • Stronnictwa Ludowego były Bataliony Chłopskie ( BCh ) • Stronnictwa Narodowego - Narodowa Organizacja Wojskowa ( NOW ) • Stronnictwo Pracy – Komenda Obrońców Polski • Polska Partia Socjalistyczna ( Wolność, Równość , Niepodległość ) – Gwardia Ludowa ( GL )

FORMY WALKI • Wszystkie wymienione organizacje prowadziły walkę z okupantem w różnych formach : a). organizowanie szkolenia wojskowego , przygotowanie do powstania , gromadzenie broni. b). organizowanie sabotażu i dywersji na tyłach okupanta c). informacja , propaganda , wydawnictwo prasy podziemnej , literatury , tajne komplety - nauczanie d). pomoc Żydom ( Rada Pomocy Żydom - , , Żegota "

PLAN BURZA • • • Plan , , Burza ‘’. ( styczeń – lipiec 1944 r ) przygotowany w 1943 r. Zakładał walkę z wycofującymi się oddziałami niemieckimi w momencie wkroczenia Armii Czerwonej na ziemie polskie. Realizację planu rozpoczęto w styczniu 1944 r. na Wołyniu Zakładano iż Polacy mają odegrać rolę gospodarzy we własnym kraju , stąd też terenowym dowódcom AK nakazano ujawnianie się wobec wkraczającej Armii Czerwonej , wspólne wyzwalanie ziem polskich , oraz obejmowanie władzy wojskowej i cywilnej. Podobny charakter miał akcja , , Ostra Brama ‘’ przeprowadzona na Litwie We wszystkich wypadkach po życzliwym współdziałaniu z Armią Czerwoną rozgrywał się ten sam scenariusz : po wyjściu wojsk liniowych na tereny wyzwolone wchodziły specjalne oddziały NKWD , które aresztowały , wywoziły i rozstrzeliwały ujawniających się dowódców i żołnierzy AK ( żołnierzom szeregowym AK dawana alternatywę wstąpienia do Ludowego Wojska Polskiego lub zsyłkę do łagru ) Lwów 27 VII 1944, żołnierze kpt „Czery” z Kedywu przed zdobytym gmachem politechniki